Οι δρόμοι, το αποχετευτικό δίκτυο και η αξιοποίηση του κλειστού Δημοτικού Σχολείου είναι ένα βασικό τρίπτυχο που θέτουν οι κάτοικοι της Μαθιάς Πεδιάδος, ως ζητήματα προς τους αρμόδιους φορείς, τονίζοντας πως με την επίλυσή τους δημιουργούνται ελπιδοφόρες συνθήκες για την επιστροφή ανθρώπων που έχουν φύγει προς τις πόλεις. Ήδη υπάρχουν νέοι που έχουν φτιάξει ή έχουν αναπαλαιώσει τα τελευταία χρόνια τα πατρικά τους στο χωριό και έχουν επιστρέψει!
Η γριούλα άνω των 100 χρόνων μάς κοιτάζει περίεργα, όταν εμείς τη φωτογραφίζουμε για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, σε υψόμετρο 603 μέτρων, στο πανέμορφο χωριό του δήμου Μινώα Πεδιάδος.
Εκεί όπου η κοινωνία είναι γερασμένη, με λίγους όμως νέους που επιμένουν να έχουν τις οικογένειες και το νοικοκυριό τους στο ορεινό χωριό και να αποτελούν μια μεγάλη ελπίδα για το αύριο της Μαθιάς. Γιατί, σε ένα τόσο όμορφο και φιλόξενο χωριό, δε γίνεται να μην υπάρχει "αύριο"...
Η "Νέα Κρήτη" επισκέφτηκε το χωριό και κατέγραψε τις απόψεις των κατοίκων, που, όπως είπαν, εναποθέτουν τις ελπίδες τους για την πραγματική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής στην κατασκευή και λειτουργία του αεροδρομίου Καστελίου, αλλά μέχρι τότε ζητούν από τη δημοτική Αρχή και το επίσημο κράτος να κάνει τη ζωή τους ευκολότερη, λύνοντας μια σειρά από χρονίζοντα προβλήματα.
Διότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, που ανάγκασαν και αναγκάζουν διαρκώς τους νεότερους ανθρώπους να εγκαταλείπουν το χωριό για να βρουν μια καλύτερη τύχη κυρίως στην Αθήνα, το Ηράκλειο και τα Χανιά.
Σήμερα κατοικούνται γύρω στα 53 σπίτια. Και οι κάτοικοι που διαμένουν μόνιμα σε αυτά δεν υπερβαίνουν τους 120. Ωστόσο, τα καλοκαίρια και τις γιορτές μαζεύονται γύρω στους 250 ανθρώπους, αφού επιστρέφουν προσωρινά πολλοί που έχουν φύγει, για να βρεθούν για λίγο κοντά στον τόπο που γεννήθηκαν.
Αυτό που δημιουργεί, στο μεταξύ, ελπίδες για το μέλλον του χωριού είναι ότι μπορεί να υπερέχουν σε αριθμό οι ηλικιωμένοι κάτοικοι, αλλά υπάρχουν και νέοι άνθρωποι που παραμένουν στη Μαθιά και μεγαλώνουν τα παιδιά τους.
Κλειστό σχολείο
Πριν από 15 χρόνια, το μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο Μαθιάς έκλεισε, με συνέπεια να πρέπει τα 7 παιδιά που είχε να μεταφέρονται στο Δημοτικό Σχολείο Καστελίου. Όπως λέει στη "Ν.Κ." η πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Μαθιάς του δήμου Μινώα Πεδιάδος Μαρία Δασκαλάκη, «το κτήριο του σχολείου σήμερα το έχει και το αξιοποιεί ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαθιάς. Είναι λυπηρό να κλείνουν τα σχολεία. Και βέβαια να σας πω ότι πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν πολλά παιδιά, αλλά στη συνέχεια λιγόστεψαν πάρα πολύ τα παιδιά, οπότε έκλεισε το σχολείο».
Όπως εξηγεί η κ. Δασκαλάκη, «έγινε μια προσπάθεια από τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαθιάς, μέσω Περιφέρειας, με ένα κονδύλι που βγήκε, ύψους περίπου 40.000 ευρώ, για να αξιοποιηθεί ο χώρος και να συντηρηθεί, και τώρα είναι σε αναμονή αυτή η διαδικασία. Τα χρήματα αυτά απ' ό,τι ξέρω εγκρίθηκαν. Και περιμένουμε να τα πάρουν οι αρμόδιοι του Πολιτιστικού Συλλόγου και να τα αξιοποιήσουν».
Στο ερώτημά μας αν υπάρχει περίπτωση να ξαναλειτουργήσει το σχολείο, η πρόεδρος της Κοινότητας λέει πως αυτό δεν μπορεί να γίνει. Όμως, επειδή είναι κρίμα να καταστραφεί ως χώρος, θα αξιοποιηθεί για πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού, υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαθιάς.
Το κτήριο αυτό είναι ιστορικό. Φτιάχτηκε πριν από περίπου 80 χρόνια και μπορεί να είναι καλοσυντηρημένο, όμως υπάρχουν και πολλά προβλήματα που χρειάζεται άμεσα να επισκευαστούν, για να μην καταρρεύσει το κτήριο μελλοντικά.
Χωρίς αποχέτευση
Ένα μεγάλο πρόβλημα της Μαθιάς, το οποίο και χρονίζει χωρίς να έχει επιλυθεί, είναι η έλλειψη αποχέτευσης. Όπως εξηγεί στη "Νέα Κρήτη" η πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Μαρία Δασκαλάκη, «πάνε περίπου δέκα χρόνια όταν ξεκίνησε μια προσπάθεια προκειμένου να γίνει μια αποχέτευση. Η αποχέτευση στο μισό χωριό. Ενώ είχε τελειοποιηθεί η αποχέτευση Γεράκι, Αμαριανό, Κασταμονίτσα και είχαμε συνδεθεί με το Βιολογικό, έγινε δίκτυο στο μισό χωριό και σταμάτησε. Και δεν έγινε η σύνδεση. Τώρα πήγαμε στον περιφερειάρχη και με την προσπάθεια του δημάρχου Ζαχαρία Καλογεράκη, ο οποίος μπορώ να πω ότι προσπαθεί όσο μπορεί. Έχουμε τις διαβεβαιώσεις τόσο του δημάρχου όσο και του κ. Αρναουτάκη ότι θα γίνει ο αγωγός, θα συνδεθούν αυτά τα σπίτια, να γίνει η σύνδεση με το Βιολογικό, που είναι στο Αμαριανό, και θα προχωρήσει το έργο»...
«Δύσκολα, αλλά...»
Η κ. Ελένη Παπαδάκη, παρά τη μοναξιά που υπάρχει στο χωριό, μας λέει ότι «περνάμε πάρα πολύ ωραία. Το καλοκαίρι έρχεται και κόσμος. Όλα τα παιδιά μας που λείπουν έρχονται», μας λέει χαρακτηριστικά, ενώ μας εξηγεί ότι τα δικά της παιδιά έχουν εγκατασταθεί και ζουν στο Ηράκλειο.
"Χρυσάφι" Μαθιάς
«Πρέπει να γίνει κάτι με το λάδι μας», λέει η Μαρία Γκιαουράκη, σύζυγος του προέδρου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μαθιάς Μανόλη Τζιμπιμπάκη. «Και ευτυχώς που έχουμε και αυτό το προϊόν. Δυο χρόνια τώρα, κάπως μας ανακούφισε το εισόδημα από το ελαιόλαδο. Πριν από τρία χρόνια όμως, που δεν είχαμε, ήταν πολύ δύσκολα. Κι εγώ είχα και φαντάρο εκείνη τη χρονιά και ο Θεός ξέρει πώς τα βγάλαμε πέρα. Ο μεγάλος γιος μάς βοηθούσε που δούλευε».
Η κ. Γκιαουράκη τονίζει ότι το ελαιόλαδο της Μαθιάς θα μπορούσε να τυποποιηθεί, αφού είναι συνήθως περίπου στη μισή... της μισής γραμμής η οξύτητά του, χωρίς ποτέ να υπάρχει δάκος στο χωριό και χωρίς να χρειάζονται ούτε ψεκασμοί.
«Δεν είναι όμως απλό το θέμα. Πρέπει να μπει σε ένα πρόγραμμα. Θέλει ιστορία. Και εδώ πάνω δεν έχει συνεργασία με την Ένωση Ηρακλείου κανένας άλλος συνεταιρισμός. Μόνο ο δικός μας και ο Συνεταιρισμός Ασκών. Μακάρι να μας βοηθήσει κάποια στιγμή η Ένωση να γίνει κάτι με το λάδι μας», λέει χαρακτηριστικά.
Ο κατακλυσμός
Ανηφορίζοντας στη θέση "Μετόχι", όπου την επομένη του Πάσχα κάθε χρόνο στήνεται τρικούβερτο γλέντι, αντικρίζει κανείς τα ερείπια ενός χωριού. Ρωτήσαμε τον Κώστα Τζιμπιμπάκη, παλιό κοινοτάρχη της δεκαετίας του '80, και μας είπε πως δεν πρόκειται για κάποιο άλλο χωριό.
«Εδώ ήταν το χωριό. Αλλά μετακόμισε πιο κάτω, όταν το 1912 καταστράφηκε ολοσχερώς από έναν κατακλυσμό»!
Ο κύριος Κώστας στέκεται μπροστά απ' ό,τι έχει απομείνει στο παλιό χωριό Μαθιά και μας εξιστορεί: «Εδώ μέσα κρύβαμε στη γερμανική κατοχή με έναν μπάρμπα μου μαζί τα ζώα μας, για να μη μας τα κλέψουν. Αυτό το σπίτι ήταν του προπάππου μου. Και πιο κάτω ήταν του παππού μου. Το 1912 που έγινε ο κατακλυσμός, ο πατέρας μου ήταν ακριβώς 10 χρόνων. Ήτανε μια μουρνιά και βγήκε επάνω στη μουρνιά και γλίτωσε από το νερό»!
Και η εξιστόρηση συνεχίζεται: «Έγινε ο κατακλυσμός και χάλασε το σπίτι. Και συγκεκριμένα μου είπε: "Βαρέλι είχαμε μέσα γεμάτο κρασί, γιατί ήτονε τον Οκτώβρη. Και το σήκωσε το νερό της βροχής επάνω, γεμάτο. Το νερό είχε μπει από πάνω. Έσπασαν την πόρτα για να φύγει το νερό και να γλιτώσουν. Το νερό πήρε τα προικιά των θυγατέρων. Κι έφυγαν οι κάτοικοι από 'δω κι επήγαν πιο κάτω και έφτιαξαν τα καινούργια σπίτια τους»...
ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Το αεροδρόμιο θα φέρει ανάπτυξη
Ο κ. Άγγελος Δασκαλάκης λέει στην εφημερίδα μας ότι σε μικρές κοινωνίες κανονικά το επίσημο κράτος θα έπρεπε να δίνει ιδιαίτερο βάρος. «Πάνω στις πέτρες καλλιεργούμε. Και περιμένουμε να ζήσουμε. Και την ίδια ώρα έχουμε και το κράτος που, αντί να μας βοηθήσει, προσπαθεί να μας εκμεταλλευτεί με τους φόρους που μας επιβάλλει»...
Μάλιστα, ο συνταξιούχος αστυνομικός σήμερα, που επέστρεψε από την Αθήνα με τη σύζυγό του Μαρία, για να περάσουν εκεί τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής τους, θυμάται: «Στις καλές εποχές είχαμε 70 παιδιά στο σχολείο. Δεν είχαμε στην αρχή ρεύμα, δεν είχαμε νερό. Με την αστυφιλία που υπήρχε κάποτε, έφευγε ο κόσμος για την Αθήνα. Και όσοι επέστρεψαν από την Αθήνα, πήγαν οι περισσότεροι στο Ηράκλειο. Και έτσι έχουμε μείνει εδώ... γηροκομείο»...
Ο ίδιος πάντως θεωρεί ότι θα γυρίσει ο κόσμος πίσω, όταν γίνει το αεροδρόμιο Καστελίου. «Πιστεύω ότι θα δώσει ζωή»...
«Μόνο αν γίνει το αεροδρόμιο εκτιμώ ότι ίσως να δούμε τότε να επιστρέφουν στο χωριό αρκετές οικογένειες και να ξαναδούμε ακόμα και το Δημοτικό Σχολείο της Μαθιάς να ξανανοίγει, κάτι που σήμερα δε φαίνεται ως εφικτό», λέει στη "Νέα Κρήτη" ο ιερέας του χωριού, πατήρ Δημήτριος Καλαϊτζάκης.
Για τα θέματα των υποδομών, ο παπα-Δημήτρης αναφέρεται στην ανάγκη της αποπεράτωσης της αποχέτευσης, στην ανάγκη να δοθεί βάρος στην αγροτική οδοποιία κ.λπ., ενώ πιστεύει και ο ίδιος ότι, αν λυθούν μερικά τέτοια ζητήματα, ίσως να υπάρξει εν μέρει και η επιστροφή στο χωριό ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν με τη γη.
«Το ενδιαφέρον βέβαια του δημάρχου είναι αμέριστο και τον ευχαριστούμε γι' αυτό. Αλλά, δυστυχώς, έχουμε δυσκολίες πλέον στα προγράμματα και τις χρηματοδοτήσεις. Πάντως, αν ολοκληρωθεί το έργο της αποχέτευσης, θα δοθεί μεγάλη ανάσα στο χωριό, όπως και άλλα έργα, για παράδειγμα οι αγροτικοί δρόμοι, οι οποίοι είναι πολλές φορές δύσβατοι», καταλήγει ο ιερέας του χωριού.
«Είχαμε τροφή»
Η κ. Μαρία Παπαδάκη είναι σήμερα 95 χρονών και θυμάται ότι στην εποχή που ήταν νέα κι εκείνη, όσο κι αν υπήρχαν δυσκολίες επιβίωσης στο χωριό, τουλάχιστον όλοι καλλιεργούσαν, έσπερναν τα πάντα και δε στερούνταν το φαγητό.
«Στην αρχή, βέβαια, δεν είχαμε νερό. Αλλά μετά ήρθε και το νερό, ήρθε και το ρεύμα και περνούσαμε μια χαρά. Πριν μας φέρουν το νερό, πηγαίναμε από πηγάδια και το φέρναμε», μας είπε η ηλικιωμένη γυναίκα.
Μιλώντας για τη σημερινή κατάσταση στα χωριά, η κ. Παπαδάκη λέει: «Είναι πιο δύσκολα σήμερα τα πράγματα. Γιατί μας κακομάθανε. Μας δίνανε λεφτά και παρατήσαμε τα χωράφια μας και τα αμπέλια και όλα. Αλλά τώρα, πού είναι τα λεφτά;».
Από δίπλα παρεμβαίνει η κ. Ειρήνη Μυρωνάκη. «Δύσκολη ήταν η ζωή παλιά, μα δεν επεινούσαμε. Γιατί εμείς σπέρναμε κουκκιά, ρεβίθια, παπούλες, κριθάρι, σιτάρι...».
ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ
Οι απαντήσεις του δημάρχου
Η "Νέα Κρήτη" κατέγραψε όμως και τις απαντήσεις του δημάρχου Μινώα Πεδιάδος Ζαχαρία Καλογεράκη. Για την αποχέτευση μάς είπε: «Έχει ολοκληρωθεί και είναι στη δοκιμαστική λειτουργία ο Βιολογικός Κασταμονίτσας-Αμαριανού. Μόλις παραδοθεί στο Δήμο θα κάνουμε ένα δίκτυο σύνδεσης για να μην κάνουμε καινούργια μονάδα.
Τα δίκτυα στη Μαθιά είναι ολοκληρωμένα κατά 70%. Αυτά τα δίκτυα θα συνδέσουμε με το συγκεκριμένο Βιολογικό. Έχουμε ως αποδέκτη το αντλιοστάσιο του Αμαριανού, που θα οδεύει τα λύματα στο Βιολογικό του Αμαριανού».
Στο ερώτημά μας αν μπορεί να μας δώσει ένα χρονοδιάγραμμα, ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδος απάντησε ότι, αν όλα πάνε καλά, το αποχετευτικό έργο της Μαθιάς θα είναι σε πλήρη λειτουργία στα μέσα του 2017.
Σε ό,τι αφορά το δρόμο που συνδέει τη Μαθιά με το Καστέλι, ο οποίος εδώ και χρόνια έχει μείνει ατελείωτος, ο κ. Καλογεράκης απαντά πως πρόκειται για περίπου 2 χιλιόμετρα που πρέπει να στρωθούν με άσφαλτο. Ξεκαθαρίζει όμως πως είναι στην αρμοδιότητα της Περιφέρειας Κρήτης.
Για το θέμα του σχολείου, ο δήμαρχος μας λέει ότι «έχει παραχωρηθεί το κτήριο στον Πολιτιστικό Σύλλογο, ενώ υπάρχει μια χρηματοδότηση 50.000 ευρώ. Με ευθύνη του Πολιτιστικού ολοκληρώνεται η μελέτη για να δημοπρατήσουμε το έργο, που προβλέπει αναστήλωση του παλιού σχολείου και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου».
