Ο καιρός έχει... "ξεφύγει" επικίνδυνα δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ με εφιαλτικές διαστάσεις που εστιάζονται κυρίως στο θέμα της ανομβρίας, καθώς μέχρι τώρα έχει ρίξει κάτω από το μισό του μέσου όρου, για την εποχή, νερό, ενώ ακόμα και οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις δε "στοιχηματίζουν" ούτε για το 50% ως τα τέλη του - ημερολογιακά τουλάχιστον - χειμώνα.
Οι θερμοκρασίες που θυμίζουν άνοιξη και κάποιες ώρες της ημέρας αρχές του καλοκαιριού, τα βουνά χωρίς χιόνι, η φύση που "ξύπνησε" πρόωρα από τον ύπνο της, οι ξεραμένες πηγές και τα ποτάμια, τα κουνούπια και οι μύγες που έχουν... αποθρασυνθεί... Εικόνες που, αν και έχουμε ξανασυναντήσει στο παρελθόν, δεν παύουν να σοκάρουν, ειδικά όταν το ένα μάτι στρέφεται στον υδράργυρο και το άλλο στο ημερολόγιο. Κι όμως βρισκόμαστε ακόμη στα μέσα του Φλεβάρη, του κατεξοχήν χειμωνιάτικου μήνα, με τον καιρό να έχει διαφορετική άποψη.
Σπάνε τα ρεκόρ
Αυτό που κάνει απίστευτο το σκηνικό του φετινού Φλεβάρη δεν είναι μόνο η ζέστη και ο νοτιάς, αλλά και η παρατεταμένη καλοκαιρία όλο το χειμώνα, καθώς και η επακόλουθη ξηρασία της χρονιάς που σπάει το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ, αν και όχι ακόμα θερμοκρασίας, τουλάχιστον ανομβρίας. Είναι χαρακτηριστική η εκτίμηση του ερευνητή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Μιχάλη Δρετάκη, ότι μέχρι στιγμής είμαστε στο 30-40%, ανά περιοχή της Κρήτης, του μέσου όρου της βροχόπτωσης σε διάστημα έτους, όταν πέρυσι το ποσοστό αυτό είχε φτάσει το 180%. Οι "παλαιοί" Κρητικοί ξεσκονίζουν τη μνήμη τους προσπαθώντας να θυμηθούν αν και πότε έζησαν κάτι αντίστοιχο, σε αυτό το... "συνδυασμό", ενώ ο διευθυντής του ΜΦΙΚ, κ. Μωυσής Μυλωνάς, σημειώνει στην εφημερίδα "Ν.Κ." ότι «είμαι στην Κρήτη κοντά 25 χρόνια και κάτι τέτοιο δεν έχω ξανασυναντήσει».
Τι φταίει;
Βεβαίως το νησί μας έχει ξαναπεράσει από παρόμοιες καιρικές Συμπληγάδες στο μακρινό ή κοντινό παρελθόν, με πολλές περιόδους ξηρασίας, όπως και αντίστοιχες κακοκαιρίας, και έχει ακόμα αντοχές να αμυνθεί. Αν όμως τα όσα ζούμε δεν είναι απλά συνέπεια του ισχυρού Ελ Νίνιο, που "χτυπώντας" στον Ειρηνικό, και μάλιστα με σφοδρότητα φέτος, επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά "σημεία των καιρών", τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σοβαρά.
"Στεγνά" βουνά
Η ζέστη, που έχει "διάθεση" να παραμείνει, έχει στεγνώσει τα βουνά από όσο χιόνι είχε πέσει με την τελευταία "μίνι" κακοκαιρία, δημιουργώντας ένα ακόμα πιο ανησυχητικό σκηνικό από εκείνο του Γενάρη, που όπως αποδείχτηκε ήταν απλά... προμήνυμα. Τα "μάτια" των αμπελιών έχουν ήδη ανοίξει σε πολλές περιοχές, όπως και πολλά άλλα δέντρα που έχουν αρχίσει να... ξεγελιούνται νομίζοντας ότι ήρθε η άνοιξη. Πηγές που άνοιξαν πρόσκαιρα έκλεισαν και πάλι, ενώ ποτάμια, όπως ο Γιόφυρος, έχουν ελάχιστο νερό.
Και το κακό δε σταματάει εδώ, καθώς, αν ο καιρός κάνει κάποιο απότομο γύρισμα πιάνοντας στον "ύπνο" τα φυτά, τότε οι καταστροφές θα είναι τεράστιες στην καρποφορία.
Θα πούμε το νερό... νεράκι
Ακόμα πιο δύσκολα θα είναι τα πράγματα όσον αφορά στο φετινό καλοκαίρι, αφού το νερό που έχει πέσει φέτος είναι ελάχιστο ώστε να καλύψει τις ανάγκες. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο στις βροχοπτώσεις όσο στα χιόνια. Καθώς αυτά λειώνουν υπό φυσιολογικές συνθήκες αργά, γεμίζουν τους υπόγειους υδροφορείς. Όμως φέτος το χιόνι που έπεσε ήταν απελπιστικά λίγο, ενώ οι νοτιάδες το έλειωσαν σε χρόνους-ρεκόρ, με αποτέλεσμα να μη φτάσει σε ομαλή ροή στις πηγές.
Η εικόνα των κρητικών βουνών θυμίζει πλέον εκείνη του Μάη, όπως εκτιμά ο κ. Μυλωνάς, προσθέτοντας στην περίπλοκη εξίσωση και ένα επιπλέον στοιχείο: Καθώς οι μέρες μεγαλώνουν, η όλο και αυξημένη ηλιοφάνεια δεν επιτρέπει ακόμα και στο λίγο αυτό χιόνι να διατηρηθεί, με αποτέλεσμα να λειώνει ακόμα πιο γρήγορα. Η εικόνα είναι αποκαλυπτική στα ποτάμια μας, καθώς εκτός από το Γιόφυρο, που είναι σχεδόν ξερός, ο Καρτερός, σύμφωνα με τον κ. Μιχάλη Δρετάκη, δεν έτρεξε καθόλου φέτος, όπως και ο Ξηροπόταμος, ενώ τα άλλα ποτάμια έχουν ελάχιστο νερό.
Θεωρητικά ο καιρός δεν έχει πει... την τελευταία του λέξη, καθώς υπάρχει ακόμα περιθώριο και για χειμώνα και για νερό. Όμως, αν φύγει ο Φλεβάρης, τα φαινόμενα, σύμφωνα τουλάχιστον με τα όσα γνωρίζουμε για το κλίμα της Κρήτης, μετατρέπονται σε ήπια, ενώ ακόμα και αν βρέχει μέχρι τον Ιούνιο δύσκολα θα μπορέσουν να εξισορροπήσουν τα πράγματα, αφού οι απώλειες είναι τεράστιες. Και αν η καλοκαιρία συνεχιστεί, με δεδομένο ότι τα μοντέλα δε δείχνουν στο ορατό μέλλον κάποια δραματική αλλαγή, και τα φυτά ανθίσουν σε μεγάλη κλίμακα, μια ξαφνική έστω και πρόσκαιρη κακοκαιρία θα μπορούσε να αποδειχτεί καταστροφική για τα καρποφόρα δέντρα και κυρίως τις ελιές ή τα αμπέλια. Ας μην ξεχνάμε ότι, όπως αποδεικνύεται, ο καιρός έχει γίνει πια απρόβλεπτος. Κάτι που σημαίνει ότι, αν η φύση μπέρδεψε το Φλεβάρη με το Μάη, μπορεί κάλλιστα να ανακατέψει και πάλι τα... χαρτιά της και να βάλει το Μάρτη στη θέση του Γενάρη.
Οι πυρκαγιές
Εκτός από την ανομβρία, ένα επιπλέον πρόβλημα αναμένεται ότι θα προκαλέσει η ξηρασία στην Κρήτη το ερχόμενο καλοκαίρι. Ο λόγος για τις φωτιές που ήδη... πυροδοτήθηκαν σε διάφορα σημεία από το νοτιά. Αυτό δημιουργεί την επιτακτική ανάγκη να είμαστε ήδη από τώρα σε εγρήγορση και να εκδοθούν σχετικές οδηγίες για τον κόσμο, σύμφωνα με το διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Επίσης, δεδομένων των συνθηκών, πρέπει όλοι να αλλάξουμε τις συνήθειές μας στη χρήση νερού, βάζοντας στη ζωή μας την έννοια της προσαρμοστικότητας, η οποία συνθέτει πλέον τη νέα πραγματικότητα.
Οι ανοιξιάτικοι Φλεβάρηδες του 1960, του 2010 και του 2016
Δεν είναι η πρώτη φορά από τότε που τηρούνται μετεωρολογικά στοιχεία που ο Φλεβάρης με τη βοήθεια των νοτιάδων θυμίζει άνοιξη και σε καμιά περίπτωση χειμώνα. Το ρεκόρ φαίνεται ότι κατέχει ο Φεβρουάριος του 1960, όταν στις 10 του μήνα τα θερμόμετρα στο αεροδρόμιο Ηρακλείου εκτοξεύτηκαν στους 29,2 βαθμούς Κελσίου και σε εκείνο των Χανίων στους 30.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από το meteo.gr, υπήρξε ακόμα υψηλότερη θερμοκρασία στις 7 Φεβρουαρίου 2010, δηλαδή 31,7oC, με την υποσημείωση όμως ότι για τη συγκεκριμένη καταγραφή υπάρχει μερική έλλειψη δεδομένων.
Σε κάθε περίπτωση το σκηνικό του 2010 θύμιζε αυτό του φετινού Φλεβάρη τουλάχιστον όσον αφορά στο δεύτερο δεκαήμερό του, αφού το πρώτο είχε σημαδευτεί από χιονιά και έντονο κρύο. Τα βουνά ακόμα και σε χαμηλά υψόμετρα γέμισαν με χιόνι, που όμως δεν κράτησε παρά ελάχιστο, καθώς ακολούθησε ένας νοτιάς που σάρωσε τα πάντα. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι είχε προηγηθεί ένας εξίσου θερμός Γενάρης με θερμοκρασίες που χτύπησαν 30άρια.
Την Πρωτοχρονιά μάλιστα του 2010, σύμφωνα πάντα με το meteo.gr, ο υδράργυρος έδειξε στο λιμάνι του Ηρακλείου 29,7oC και μέσα στην πόλη 29,2. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα creteweather, ο Φλεβάρης του 2010 όπως και ο Γενάρης της ίδιας χρονιάς κατέρριψαν το ρεκόρ μέγιστης θερμοκρασίας, από τότε τουλάχιστον που τηρούνται μετεωρολογικά στοιχεία, σημειώνοντας ότι ο υδράργυρος έφτασε μέχρι και τους 32,1 βαθμούς Κελσίου στις Βρύσες Χανίων. Μένει να φανεί αν κάτι αντίστοιχο θα συμβεί μέχρι να τελειώσει ο Φεβρουάριος του 2016.
Τα ρεκόρ ζέστης του 2015 και της ιστορίας
Η αύξηση της θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο χτυπάει ρεκόρ και στην περιοχή μας. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ), η Ευρώπη στο μεγαλύτερο μέρος της, συμπεριλαμβάνοντας και την Ελλάδα, πέρασε στη λίστα των περιοχών με τα πιο θερμά έτη από τότε που τηρούνται μετεωρολογικά στοιχεία, δηλαδή από το 1880.
Σύμφωνα με τη ΝΟΑΑ η διαπίστωση αυτή, ισχύει για τα έτη 2011-15. Ειδικά όσον αφορά στην προηγούμενη χρονιά, το 2015, τα δεδομένα της γνωστής αμερικανικής υπηρεσίας δείχνουν ότι η Ελλάδα όπως και όλη η Μέση και Εγγύς Ανατολή, καθώς και μεγάλο μέρος της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, βίωσαν θερμοκρασίες κατά πολύ υψηλότερες από το μέσο όρο, μη φτάνοντας όμως τα ρεκόρ που καταγράφηκαν στην υπόλοιπη Βαλκανική, την Ιταλία και την ανατολική Ισπανία, καθώς και τα βορειοανατολικά της γηραιάς.
Ρεπορτάζ:Σταύρος Μουντουφάρης
