default-image

Το "κλειστό" επάγγελμα του ερευνητή

Απόψεις
Το "κλειστό" επάγγελμα του ερευνητή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι υποθέσεις που αρχίζουν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας για κακοδιαχείριση, νεποτισμό και αλόγιστη χρήση των πόρων των ερευνητικών κέντρων από διευθυντές ινστιτούτων και ταυτόχρονα καθηγητές πανεπιστημίων είναι αρκετές και η "Νέα Κρήτη" έχει αναφερθεί πολλές φορές σε αυτές. Αρκετοί διευθυντές των ινστιτούτων απολαμβάνουν τα σημαντικά προνόμια της εργασίας σε ερευνητικά κέντρα με τη βούλα του κράτους: μισθός που μπορεί να ξεπεράσει εκείνον του προέδρου της Δημοκρατίας, ταξίδια που "βαφτίζονται" επιστημονικά προς χάριν της αριστείας, διορισμοί των γυναικών και των παιδιών τους, απευθείας ή με παρένθετα πρόσωπα συμμετοχή σε εταιρείες του εξωτερικού και προσφάτως και νομική ασυλία. Με θητείες που ξεπερνούν τον Σαντάμ και τον Καντάφι, είναι στην κορυφή της πυραμίδας του φεουδαρχικού τρόπου διοίκησης των ερευνητικών κέντρων.

Του Γιώργου Σαχίνη

Εδώ και ενάμιση χρόνο η "Νέα Κρήτη" παρακολουθεί στενά τα τεκταινόμενα στο πεδίο της Έρευνας, και παραθέτει αναλυτικό ρεπορτάζ για το τι κρύβουν νομοθετικές διατάξεις που διέπουν την οργάνωση και τη λειτουργία των ερευνητικών κέντρων και τις εργασιακές σχέσεις σε αυτά. Αρχικά, εντύπωση προκαλεί ότι ακόμα και σε αυτό τον ομολογουμένως χώρο αριστείας επικρατεί εργασιακός μεσαίωνας, με ανεξέλεγκτες διοικήσεις, καταστρατήγηση κάθε κανόνα δικαίου, μπλοκάκια σε όσους νέους επιστήμονες εισέρχονται και διωγμούς σε όσους διαμαρτύρονται, εικόνα εργασιακής ζούγκλας ιδιωτικού τομέα αντί για δημοσίου, σε αντιδιαστολή με το δεδομένο ότι τα ερευνητικά κέντρα είναι περιουσία του Δημοσίου.

Μια περίπτωση, σοβαρές πτυχές της οποίας δεν έχει αναδείξει η δημοσιότητα, είναι εκείνη εργαζομένων πολύ υψηλών προσόντων σε ερευνητικά κέντρα όπως το ΙΤΕ, ο "Δημόκριτος", το Αστεροσκοπείο και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, που ο Νόμος 4310 της προηγούμενης κυβέρνησης τούς έδωσε τη δυνατότητα να κριθούν σε θέσεις ερευνητών. Μετά την απαράδεκτη και κάθε άλλο παρά "αριστερή" αντιμετώπιση του θέματος από το γενικό γραμματέα Έρευνας-Τεχνολογίας, κύριο Μαλούτα, που διέταξε να σταματήσει κάθε διαδικασία κρίσης παρότι στο "Δημόκριτο" και στο Αστεροσκοπείο είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί, το θέμα δυστυχώς δεν το αντιμετωπίζει θετικά ούτε ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας κύριος Φωτάκης, που με συνεχόμενες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου μετέφερε ενάμιση και πλέον χρόνο μετά αυτή την κρίση των εργαζομένων.

Η δικαιολογία είναι ότι χρειάζεται νέος νόμος για να αποσαφηνίσει τον προηγούμενο, όμως η στρατηγική που διαφαίνεται ολοένα και περισσότερο θέλει την κατάργηση της συγκεκριμένης διάταξης με πρόσχημα τις "διαμαρτυρίες" της συντεχνίας του χώρου, οι οποίες εσχάτως παίρνουν "σάρκα και οστά" με δημοσιεύματα στον Τύπο περί "αριστείας", "ανοικτότητας διαδικασιών" και άλλα ευρηματικά ψευτοεπιχειρήματα. Μάλιστα το "μάρμαρο" δεν το πλήρωσαν μόνο οι επιστήμονες, αλλά και ο ίδιος ο πρόεδρος του "Δημόκριτου", ο κύριος Κανελλόπουλος, που, επειδή εφάρμοσε τη διάταξη προς όφελος των εργαζομένων, εκδιώχθηκε την ημέρα των γενεθλίων του με απόφαση του υπουργού από πρόεδρος, για να επιστρέψει πριν από μερικές ημέρες κατόπιν δικαστικής απόφασης που τον δικαίωσε.

Με αφορμή λοιπόν αυτό το περιστατικό, η "Νέα Κρήτη" έκανε ρεπορτάζ για το επάγγελμα του ερευνητή και τις τυμπανοκρουσίες ορισμένων λαγών περί της "ανοικτότητάς" του.

Ποιοι είναι οι ερευνητές;

Ας ξεκινήσουμε με το ποιοι είναι οι ερευνητές. Είναι καθηγητές πανεπιστημίων που για να συμμετέχουν σε επιχορηγούμενα από την Ε.Ε. ή το κράτος έργα λαμβάνουν μισθό 2 και 3 χιλιάρικα επιπλέον του μισθού τους, του πανεπιστημίου, στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε. Κυρίως όμως είναι εργαζόμενοι των κέντρων, που έχουν εκλεγεί σε ένα επιστημονικό αντικείμενο το οποίο προκηρύσσει σε πολλές περιπτώσεις κατ' επίφαση ανοικτά ένα ινστιτούτο. Και αυτοί λαμβάνουν μισθό από ειδικό μισθολόγιο, από 3 μέχρι και 6 χιλιάδες ευρώ, και μέχρι πρότινος δήλωναν ότι δούλευαν μέχρι και 150 ώρες υπερωριακή απασχόληση το μήνα (!), ενώ λαμβάνουν και μπόνους εάν το κέντρο έχει κέρδη, πράγμα οξύμωρο για νομικά πρόσωπα του Δημοσίου που δεν έχουν ως σκοπό το κέρδος. Καθότι αυτή η συντεχνία επικαλείται πρακτικές προηγμένων χωρών στο εξωτερικό, να τους θυμίσουμε κάτι που "ξεχνάνε": ότι οι καθηγητές και οι ερευνητές του εξωτερικού, όπως στην Αγγλία, στη Γερμανία, στη Σουηδία και αλλού, μπορεί να παίρνουν μεγαλύτερους ονομαστικούς μισθούς, όμως δε λαμβάνουν επιπρόσθετα "καπέλα" αμοιβών σε κάθε έργο που συμμετέχουν.

Τις πρόσθετες χρηματοδοτήσεις δεν τις βάζουν στην τσέπη τους, αλλά τις χρησιμοποιούν αποκλειστικά για να δημιουργούν νέες μόνιμες θέσεις εργασίας, ως επί το πλείστον για νέους ερευνητές και όχι για μπλοκάκηδες νεροκουβαλητές τους. Και φυσικά προσπαθούν να εφαρμόσουν στην πράξη τα θεωρητικά τους αποτελέσματα και όχι να γεμίζουν αποκλειστικά με δημοσιεύσεις και βιβλιογραφικές αναφορές τα βιογραφικά τους, χωρίς αντίκρισμα στην ουσιαστική καινοτομία. Έτσι, η ελληνική πατέντα των επιμισθίων είναι το απαραίτητο "μπαξίσι" που χρειάζεται για να λειτουργήσει η έρευνα στη χώρα, κατά τα άλλα ευρωπαϊκά, χωρίς βεβαίως να υποτιμούμε τα ποσά αλλά και το γεγονός ότι και οι νέοι ερευνητές, που σε πολλές περιπτώσεις κάνουν όλη τη δουλειά, θα πάρουν ένα ξεροκόμματο και αυτοί από τους "άριστους", αν είναι βεβαίως "καλά και υπάκουα παιδιά".

Πώς εκλέγονται οι ερευνητές

Πώς εκλέγονται οι "άριστοι" σε θέση ερευνητή; Εδώ είναι που το ρεπορτάζ μας καταρρίπτει στην πράξη τη θεωρία της ανοικτής διαδικασίας. Με εξαίρεση κάποιες περιπτώσεις εκλογής που γίνονται με αξιοκρατικά κριτήρια, οι περισσότερες θέσεις προκηρύσσονται με τη γνωστή ελληνική πατέντα των θέσεων των καθηγητών πανεπιστημίων. Η θέση προκηρύσσεται φαινομενικά ανοικτά, πλην όμως είναι σε "φωτογραφικό" επιστημονικό αντικείμενο ενός αρεστού υποψηφίου, συνήθως της εργασίας του διδακτορικού του.

Η επιτροπή κρίσης απαρτίζεται από επιλεγμένα μέλη, φίλια προσκείμενα και ορισμένα μιλημένα, ώστε να προκρίνουν τον κατάλληλο που θέλει ο διευθυντής. Ούτε λόγος βέβαια για ξεκάθαρα κριτήρια κρίσης, αφού όλα στηρίζονται σε γενικά κριτήρια στον τριαντακονταετίας Νόμο 1514, ενώ και τα καινούργια που ο πρόσφατος Νόμος 4310 όρισε φαίνεται ότι το σύστημα δε θέλει να υπάρχουν, οπότε έτσι εξηγείται και η διάθεση του υπουργού Φωτάκη να καταργήσει το νέο νόμο. Εάν μάλιστα τα δύο αυτά φίλτρα δεν προκρίνουν τον αρεστό, με διαδικασίες εκλογής τα πρακτικά των οποίων ποτέ δε θα δουν το φως της "Διαύγειας", τότε υπάρχει και ο διακόπτης της χρονοκαθυστέρησης. Η κρίση καθυστερείται επ' αόριστο, μέχρι ο πρώτος, που συνήθως το παλεύει και σε άλλες θέσεις, να αναζητήσει και να βρει αλλού εργασία στο εξωτερικό και έτσι ο αρεστός να καταλάβει άνευ αγώνα την "ανοικτή" θέση. Επομένως σε κάθε περίπτωση το σύστημα, εν είδει ιερατείου, ευνοεί τους δικούς του, οι οποίοι πρέπει πρωτίστως να έχουν δώσει διαπιστευτήρια υποτακτικότητας.

Η τύχη των νέων επιστημόνων

Ποια είναι λοιπόν η τύχη των νέων επιστημόνων που πληρούν τις προϋποθέσεις και ζητούν την κρίση τους; Καταρχήν καθυστέρηση μέχρι να σηκωθούν να φύγουν, καθώς φαίνεται να είναι ανεπιθύμητοι. Μάλιστα οι ίδιοι προσπάθησαν και πριν 4-5 χρόνια να βρουν το δίκιο τους σε εφαρμογή ξανά της ίδιας διάταξης στο "Δημόκριτο", με καταγεγραμμένη επιθυμία, μάλιστα, της διοίκησης του κέντρου, όμως το δικαστήριο για τυπικούς λόγους δεν τους δικαίωσε.

Οι αιτούμενοι λοιπόν, όπως οι ίδιοι επανειλημμένως καταθέτουν σε επιστολές τους, εάν προκριθεί η αλλαγή του υπουργού θα κληθούν να ρίξουν τις απαιτήσεις τους και να ζητήσουν «οικειοθελώς» να κριθούν για θέσεις κατώτερων προσόντων, μιας και τα συντεχνιακά κυκλώματα του χώρου των ερευνητών δεν καλοβλέπουν το νέο εσωτερικό ανταγωνισμό που τους προκύπτει. Και σε όλο αυτό το ναρκοθετημένο για την εξέλιξη νέων επιστημόνων τερέν που οδηγούνται στρατηγικά στη φυγή, ο υπουργός Φωτάκης, που είναι και πρόεδρος εν αναστολή του ΙΤΕ και το Δ.Σ. του ΙΤΕ, αλλά και το ΕΚΕΤΑ, ένα άλλο Κέντρο φίλα προσκείμενο στο ΙΤΕ, προκηρύσσουν θέσεις ερευνητών εκτός αυτής της διαδικασίας ώστε να ευνοήσουν τους αρεστούς. Να σημειωθεί ότι οι υποθέσεις προκηρύξεων του ΙΤΕ διερευνώνται από το Σώμα Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης για κακοδιαχείριση.

Η ΠΙΚΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ

Δυο μέτρα και δυο σταθμά

Είναι γεγονός ότι το ΙΤΕ έχει προσφέρει αρκετά στη χώρα και στην τοπική κοινωνία της Κρήτης. Σε κάθε όμως περίπτωση, τα επανειλημμένα φαινόμενα κακοδιαχείρισης και νεποτισμού από συγκεκριμένα πρόσωπα και οι συνθήκες "γαλέρας" δεν πρέπει να ταυτίζονται με την εικόνα του ΙΤΕ, αλλά να αντιμετωπίζονται ως κάτι σάπιο που χρειάζεται άμεσα εκκαθάριση. Ακόμα και ο κύριος Φωτάκης, διευθυντής και πρόεδρος και αυτός για 20 και πλέον έτη σε αυτό το σύστημα, δεν είναι άμοιρος ευθυνών και η όποια αριστεία των εργαζομένων του ΙΤΕ, η διεθνής του φήμη αλλά και το πρόσκαιρο δικαίωμά του να νομοθετεί δεν αποτελεί άλλοθι ότι το νόμιμο θα είναι και ηθικό. Δεν είναι καθόλου τιμητικό και δε συνάδει με το επιστημονικό βεληνεκές του κυρίου Φωτάκη να απομακρύνεται με το πρόσχημα της ηλικίας ο πρόεδρος του "Δημόκριτου", και την ίδια ώρα άλλοι, μεγαλύτερης ηλικίας διευθυντές, σε ΙΤΕ και ΕΚΕΤΑ, να απολαμβάνουν άλλης μεταχείρισης - ένας πρόεδρος που όχι απλώς θέλησε να εφαρμόσει έναν ισχύοντα νόμο αλλά να ωφελήσει το κέντρο του, εκσυγχρονίζοντάς το, από το γερασμένο ερευνητικό του προσωπικό. Τελικά η πικρή αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα του 2016 μπορούν να προάγονται οι απολυμένες καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών (και καλώς εφόσον κοινωνικά υπήρξε αδικία) σε διοικητικές θέσεις του Δημοσίου, αλλά δε θα πρέπει επουδενί να έχουν δικαίωμα κρίσης νέοι ερευνητές, καθότι, ελέω της πανίσχυρης συντεχνίας, τελικά το επάγγελμα του ερευνητή είναι προσώρας "κλειστόν επ' αόριστον".

Μένει να δούμε εάν ο υπουργός Φωτάκης θα υποκύψει στις συντεχνίες ή αν θα επιτρέψει, έστω και μετά τη μεγάλη καθυστέρηση που ο ίδιος προξένησε, στους νέους ερευνητές να διεκδικήσουν ένα εργασιακό μέλλον που σε άλλες χώρες είναι απολύτως αυτονόητο.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News