Ζωντάνεψαν μνήμες στην Βουλή για τις γερμανικές θηριωδίες την περίοδο της κατοχής στο νησί, μέσα από τις φωτογραφίες - ντοκουμέντο του αρχείου "Κουτουλάκη", αντίγραφο του οποίου, παρέδωσε ο δήμαρχος Μαλεβιζίου κ. Κώστας Μαμουλάκης τόσο στη διακομματική επιτροπή της Βουλής για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών όσο και στο Εθνικό Συμβούλιο διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα.
Χθες, ο δήμαρχος Μαλεβιζίου, συνοδευόμενος από τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Κώστα Τριγώνη, από τον αρχαιολόγο και ειδικό σύμβουλο του κ. Γιώργο Τζωράκη αλλά και από τον Μανόλη Δρακάκη, ιστορικό προϊστάμενο των Γενικών Αρχείων του κράτους στο Νομό Ηρακλείου βρέθηκε χθες στην Βουλή, προσκεκλημένος του προέδρου της διακομματικής επιτροπής κ. Τριαντάφυλλου Μυτακίδη.
Στην ολιγόλεπτη τοποθέτησή του στη Βουλή, ο Κώστας Μαμουλάκης αναφέρθηκε στο φωτογραφικό αρχείο Κουτουλάκη, αντίγραφο του οποίου παρέδωσε στην επιτροπή, ως μια πράξη ενίσχυσης των προσπαθειών που καταβάλλονται για την διεκδίκηση των Γερμανικών οφειλών προς τη χώρα μας.
«Θα σας συγκλονίσει το ανέκδοτο υλικό 72 χρόνων, για το οποίο η κυβέρνηση Πέτρου Βούλγαρη, το 1945, έδωσε εντολή στο Νίκο Καζαντζάκη και στους καθηγητές Κακριδή και Καλιτσουνάκη να περιδιαβούν όλη την Κρήτη με έναν άριστο φωτογράφο της εποχής τον Κωνσταντίνο Κουτουλάκη προκειμένου να τραβήξει αυτές τις εικόνες.
»Ως δήμος Μαλεβιζίου νιώθουμε ευτυχείς που αποκτήσαμε αυτό το υλικό, το οποίο αναζητούσαν όλες οι βιβλιοθήκες του κόσμου», δήλωσε ο κ. Κώστας Μαμουλάκης ο οποίος παράλληλα εξέφρασε τα ανάμεικτα συναισθήματα του, χαράς και συγκίνησης ενώ δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τους Βουλευτές της Κρήτης που έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την πρόσκληση.
Λίγες ώρες αργότερα, ο δήμαρχος Μαλεβιζίου συναντήθηκε με τον γενικό γραμματέα της Βουλής κ. Κώστα Αθανασίου ο οποίος εξέφρασε το έντονο ενδιαφέρον του για τη διοργάνωση έκθεσης στην Αθήνα με τα σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα του αρχείου Κουτουλάκη, υπό την αιγίδα της Βουλής.
Το λόγο στη συνέχεια πήρε ο Μανόλης Δρακάκης, ιστορικός προϊστάμενος των Γενικών αρχείων του κράτους στο Νομό Ηρακλείου, ο οποίος αναφέρθηκε στην έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Κατοχής με επικεφαλής τον μεγάλο Κρητικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, η οποία τεκμηριώνει τις καταστροφές που υπέστη η μεγαλόνησος στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής φασιστικής επιδρομής.
«Ο πόνος της Κρήτης είναι μεγάλος. Σε ένα χωριό μας υποδέχτηκαν μονάχα γυναίκες όλες μαυροφορεμένες γιατί οι άνδρες τους είχαν ντουφεκιστεί από τους Γερμανούς. Χωριά ολόκληρα καμένα. Χαλάσματα. Οι άνθρωποι δεν έχουν μήτε πιρούνι μήτε ποτήρι μήτε κρασί και κλαίνε που δεν έχουν να μας τρατάρουν. Οι καρδιά ραγίζει».
Ο κ. Δρακάκης αναφέρθηκε στην πρώτη επιτροπή σε Πανελλήνια κλίμακα που συστήθηκε από τη τότε κυβέρνηση του Πέτρου Βούλγαρη αλλά και στις δυσκολίες που συνάντησε η επιτροπή, το καλοκαίρι του 1945, οπότε περιδιάβηκε 76 χωριά της Κρήτης μέσα σε 40 μέρες, αντικρίζοντας τις καταστροφές που είχαν αφήσει τα γερμανικά στρατεύματα.
Μέλη της επιτροπής ήταν διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί και ένας νεαρός φιλόδοξος, φωτογράφος από την Κριτσά Λασιθίου ο οποίος υπήρξε στη διάρκεια του 20ου αιώνα ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες φωτογράφους.
Όπως σημείωσε ο κ. Δρακάκης, η επιτροπή συνέταξε μια έκθεση η οποία στην πορεία των χρόνων έμεινε στο αρχείο του υπουργείου, το οποίο την διέταξε ενώ από το 1945 μέχρι σήμερα δεν είχε αξιοποιηθεί.
«Μέρος των φωτογραφιών είχε εκδώσει, το 1990, ο δημοσιογράφος Μανόλης Δουλγεράκης στο βιβλίο του «η Μάχη της Κρήτης, 40 χρόνια μετά.
Τις φωτογραφίες που αποτυπώνουν τα μαρτύρια, την οδύνη και τον πόνο των χωριών της Κρήτης από τα γερμανικά στρατεύματα, τις δώρισε μετά από συντονισμένες ενέργειες στο δήμο Μαλεβιζίου, ο αδελφός του εκλιπόντος Μιχάλης Δουλγεράκης, το 2014» επεσήμανε ο κ. Δρακάκης ο οποίος διάβασε και ένα απόσπασμα από ραδιοφωνική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Νίκος Καζαντζάκης στον κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας.
«Σαράντα μέρες γύριζα το περασμένο καλοκαίρι την Κρήτη για να δω τα χωριά που γκρέμισαν και έκαψαν οι Βάρβαροι και τους άνδρες και τις γυναίκες που τους έδεσαν τη μαύρη αρματωσιά του πένθους. Περίμενα να ακούσω κλάματα και να δω χέρια να απλώνονται, χέρια που να ζητούν βοήθεια και βρήκα ανυπότακτες απαράδοτες ψυχές και κορμιά μισόγυμνα, πεινασμένα μα αλύγιστα».
Καταλήγοντας στην ομιλία του ο κ. Δρακάκης, σημείωσε τα παρακάτω: «Δεν πάμε σαν ζητιάνοι. Κουβαλάμε την υπερηφάνεια των μαρτύρων. Κουβαλάμε την υπερηφάνεια της ιστορίας μας. Σε αυτή την διεκδίκηση, το φωτογραφικό αρχείο που βρίσκεται στο δήμο Μαλεβιζίου είναι ίσως ένα μικρό, επιπλέον τεκμήριο των δίκαιων αγώνων, των αγώνων της επιτροπής, των αγώνων του Εθνικού συμβουλίου».
Από τη πλευρά του, ο αρχαιολόγος και ειδικός σύμβουλος του δημάρχου Μαλεβιζίου κ. Γιώργος Τζωράκης ευχήθηκε καλή επιτυχία στην εθνική αυτή προσπάθεια και παρουσίασε μέρος της φωτογραφικής έκθεσης Κουτουλάκη αλλά και την πρώτη έκθεση που συντάχθηκε το 1985 στο Ηράκλειο από ένα χαμένο έγγραφο χειρόγραφο, που δείχνει μια διαχρονική προσπάθεια του Ελληνικού κράτους να καταπνίξει όπως είπε το ζήτημα αυτό.
Ιδιαίτερες αναφορές έκανε ο κ. Τζωράκης στη συνέντευξη ντοκουμέντο από τον φωτογράφο Κωνσταντίνο Κουτουλάκη, τον οποίο συνάντησε η Έλλη Αλεξίου, το 1965 στην Αθήνα καθώς και στον μεγάλο δωρητή στον δήμο Μαλεβιζίου κ. Μανόλη Δουλγεράκη, ο οποίος δώρισε βιβλία αλλά και το αρχείο του, το οποίο περιελάμβανε 64 φωτογραφίες από το αρχείο Κουτουλάκη.
Ο κ. Τζωράκης παρουσίασε την πρώτη φωτογραφία που τράβηξε ο φωτογράφος Κουτουλάκης στο Κερατσίνι πάνω στο ατμόπλοιο που μετέφερε την Επιτροπή (τον Καζαντζάκη και τον Καλιτσουνάκη) στην Κρήτη και συγκεκριμένα στα Χάνια, καθώς πρώτος πόθος της Επιτροπής ήταν να επισκεφθεί τον τάφο του Βενιζέλου για ένα πρώτο προσκύνημα, πριν ξεκινήσει η δύσκολη αυτή αποστολή σε όλη την Κρήτη, σε ένα κατεστραμμένο ή και ανύπαρκτο οδικό δίκτυο.
Ακολούθησε μια φωτογραφία από το Γερμανικό νεκροταφείο στον Αλικιανό, καθώς στόχος της Επιτροπής ήταν να εικονογραφήσει αυτά που έβλεπε και άκουγε, διασταυρώνοντας ταυτόχρονα περιγραφές από τους επιζώντες.
Ο κ. Τζωράκης περιέγραψε και μια συγκλονιστική φωτογραφία του Κουτουλάκη, με τον περίφημο πάσσαλο των εκατοντάδων εκτελεσθέντων στην Αγιά Χανίων. Σύμφωνα με την Επιτροπή Διαπίστωσης Ωμοτήτων Κατοχής, ο πάσσαλος αυτός σε ύψος 1.30 όπου βρίσκεται η καρδιά του ανθρώπου έχει καταφαγωθεί από τις σφαίρες των εκτελέσεων.
Μια άλλη συγκλονιστική φωτογραφία που περιέγραψε ο αρχαιολόγος είναι αυτή στον περιβάλλοντα χώρο των Φυλακών της Αγίας, τόπος που είναι σπαρμένος με καλαμπόκια όταν τον επισκέπτεται ο Νίκος Καζαντζάκης.
Πρόκειται για ένα χώρο ομαδικών εκτελέσεων, ταφών, όπου οι Ναζί φύτευαν στη συνέχεια καλαμπόκια.
Σύμφωνα με τις περιγραφές των χωρικών που έδιναν τις πληροφορίες στην επιτροπή, οι Γερμανοί εκτελούσαν τους Κρητικούς και τους παράχωναν απευθείας ενώ αρκετές φορές το χώμα …κουνιόταν διότι οι εκτελεσθέντες ήταν ακόμα ζωντανοί, κάτω από την ταφή τους.
Ενώπιον της διακομματικής επιτροπής για τη διεκδίκηση των Γερμανικών οφειλών αλλά και του Προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας Μανώλη Γλέζου παρουσιάστηκε το μοναδικής αξίας φωτογραφικό ντοκουμέντο, στο οποίο ο Κωνσταντίνος Κουτουλάκης φωτογραφίζει τη ναζιστική θηριωδία και το Κρητικό δράμα, ιστορικούς τόπους, επιζώντες, ανθρώπους στην καθημερινότητά τους μετά την κατοχή, στιγμές εξαθλίωσης, τον πόνο και την οδύνη της εποχής αλλά και το απαράμιλλο πείσμα από τους επιζώντες για τη συνέχιση της ζωής.
Φωτογραφίες που αποτυπώνουν τις ωμότητες, τις ανθρώπινες απώλειες, τα καμένα χωριά τις υλικές καταστροφές, τα γκρεμισμένα σπίτια, τις καμένες πόλεις και γειτονιές, τις κατεστραμμένες εκκλησίες, τα απέραντα χαλάσματα, τις χήρες και τα ορφανά που θρηνούν πάνω στους τάφους.
Μεταξύ άλλων ο κ. Τζωράκης ανέφερε τα παρακάτω:
«Η περιοδεία της επιτροπής ξεκινά από τα Χανιά, στο συνοικισμό Κεραμιά, όπου εκεί ο Καζαντζάκης και ο Καλιτσουνάκης καταγράφουν συγκλονιστικές μαρτυρίες.
Στο Ρέθυμνο και συγκεκριμένα στα Περβόλια, φωτογραφίζονται οι ομαδικοί τάφοι εκτελεσθέντων οι οποίοι συμμετείχαν στην αντιμετώπιση των αλεξιπτωτιστών.
Ρίγη συγκίνησης και από τα Ανώγεια, όπου δεν έμεινε τίποτα, με δεκάδες γυναίκες να θρηνούν.
Συγκλονιστικές φωτογραφίες και από την επαρχία Αμαρίου Ρεθύμνου που καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, με εκατοντάδες εκτελέσεις και κατεδαφίσεις σπιτιών ενώ στις Βρύσες Αμαρίου, επιζώντες κάθονται πάνω στις πέτρες και στα χαλάσματα σπιτιών και εξετάζουν τους κατοίκους.
Ο Κωνσταντίνος Κουτουλάκης φωτογράφισε στο Ηράκλειο μια μία μοναδική έκρηξη ενός γερμανικού πλοίου που χτυπήθηκε από συμμαχικά πυρά σε ναυμαχία του Αιγαίου, φορτωμένο με στρατιωτικό υλικό το οποίο εξερράγη μέσα στην πόλη, προκαλώντας τεράστιες υλικές καταστροφές.
Στις φωτογραφίες μεταξύ άλλων αποτυπώνονται:
- τα βομβαρδισμένα αεροπορικώς Βορίζια,
- το Μαγαρικάρι το οποίο αποτελούσε γενέτειρα ενός μεγάλου αντάρτη και αρχηγού ομάδας τον Καπετάν Πετρακογιώργη,
- τα Σκούρβουλα όπου οι βάρβαροι Ναζί εκτέλεσαν εκτός από τους άνδρες και 17 γυναίκες,
- η Δαμάστα όπου ανατινάχθηκαν σπίτια, με 55 μάχιμους άνδρες να εκτελούνται και με τις χήρες να ψάχνουν πάνω από τα ερείπια,
- τα γεγονότα της Βιάννου, η οποία δυστυχώς κρατάει το θλιβερό σκήπτρο πάνω σε αυτό που ονομάζουμε ωμότητες των κατακτητών, με εκατοντάδες θύματα, 600 εκτελεσθέντες και με μια ολόκληρη επαρχία να βάφεται στα μαύρα. Συγκλονιστική είναι και η φωτογραφία στα Αμιρά της Βιάννου, όπου σε κάθε σπίτι, ο αριθμός των σταυρών πάνω στην πόρτα μαρτυρούσε τον αριθμό των εκτελεσθέντων. Υπήρχαν σπίτια με 3, 4 και 5 σταυρούς».
Καταλήγοντας τη τοποθέτηση του ο κ. Τζωράκης ανέφερε:
« Χαιρόμαστε πολύ που ο δήμος μας και προσωπικά ο δήμαρχος Κώστας Μαμουλάκης εξασφάλισε με αγώνα το αρχείο Κουτουλάκη, το οποίο έρχεται σήμερα στο φυσικό του χώρο, κάτι πολύ σημαντικό. Σας το παραδίδουμε με χαρά».
Ξέσπασμα Γλέζου για γερμανικές οφειλές
«Να γίνει κατάσχεση των οφειλών από το Γερμανικό Κράτος» δήλωσε ο Προέδρος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας Μανώλης Γλέζος.
Όπως είπε, «τα θέματα είναι απολύτως ξεκαθαρισμένα και τεκμηριωμένα καθώς πρόκειται για οφειλές τόσο προς το Ελληνικό δημόσιο όσο και προς τους πολίτες» ενώ ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην «ληστεία των αρχαιολογικών μας θησαυρών».
Μεταξύ άλλων ο κ. Γλέζος ανέφερε: «Η Γερμανία απαίτησε και αξίωσε από τη Σοβιετική Ένωση να επιστρέψει τους θησαυρούς του Πριάμου. Γιατί η Γερμανία κρατάει τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς;».
Στην ομιλία του αναφέρθηκε στη διάσκεψη των Παρισίων και στις συνολικές οφειλές της Γερμανίας προς τη χώρα μας.
«Οι οφειλές προς το δημόσιο ανερχόταν τότε σε 7 δις 100 εκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας του 1938 (χωρίς τους τόκους) ποσό που αν υπολογιστεί σε ευρώ, χωρίς τους τόκους, ανέρχεται σε 104 δις ευρώ.
Σε ότι αφορά στο κατοχικό δάνειο, αυτό ανέρχεται σε 54δις ευρώ, χωρίς τους τόκους. Αυτές είναι οι οφειλές της Γερμανίας προς το δημόσιο», δήλωσε ενώ αναφερόμενος στη στάση της Γερμανίας είπε ότι «έχει εκπληρώσει όλες τις οφειλές της προς το δημόσιο προς όλες τις χώρες, εκτός από την Ελλάδα, ενώ παράλληλα εξοφλάει θύματα Εβραϊκής καταγωγής που ζουν στο Ισραήλ.
Γιατί όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα δεν το έκαναν «όπλο»;
Από το 1946 που είμαι μέλος της Επιτροπής για τη διεκδίκηση των οφειλών της Γερμανίας, όλες οι κυβερνήσεις μας λένε δεν παραιτούμεθα των αξιώσεων μας αλλά πρέπει να έρθει η κατάλληλη στιγμή. Αυτή τη στιγμή την περιμένω 70 χρόνια. Πότε θα έρθει; Και ποιος είναι αυτός που θα κρίνει ποια είναι η κατάλληλη στιγμή;
Αγαπητέ υπουργέ δικαιοσύνης, η ιστορία μας καλεί να προχωρήσουμε. Αξιώνω αύριο κ. Παρασκευόπουλε να πας να κάνεις κατάσχεση υπέρ Διστόμου και Αιγίου για τα θύματα στο Αεροδρόμιο που έχει η γερμανική κυβέρνηση του Ελευθέριος Βενιζέλου. Να κάνεις κατάσχεση. Αν δεν το κάνεις, για μας είναι έκθετη η κυβέρνηση».
Γεωργία Μακάκη
