«Τα συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια μειώθηκαν κατά 1 τρις περίπου, μέσα στους τελευταίους εννιά μήνες - σε παγκόσμια βάση. Όταν τα αποθέματα μειώνονται, αυτό σημαίνει πως οι ξένες κυβερνήσεις ξεπουλούν τα ομόλογα που εκδίδουν οι Η.Π.Α. Επομένως, αποσύρονται μαζικά από το δολάριο, οπότε αναρωτιέται κανείς ποιός αγοράζει τα αμερικανικά ομόλογα. Η απάντηση είναι απλή: το υπουργείο οικονομικών των Η.Π.Α.. Ακριβέστερα, το ταμείο συναλλαγματικής σταθερότητας του συγκεκριμένου υπουργείου (Exchange Stabilization Fund - ESF).
Λόγω του ότι τώρα το ESF αγοράζει όλα αυτά τα ομόλογα, τα οποία πουλούν οι κυβερνήσεις των άλλων χωρών, δεν φαίνεται στους λογαριασμούς της κεντρικής τράπεζας (Fed) - επειδή χρησιμοποιούνται χρήματα από άλλες πηγές. Το γεγονός αυτό όμως δημιουργεί ένα δίλημμα. Ειδικότερα, αφού τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια μειώνονται, πώς είναι δυνατόν να ανατιμάται το δολάριο; Δεν είναι ουτοπική η εντύπωση μας, σύμφωνα με την οποία το δολάριο είναι ισχυρό;
Προφανώς το δολάριο δεν μπορεί να είναι ισχυρό, όταν όλος ο πλανήτης πουλάει δολάρια. Η υποχώρηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων δεν στηρίζει την αφήγηση (narrative) περί ενός ισχυρού δολαρίου. Θα έπρεπε λοιπόν να συμβεί κάτι, για να αυξηθούν ξανά οι ρεζέρβες στο σύστημα του δολαρίου.
Η Fed, για να το πετύχει, αναγκάσθηκε να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της σύσφιξης της νομισματικής της πολιτικής, μετά από τις τρεις διαδοχικές ποσοτικές χαλαρώσεις (QE). Αύξησε λοιπόν τα επιτόκια, στην προσπάθεια της να αποδείξει πως το δολάριο είναι ισχυρό, οπότε δεν υπάρχει λόγος να πουλούν τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου τα άλλα κράτη.
Είναι όμως δυνατόν να γίνει πιστευτή; Δεν γνωρίζουν οι άλλες χώρες πως το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο των Η.Π.Α. συνεχίζει να είναι μεγάλο, ενώ επιδεινώνεται από την ανατίμηση του δολαρίου; Δεν λειτουργεί ανασταλτικά όσον αφορά την ανάπτυξη, η οποία είναι ασφαλώς πλασματική, η αύξηση των βασικών επιτοκίων; Δεν συνεχίζουν να αυξάνονται ραγδαία τόσο το ιδιωτικό, όσο και το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α.;
Εύλογα λοιπόν συμπεραίνει κανείς πως είμαστε πάρα πολύ κοντά στο τέλος ενός επικίνδυνου παιχνιδιού - η κατάληξη του οποίου δεν θα είναι καθόλου ανώδυνη, αφού οι Η.Π.Α. συνεχίζουν να είναι η (χαλασμένη πλέον) ατμομηχανή του πλανήτη» (πηγή).
Όλα δείχνουν πως ο πλανήτης κατευθύνεται σε μία νέα κρίση, η οποία θα είναι πολύ πιο μεγάλη από αυτήν του 2008 - υπενθυμίζοντας πως, στα πλαίσια της καταπολέμησης της, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. διπλασιάστηκε, ενώ έχουν συσσωρευτεί τεράστια βουνά χρεών σε πάρα πολλές χώρες. Την ίδια στιγμή, οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες έχουν καταναλώσει όλα τους τα όπλα, υιοθετώντας ακόμη και αρνητικά επιτόκια, εκτός από την εκτύπωση μεγάλων ποσοτήτων νέων χρημάτων (QE).
Η πτώση των τιμών της ενέργειας, καθώς επίσης των πρώτων υλών, ο συνήθης προάγγελος της κατάρρευσης των χρηματιστηριακών δεικτών, έχει ξεπεράσει ήδη τα επίπεδα του 2008, όσον αφορά τα περισσότερα - ενώ στην Κίνα μειώνεται σταθερά ο ρυθμός ανάπτυξης, παράλληλα με τις φούσκες που χαρακτηρίζουν πολλούς τομείς της οικονομίας της (ακίνητα, τράπεζες, χρηματιστήριο).
Ειδικά όσον αφορά το πετρέλαιο, δεν είναι λίγοι αυτοί που συστήνουν στις μεγάλες εταιρείες εξόρυξης της Δύσης να πουλήσουν όλα τα αποθέματα τους - η αξία των οποίων είναι πολλαπλάσια από τη χρηματιστηριακή τους (πηγή).
Αμέσως μετά να δραστηριοποιηθούν σε άλλους τομείς, αφού είναι πλέον αδύνατον να ανταγωνισθούν χώρες όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία - το κόστος των οποίων είναι εκθετικά χαμηλότερο από το δικό τους. Από το γράφημα που ακολουθεί διαπιστώνεται πόσο χαμηλότερο είναι το κόστος των ρωσικών εταιρειών, συγκριτικά με τις δυτικές - αν και φαίνεται πως έχει φτάσει ήδη στα κατώτερα όρια του.
Περαιτέρω, αρκετοί ισχυρίζονται πως τα μέταλλα ευρίσκονται πια στο ναδίρ, όσον αφορά τις τιμές τους, συγκρίνοντας τες κυρίως με το 2008. Με δεδομένο όμως το ότι, η κρίση θα αποδειχθεί κατά πολύ μεγαλύτερη, η ύφεση είναι δεδομένη, ενώ οι κεντρικές τράπεζες είναι άοπλες, τέτοιου είδους ισχυρισμοί δεν είναι καθόλου ασφαλείς - με εξαίρεση τα πολύτιμα μέταλλα, όπως ο χρυσός, η πλατίνα και το ασήμι, λόγω της προβλεπόμενης ακόμη μεγαλύτερης υποτίμησης μίας σειράς νομισμάτων.
Βέβαια, κατά την άποψη μου όλα θα εξαρτηθούν από τις Η.Π.Α. και το δολάριο - ειδικότερα, από το πείραμα της Fed και την προσπάθεια της να πείσει πως η υπερδύναμη ευρίσκεται σε πορεία ανάπτυξης (άρθρο). Όπως όλα όμως δείχνουν, δεν θα τα καταφέρει τελικά - με τρομακτικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.
Λογικά λοιπόν οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως θα πρέπει να αποσυρθούν οι επενδυτές από το δολάριο, όσο πιο γρήγορα μπορούν - καθώς επίσης από τις τράπεζες, λόγω του ότι αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οπότε πολλές από αυτές δεν θα επιβιώσουν όταν καταρρεύσει.
Όσον αφορά τις μετοχές και τα ομόλογα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα χάσουν ένα μεγάλο μέρος της αξίας τους εντός των επομένων ετών - επειδή οι τιμές τους στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά και μόνο στην πεποίθηση των επενδυτών, σύμφωνα με την οποία οι κεντρικές τράπεζες θα εκτυπώνουν συνεχώς νέα χρήματα, ενισχύοντας τες.
Εν τούτοις θεωρείται αδύνατο, αφού σε μία τέτοια περίπτωση θα καταστρεφόταν εντελώς το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα - θεμέλιο του οποίου είναι η εμπιστοσύνη των ανθρώπων στα χάρτινα, χωρίς αντίκρισμα χρήματα.
Συνεχίζοντας, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας, δύο μόνο μακροπρόθεσμες τάσεις δεν έχουν ποτέ διαψευσθεί: η μία είναι ο πόλεμος, ενώ η άλλη η απώλεια της αγοραστικής αξίας των χρημάτων, η οποία παρατηρείται ήδη σε πολλά νομίσματα, από το ρωσικό ρούβλι έως το βραζιλιάνικο Ρέαλ.
Εύλογα δε υποθέτει κανείς πως εντός του επομένου χρονικού διαστήματος δεν θα βιώσουμε μόνο κοινωνικές αναταραχές, λόγω της αύξησης των χρεών αλλά, επίσης, μεγάλους πολέμους - όπως ήδη διαφαίνεται στη Μέση Ανατολή.
Εάν βέβαια συμβεί, τότε η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευτεί στα ύψη, ενώ η Δύση θα βυθιστεί ξαφνικά σε μία τεράστια ύφεση, η οποία θα συνοδεύεται πιθανότατα από έναν υψηλό πληθωρισμό - λόγω του συνδυασμού των χρημάτων που έχουν εκτυπωθεί, με την έκρηξη των τιμών της ενέργειας.
Σε μία τέτοια περίπτωση, τα πάγια περιουσιακά στοιχεία και οι μετοχές δεν θα ακολουθούσαν έντονα καθοδική πορεία, παρά το ότι είναι ήδη υπερτιμημένα - αφού κανένας δεν θα θέλει να διατηρεί μετρητά χρήματα στις τράπεζες, φοβούμενος τη ραγδαία απώλεια της αγοραστικής τους αξίας.
Συμπερασματικά λοιπόν είναι αδύνατες οι προβλέψεις, σε μία εποχή όπως η εξαιρετικά αβέβαιη σημερινή - αφού όλα είναι δυνατόν να συμβούν, ανάλογα το τι θα προηγηθεί. Στα πλαίσια αυτά, οφείλει να είναι κανείς πάρα πολύ προσεκτικός με τις τοποθετήσεις του - οι οποίες δεν μπορούν να είναι μακροπρόθεσμες.
Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)
