Έθιμο παλιό του τόπου μας ήταν το πρωτοχρονιάτικο κέρασμα της βρύσης. Ξυπνούσαν από νωρίς οι μανάδες, γέμιζαν ένα πιάτο με τα καλούδια της μέρας, ξεροτήγανα, μελομακάρουνα κι ανεβατά λουκούμια, έβαζαν μαζί καρύδια κι αμύγδαλα, σύκα ξερά και σταφίδες, πορτοκάλια κι άλλα φρούτα της εποχής, γέμιζαν κι ένα φλασκάκι με τσικουδιά, τα τύλιγαν όλα μαζί σε μια πετσέτα και τα παραδίδανε στους πιο μπιστικούς θεματοφύλακες της παράδοσης: τα παιδιά!
Του Νίκου Ψιλάκη
Κινούσαν τα παιδιά σαν ιεροφάντες, σίμωναν στη νερομάνα, την καλημέριζαν σα να 'ταν άνθρωπος κι αυτή, «καλημέρα βρύση, χρόνια πολλά», έσκυβαν, σταύρωναν το νερό με την παλάμη τους, έπιναν μια γουλιά κι απόθεταν τα καλούδια στο πλάι, κάνω σε κάποιο πελέκι, σε κάποιαν άκρη, όπου βόλευε. Όποιος περνούσε από κει έπρεπε να πιει την τσικουδιά του, να δοκιμάσει τα καλούδια και να ευχηθεί με τη σειρά του: «καλημέρα βρύση, χρόνια πολλά».
Έθιμο παλιό του τόπου μας ήταν να περνούνε το πρωί της πρωτοχρονιάς οι άντρες από τη νερομάνα, να την καλημερίζουν, να της εύχονται και να της προσφέρουν νομίσματα. Αν ήταν πέτρινη βρύση, τα έριχναν στη γούβα, εκεί που πέφτει το νερό καθώς έρχεται δροσάτο κι ολόφρεσκο από τα έγκατα της γης. Αν δεν είχε τρεχούμενο νερό ο τόπος, τα έριχναν στο πηγάδι. Μ' αυτόν τον απλό και πανέμορφο τρόπο έλεγαν μια φορά τον χρόνο το μεγάλο ευχαριστώ τους στην αέναη πηγή που πότιζε με δρόσος τη γης για να καρπίζει, που πρόσφερε ζωή κι ελπίδα στα ζωντανά και στους ανθρώπους.
Δύσκολο να καταλάβει ο σημερινός άνθρωπος τον ρόλο της βρύσης, τον φυσικό (ως πηγή της ζωής), τον συμβολικό (το νερό που δεν στερεύει), τον κοινωνικό (τόπος συναντήσεων, τόπος κρυφών και φανερών ερώτων, τόπος αναψυχής). Η νερομάνα ήταν για τους μικρούς οικισμούς του τόπου μας κέντρο ενός μικρόκοσμου, που κάποτε, στα μάτια των ανθρώπων, ισοδυναμούσε μ' ένα σύμπαν ολόκληρο.
Καθώς η πρωτοχρονιά διαιρεί το χρόνο και αποτελεί φυσικό ορόσημο της ελπίδας, ο άνθρωπος επιστρέφει στη μήτρα του, νιώθει την ανάγκη να μιλήσει στον φυσικό κόσμο, να ανταποδώσει τα ελάχιστα σ' αυτήν που προσφέρει τα μέγιστα: στη Φύση!
Μη συνειδητοποιημένη οικολογία, ή μήπως απόλυτα συνειδητοποιημένη στάση ζωής;
Σήμερα που τούτος ο πλανήτης, ο μυριοπλουμισμένος με ζωή, χρώμα και φως, καταστρέφεται από την αλόγιστη στάση του ανθρώπινου είδους, η παράδοση μάς προσφέρει την έμπνευση για να καταφέρομε να ζήσομε αρμονικά με τη Γη μας.
Με τούτα τα φτωχά λόγια ο Νίκος και η Μαρία Ψιλάκη (μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας - μαζί και τα… αναμενόμενα) σας στέλνουν, την πανέμορφη ευχή που ακούστηκε αμέτρητες φορές σε τούτον τον τόπο, κάθε που οι κοπελιές έριχναν το καινούργιο νερό στο κατώφλι του σπιτιού τους:
«Ως τρέχει το νερό στη βρύση να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι σας». Εμείς διαλέγομε μερικά από τούτα τα καλούδια: Υγεία, Ειρήνη, Αγάπη, Ευτυχία, Σεβασμός στη φύση, Σεβασμός στη ζωή. Εσείς συμπληρώστε τον κατάλογο…
Στη φωτογραφία: Το κέρασμα της βρύσης στην Κερά το 1988. Έθιμο σε αναπαραστατική μορφή για το γύρισμα σχετικού ντοκιμαντέρ. Με τη συνεργασία αγαπημένων φίλων, όπως ο Χρίστος Χριστοδούλου, ο Κυριάκος Γεωργίου, ο Ρουσέτος και η Αντριάνα Παναγιωτάκη.
