Τοξική είναι η απειλή για τα ζώα σε άλλες χώρες του κόσμου, που προκαλούν μαζικούς θανάτους, και έρχεται σε δεύτερη θέση η μικροβιακή μόλυνσή τους, όπως αναφέρουν διεθνή επιστημονικά στοιχεία, τα οποία και παρουσιάζει η "Ν.Κ." σήμερα, μετά τον πάταγο που προκάλεσε η πρώτη αποτυχία των κτηνιατρικών Αρχών της χώρας να βρουν γιατί ψοφάνε κατά χιλιάδες τα αμνοερίφια της Κρήτης.
Μάλιστα, υπάρχουν φωνές που αναφέρουν ότι «κάτι συμβαίνει με το περιβάλλον, κάτι συμβαίνει με την τοξική επιβάρυνση των εδαφών μας και του αέρα. Και ως εκ τούτου, δεν πρόκειται ακριβώς για... "μυστήριο"!
Το φαινόμενο των αποβολών και των αιφνίδιων θανάτων δεν είναι μόνο κρητικό. Είναι παγκόσμιο.
Την άποψη αυτή εκφράζει στη "Ν.Κ." ο παιδοχειρουργός και εκπρόσωπος του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου σε θέματα περιβάλλοντος, Δημήτρης Πετράκης. Όπως αναφέρουν τα στοιχεία που μας κοινοποίησε ο ίδιος, ο μαζικός αιφνίδιος θάνατος νεογέννητων αρνιών δεν είναι τυχαίο γεγονός, ούτε πυκνό "μυστήριο" του Ψηλορείτη. Έχει συγκεκριμένα αίτια και χρειάζεται συγκεκριμένος έλεγχος για να προσδιοριστούν τα παθογόνα αίτια. Από τη διεθνή βιβλιογραφία και κύρια από την εμπειρία χωρών με αυξημένη κτηνοτροφική παραγωγή, όπως η Αγγλία, Ιρλανδία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Ολλανδία κ.ά., προκύπτει ότι το πρώτο αίτιο για μαζικούς αιφνίδιους θανάτους νεογέννητων αρνιών είναι το τοξικό αίτιο και μετά το μικροβιακό, η υποθερμία, οι διαταραχές μεταβολισμού κ.λπ.
Για παράδειγμα, η θνησιμότητα νέων αρνιών στα πεδινά κοπάδια της Ιρλανδίας είναι 10-15% και στα ορεινά κοπάδια 20%. «Όταν η θνησιμότητα, κατά τις δηλώσεις του κτηνοτρόφου Βασίλη Σμπώκου, είναι 90%, χρειάζεται περισσότερη και έγκαιρη έρευνα.
Υπάρχει το θέμα των τρίδυμων γεννήσεων από την υποβοηθούμενη γονιμοποίηση των προβάτων, που μπορεί από έλλειψη πρόσβασης στο θηλασμό να επηρεάσει τη θνησιμότητα. Όσα πιο πολλά αρνιά, τόσο τα αρνάκια χάνουν τη μάνα. Αυτό όμως δε δικαιολογεί τέτοιο μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας», αναφέρει στην εφημερίδα μας ο Δημήτρης Πετράκης.
«Τα γενικά αίτια του πυκνού μυστηρίου είναι συγκεκριμένα: Αναφέρονται τα χλαμίδια, το τοξόπλασμα, η λεπτοσπείρωση, η λιστερίωση από χαλασμένη τροφή, οι αποβολές, η σαλμονέλα, το campylobacter και, τέλος, να δεχτούμε και το ίσως και το κάτι άλλο που μπορεί να αγνοείται.
Τα κύρια αίτια αιφνίδιων θανάτων νεογέννητων σε αρνιά και κατσίκες είναι η οξεία πνευμονία, η TGE κοκκιδίωση, οι περιπέτειες μετά τον τοκετό, η σηψαιμία, οι κλωστηριδιακές ασθένειες, η δηλητηρίαση, η ισχαιμία εντέρου, ο τέτανος και οι νεογνικές παθήσεις όπως η υποθερμία».
Αρχές προσέγγισης
Άλλες πηγές ενημέρωσης αναφέρουν ότι ο θάνατος των νεογέννητων ζώων θεωρείται αιφνίδιος, όταν συμβαίνει μέσα σε 12-24 ώρες από τη γέννηση φαινομενικά υγιών ζώων.
Αν υπάρχουν πολλοί αιφνίδιοι θάνατοι ζώων, η δηλητηρίαση είναι το πρώτο μεγάλο αίτιο που πρέπει να αποκλειστεί. Τα οργανοφωσφορικά (Οps) αναφέρονται στα αίτια τοξικής δηλητηρίασης των βοοειδών μαζί με το μόλυβδο και το χαλκό. Στις δηλητηριάσεις ανήκουν και κατηγορίες αντιβιοτικών όπως τα ιονοφόρα monensin, lasalocid, που μπαίνουν πρόσθετα στις ζωοτροφές ως Bovatec και Avatec, για την αντιμετώπιση ασθενειών ζώων, όπως τη κοκκιδίωση. Τα Ops είναι η πρώτη αιτιολογική ομάδα φυτοφαρμάκων πρόκλησης αιφνίδιων θανάτων νεογέννητων ζώων. Η μουχλιασμένη τροφή (ανάπτυξη τοξινών από Fusarium σε καλαμπόκι) είναι αιτία τοξικής απώλειας ζώων και η ενδοτοξιναιμία από απελευθέρωση παραγόντων φλεγμονής στα νεογέννητα, όπως του NF-kβ που αυξάνεται χαρακτηριστικά μετά από έκθεση στα οργανοφωσφορικά, είναι σοβαρή αιτία αιφνίδιων θανάτων σε νεογέννητα ζώα.
«Είχε γίνει ενημέρωση για ανάγκη τοξικολογικού ελέγχου στα νεκρά ζώα για ανίχνευση και προσδιορισμό δραστικών ουσιών σε βιοδείκτες. Οι εξετάσεις αυτές είναι απλές, εύκολες και απαιτούν 4-5 ημέρες για τα αποτελέσματα. Υπήρξε η σύμφωνη άποψη του προέδρου του ΓΕΩΤΕΕ ότι θα γινόταν έρευνα και προς αυτήν την κατεύθυνση. Δεν έγινε όμως γνωστό από το δικό σας δημοσίευμα ποια ήταν τα μικρόβια που βρέθηκαν, ούτε και υπάρχουν απαντήσεις σε τοξικολογικές εξετάσεις. Δεν έγινε τοξικολογικός έλεγχος ή περιορίστηκε ο έλεγχος μόνο για τα παθογόνα μικρόβια;».
Τα συμπεράσματα
Τέλος, ο γιατρός Δημήτρης Πετράκης αναφέρει ότι βασικοί παράγοντες μείωσης της θνησιμότητας νεογέννητων αρνιών είναι η καλή διατροφή της προβατίνας. Η κύρια αιτία θανάτων νεογέννητων αρνιών είναι η υποθερμία, η πείνα και οι φλεγμονές. Η υποθερμία και η πείνα αντιμετωπίζονται με στέγαστρα. Τα νεογέννητα με αδύναμο θηλασμό καλύπτονται με αντιβίωση για προστασία από φλεγμονές. Καλή υγειονομική φροντίδα στο κοπάδι και απολύμανση με ιωδιούχο αντισηπτικό στην περιοχή του ομφαλού του νεογέννητου, για προφύλαξη από φλεγμονές. Ο εμβολιασμός για κλωστηριδιακή ασθένεια θα πρέπει να πραγματοποιείται τέσσερις εβδομάδες πριν από τον τοκετό.
Σοβαρά ερωτήματα
Εμείς όμως ζητήσαμε και την άποψη του προέδρου της Οικολογικής Παρέμβασης Ν. Ηρακλείου Μιχάλη Προμπονά, που ο ίδιος δηλώνει ότι «αν οι κτηνίατροι δεν μπορούν μέχρι στιγμής να δώσουν απαντήσεις, δε θα μπορέσει κάποιος άλλος. Το πρόβλημα είναι κυρίως κτηνιατρικό. Αλλά σαφώς και μέσα από περαιτέρω τοξικολογικές έρευνες θα βρεθεί η άκρη του νήματος», σύμφωνα με τον γνωστό πυρηνικό φυσικό και περιβαλλοντολόγο.
Ο ίδιος μάλιστα τονίζει ότι η υπόθεση περιπλέκεται περισσότερο, από την έκταση του προβλήματος, αφού τα νεκρά ζώα δεν είναι φαινόμενο κάποιας περιορισμένης περιοχής. Είναι φαινόμενο όλου του ορεινού όγκου της Κρήτης, σύμφωνα με όσα έχει πει στη "Ν.Κ." ο κτηνίατρος Αλέκος Στεφανάκης, και όχι μόνο του Ψηλορείτη.
Χριστόφορος Παπαδάκης
