«Όπλα, φάρμακα και φυτοφάρμακα δημιουργούν νέους εχθρούς σε ένα φαύλο κύκλο καταστροφής των ειδών»... Φράση που έχει μεγάλη σημασία. Και ανήκει στον εκπρόσωπο του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου σε θέματα περιβάλλοντος, παιδοχειρουργό Δημήτρη Πετράκη, που κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο βακτήριο Xylella, όπου είναι πολύ εύκολο να προκληθεί πανικός στους ελαιοπαραγωγούς της Κρήτης και να αρχίσουν να ψεκάζουν, χωρίς λόγο, με διάφορα φυτοφάρμακα και με απρόβλεπτες συνέπειες για το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου!
«Είναι κοινή διαπίστωση ότι η ανάπτυξη νέων εχθρών στις κοινωνίες, στις καλλιέργειες, στους ανθρώπους και στα ζώα είναι αποτέλεσμα της εγκληματικής τρομοκρατικής ή εμπόλεμης συμπεριφοράς, από τη χρήση και κατάχρηση όπλων, φαρμάκων και φυτοφαρμάκων στο όνομα της ελεύθερης εξουσιαστικής βούλησης των πολυεθνικών εταιρειών και των πολιτικών και χρηματοδοτικών υποστηρικτών τους.
Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, της πείνας, της ασθένειας, της ανθρώπινης δυστυχίας και ό,τι άλλο παθογενετικό μηχανισμό έχει μέσα στα σπλάχνα του τα ίδιο το σύστημα, γινόταν και γίνεται και σήμερα με τη χρήση βίας και μαύρου χρήματος. Όπλα, φάρμακα και φυτοφάρμακα δημιουργούν νέους εχθρούς σε ένα φαύλο κύκλο καταστροφής των ειδών», αναφέρει ο Δημήτρης Πετράκης.
Χylella fastidiosa
Για την ιστορία, ο κ. Πετράκης αναφέρει ότι το στέλεχος του Χylella fastidiosa είχε εντοπιστεί στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα, ΗΠΑ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Αυτή η ασθένεια μεταδίδεται από ένα είδος ακρίδας (εντόμων), που ονομάζεται υαλώδης-φτερωτός σκοπευτής (Homalodisca coagulata). Στην Αμερική εντοπίστηκε σε καλλιέργειες ροδάκινου στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες, σε αμπελοκαλλιέργειες της Καλιφόρνια (νόσος του Pierce), στα εσπεριδοειδή της Βραζιλίας ως χλώρωση φύλλων (CVC). Για τα αμπέλια υπάρχει διαφορετική ευαισθησία σε κάθε ποικιλία και από το 2007 έχουν παραχθεί τροποποιημένα φυτά αμπέλου με αντοχή 94% στην Xylella, μετατρέποντας τα υποκείμενα από Vitis rotundifolia σε Vitis vinifera.
Το βακτηρίδιο παράγει μια ζέλη που προκαλεί απόφραξη των μικροσωλήνων μεταφοράς νερού στον ξυλώδη ιστό του φυτού, με αποτέλεσμα την αφυδάτωση των φύλλων, την ξήρανση και την απόπτωσή τους.
H πρώτη παγκόσμια αναφορά προσβολής ελιάς από την Xylella fastidiosa έγινε το 2013 στην επαρχία Λέτσε της Απουλίας στη Νότια Ιταλία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), το βακτήριο Xylella εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Aπούλια τον Οκτώβριο του 2013 και είναι η πρώτη περίπτωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρχές του 2015, με στοιχεία της EFSA, από τα 11 εκατομμύρια ελαιόδεντρα της περιοχής Λέτσε, έχουν προσβληθεί 1 εκατομμύριο (10%) από το βακτήριο. Στην Απουλία υπάρχουν περίπου 50 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, με ενδείξεις μεταφοράς στην Κορσική και τη νότια Γαλλία. Παρατηρήθηκαν επίσης προσβολές σε πικροδάφνες και αμυγδαλιές.
Salento Italy
Έντομα σκοπευτές σε φύλλο αμπελιού που θα προκαλέσουν μόλυνση με το βακτηρίδιο Xylella. Το όνομα Xylella προέρχεται από την ονομασία του ξυλώδους ιστού (xylem). Η ασθένεια μεταδίδεται πολύ γρήγορα σε γειτονικές καλλιέργειες με τη μεταφορά μολυσμένων φυτών ή πιο γρήγορα με τα έντομα που τρέφονται από χυμούς μολυσμένων φυτών, όπως των φυτών πικροδάφνης που χρησιμοποιούνται από τα έντομα ως δεξαμενές της Xylella fastidiosa. Αβγά και έντομο μεταδίδουν το βακτηρίδιο Xylella fastidiosa. Πολλά πανεπιστήμια της Αμερικής έχουν ασχοληθεί με το θέμα, όπως τα University of California, Davis (UC Davis), Berkeley, Riverside, και το University of Houston-Downtown. Εκδηλώσεις και επιστημονικές συναντήσεις έχουν γίνει και στην Ιταλία.
Οι αντιδράσεις
Η Γαλλία έχει θεσπίσει εσωτερικά μέτρα: Στις 3 Απριλίου, ο Γάλλος υπουργός Γεωργίας Stephan Le Foll αποφάσισε να μπλοκάρει την εισαγωγή των φυτών από την Απουλία, που μπορεί να είναι οι επισκέπτες του βακτηρίου, υπενθυμίζοντας ότι η Γαλλία είχε ήδη ζητήσει τον Ιανουάριο να ισχύσουν αυστηρότερα μέτρα πρόληψης στην Ευρώπη. Ο Donato Boscia, του Εθνικού Συμβούλιου Έρευνας στο Μπάρι, δήλωσε ότι η απόφαση του Γάλλου υπουργού ήταν υπερβολική.
Η Monsanto
Πριν από λίγους μήνες είχε εξαπλωθεί online μια εκτίμηση ότι η Monsanto εξάπλωσε εθελοντικά τα βακτήρια στην Απουλία: Μόλις μολύνθηκαν οι ελιές, σύμφωνα με την παρούσα άποψη, η Monsanto θα προωθούσε την αντικατάστασή τους από ελαιόδεντρα γενετικά μεταλλαγμένα (GM) με ανοσία στα βακτήρια. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης σημείωσαν ότι το 2008 η Monsanto είχε αποκτήσει μια επιχείρηση, το Allelyx, του οποίου το όνομα είναι Xylella αν διαβαστεί ανάποδα.
Η Monsanto απάντησε ότι δεν προσπαθεί να δημιουργήσει μεταλλαγμένα ελαιόδεντρα, που εξάλλου το ιταλικό δίκαιο δεν επιτρέπει τη χρήση τους. Παραδέχτηκε ότι η εταιρεία Allelyx ιδρύθηκε το 2002 από μια ομάδα ερευνητών της Βραζιλίας για μελέτη του γονιδιώματος του βακτηρίου Xylella, αλλά χαρακτήρισε γελοία τα δημοσιεύματα περί δαιμονοποίησης των φυτοφαρμάκων και δεσμεύτηκε ότι δε διαθέτει, ούτε και θα διαθέσει κάποιο φυτοπροστατευτικό για την Xylella fastidiosa, σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Πετράκη.
Όχι πανικός
Τι πρέπει όμως να προσέχουμε και να γνωρίζουμε εμείς εδώ στην Κρήτη; Σίγουρα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρχει πανικός. Αλλά και από την άλλη, η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, όπως λέει ο κ. Πετράκης, άμεσα καλούνται «να πάρουν μέτρα προστασίας των ελληνικών ελαιοδέντρων, απαγορεύοντας κάθε μεταφορά φυτών από την Ιταλία που έχουν εκτεθεί στην Xylella, να ενημερώσουν σωστά τους αγρότες, να απαγορεύσουν τη χρήση του Roundup και άλλων οργανοφωσφορικών στις καλλιέργειες της χώρας, σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες υγείας και περιβάλλοντος, ως ώριμο αίτημα και να εγκαταλείψει την τυφλή εφαρμογή των προγραμμάτων των πολυεθνικών φυτοπροστασίας σε βάρος της υγείας των Ελλήνων και της επιβίωσης των καλλιεργειών και των αγροτών.
Η Xylella δεν απειλεί μόνο τα ελαιόδεντρα, αλλά και άλλες καλλιέργειες. Είναι η συνέπεια της άφρονης παραγωγής και χρήσης των φυτοφαρμάκων που προκαλούν οξειδωτικό stress σε φυτά, ζώα και στον άνθρωπο. Ένας Έλληνας του Λέτσε είπε: "Non si puo forzare la natura" ή "Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε τη φύση"», καταλήγει ο γνωστός επιστήμονας.
ΣΤΕΛΛΑ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
«Δεν έχουμε πρόβλημα προς το παρόν στη χώρα μας»
Μιλώντας στη "Νέα Κρήτη" για την ίδια υπόθεση, η συνεργάτιδα του "Πελίτι" στην Κρήτη, γεωπόνος Στέλλα Χατζηγεωργίου, είναι κατηγορηματική: «Δεν έχουμε πρόβλημα προς το παρόν στη χώρα μας. Και δε χρειάζεται πανικός. Οι ελαιοπαραγωγοί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι τα πολλά λιπάσματα κάνουν ζημιά. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα καλοκαίρια στην άρδευση των ελαιοδέντρων τους πολύ νερό. Αν τα δέντρα έχουν πολλή κοπριά και τα βασικά στοιχεία που χρειάζονται, αν υπάρχει βιοποικιλότητα κ.λπ., τότε δε χρειάζεται καμία ανησυχία».
Καταλήγοντας, η Στέλλα Χατζηγεωργίου τονίζει ότι οι πληροφορίες που έχει αναφέρουν πως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ταυτοποίηση της Xylella. Και ότι οι ζημιές στα ελαιόδεντρα στην Ιταλία μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού διαφόρων παραγόντων.
Όσο για το φαινόμενο στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια, τη μια χρονιά να είναι φορτωμένα με ελαιόκαρπο και την άλλη χρονιά να μην έχουν καθόλου ελιές, αυτό η κ. Χατζηγεωργίου το αποδίδει σε παράγοντες όπως το να μαζεύονται οι ελιές αργά κάθε χρόνο και να μην προλαβαίνει το δέντρο να "δέσει" τη νέα παραγωγή.
«Φέτος που έχουν ξεκινήσει νωρίς να μαζεύουν τις ελιές τους οι παραγωγοί», τονίζει, «είναι σίγουρα καλύτερα. Και αφού τελειώσουν το λιομάζωμα, θα είναι καλό να ραντίσουν τα δέντρα τους με χαλκούχα φάρμακα, για να τα προστατεύσουν από καρκινώματα και άλλες ασθένειες».
Χριστόφορος Παπαδάκης
