H Tουρκία φαίνεται να είναι ο κερδισμένος όσον αφορά στις απαιτήσεις που είχε θέσει από τους Ευρωπαίους ηγέτες, την ώρα που ο μέγας χαμένος είναι σαφώς ...οι πρόσφυγες!
Η Σύνοδος Κορυφής στη Μάλτα που ασχολήθηκε με το προσφυγικό, συνάντησε ξανά τις ίδιες αγκυλώσεις των Ευρωπαίων ηγετών και τα ίδια προβλήματα που έχουν εμποδίσει την εξεύρεση πραγματικής λύσης μέχρι σήμερα. Ωστόσο οι πιέσεις για να ανοίξει το θέμα της Τουρκίας σε σχέση με τις ροές μεταναστών, φαίνεται να είχαν αντίκρυσμα, καθώς συμφωνήθηκε σημαντική οικονομική βοήθεια για την γείτονο χώρα αλλά και παραχωρήσεις σε άλλους τομείς, που ζητούσε προκειμένου να λειτουργήσει αποδοτικότερα στο πλαίσιο της προσφυγικής κρίσης.
Το εκρηκτικό πρόβλημα των προσφυγικών ροών απασχόλησε τους Ευρωπαίους ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής στη Μάλτα και στο σχετικό «δούναι και λαβείν» αποφασίστηκε από τη μια η οικονομική ενίσχυση Αφρικής και Τουρκίας και από την άλλη διευκολύνσεις προς τους κατοίκους των χωρών αυτών.
«Έχουμε την πεποίθηση ότι μια αμοιβαία επωφελής σχέση μπορεί να εγκαθιδρυθεί, η οποία θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε την σημερινή κρίση», δήλωσε μετά το πέρας της άτυπης Συνόδου Κορυφής στη Μάλτα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ. Τόνισε δε πως η Ευρώπη «πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο των εξωτερικών της συνόρων».
Οπως συμπλήρωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, οι Βρυξέλλες θα παρουσιάσουν σχετική πρόταση έως το τέλος του έτους, αποκαλύπτοντας ότι έχει συζητήσει το θέμα με τον Αλέξη Τσίπρα.
Ο κ. Γιούνκερ δεν αναφέρθηκε καθόλου σε ενδεχόμενο κοινών ελληνοτουρκικών περιπολιών στο Αιγαίο ή σε εκχώρηση της φύλαξης των συνόρων στη Frontex. Ωστόσο εμφανίστηκε απογοητευμένος από τους αργούς ρυθμούς του προγράμματος μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων.
«Μέσα στους πρώτους δυο μήνες, έχουν διαμοιραστεί μόνο 147 άτομα από Ελλάδα και Ιταλία. Εάν συνεχίσουμε με αυτό τον ρυθμό, θα φτάσουμε στο στόχο το... 2101», είπε ειρωνικά ο κ. Γιούνκερ.
Ο Τσίπρας πρότεινε οικονομική ενίσχυση στην Τουρκία
Η ελληνική πλευρά, διά του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη να υπάρξει συνεργασία Ε.Ε.-Τουρκίας, προκειμένου να μπει ένας φραγμός στις προσφυγικές ροές.
«Ο μόνος τρόπος μείωσης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών διέρχεται μέσω της συνεργασίας με την Τουρκία» σημείωσε σε δηλώσεις του μετά το πέρας της άτυπης Συνόδου Κορυφής. Επανέλαβε δε, ότι η γειτονική χώρα είναι από τους πρώτους σταθμούς των προσφύγων: «Είναι σαφές ότι η μοναδική ευκαιρία να σταματήσουν αυτές οι ροές, τις οποίες καμία χώρα δεν μπορεί να διαχειριστεί - πόσω μάλλον η Ελλάδα - συνίσταται στην αμοιβαία κατανόηση με την Τουρκία».
Ο Ελληνας πρωθυπουργός πρότεινε τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας προς την Τουρκία, προκειμένου η καταγραφή και η μετεγκατάσταση των προσφύγων να πραγματοποιείται από εκεί στις τουρκικές ακτές, και όχι από την Ελλάδα και τα νησιά της.
Μόνο 1,8 δισ. ευρώ για την Αφρική
Οι 28 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στη Σύνοδο της Βαλέτα στη Μάλτα που ολοκληρώθηκε το απόγευμα της Πέμπτης, συμφώνησαν να συσταθεί ένα Ταμείο Αρωγής για την Αφρική με ποσό ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά θα προστεθούν στα 20 δις. ευρώ ανά έτος που χορηγεί Ε.Ε. στα αφρικανικά κράτη. Μέχρι στιγμής όμως 25 κράτη μέλη της ΕΕ και 2 εκτός Ε.Ε. (Νορβηγία και Ελβετία) έχουν ανακοινώσει συνολική συνεισφορά μόλις 81,3 εκατ. Ευρώ. Με το ειδικό αυτό ταμείο θα χρηματοδοτούνται προγράμματα και σχέδια για την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στις χώρες καταγωγής των μεταναστών.
Η σχετική συμφωνία που υπεγράφη το πρωί της Πέμπτης στη Βαλέτα της Μάλτας, σε μια πανηγυρική τελετή που έγινε στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής ΕΕ και χωρών της Αφρικής για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Εκτός της χρηματοδοτικής στήριξης, τα αφρικανικά κράτη συμφώνησαν να συντονίσουν τις δράσεις του με την Ε.Ε. για να καταπολεμηθεί η εμπορία ανθρώπων και η παράνομη μετανάστευση, ενώ θα διερευνηθούν και τρόποι για την διευκόλυνση της επανεισδοχής οικονομικών μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους. Στην ίδια συμφωνία προβλέπεται πως η Ε.Ε. θα διευκολύνει την νόμιμη είσοδο σε ευρωπαϊκό έδαφος φοιτητών, καθηγητών, αλλά και ανθρώπων εποχικής απασχόλησης, ενώ θα απλοποιηθούν και οι διαδικασίες χορήγησης βίζας.
Το «παζάρι» της Τουρκίας για συμφωνία
Μετά τη συμφωνία με τους Αφρικανούς ηγέτες, η οποία χαρακτηρίζεται ήδη «απογοητευτική» από την πολιτική ομάδα των Φιλελεύθερων και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναζητούν συμφωνία με την Τουρκία η οποία φιλοξενεί περισσότερους από 2 εκ πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία.
Το πρόβλημα με τις ροές από την Τουρκία χαρακτηρίζεται ως «άμεσο» από την Ε.Ε. και αυτός είναι ο λόγος που ηγέτες της Ενωσης επιδιώκουν να κλείσει τάχιστα η συμφωνία με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Σε αυτό το πλαίσιο αναμένεται να συγκληθεί Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε.- Τουρκία στα τέλη του Νοεμβρίου (η πιθανότερη ημερομηνία είναι η 22α Νοεμβρίου) ή το αργότερα στις αρχές Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες. Η Ε.Ε. πρόκειται να δώσει στην Τουρκία 3 δισ. ευρώ για τα έτη 2016 - 2017, χρήματα που απαιτούνται να καταβληθούν από τα κράτη μέλη, καθώς ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός προβλέπει κονδύλιο 500 εκ ευρώ κάθε χρόνο.
Τι πέτυχε ο Ερντογάν
Ο Τούρκος πρόεδρος, διαβλέποντας την μεγάλη ευκαιρία που διανοίγεται, ώστε να αποκομίσει μια σειρά οικονομικών και πολιτικοδιπλωματικών κερδών, έθεσε μια σειρά από όρους. Και όπως διεφάνη από την σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στη Μάλτα και σύμφωνα με όλες τις συγκλίνουσες πληροφορίες, επιτυγχάνει αρκετά εξ αυτών. Οι ευρωπαίοι ηγέτες υπό την ασφυκτική πίεση των προσφυγικών ροών που έχουν κατακλύσει τις χώρες της Ε.Ε. φαίνεται ότι υποκύπτουν στους όρους που θέτει ο Τούρκος πρόεδρος ο οποίος, μεταξύ άλλων, ζήτησε:
- Οικονομική βοήθεια για να συμβάλει στην ανάσχεση των ροών
- Συμμετοχή της Τουρκίας σε συνόδους Κορυφής της Ε.Ε.
- Επιτάχυνση της επανέναρξης των συνομιλιών της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε.
- Απλοποίηση των διαδικασιών για να δίνεται ευκολότερα βίζα της ΕΕ για τους Τούρκους υπηκόους.
Επί του παρόντος οι ευρωπαίοι φαίνεται ότι αποδέχονται τελικά - παρά τις ισχυρές ενστάσεις:
- Το αίτημα Ερντογάν για συμμετοχή του στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες η οποία θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στις 22 Νοεμβρίου ή στις αρχές Δεκεμβρίου. Ο Φρανσουά Ολάντ μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής στην Μάλτα επιβεβαίωσε ότι πριν το τέλος του 2015 θα πραγματοποιηθεί νέα Σύνοδος Κορυφής για το προσφυγικό με την συμμετοχή και της Τουρκίας.
- Οικονομική βοήθεια ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Τουρκία για τη διαχείριση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης. Μέρκελ και Γιούνκερ έδωσαν σκληρή μάχη για να περάσει από την άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κομισιόν την χαρακτηρίζει ως «επιχορήγηση εγκατάστασης προσφύγων» για τα επόμενα δύο χρόνια, προκειμένου να βοηθηθεί η γειτονική χώρα να φιλοξενήσει τα περισσότερα από δύο εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες. Τα 500 εκατομμύρια ευρώ θα προέλθουν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το υπόλοιπο, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, από τα 28 κράτη μέλη - ανάλογα με τα εθνικά τους εισοδήματα.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες, ακόμη και όσοι δυσφορούν με τις απαιτήσεις του τούρκου προέδρου, έχουν επίγνωση της αδύναμης διαπραγματευτικής θέσης της Ε.Ε με τα καραβάνια των προσφύγων να πλημμυρίζουν καθημερινά τα κράτη-μέλη της Ενωσης και με τον Ερντογάν να έχει θριαμβεύσει στις τουρκικές εθνικές εκλογές προ εβδομάδων.
Ορισμένοι ηγέτες της Ε.Ε. τόνισαν ότι συμφωνήσουν σε μια σύνοδο Κορυφής με την συμμετοχή της Τουρκίας, μόνο εφόσον έχει επιτευχθεί συνολική συμφωνία για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών και η Αγκυρα έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις επ' αυτού. Ωστόσο, σύμφωνα με το Reutes αξιωματούχος της Ε.Ε. είπε πως η Τουρκία θα ήθελε να καθοριστεί μια σύνοδος κορυφής πριν εκείνη αρχίσει την υλοποίηση των δεσμεύσεών της για την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων.
Τσίπρας: Φράχτες και κέντρα υποδοχής
Με κεντρική θέση ότι «δεν γίνεται να φτιάχνουμε εμείς κέντρα υποδοχής και άλλοι να υψώνουν φράχτες», ο Αλέξης Τσίπρας, στην άτυπη σύνοδο των κρατών-μελών της Ε.Ε. για το Προσφυγικό, έθεσε συνολικά το ζήτημα της αντιμετώπισης του Προσφυγικού, επισημαίνοντας ότι αυτό πρέπει να αφορά συνολικά και δεσμευτικά όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Στην άτυπη σύνοδο, όπου «έγινε μια ειλικρινής και ενδιαφέρουσα συζήτηση», σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, o κ. Τσίπρας επισήμανε ότι:
Θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των «θέσεων υποδοχής» στις χώρες της ΕΕ, δηλαδή να αυξηθεί και να αντιστοιχηθεί ο αριθμός των προσφύγων που θα απορροφά η κάθε χώρα ανάλογα με τις αντικειμενικές καταστάσεις.
Ότι και οι 28 χώρες θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη
Ότι αυτό θα πρέπει να αποφασιστεί πως θα είναι δεσμευτικό.
Αναφορικά με τη συζήτηση για τους φράχτες στα σύνορα, το πνεύμα της τοποθέτησης του κ. Τσίπρα ήταν ότι δεν γίνεται να φτιάχνουμε εμείς κέντρα υποδοχής και άλλοι να υψώνουν φράχτες. Η ελληνική πλευρά υιοθετεί την άποψη και της Ύπατης Αρμοστείας ότι οι φράχτες προσελκύουν ανθρώπους, διότι όταν γνωστοποιείται ότι σε ένα σημείο θα στηθούν φράχτες όλοι σπεύδουν να περάσουν από αυτό προτού φτιαχτούν.
Να ξεκινήσει η συζήτηση για συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία
Σχετικά με το ζήτημα των σχέσεων της ΕΕ με την Τουρκία ως προς τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, οι ίδιες πηγές ανέφεραν πως ο κ. Τσίπρας επισήμανε ότι ήταν ο πρώτος που είπε ότι το ζήτημα πρέπει να λυθεί εκεί και ήταν ο πρώτος που έβαλε στο τραπέζι να ξεκινήσει η συζήτηση και η προσπάθεια συμφωνίας της ΕΕ με την Τουρκία.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, κινήθηκε στην κατεύθυνση, ότι η Τουρκία πρέπει να πάρει χρήματα για να μπορέσει να ενισχύει τους μηχανισμούς της, όμως αυτό συνδέεται άμεσα με την υποχρέωση να ανακοπούν τα ρεύματα προς το Αιγαίο.
Επιπλέον, ότι θα πρέπει να φτιαχτούν κέντρα υποδοχής στην Τουρκία, κάτι που όμως συνδέεται άμεσα με το να λειτουργήσει από εκεί μηχανισμός επανεγκατάστασης. Δηλαδή να φτιαχτούν hotspots και να γίνεται ταυτοποίηση και επανεγκατάσταση απευθείας από το τουρκικό έδαφος.
Σε σχέση με τη φιλελευθεροποίηση της βίζας που ζητά η Τουρκία (σ.σ.για την οποία η ελληνική πλευρά έχει εκφραστεί θετικά), συνδέεται εκ των πραγμάτων με το να γίνει συμφωνία επανεισδοχής της ΕΕ με την Τουρκία.
Σχετικά με την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, η Ελλάδα υποστηρίζει την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, θα πρέπει όμως να γίνει σε συμφωνημένο πλαίσιο με βάση τα ήδη δεδομένα της συμφωνίας, η οποία έχει παγώσει προς το παρόν και επισημαίνεται ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η θέση της Κύπρου.
Η Ελλάδα να έχει πλήρη ενημέρωση για τις επαφές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία, ζήτησε ο Αλέξης Τσίπρας από τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχαν και στην οποία συμμετείχε και ο πρόεδρος του ΕΚ Μάρτιν Σουλτς, στο περιθώριο της άτυπης συνόδου κορυφής των κρατών-μελών της ΕΕ για το Προσφυγικό, στη Βαλέτα.
Παράλληλα, κατά τη συνάντηση αυτή έκλεισε η όποια σεναριολογία των προηγούμενων ημερών σχετικά με «κοινές περιπολίες» Ελλάδας-Τουρκίας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με πηγές της κυβέρνησης, ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε στον κ. Γιούνκερ ότι η Ελλάδα επιθυμεί να έχει πλήρη ενημέρωση για τις επαφές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία. Επιπλέον, είπε ότι επιθυμεί να συμβουλεύεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Ελλάδα πριν να γίνονται οι επαφές.
Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο κ. Γιούνκερ αναγνώρισε στον Αλέξη Τσίπρα ότι είναι ατυχής η έκφραση «κοινές περιπολίες», του είπε ότι δεν θα ξανατεθεί και πως θα αντικατασταθεί από την έκφραση «συντονισμένες ενέργειες», έκφραση που καθορίζει με σαφήνεια ότι κάθε χώρα δρα στον χώρο που ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
