Τα καιρικά φαινόμενα που αναμενόταν... έφθασαν και ήδη έχουν σημειωθεί κατά τόπους καταιγίδες στα δυτικά, ενώ και στην κεντρική και ανατολική Κρήτη βρέχει από το πρωί, κατά τόπους μάλιστα με σφοδρότητα. Ο καιρός γενικώς χειροτερεύει, ενώ ελπίδα όλων είναι να μην έχουμε ξανά σοβαρές νεροποντές που θα δοκιμάσουν ξανά τις αντοχές της Κρήτης - που λόγω... χαρακτήρα, είναι μικρές όσον αφορά σε φαινόμενα πλημμυρών.
Ήδη έχουν αρχίσει να ανησυχούν οι κάτοικοι των περιοχών από τις οποίες περνάνε ρέματα, καθώς η στάθμη του νερού ανεβαίνει επικίνδυνα και όλοι παρακαλάνε να μην... ανοίξουν οι ουρανοί, διότι οι πλημμύρες είναι βέβαιες σε μια τέτοια περίπτωση.
Το ρέμα του Δρακουλιάρη συγκεντρώνει ξανά την προσοχή, αφού η στάθμη του νερού έχει ανέβη αρκετά ψηλά με τις πρωινές βροχές και οι υπηρεσίες βρίσκονται σε επιφυλακή για τυχόν περαιτέρω αύξηση της. Στην γέφυρα στις Τρεις Βαγιές ήδη το νερό βρίσκεται ενάμιση μέτρο κάτω από το χείλος και όλοι φοβούνται ότι θα έχουμε επανάληψη των τεράστιων προβλημάτων που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο.
Όσον αφορά γενικότερα στην πρόγνωση του καιρού, οι νοτιάδες θα γυρίσουν σε βοριάδες από αύριο Σάββατο, με τη θερμοκρασία να πέφτει σημαντικά, μια πτώση που θα συνεχιστεί και τα επόμενα 24ωρα, παρά τη βελτίωση του καιρού από το μεσημέρι της Κυριακής. Σύμφωνα με το μετεωρολόγο κ. Μανόλη Λέκκα, άστατος προβλέπεται ο καιρός από νωρίς το πρωί, με βροχές κατά τόπους, οι οποίες θα είναι έντονες, ενώ υπάρχει η πιθανότητα εκδήλωσης τοπικά καταιγίδων στη δυτική Κρήτη.
Αργότερα αναμένεται τα φαινόμενα αυτά να επεκταθούν ανατολικότερα του νησιού. Για το Ηράκλειο η κύρια φάση της κακοκαιρίας αναμένεται τις μεσημβρινές με απογευματινές ώρες, ενώ προς το βράδυ αναμένεται πρόσκαιρη σταδιακή υποχώρηση των φαινομένων. Οι άνεμοι θα πνέουν από νότιες έως νοτιοδυτικές διευθύνσεις στα 3 με 4 μποφόρ και τοπικά στα 5 μποφόρ.
Η θερμοκρασία θα βρίσκεται σε καλά επίπεδα λόγω των νοτιάδων. Για το Σάββατο θα υπάρξει νέα αλλαγή στο σκηνικό του καιρού. Αρχικά και ιδιαίτερα στα ανατολικά θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Στα δυτικά θα υπάρχουν νεφώσεις με βροχές και τοπικές καταιγίδες, ενώ αργότερα και στις ανατολικές περιοχές τα φαινόμενα θα γίνουν έντονα με βροχές κατά τόπους, ιδιαίτερα στα βόρεια, και τοπικές καταιγίδες. Χρειάζεται, όπως τόνισε ο κ. Λέκκας, ιδιαίτερη προσοχή από τον καθένα μας, μιας και αναμένονται έντονα τα φαινόμενα κατά τόπους, ενώ δεν αρκεί μόνο η προστασία της Πολιτείας.
Ο ποταμός Δρακουλιάρης μετά τις σημερινές βροχέςΤα φαινόμενα θα συνδυαστούν με βόρειους ανέμους, οι οποίοι θα πνέουν ενισχυμένοι στα 5 με 6 μποφόρ μέχρι και 7 μποφόρ στη δυτική Κρήτη. Από το μεσημέρι και μετά στην ανατολική Κρήτη οι άνεμοι θα πνέουν στα 4 με 5 μποφόρ, ενισχυόμενοι ακόμη περισσότερο σταδιακά. Για το βράδυ του Σαββάτου δε φαίνεται, όπως προβλέπει ο κ. Λέκκας, να υπάρχει ανησυχία για τον απόπλου των πλοίων. Όσον αφορά στη θερμοκρασία αναμένεται σημαντική πτώση, με την ελάχιστη να πέφτει και κάτω από τους 15 βαθμούς και τη μέγιστη να κυμαίνεται γύρω στους 20 βαθμούς Κελσίου. Στα νότια οι μέγιστες τιμές της θερμοκρασίας θα είναι αυξημένες κατά δύο με τρεις βαθμούς Κελσίου.
Ο ποταμός Δρακουλιάρης μετά τις σημερινές βροχέςΚυριακή σταδιακή υποχώρηση
Την Κυριακή θα επικρατήσουν νεφώσεις με τοπικές βροχές στα βόρεια, οι οποίες κατά τόπους δεν αποκλείεται να είναι πρόσκαιρα ισχυρές. Από το μεσημέρι θα υπάρξει σταδιακή υποχώρηση των φαινομένων, διατηρώντας στην ανατολική Κρήτη πιθανότητες για ασθενείς βροχές μέχρι και τη Δευτέρα. Ενισχυμένοι θα πνέουν οι βόρειοι άνεμοι με εντάσεις στα 5 με 6 μποφόρ και στα πελάγη στα 6 και τοπικά 7 μποφόρ, με τάση για μικρή εξασθένηση προς το βράδυ. Σε χαμηλά, αλλά λογικά για εποχή επίπεδα αναμένεται η θερμοκρασία, η οποία θα κυμανθεί από 14 έως 19 βαθμούς Κελσίου.
Ο ποταμός Δρακουλιάρης μετά τις σημερινές βροχέςΣε ετοιμότητα
Σε ετοιμότητα θέτει τις υπηρεσίες του Δήμου Ηρακλείου σε περίπτωση ανάγκης λόγω της κακοκαιρίας ο Εντεταλμένος Σύμβουλος Πολιτικής Προστασίας κ. Μαρίνος Παττακός. Σε έγγραφό του προς τις υπηρεσίες τονίζει:
«Σας γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με οδηγία της Πολιτικής Προστασίας και έκτακτου δελτίου Ε.Μ.Υ. για έντονες βροχοπτώσεις και καταιγίδες από σήμερα Παρασκευή 23/10/2015 έως την Κυριακή 25/10/15, θέσατε σε άμεση ετοιμότητα προσωπικό και μηχανολογικό εξοπλισμό υπηρεσιών σας, για συνδρομή και βοήθεια των πολιτών, σε περίπτωση εκδήλωσης πλημμυρικών και άλλων επικίνδυνων καιρικών φαινομένων».
Ηράκλειο, ανοχύρωτη πόλη
Η περίοδος χάριτος προκειμένου να λάβουμε τα μέτρα μας και να προβούμε στις απαραίτητες ενέργειες πρόληψης και αντιμετώπισης πλημμυρικών φαινομένων, φαίνεται πως τελείωσε. Ο καιρός ετοιμάζεται να περάσει το κατώφλι της εποχής και από καλοκαίρι να θυμίσει χειμώνα, σύμφωνα τουλάχιστον με τις προγνώσεις των μετεωρολόγων. Και η ερώτηση που προκύπτει δεν είναι απλά αυτονόητη, σε μια χώρα όπου η λέξη αυτή έχει πάψει πλέον να υφίσταται, αλλά καίριας σημασίας με βάση την εμπειρία.
Πόσο έτοιμοι είμαστε λοιπόν στο ενδεχόμενο να ξεσπάσει μια ξαφνική μπόρα; Και όχι απλή νεροποντή αλλά μια θεομηνία σαν και αυτή του περασμένου Ιανουαρίου, που πλημμύρισε την ευρύτερη περιοχή του Δρακουλιάρη, του Γιόφυρου και της Φοινικιάς; Με τις μνήμες από τα θαμμένα κάτω από τους τόνους νερού και λάσπης σπίτια και περιουσίες να είναι ακόμα νωπές στις μνήμες των κατοίκων. Πόσο λοιπόν προετοιμασμένοι είμαστε διά παν ενδεχόμενο, έχοντας λάβει το μάθημα από τα παθήματα του παρελθόντος;
Πόσο είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε μια πλημμύρα; Και κατ' επέκταση κάθε άλλο έκτακτο περιστατικό, όπως για παράδειγμα μια μεγάλη φωτιά ή ακόμα και ένα σεισμό;
Προληπτικά λοιπόν, θέλοντας να προλάβουμε καθετί που μπορεί να αποβεί τραγικό ή μοιραίο, από την πλευρά μας απευθυνθήκαμε στις αρμόδιες υπηρεσίες προκειμένου εγκαίρως και προτού να είναι αργά να σας ενημερώσουμε και προπαντός εκείνους που έχουν πληγεί από κάποιο καιρικό ή άλλο φαινόμενο για το αν πραγματικά βρισκόμαστε σε ετοιμότητα. Αν διαθέτουμε τα απαραίτητα μέσα και φυσικά το απαιτούμενο ανθρώπινο προσωπικό και υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Με τα αποτέλεσμα του ρεπορτάζ μας, μάλλον, να σας αποκαρδιώνουν...
Το περσινό μάθημα
Η περυσινή χειμερινή περίοδος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρουσιάστηκαν όσο ποτέ άλλοτε έδωσαν σημαντικά στοιχεία όσον αφορά την οργάνωση και την ετοιμότητα των υπηρεσιών. Αντιμετωπίσαμε πολλούς κινδύνους και από τύχη ίσως, αλλά λόγω και της όλης οργάνωσης των υπηρεσιών, δε θρηνήσαμε θύματα. Με τα πρωτοφανή αυτά φαινόμενα που ζήσαμε να αναθερμαίνουν το κίνητρο του σχεδιασμού στην υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ηρακλείου.
Όμως το ταμείο της υπηρεσίας είναι πολύ φτωχό για να μπορέσουν να γίνουν όλα όσα θα έπρεπε. Ωστόσο και πάλι έγιναν πολλές ενέργειες όπως το να δρομολογηθούν οι εξελίξεις όσον αφορά στην προμήθεια ενός οχήματος πυροπροστασίας το οποίο ήταν αναγκαίο και αναμένεται να το έχουμε σύντομα. Το ότι αναθεωρήθηκε το σχέδιο «Ξενοκράτης» όσον αφορά την προετοιμασία και το σχεδιασμό για την εκάστοτε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ μπήκαν σε τροχιά υλοποίησης μια σειρά άλλων ενεργειών για τις οποίες μας μιλά παρακάτω ο εντεταλμένος σύμβουλος Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ηρακλείου Μαρίνος Παττακός, οι οποίες θεωρούνται αρκετά σημαντικές για την αντιμετώπιση των όποιων καταστάσεων. Παρά το ότι πολλές ελλείψεις και πολλά κενά ακόμα παραμένουν.
Από νωρίς συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι της περιοχής στις Τρεις Βαγιές διαμαρτυρόμενοι για τον κίνδυνο πλημμυρώνΟι δράσεις που έγιναν
Το Σεπτέμβριο, όπως τόνισε ο κ. Παττακός, μπήκε σε ενεργοποίηση η προετοιμασία για τα πλημμυρικά φαινόμενα του Ηρακλείου που έχει να κάνει με τον καθαρισμό των φρεατίων. Έως αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν καθαριστεί και απολυμανθεί από τη ΔΕΥΑΗ περί τα 6.500 φρεάτια στο σύνολο των περίπου 12.500 που έχουμε.
Όμως δυστυχώς η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Συνεχίζεται, αλλά δεν είναι απόλυτα σίγουρο αν θα καταστεί τελικώς δυνατό να καθαριστούν όλα τα φρεάτια. Παράλληλα, από την υπηρεσία Τεχνικών Έργων γίνονται παρεμβάσεις σε περιοχές που έδειξαν ότι δεν είχαν σωστή απορροή όμβριων, όπως στην οδό Ευαρέστου. Τα μηχανήματα του Δήμου συνεχίζουν να εργάζονται στο φράγμα της Φοινικιάς στην ευρύτερη περιοχή του Δρακουλιάρη, όπου οι μνήμες είναι ακόμα νωπές από τις ζημιές που προκλήθηκαν μετά τη θεομηνία του περασμένου Ιανουαρίου.
Ο κ. Παττακός σημειώνει επ' αυτού πως «κατά ένα μεγάλο μέρος αυτή τη στιγμή η εργολαβία που βρίσκεται σε εξέλιξη στον ποταμό Δρακουλιάρη και στο Γιόφυρο έχει προχωρήσει και ο καθαρισμός θα έχει ολοκληρωθεί τέλος του μήνα». Υπογραμμίζει ο ίδιος πως «αν καταφέρουμε και καθαρίσουμε το Δρακουλιάρη σε όλο το μήκος του, δε θα έχουμε τις πλημμύρες που ζήσαμε τον Ιανουάριο. Αν λάβει κανείς υπόψη του πως πέρυσι δεν είχε καθαριστεί όλος ο ποταμός, εξού και τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν...».
Η Περιφέρεια
Σημαντικό παράγοντα αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό πως αποτελεί η περιφέρεια. Όπως είπε ο κ. Παττακός, «η Περιφέρεια Κρήτης, με μια πολύ αποτελεσματική ενέργεια κατάφερε να εξασφαλίσει 1.000.000 ευρώ για να ρέματα του Ηρακλείου - ένα εξαιρετικά σημαντικό ποσό για το σκοπό αυτό. Οπότε και παρά το ότι διανύουμε μια στενή οικονομικά περίοδο που δε διατίθενται αρκετά χρήματα για την Πολιτική Προστασία, το ποσό αυτό που εξασφάλισε η Περιφέρεια πιστεύω ότι θα παίξει ηγετικό ρόλο».
Σημειώνεται πως στις δράσεις των αρμόδιων υπηρεσιών όσον αφορά στα αντιπλημμυρικά έργα συμπεριλαμβάνεται και το ότι ενισχύθηκε το πράσινο και απομακρύνθηκαν τα επικίνδυνα κλαδιά προκειμένου να περιοριστούν όσο γίνεται περιπτώσεις κατάπτωσης δέντρων που τόσες ζημιές έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν σε αυτοκίνητα, ενώ παράλληλα έχουν κινδυνεύσει και ανθρώπινες ζωές.
Δημοτική Αστυνομία
Καθοριστικό ρόλο όμως στην αντιμετώπιση των έκτακτων περιστατικών έρχεται να παίξει και η επανασύσταση της Δημοτικής Αστυνομίας, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε προληπτικά είτε ανασταλτικά. Μέχρι πρότινος δεν είχαμε ανθρώπους για αυτά τα θέματα. Η Αστυνομία δεν τα προλαβαίνει όλα. Αυτή τη στιγμή, όπως τόνισε ο κ. Παττακός, έχουν τοποθετηθεί στη Δημοτική Αστυνομία 21 άτομα και θα έρθουν επιπλέον άλλα δυο άτομα. Λειτουργούν καθημερινά και αρμοδιότητά τους είναι να στηρίζουν και την Πολιτική Προστασία. Επίσης λαμβάνονται δράσεις πολεοδομικού περιεχομένου εντός της πόλης με δημιουργία φρεατίων και διανοίξεις δρόμων.
Η γέφυρα στις Τρεις Βαγιές μετά την σημερινή νεροποντήΟι ελλείψεις και η ανάγκη για εθελοντική βοήθεια
Οι ελλείψεις που υπάρχουν και στέκονται εμπόδιο στην προσπάθεια να αντεπεξέλθουμε ως Δήμος στις δύσκολες καταστάσεις είναι πολλές. Ξεκινώντας από το προσωπικό, από αυτό που υπήρχε στις υπηρεσίες το 2004 τώρα έχει μείνει το μισό. Και έτσι σε ένα έκτακτο περιστατικό δεν υπάρχει η δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης. Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση όπου, όπως είπε ο κ. Παττακός, σε ένα βράδυ σημειώθηκαν 18 κατολισθήσεις. Τα μηχανήματα δεν έφταναν για να αντιμετωπίσουν τις όποιες καταστάσεις, οπότε και κρίθηκε αναγκαίο να χρησιμοποιηθούν και ιδιωτικά συνεργεία.
Αυτός μάλιστα ήταν και ο λόγος που δημιουργήθηκε η ανάγκη επαναδιοργάνωσης εθελοντικών ομάδων πολιτικής προστασίας σε κάθε διαμέρισμα της πόλης, όπως επίσης και στα τοπικά διαμερίσματα της ενδοχώρας, στον Άγιο Μύρωνα, στον Άγιο Σίλα, στο Βενεράτο κ.λπ. Ομάδες στις οποίες το τελευταίο διάστημα εντάχθηκαν και άλλα μέλη, που ο καθένας με τα μέσα που διαθέτει, με τα τρακτέρ και τα μηχανήματά του, ρίχνεται στη μάχη με τη φωτιά, τις πλημμύρες κ.λπ.
Μάλιστα, αυτή τη στιγμή εθελοντικά προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όταν και όποτε χρειαστεί περίπου 60 άτομα στα γύρω χωριά και στους οικισμούς και θα βοηθήσουν πάρα πολύ αν χρειαστεί. Σημαντικότερο πρόβλημα, όπως τονίζει, αποτελεί η έλλειψη χρηματοδότησης από το κεντρικό κράτος. Οπότε οι υπηρεσίες της Πολιτικής Προστασίας χρειαστούν χρήματα θα πρέπει το αίτημά τους να περάσει από το Δημοτικό Συμβούλιο, με την όποια χρονοτριβή και καθυστέρηση αυτό σημαίνει.
Η γέφυρα στις Τρεις Βαγιές μετά τη σημερινή νεροποντήΠαραδοσιακά δεν έχουμε πρόληψη
Από την πλευρά του τώρα ο πρόεδρος του Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων Κρήτης, ΕΣΥΠΡΟΤΑ, Γιάννης Λιονάκης, τοποθετούμενος στο θέμα θέτει μεταξύ άλλων τρεις παράγοντες οι οποίοι πάντα θα στέκονται εμπόδιο στην όλη προσπάθεια προετοιμασίας μας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα αντιπλημμυρικά έργα: την έλλειψη προληπτικής αντίληψης, την έλλειψη καθαριότητας - με αποτέλεσμα ρέματα να γεμίζουν χώματα, σκουπίδια και μπάζα και φρεάτια να φράσσουν - καθώς και την έλλειψη περιβαλλοντικών και εδαφολογικών μελετών προτού γίνει το οποιοδήποτε έργο υποδομής.
«Παραδοσιακά δεν είμαστε της αντίληψης να προετοιμαζόμαστε. Τρανή απόδειξη το ότι για να διατηρήσεις φρεάτια καθαρά πρέπει να συμβαίνουν δυο πράγματα: Πρώτον να μην έχουν κλαπεί οι σχάρες - φαινόμενο το οποίο ενδημεί στην Κρήτη κατ' εξακολούθηση, που σημαίνει ότι με την πρώτη βροχή χώματα, σκουπίδια κ.λπ. καθιζάνουν σε αυτά, με συνέπεια η απορροή να καθίσταται αδύνατη - και από την άλλη το ότι έχουμε τόσα απορρίμματα όπως και αυτές τις αφίσες του καλοκαιριού που συσσωρεύονται στα φρεάτια. Και αν κανείς συμπεριλάβει σε όλα αυτά την έλλειψη γνώσης σε ό,τι αφορά την οδήγηση υπό πλημμυρικές συνθήκες και την έλλειψη συντήρησης στα οχήματα και στα ελαστικά, οδηγούμαστε σε ένα θανατηφόρο μείγμα», τόνισε ο κ. Λιονάκης.
Αναφερόμενος, την ίδια στιγμή, στις καθιζήσεις και βροχοπτώσεις που σημειώνονται πάντα την περίοδο των έντονων βροχοπτώσεων, ο κ. Λιονάκης απάντησε πως αυτό έχει την αιτία του στο ότι «πολλές οδικές υποδομές έγιναν δίχως την πρόβλεψη περιβαλλοντικών ή εδαφολογικών μελετών. Άρα είναι λογικό τόσο με την πάροδο του χρόνου όσο και με κάθε τι που έρχεται και ξεπερνάει τα όρια αντοχής ενός δρόμου να φέρνει αυτά τα αποτελέσματα». Σημειώνει παράλληλα πως η απορροή όμβριων είναι ο βασικός σκελετός οποιασδήποτε μελέτης, κάτι που σε τοπικό επίπεδο, όπως υπογράμμισε, συνήθως δεν εφαρμόζεται με την προσοχή τουλάχιστον που πρέπει.
Και στη... γωνία ο σεισμός
Μεγάλος κίνδυνος μας περιμένει, όμως, και σε περίπτωση σεισμού. Και αυτό διότι η πόλη του Ηρακλείου είναι εντελώς ανοχύρωτη, αν φανταστεί κανείς ότι δε διαθέτουμε τις απαιτούμενες υποδομές, όπως εξόδους διαφυγής. Πράγμα που σημαίνει ότι θα κλειστούμε σαν τα ποντίκια μέσα στη φάκα αν ο μη γένοιτο γίνει ποτέ σεισμός. Αλλά ούτε καν το πιο απλό δε διαθέτουμε: σκηνές για τους σεισμοπαθείς…
«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ιστορικά αποδεδειγμένα για την πόλη μας είναι ο σεισμός. Και αυτή τη στιγμή δε διαθέτουμε αντισεισμικό εξοπλισμό στο δήμο Ηρακλείου. Δεν θα έχουμε πού να στεγάσουμε τους σεισμοπαθείς. Υπάρχουν 700 σκηνές στην περιφέρεια, όμως σαν δήμος δεν έχουμε ούτε μια. Επίσης το Ηράκλειο δε διαθέτει ικανοποιητικές οδούς εξόδου. Παράλληλα υστερούμε σε σκαφτικά μηχανήματα.
Έχουμε 1 φορτωτή, δύο γκρέιτερ και δύο τσαπάκια. Ωστόσο, δεν είναι ανύπαρκτη η πολιτική προστασία του Δήμου. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε έκτακτα περιστατικά στα περιθώρια του δυνατού», τόνισε ο κ. Παττακός. Καταλήγοντας ανέφερε πως τις επόμενες ημέρες η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας θα διανέμει ενημερωτικά φυλλάδια στους πολίτες. Το ένα θα αφορά πληροφορίες και μέτρα προστασίας από σεισμούς και το άλλο για τα υπόλοιπα καιρικά φαινόμενα, ενώ θα πραγματοποιηθεί από αξιωματικό της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας διήμερο σεμινάριο για το προσωπικό της Πολιτικής Προστασίας και τους εθελοντές πάνω στα θέματα αυτά.
«Δεν ξέρουμε πώς να φυλαχτούμε!»
Ακόμα και αν υπάρχει ο τελειότερος μηχανισμός από πλευράς Πολιτείας και Αυτοδιοίκησης, αν ο ίδιος ο πολίτης δεν ξέρει τι να κάνει όταν βρεθεί σε μια δύσκολη στιγμή, μπροστά στα στοιχεία της φύσης, τότε κανένας - εκτός ίσως από τον προσωπικό του φύλακα άγγελο ή την καλή του τύχη - δεν μπορεί να τον βοηθήσει. Ή, με άλλα λόγια, το πόσο έτοιμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε μια φυσική καταστροφή, είτε αυτή είναι σεισμός είτε πλημμύρα είτε οτιδήποτε «καιροφυλαχτεί» στη γωνία, δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τους αρμόδιους αλλά και από εμάς.
Μια διάσταση τόσο σημαντική που σώζει στην κυριολεξία ζωές και δίνεται με έμφαση από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το οποίο συμμετέχει σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα πολιτικής προστασίας με καθοριστικό ρόλο, επιχειρώντας να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη και να καταδείξει τη σημασία της ενημέρωσης σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα.
Η προσπάθεια αυτή έρχεται να καλύψει ένα διαπιστωμένο - όχι μόνο σε επίπεδο Ελλάδας - κενό ενημέρωσης το οποίο ξεκινάει από το σχολείο και καταλήγει στην ίδια την οικογένεια. Πόσοι, αλήθεια, ξέρουμε τι να κάνουμε αν βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πλημμύρα ή με μια κατολίσθηση ή καθηλωμένοι από μια ισχυρή σεισμική δόνηση μέσα σε ένα ερειπωμένο σκηνικό; Δυστυχώς ελάχιστοι. Και σε τέτοιες περιπτώσεις δεν συγχωρείται η άγνοια και τα λάθη.
Το CP
Το απέδειξε άλλωστε περίτρανα η πρόσφατη παρουσίαση των δράσεων στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος CP (από τα αρχικά της πολιτικής προστασίας - civil protection) στο οποίο εκτός από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης συμμετείχαν επίσης αντίστοιχα ιδρύματα από την Αγγλία, την Ιταλία, την Αυστρία και την Ισπανία. Όπως μας εξήγησε ο γεωλόγος του ΜΦΙΚ κ. Χαράλαμπος Φασουλάς, στα πλαίσια του έργου επελέγησαν 5 δήμοι του νησιού μας, τα ονόματα των οποίων δεν είναι δημοσιοποιήσιμα, ώστε να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο για το πόσο ανθεκτικές είναι οι κοινωνίες απέναντι στις φυσικές καταστροφές σε όλα τα επίπεδα.
Από τις υποδομές έως την προετοιμασία, την οργάνωση, τα διαθέσιμα μέσα, το επίπεδο ετοιμότητας, έως τους φορείς πολιτικής προστασίας, τους διαθέσιμους πόρους, τα σχέδια εκτάκτου ανάγκης και βεβαίως την εκπαίδευση και το επίπεδο γνώσης. Η αξιολόγηση έγινε με διεθνείς δείκτες και τα αποτελέσματα προκάλεσαν έκπληξη. Οι δήμοι συγκέντρωσαν ποσοστά που ξεκινούσαν από τα χαμηλά, γύρω στο 35%, και έφταναν στα ψηλά κοντά στο 85%. Το εντυπωσιακό είναι ότι η αναλογία είναι αντίστοιχη σε όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα καταδεικνύοντας κάτι πολύ βασικό, ότι στο σύνολο όλων των ερωτηματολογίων τα χαμηλότερα ποσοστά αφορούν στην εκπαίδευση και το επίπεδο γνώσης.
Το... σκορ ήταν κάτω από 20% στο θέμα της γνώσης για τις καταστροφές από τη δύναμη της φύσης, τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνονται και βεβαίως στο πώς μπορεί και πρέπει να αντιδράσει κανείς. Σημειολογικά η σχετική εκδήλωση έγινε την παγκόσμια ημέρα του ΟΗΕ, η οποία είναι αφιερωμένη στη μείωση των συνεπειών από τις καταστροφές.
Πολιτική προστασία
Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό, καθώς οι περισσότεροι δε γνωρίζουμε τι να κάνουμε αν βρεθούμε σε μια δύσκολη θέση, δεν έχουμε φροντίσει να μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να δράσουμε και να αντιδράσουμε για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας και όλο αυτό ξεκινάει φυσικά από τα σχολεία. Είναι οδυνηρό να διαπιστώνει κανείς ότι δεν υπάρχει μάθημα πολιτικής προστασίας στα σχολεία και ότι δεν ξέρουμε τόσο απλά πράγματα αλλά τόσο βασικά που μπορούν να σώσουν ζωές.
Το Evande
Αυτό το κενό επιχειρεί να καλύψει ένα άλλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το Evande, μαζί με αντίστοιχα ιδρύματα από την Ισπανία, την Ιταλία και τη Βουλγαρία.
Οι συμμετέχοντες, όπως μας εξήγησε ο δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς, έχουν σχεδιάσει μια διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία θα απευθύνεται σε εθελοντές και στελέχη πολιτικής προστασίας οι οποίοι θα μπορούν να εγγράφονται σε αυτήν, να παρακολουθούν σεμινάρια για θέματα φυσικών καταστροφών από σεισμούς, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές και να παίρνουν σχετική πιστοποίηση.
Η πλατφόρμα θα δοκιμαστεί το επόμενο διάστημα ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις ώστε να «τρέξει» μέσα στον επόμενο χρόνο. Η προετοιμασία, η ετοιμότητα και η γνώση περνούν απαραιτήτως και μέσα από μια νέα διάσταση του όλου προβλήματος, η οποία έχει να κάνει με τις κλιματικές αλλαγές οι οποίες ήδη κάνουν ορατή την παρουσία τους.
Κλιματικές αλλαγές
Δεν είναι τυχαίο ότι σε εκθέσεις που σχετίζονται με τις καταστροφές από ακραία φυσικά φαινόμενα δίνεται πλέον βαρύτητα στο θέμα της προβλεψιμότητας με δεδομένες τις εκτιμήσεις ότι όσο αυτά πληθαίνουν και γίνονται πιο επικίνδυνα τόσο μεγαλώνει και το κόστος που δεν είναι σε καμιά περίπτωση αμελητέο.
Ενδεικτικό είναι ότι όλο και περισσότεροι επιστήμονες εκφράζουν προβληματισμό για τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται στα νερά μας οι υδροστρόβιλοι, τα λεγόμενα «σιφόνια» κοντά στις ακτές και με συγκεκριμένη μάλιστα «συμπεριφορά», τη στιγμή που το φαινόμενο το οποίο είναι άμεσα συσχετισμένο με τη θερμοκρασία της θάλασσας δε σημειωνόταν με τέτοια συχνότητα παλαιότερα, όπως σημείωσε ο κ. Φασουλάς.
Η συσχέτιση με τις κλιματικές αλλαγές είναι πια μια βάσιμη υποψία, σύμφωνα με το γνωστό επιστήμονα, καθώς η εμφάνιση των υδροστροβίλων έχει να κάνει με την αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας που φαίνεται ότι αποτελεί πια μια πραγματικότητα.
Μαρία Αντωνογιαννάκη, Σταύρος Μουντουφάρης, Ιωάννα Βλαχάκη
