Βασίλης Ραφαηλίδης, κείμενα στο ΕΘΝΟΣ [δεύτερη έκδοση, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ, τόμος 1, 1984, σελίδες 22-25. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 17-10-1982].
Αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, η ψήφος δεν είναι παρά ένα... χαλίκι, κατά το δυνατό στρογγυλό και λείο. Αυτό που από τους αρχαίους προγόνους ονομαζόταν ψήφος, ή ψάφος, ή ψάφαξ (ανάλογα με τη διάλεκτο), εμείς σήμερα το λέμε βοτσαλάκι. Συνεπώς, ψηφοφόρος είναι αυτός που φέρει (κουβαλάει) την ψήφο, δηλαδή το βοτσαλάκι, και το εναποθέτει στην κάλπη με την ελπίδα πως, βοτσαλάκι βοτσαλάκι, θα χτιστεί το λαμπρό οικοδόμημα της Δημοκρατίας. Πράγμα που δε συμβαίνει πάντα, όπως ξέρουμε, κυρίως διότι ο εργολάβος που αναλαμβάνει να χτίσει το κτίσμα είναι λιγότερο ή περισσότερο απατεώνας.Στην Ελλάδα τουλάχιστον, το οικοδόμημα της Δημοκρατίας μοιάζει πολύ με το μυθικό γεφύρι της Άρτας: πάντα το χτίζουμε και πάντα έχει τη μορφή ερειπίου. Όχι γιατί δεν είναι πρώτης ποιότητας τα δομικά υλικά, αλλά διότι ο Αρχιτέκτονας που αναλαμβάνει εκάστοτε τη "δουλειά" έχει τόση σχέση με την "αρχιτεκτονική της Δημοκρατίας" όση κι ο φάντης με τό ρετσινόλαδο.
Αν ο Νερούντα ονόμασε "δημοκρατίες της μπανάνας" τις δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής, εμείς θα "πρεπε να ονομάσουμε τη δική-μας, κατά κηπευτική αναλογία, "δημοκρατία της κολοκύθας". Στη "δημοκρατία της κολοκύθας" μόλις τον τελευταίο χρόνο σταμάτησε το θαύμα της μετατροπής της ψήφου σε κολοκυθόσπορο -θαύμα που τελούνταν σε κείνα τα κλάσματα δευτερολέπτου που χρειάζεται η ψήφος για να διαγράψει την τροχιά-της απ' το χέρι του ψηφοφόρου μέχρι τον πάτο της κάλπης. Ας ελπίσουμε λοιπόν πως η ελληνικότατη "δημοκρατία της κολοκύθας" πέρασε πια αμετάκλητα στην αγροτική ιστορία της Ελλάδας, κι ας ευχηθούμε το δημοκρατικό μέλλον-μας να είναι λιγότερο... φυτικό.
Λοιπόν, τα βοτσαλάκια που λέγαμε ήταν η πρώτη μορφή ψηφοδελτίου που εμφανίστηκε στην ιστορία: Ο ψηφοφόρος είχε μαζί του δύο τέτοια βοτσαλάκια διαφορετικού χρώματος, ή ένα βοτσαλάκι συμπαγές κι ένα τρύπιο.
Το ένα σήμαινε "ναι" και το άλλο "όχι". Ανάλογα με το αν ήθελε να εκφράσει κατάφαση ή άρνηση, όσον αφορά το υπό κρίσιν πρόσωπο ή πρόβλημα, πετούσε στην κάλπη το αρνητικό ή το θετικό "ψηφοδέλτιο".
Μια τέτοια στοιχειώδης πράξη φαίνεται απλή και εύκολη. Ωστόσο, το πιο δύσκολο πράγμα για το ανθρώπινο μυαλό είναι ο διαχωρισμός της άρνησης απ' την κατάφαση, του "όχι" απ' το "ναι". Δεν είναι πολλοί αυτοί που ξέρουν να λένε "ναι" ή "όχι" τη στιγμή που πρέπει και, κυρίως, δεν είναι πολλοί αυτοί που λέγοντας "ναι" ή "όχι" εννοούν αυτό ακριβώς που δηλώνουν τούτες οι στοιχειώδεις έννοιες. Για παράδειγμα, οι κοσμικοί και οι καιροσκόποι προτιμούν το "ναι" από το "όχι": Όσο πιο πολλά "ναι" λες, δηλαδή όσο περισσότερο "θετικός" εμφανίζεσαι, τόσο πιο εύκολα κερδίζεις τη συμπάθεια του άλλου.
Είναι φανερό πως σ' αυτή την περίπτωση το επιδιωκόμενο δεν είναι η κοινοποίηση κάποιων απόψεων, δηλαδή η επικοινωνία, αλλά η δημιουργία "ευνοϊκού κλίματος" γύρω απ' την αφεντιά-σου. Πρόκειται εδώ για τους γνωστούς "γιέσμεν" αυτούς που λεν πάντα ναι και-εννοούν ό,τι θέλουν. Ένας αστός πολιτικός είναι ένας τυπικός "γιέσμαν" όταν βγαίνει στο κυνήγι της ψήφου, αλλά όχι κι όταν αγορεύει στη Βουλή, οπότε θα υποχρεωθεί να πει και κάποια "όχι" που, ωστόσο, όλα απευθύνονται στα αντιπολιτευόμενα κόμματα και ποτέ στο δικό του.
Με τούτα τα μπερδέματα, η επικοινωνία γίνεται μια σύμβαση και η απάτη εγκαθίσταται ακόμα απ' το πρωταρχικό και στοιχειώδες επίπεδο του διαχωρισμού της άρνησης απ' την κατάφαση. Όμως η αρνητική και η θετική ψήφος δεν έχει τίποτα το ασαφές ή το διφορούμενο, όπως το "ναι" και το "όχι" του πολιτικάντη και του κοσμικού. Κι αυτό άσχετα απ' το γεγονός πως ο ψηφοφόρος ενδέχεται να μην είναι και τόσο σίγουρος για το "ναι" και το "όχι" που θα καθορίσει την απόφασή του να ψηφίσει έτσι ή αλλιώς.
Μπορεί ο ψηφοφόρος να είναι στο έπακρο συγχυσμένος, δηλαδή μπερδεμένος εξαιτίας της ανεντιμότητας αυτών που του στέλνουν παραπλανητικά μηνύματα, αποκαθιστώντας μαζί του μια "ψευδή επικοινωνία" που εδραιώνει την "ψευδή συνείδηση", όμως απ' τη στιγμή που φεύγει απ' το χέρι του η ψήφος αυτή θα λειτουργήσει σαν ένα κατηγορηματικό ναι ή ένα το ίδιο κατηγορηματικό όχι.
Η ψήφος είναι πράγμα σαφέστατο και μετρήσιμο, ενώ η σκέψη που οδήγησε στην επιλογή αυτής κι όχι της άλλης ψήφου συχνά είναι ασαφής και μετρήσιμη μόνο με όρους στατιστικούς: Χρειάζονται πολλοί ψηφοφόροι για να βγάλουμε το στατιστικό μέσο όρο για την επικρατούσα άποψη (πρόκειται για τα γνωστά γκάλοπ) και πολλοί ψήφοι για να καθοριστεί το τελικό αποτέλεσμα!
Όπως και νάναι, ο ψηφοφόρος και πριν και μετά τις εκλογές αντιμετωπίζεται κατά κανόνα σαν αριθμός που θα προστεθεί σε άλλους αριθμούς. Τα αποτελέσματα των εκλογών είναι το άθροισμα αριθμών, όχι το άθροισμα "πολιτικών βουλήσεων". Άλλωστε, τα βότσαλα (οι ψήφοι) πριν μπουν στην υπηρεσία των εκλογών υπηρετούσαν την πιο στοιχειώδη πρακτική αριθμητική: Απ' τα πρωτόγονα αριθμητήρια τα πήραν οι άνθρωποι για να τα μετατρέψουν σε σαφή και "αντικειμενική" έκφραση της άρνησης και της κατάφασης (Στον Ηρόδοτο η λέξη ψήφος απαντάται με την έννοια του αριθμού).
Ξεκινώντας απ' το αριθμητήριο και πάντα πριν χρησιμοποιηθεί στις εκλογές, η ψήφος πέρασε τα ενδιάμεσα στάδια του παιχνιδιού και της μαντικής τέχνης. Έτσι, ψήφος για τους αρχαίους, σημαίνει, εκτός από αριθμός, πεσσός σε παιχνίδι (ας πούμε "πούλι" στο σημερινό τάβλι) ενώ οι ψήφοι είναι επίσης μικρά αντικείμενα που πετιούνται με τη φούχτα ανάκατα, δημιουργώντας τυχαίους συνδυασμούς, πράγμα που επιτρέπει στο μάντη να βγάλει τα "συμπεράσματά" του, όπως περίπου γίνεται και σήμερα στις "πασιέντζες" ή καλύτερα στους συνδυασμούς που δημιουργούν οι κόκκοι του καφέ στο φλιτζάνι της καφετζούς.
Μια σχεδιασμένη τακτοποίηση των μπερδεμένων ψηφιδίων —των μικρών ψήφων— δημιουργεί το ψηφιδωτό, και τούτη η αισθητική χρησιμοποίηση υποδεικνύει, το σωστό τρόπο για την πολιτική χρήση της ψήφου:
Η ψήφος δεν πρέπει να είναι ούτε αριθμός ούτε ζάρι ούτε μέσο ξορκισμού των "δαιμόνων". Πρέπει να είναι ψηφίδα στο μωσαϊκό της Δημοκρατίας.
Όμως για να γίνει η ψήφος ψηφίδα πρέπει να χρησιμοποιηθεί με πρόθεση και ενσυνείδητα, τόσο απ' τον ψηφοφόρο όσο κι απ' τον εντεταλμένο για την εφαρμογή του αποτελέσματος της ψηφοφορίας. Ωστόσο μέχρι που οι πολιτικοί να γίνουν και φιλόσοφοι, κατά το πλατωνικό πρότυπο (ο Λένιν ήταν μια εφαρμογή του) πρέπει να τους εμπιστευόμαστε την ψήφο μας με πολλή περίσκεψη: Τούτοι οι αφιλοσόφητοι, αντί να χρησιμοποιήσουν την ψήφο μας σαν ψηφίδα, συχνά την κάνουν ζάρι στα πολιτικά τους παιχνίδια. Αυτή η τραγική ιστορία πρέπει να σταματήσει κάποτε. Και θα σταματήσει μόνο όταν μάθουμε να μην πετάμε την ψήφο μας όπου λάχει.
Δεν ξέρω πού θα μπορούσαμε να τη δώσουμε —πάντως όχι σ΄ αυτούς που εδώ και δεκαετίες παίζουν στα ζάρια τη μοίρα τούτου του τόπου. Τα εκλογικά κέντρα δεν είναι λέσχες για τζογαδόρους και η κάλπη δεν είναι τράπουλα με την οποία μπορεί να παίξει κανείς, εκτός από πόκα και το πολύ γνωστό στην νεοελληνική πολιτική ιστορία παιχνίδι του "παπά".Αν πράγματι, "η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος", όπως λέει ο Γκόρκι, κι αν πράγματι θέλουμε να δουλέψουμε για το μέλλον του κόσμου που κυοφορείται, αυτό που δεν πρέπει να κάνουμε καταρχήν είναι ν' αποδειχτούμε άνθρωποι κακού γούστου.
Σίγουρα το να ψηφίζεις Δεξιά δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να δείξεις το καλό σου γούστο.
Η Δεξιά δεν είναι κακή, με την ηθική έννοια, είναι άσχημη σαν ζαρωμένη εκατοντάχρονη γριά. Τη σεβόμαστε βέβαια σαν πρόγονο, με την ίδια έννοια που σεβόμαστε και τη γιαγιά μας. Αλλά όλος ο κόσμος ξέρει πως μια γιαγιά άνω των εκατό ετών μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει γύρω της. Δε λέω πως πρέπει να ξεπαστρέψουμε τούτη την ανάπηρη και τυφλή υπεργηραιά κυρία. Λέω μόνο να την παραμερίσουμε για να μην μπερδεύεται συνεχώς στα πόδια μας και να μας βάζει τρικλοποδιές, συχνά χωρίς να το θέλει ή να το καταλαβαίνει, η καημένη.
Παρατήρηση. Ιδίως την Αριστερή Δεξιά, Βασίλη, ιδίως την Αριστερή Δεξιά που είναι και ΥΠΟΥΛΗ!
Πηγή: gfragoulis
