Ημερίδα για την επίδραση επιβλαβών αερίων στα μουσειακά εκθέματα

Η Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το Πολυτεχνείο Κρήτης, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και ο Δήμος Λεμεσού, εταίροι του έργου «Μουσεία του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας "Ελλάδα-Κύπρος 2007-2013"», διοργανώνουν ημερίδα παρουσίασης των αποτελεσμάτων του έργου, στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, το Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2015, στις 11 π.μ.

Το έργο "Μουσεία"

Τα αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται σε μουσεία, ιστορικά κτίρια ή αρχεία και είναι κατασκευασμένα από οργανικά υλικά έχουν υψηλή πιθανότητα να υποστούν αλλοιώσεις λόγω της επίδρασης αερίων ρύπων (επιβλαβή αέρια, αιωρούμενα σωματίδια, βιοαεροζόλ) και μη κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών (θερμοκρασία, σχετική υγρασία και φωτισμός). Ο κύριος στόχος του έργου "Μουσεία", σύμφωνα με τους διοργανωτές, ήταν ο χαρακτηρισμός της ποιότητας του αέρα σε εσωτερικούς χώρους που φυλάσσονται και εκτίθενται ευπαθή έργα τέχνης και η δημιουργία στρατηγικών για τη μείωση των συγκεντρώσεων των επικίνδυνων ρυπαντών στους εσωτερικούς χώρους, με τελικό σκοπό τον περιορισμό της καταστρεπτικής επίδρασης στα εκθέματα. Για να προσδιοριστούν τα επίπεδα ρύπανσης στους εσωτερικούς χώρους πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις αέριων και σωματιδιακών ρύπων σε επιλεγμένους εκθεσιακούς χώρους του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης και της Δημοτικής Πινακοθήκης Λεμεσού από το Πολυτεχνείο Κρήτης και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου αντίστοιχα, με χρήση εξειδικευμένου σύγχρονου εξοπλισμού για ένα χρόνο. Παράλληλα υπήρξε παρακολούθηση των περιβαλλοντικών συνθηκών στον εξωτερικό και στον εσωτερικό χώρο των μουσείων. Η ενδεχόμενη φθορά των ευπαθών οργανικών υλικών προσδιορίστηκε με χρήση κατάλληλων αισθητήρων που εγκαταστάθηκαν στους χώρους μετρήσεων. Οι επικίνδυνες επικαθίσεις στα υλικά ταυτοποιήθηκαν με συλλογή και χημική/μικροβιακή ανάλυση δειγμάτων από ειδικά δοκίμια από ευπαθή υλικά που τοποθετήθηκαν στους χώρους μετρήσεων. Για τον περιορισμό των επικίνδυνων ρυπαντών, εγκαταστάθηκαν συστήματα καθαρισμού του αέρα στους δύο χώρους και επαναλήφθηκαν οι μετρήσεις ώστε να διαπιστωθεί και να ποσοτικοποιηθεί η βελτίωση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας που προκαλείται.

Επιπλέον, με χρήση των δεδομένων από τις μετρήσεις αναπτύσσεται ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την καταστροφή οργανικών υλικών εντός των μουσείων, το οποίο θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για το προσωπικό των μουσείων και θα συμβάλει στο δραστικό περιορισμό των επιδράσεων των ρυπαντών στα έργα τέχνης.

Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας "Ελλάδα-Κύπρος 2007-2013" με προϋπολογισμό 860.000 € και διάρκεια 24 μήνες, υλοποιήθηκε το διάστημα Σεπτέμβριος 2013 έως Οκτώβριος 2015 και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) κατά 80% και από εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου κατά 20%.

Εθνικό έργο "ΚΡΗΠΙΣ-Πολιτεία"

Στο πνεύμα της ανάδειξης των ερευνητικών προγραμμάτων και φορέων, οι διοργανωτές προσκάλεσαν το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών να παρουσιάσουν το εθνικό έργο "ΚΡΗΠΙΣ-Πολιτεία" μέσω του οποίου μελετήθηκαν με φορητές φασματοσκοπικές τεχνικές λέιζερ οι χρωστικές ουσίες σε οθωμανικές επιγραφές του ΙΜΚ.

Η μελέτη αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς με τη χρήση σύγχρονων αναλυτικών μεθόδων, σύμφωνα με τους διοργανωτές της ημερίδας, είναι γνωστό ότι προσφέρει πολύ σημαντικές πληροφορίες στους αρχαιολόγους, στους ιστορικούς τέχνης και στους συντηρητές. Συχνά, όμως, το μέγεθος και η ευαισθησία των έργων, όπως και η οργανική τους σύνδεση με τον αρχαιολογικό χώρο καθιστούν αδύνατη τόσο τη μεταφορά τους σε κάποιο ερευνητικό εργαστήριο, όσο και την πραγματοποίηση δειγματοληψίας. Ως εκ τούτου, στο Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΗΔΛ-ΙΤΕ) έχουν αναπτυχθεί κατάλληλες αναλυτικές στρατηγικές, με βάση τη χρήση φορητών οργάνων, για τον επιτόπου και μη καταστρεπτικό χαρακτηρισμό των έργων. Η μεθοδολογία στηρίζεται στη χρήση φορητών οργάνων (α) φασματοσκοπίας πλάσματος επαγόμενης από λέιζερ (LIBS) και (β) μικροσκοπίας Raman, με τις οποίες προσδιορίζεται ταυτόχρονα η στοιχειακή και μοριακή δομή του υπό μελέτη υλικού.

Η αναλυτική μεθοδολογία, που βελτιστοποιήθηκε στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου, εφαρμόστηκε στη μελέτη των χρωστικών ουσιών σε οθωμανικές επιγραφές στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Η σημασία της τεκμηρίωσης των χρωστικών, γνωστής εξάλλου από αντίστοιχες μελέτες σε έργα άλλων εποχών, επιβεβαιώθηκε και στην περίπτωση των οθωμανικών έργων. Η αναλυτική εξέταση της χρωματισμένης επιφάνειας των γλυπτών συνέβαλε στην ολοκληρωμένη μελέτη τους. Παράλληλα προσέφερε τις πρώτες πληροφορίες για το εμπόριο και τη χρήση χρωστικών στην οθωμανική Κρήτη, σε μια εποχή σημαντικών εξελίξεων στην τεχνολογία των χρωστικών.

Η ημερίδα θα κλείσει με την επίδειξη, για το κοινό, μετρήσεων αέριων ρύπων με ειδικά όργανα στους χώρους του ΙΜΚ από το Πολυτεχνείο Κρήτης.

Η είσοδος στην ημερίδα είναι ελεύθερη για το κοινό.