Το 2013 είχε εγκριθεί το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό, παρά τη θύελλα των αντιδράσεων που είχε ξεσηκωθεί. Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, που προωθούσε την τσιμεντοποίηση μεγάλων εκτάσεων με "χαλαρούς" περιβαλλοντικούς όρους, είχε συγκεντρώσει πλήθος αρνητικών απόψεων από ετερόκλητους φορείς. Τις διαφωνίες τους είχαν εκφράσει ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, αλλά ακόμα και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Τόσο οι μεν, όσο και οι δε θεωρούσαν θετική τη χωροθέτηση πολύ μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων, που προωθούσε το ειδικό χωροταξικό.
Παρ' όλα αυτά το ειδικό χωροταξικό του τουρισμού εγκρίθηκε και εναντίον του είχαν ασκηθεί δύο προσφυγές: Η μια ήταν ομαδική και προερχόταν από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, τους Δήμους Λειψών και Κιμώλου, καθώς και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Η δεύτερη είχε ασκηθεί από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας εξέτασε την υπόθεση και προχώρησε στην ακύρωση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό με ένα ενδιαφέρον σκεπτικό... Σύμφωνα με την απόφαση, δεν έγινε ο διάλογος που έπρεπε κατά την εξέταση του πλαισίου από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, επομένως υποβαθμίστηκε η συμμετοχή του κοινού. Η Ολομέλεια δηλαδή καλεί τις Αρχές, όταν κάνουν διαβούλευση, να την κάνουν στα σοβαρά και να λαμβάνουν υπόψη τις παρατηρήσεις των συμμετεχόντων, αντί να ψηφίζουν ό,τι επιθυμούν ανεξάρτητα από αυτές.
Υπό αυτή την έννοια, πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική απόφαση, όχι μόνο για το ειδικό χωροταξικό του τουρισμού, αλλά για οτιδήποτε τίθεται σε δημόσια διαβούλευση.
Το αρνητικό είναι ότι το ΣτΕ απέφυγε να μπει στην ουσία της υπόθεσης. Δεν κρίθηκε για παράδειγμα από το δικαστήριο η προώθηση της χωροθέτησης μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων, χωρίς να λαμβάνεται υπ' όψιν η φέρουσα ικανότητα των περιοχών. Ούτε η λογική της τακτοποίησης παράνομων τετελεσμένων στο περιβάλλον, που δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι των νομοταγών επιχειρηματιών.
Το δικαστήριο δεν έκρινε επίσης θέματα, όπως είναι η κατάργηση των περιορισμών έκτασης στα νησιά με έκταση άνω των 90 τετραγωνικών. Οι ρυθμίσεις για τη χωροθέτηση σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων σε δάση και δασικές εκτάσεις. Η άρση των περιορισμών του ειδικού για τον τουρισμό χωροταξικού όσον αφορά την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων σε περιοχές Natura. Οι διατάξεις που αντικαθιστούν αναγκαίες αδειοδοτήσεις με «βεβαιώσεις υποβολής μελετών» και «υπεύθυνες δηλώσεις μηχανικών». Η προώθηση του μοντέλου της ευρείας οικοδόμησης τουριστικών κατοικιών, που ήδη έχει κραυγαλέα αποτύχει, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Ισπανίας.
Το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό, ωστόσο, ήταν... προκλητικό και από άλλες απόψεις: Προχωρούσε στο διπλασιασμό των διοικητικών προστίμων για τους κατασκηνωτές, την ίδια στιγμή που μείωνε τα τέλη υπέρ του Δημοσίου για τη χρήση αιγιαλού! Μετά την απόφαση της Ολομέλειας, φυσικά, όλα αυτά βρίσκονται στον αέρα και η κυβέρνηση καλείται να τοποθετηθεί άμεσα σχετικά με το τι πρόκειται να πράξει επί του θέματος...
Για τους παραπάνω λόγους οι Οικολόγοι Πράσινοι απαιτούμε το νομοσχέδιο να αποσυρθεί, να αναμορφωθεί εκ βάθρων μέσα στα όρια του βασικού χωροταξικού Νόμου 2742/1999 και να κινηθεί σε αντίθετη κατεύθυνση: την κατεύθυνση της διαφύλαξης των περιβαλλοντικών και φυσικών πόρων, την κατεύθυνση της βιώσιμης προώθησης του τουρισμού.
Ενώνουμε τη φωνή μας με τη φωνή των περιβαλλοντικών οργανώσεων και καλούμε τους βουλευτές να μην ψηφίσουν ένα νομοσχέδιο που τόσο οφθαλμοφανώς θυσιάζει το αύριο για μια αμφίβολη και προσωρινή "ανάπτυξη".
Καλούν σε εγρήγορση: Ο κίνδυνος δεν έχει εκλείψει...
Μάτια και αφτιά ανοιχτά καλεί τον κόσμο να έχει ο εκπρόσωπος της Οργάνωσης Εφαρμογών Βιώσιμης Ανάπτυξης "Φοίνιξ", Δημήτρης Ψαρράς. Όπως λέει, το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό είναι άκρως επικίνδυνο, γιατί προωθεί το τουριστικό μοντέλο της τσιμεντοποίησης που φαλίρισε την Ισπανία. Για το λόγο αυτό ο κόσμος πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση, ώστε να μη γίνουν μικρές τροποποιήσεις και να το επαναφέρουν σε διαβούλευση.
Ο κ. Ψαρράς τονίζει: «Το συγκεκριμένο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό είναι άκρως επικίνδυνο. Ουσιαστικά τσιμεντοποιεί την ύπαιθρο, την οποία φορτώνει με βίλες, γρασίδια, γκολφ, πισίνες και σύνθετες τουριστικές εγκαταστάσεις, ακόμα και στους ορεινούς όγκους. Όλα αυτά τα κάνει φυσικά με "χαλαρούς" περιβαλλοντικούς όρους, όπως είχε γίνει και στην Ισπανία. που πριν ξεσπάσει κρίση είχε πρωτογενές πλεόνασμα, βασισμένο στην αγορά ακινήτων. Και δη τουριστικών ακινήτων. Είχαν γεμίσει τα πάντα με σύνθετα καταλύματα, βίλες χρονομίσθωσης και ξενοδοχεία, και με το που έσκασε η φούσκα, φαλίρισε και η χώρα. Εμείς εδώ πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση. Να μην κάνουμε καμία έκπτωση και να απαιτήσουμε αυτό το νομοσχέδιο να μην ξαναεμφανιστεί».
Από την πλευρά της, η αρχιτέκτονας Βάνα Σφακιανάκη επισημαίνει πως η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας δημιουργεί μια ασάφεια πάνω στην οποία θα πρέπει να τοποθετηθεί το υπουργείο. Το γεγονός ότι ακυρώθηκε το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό σημαίνει πως αυτονόητα ισχύει το παλιό; Γιατί και το παλιό, όταν επί Σουφλιά εγκρίθηκε, είχε επίσης εξαιρετικές αντιδράσεις, άσχετα ότι δεν είχε ακυρωθεί.
«Το τοπίο γίνεται ακόμα πιο θολό και δημιουργεί περισσότερες αβεβαιότητες για το τι ισχύει ή τι δεν ισχύει. Το υπουργείο πρέπει να τοποθετηθεί σχετικά με το αν θα ισχύει το παλιό πλαίσιο ή αν θα προβεί σε τροποποίηση του ακυρωθέντος. Φυσικά, πριν την ενδεχόμενη έγκριση του όποιου τροποποιημένου χωροταξικού θα πρέπει να προηγηθεί άλλη διαβούλευση», αναφέρει η κ. Σφακιανάκη και συμπληρώνει: «Η κατάσταση είναι εξαιρετικά θολή για το τι ισχύει και ακυρώνει την προσπάθεια να διατυπωθεί ολοκληρωμένη πολιτική για τον τουρισμό μέσα από το ειδικό χωροταξικό τουρισμού, δεδομένου ότι η τροποποίηση αυτή έγινε μετά την ψήφιση εξαιρετικά κρίσιμης οριζόντιας νομοθεσίας για ό,τι αφορά στο μοντέλο του τουρισμού, όπως ορίζεται από νόμους που ψηφίστηκαν επί Όλγας Κεφαλογιάννη».
Το μοντέλο στο οποίο αναφέρεται η κ. Σφακιανάκη προάγει την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού, όπου, όμως, ως ποιοτικός ορίζεται ο τουρισμός υψηλής οικονομικής στάθμης. Που ισοδυναμεί με την προαγωγή τουριστικών χωριών και σύνθετων καταλυμάτων, τα οποία «εξασφαλίζουν την απομόνωση των επισκεπτών (από ένα περίγυρο που μπορεί να είναι και υποβαθμισμένος), ειδικά προνόμια στη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας και χρηματοδοτικούς πόρους».
Κατά την εκτίμηση της κ. Σφακιανάκη, το πολύ σημαντικό στην απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ είναι η ακύρωση της απόφασης, λόγω της υποβάθμισης της διαδικασίας της διαβούλευσης. «Είναι ένα πολύ ουσιαστικό και όχι τυπικό σημείο», επισημαίνει, «γιατί η διαβούλευση που γίνεται συχνά για διάφορα θέματα είναι εικονική. Άρα είναι πάρα πολύ θετικό το ότι τοποθετείται έτσι το ΣτΕ».
Ελένη Σταυρουλάκη
