Το σαββατοκύριακο που πέρασε ήταν αφιερωμένο στις χαμένες ή αν προτιμάτε στις αλύτρωτες πατρίδες. Μικρασία, Καππαδοκία, Πόντος και βέβαια η χιλιοτραγουδισμενη Πόλη είχαν την τιμητική τους. Αύγουστος και Σεπτέμβριος.
Δύο μήνες κατά τους οποίους το 1922 έγινε η Μικρασιατική Καταστροφή. Σεπτέμβριος 1955, τα Σεπτεμβριανά στην Πόλη. Κανείς δεν ξεχνάει. Άλλωστε, ήταν τόσα αυτά που έδωσαν οι πρόσφυγες με τον πολιτισμό και την εργατικότητά τους στη μάνα Ελλάδα, μετά από όσα πέρασαν... Ποιος μπορεί να ξεχάσει;
Τα τελευταία χρόνια οι μνήμες ξυπνάνε όσο ποτέ. Για του λόγου το αληθές: Το πρωί του Σαββάτου, στο χωριό Ζήντα, κοντά στο Αρκαλοχώρι (δήμος Μινώα Πεδιάδος), έγιναν τα εγκαίνια για τον Ι.Ν. του Ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης και Αγ. Χαραλάμπους. Ιδιαίτερο αφιέρωμα θα κάνουμε μια άλλη φορά.
Το ίδιο βράδυ, στη Σύλλαμο, λίγο έξω από τη Φορτέτσα, μπήκαν οι βάσεις για έναν ακόμη Ιερό Ναό: τον Άγιο Νεκτάριο εκ Βρυούλλων. Ήταν δύο όμορφες εκδηλώσεις. Αυτή στη Σύλλαμο είχε μουσική, με τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ.κ. Ειρηναίο να δίδει την ευλογία του. Ο Σύλλογος Φίλων Αγ. Νεκταρίου εκ Βρυούλλων έχει ένα μεγάλο πλέον, αλλά και ιερό χρέος. Στην ίδια εκδήλωση βραβεύτηκε επιχειρηματίας από την Αθήνα, ο Μανόλης Συλλαμιανός, του οποίου ο παππούς είχε φύγει στην ανατολή του 20ού αιώνα από τη Σύλλαμο και δε γύρισε ποτέ (αφιέρωμα σε άλλο φύλλο). Το όνομα, όμως, έμεινε. Οι πρόσφυγες που πήραν σπίτια στην περιοχή ήταν τυχεροί. Μεγάλη η φυσική ομορφιά. Μεγάλη και η προσφορά τους σε κάθε γωνιά της μεγαλονήσου.
Το πρωί της Κυριακής εκπρόσωποι από όλους τους προσφυγικούς συλλόγους του Ηρακλείου βρέθηκαν στον Άγιο Μηνά για το ετήσιο μνημόσυνο για όσους άφησαν τη ζωή τους στα ιερά εδάφη της Τουρκίας. Στη συνέχεια κατέθεσαν στεφάνια στο μνημείο που βρίσκεται στη συμβολή Κνωσού και Ιωνίας και όλοι μαζί, μαζί και με τα στρατεύσιμα νιάτα, τραγούδησαν τον Εθνικό Ύμνο. Η προσφυγιά γυρεύει ακόμα τους δικούς της, αλλά όχι και ταυτότητα. Αυτή, μαζί με τη σφραγίδα ενός αξεπέραστου πολιτισμού, έμεινε για πάντα όπου πήγαν όσοι έζησαν μέσα από τις στάχτες...
Γιώργος Μιμίκος
