Κάθε χρόνο εξαντλούμε όλο και νωρίτερα την ικανότητα της Γης να υποστηρίζει τον τρόπο ζωής μας. Φέτος, η ημέρα που "τερματίσαμε" το κοντέρ της αντοχής του πλανήτη μας είναι η 13η Αυγούστου, ενώ μόλις πριν από 15 χρόνια η αντίστοιχη μέρα ήταν περίπου στις αρχές Οκτωβρίου.
Αυτό προκύπτει σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα παγκοσμίως η δεξαμενή σκέψης για τη βιωσιμότητα Global Footprint Network. Έτσι, σε λιγότερο από οκτώ μήνες, η ανθρωπότητα ζήτησε από τη φύση όσα αυτή θα μπορούσε να μας δώσει σε έναν ολόκληρο χρόνο.
Η Ελλάδα δυστυχώς ακολουθεί αυτόν το φρενήρη ρυθμό εξάντλησης των φυσικών μας πόρων, καθώς ο τρόπος ζωής μας "απαιτεί" 2,5 πλανήτες. Οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρωπότητας σε φυσικούς πόρους και οι αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ασκούν τεράστιες πιέσεις στη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας και απειλούν τη μελλοντική μας ασφάλεια, υγεία και ευημερία. Η απληστία με την οποία η ανθρωπότητα απομυζά τη γη έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες να γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, μέσα από ξηρασίες, έλλειψη νερού, διάβρωση εδαφών, απώλεια βιοποικιλότητας, αποψίλωση δασών και συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι συνέπειες είναι ήδη επώδυνες: παγκόσμιο κύμα κλιματικών προσφύγων, έλλειψη πόρων και ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες είναι μερικές μόνο από αυτές.
Η κρίσιμη κατάσταση της βιοποικιλότητας της γης επιβεβαιώνεται με επώδυνο τρόπο, καθώς συνολικά οι πληθυσμοί ψαριών, πτηνών, θηλαστικών, αμφίβιων και ερπετών έχουν μειωθεί κατά 52% από το 1970 μέχρι σήμερα. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στα είδη του γλυκού νερού που έχουν υποστεί μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 76%, διπλάσια σχεδόν από αυτήν των χερσαίων και θαλάσσιων ειδών.
Σημαντικό μέρος του Οικολογικού Αποτυπώματος είναι το "ανθρακικό αποτύπωμα", το σύνολο δηλαδή των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Πρόκειται για μία πολύ απλή εξίσωση, αν σκεφτεί κανείς το εξής: ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η ξυλεία και η δόμηση, ανταγωνίζονται μεταξύ τους για χώρο πάνω στον πλανήτη και μειώνουν τις εκτάσεις εκείνες που μπορούν να απορροφήσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων. Έτσι, οι τελευταίες συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας την κλιματική αλλαγή και απειλώντας τον τρόπο ζωής μας. Αν σε αυτή την εξίσωση, προσθέσει κανείς και τη διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση, καταλαβαίνει την κρισιμότητα της κατάστασης.
«Το "ανθρακικό αποτύπωμα" της ανθρωπότητας από μόνο του υπερδιπλασιάστηκε από τις αρχές της δεκαετίας του '70, που είναι το σημείο κατά το οποίο ο κόσμος άρχισε να υπερβαίνει τους πόρους της γης. Οι απαιτήσεις της ανθρωπότητας - το Οικολογικό μας Αποτύπωμα δηλαδή - ολοένα και απομακρύνονται από αυτά που ο πλανήτης μπορεί να υποστηρίξει (βιοϊκανότητα). Το "ανθρακικό αποτύπωμα" παραμένει ο ταχύτερα αυξανόμενος λόγος που αυτό συμβαίνει», δήλωσε ο Mathis Wackernagel, πρόεδρος του Global Footprint Network και συνδημιουργός του συστήματος μέτρησης του Οικολογικού Αποτυπώματος.
«Η παγκόσμια συμφωνία απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, που αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης σε όλο τον κόσμο, ενόψει της Παγκόσμιας Συνόδου για την Κλιματική Αλλαγή στο Παρίσι, μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά το φρενήρη ρυθμό διόγκωσης του Οικολογικού Αποτυπώματος και να συμβάλει στη μελλοντική μείωσή του», πρόσθεσε.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ
Μία δεύτερη ή μία χαμένη ευκαιρία;
Η συμφωνία για το κλίμα στην οποία αναμένεται να καταλήξουν οι ηγέτες κατά την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Κλίμα στο Παρίσι (COP 21) αυτόν το Δεκέμβριο θα εστιάζει στον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη μέσα στο πλαίσιο των δύο βαθμών Κελσίου, σε σχέση με τα επίπεδα της προ-βιομηχανικής περιόδου. Ο κοινός αυτός στόχος θα απαιτεί από τα κράτη να εφαρμόσουν πολιτικές πλήρους απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2070, σύμφωνα με τις συστάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC), πράγμα που θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο Οικολογικό Αποτύπωμα των χωρών.
Σε μια υπόθεση εργασίας κατά την οποία οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν ως το 2030 κατά τουλάχιστον 30% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, και σε συμφωνία με το προτεινόμενο σενάριο του IPCC, η Ημέρα Εξάντλησης της Γης θα μετακινηθεί πίσω στις 16 Σεπτεμβρίου του 2030 (υποθέτοντας βέβαια ότι οι υπόλοιπες συνιστώσες του Αποτυπώματος συνεχίζουν να επεκτείνονται με τον τρέχοντα ρυθμό), σύμφωνα με το Global Footprint Network.
Αυτό δεν είναι απίθανο. Για παράδειγμα, η Δανία έχει επιτύχει μείωση των εκπομπών της με αυτόν το ρυθμό: Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες μείωσε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 33%. Η Ελλάδα, οι ρυθμοί κατανάλωσης της οποίας αντιστοιχούν σε 2,5 πλανήτες, μπορεί επίσης να βελτιωθεί σημαντικά, ειδικά αν στρέψει το ενεργειακό της μοντέλο στην εξοικονόμηση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, υποκαθιστώντας το λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (παραπάνω από το 35% των εκπομπών αερίου φαινομένου του θερμοκηπίου της χώρας προήλθαν από το λιγνίτη την πενταετία 2008-2012).
ΑΝ ΔΕ ΒΑΛΟΥΜΕ ΜΥΑΛΟ...
Εφιάλτης ως το 2030
Σε αντίθεση με τα παραπάνω σενάρια, αν συνεχίσουμε με τις ίδιες πρακτικές ως το 2030, θα καταναλώνουμε τους πόρους που ισοδυναμούν με δύο πλάνητες σε σχέση με 1,6 πλανήτη που είναι η αντίστοιχη αναλογία φέτος, ενώ η Μέρα Εξάντλησης της Γης θα είναι στο τέλος Ιούνη. Δεν υπάρχουν επαρκή λόγια για να επισημάνουμε τη ζωτική σημασία της μείωσης του "ανθρακικού αποτυπώματος", για την οποία προδιαγράφεται ότι θα δεσμευτούν οι χώρες στο Παρίσι το Δεκέμβριο του 2015.
Δεν είναι καλό μόνο για τον κόσμο μας, αλλά γίνεται μια οικονομική αναγκαιότητα για κάθε χώρα. Όλοι ξέρουμε ότι το κλίμα εξαρτάται από αυτό, αλλά η ιστορία δεν τελειώνει σε αυτήν τη διαπίστωση: Η βιωσιμότητα απαιτεί όλοι να ζουν καλά, μη ξεπερνώντας όμως παράλληλα τις πεπερασμένες δυνατότητες του ενός πλανήτη που διαθέτουμε. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη διατήρηση του Οικολογικού Αποτυπώματος εντός του προϋπολογισμού των πόρων του πλανήτη μας.
