Έχουμε πλέον υπηρεσιακή κυβέρνηση ορκισμένη, με γυναίκα για πρώτη φορά στην ελληνική πολιτική ιστορία πρωθυπουργό, αν και κάτι μου λέει ότι η διάταξη αυτής της κυβέρνησης - και με τεχνοκράτες και με πολιτικούς - μπορεί μετά το αποτέλεσμα των εκλογών να αποτελεί και το πρόπλασμα κυβέρνησης με μακρότερο βίο από το "φυσιολογικό" της, υπό την αίρεση ότι η κάλπη θα οδηγήσει σε μακροβιότερες από το κανονικό συνθήκες σχηματισμού κυβέρνησης.
Του Γιώργου Σαχίνη
Εισερχόμαστε πλέον σε μία αμιγώς προεκλογική περίοδο, όπου η αδράνεια και το μούδιασμα των πολιτών είναι εμφανέστατα, η αποχή εξ ορισμού στο κάδρο ως κύρια πια μεταβλητή των εκλογών, ενώ και ο τρόπος εκλογής - με λίστα και όχι σταυρό - ενισχύει τον προσώρας αποσυσπειρωτικό χαρακτήρα αυτής της κάλπης.
Ασφαλείς προβλέψεις προ δεκαημέρου, όπως διέρρεαν, είναι πλέον το πιο σύντομο ανέκδοτο και, αν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων (που έχουν πληγεί απίστευτα στο πρόσφατο παρελθόν με εντελώς λάθος εκτιμήσεις) συμφωνούν σε κάτι για πρώτη φορά, αυτό είναι πως το κλίμα είναι "βουβό" και για πρώτη φορά αδιαπέραστο να ανιχνευτεί στους πολίτες. Ακόμη και οι τάσεις στο εκλογικό σώμα... πέφτουν "θύμα" του πολύ χαμηλού βαθμού προθυμίας για ειλικρινείς απαντήσεις των πολιτών στις μετρήσεις.
Για να είμαστε σοβαροί πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που, ενόψει εκλογών, αδυνατούν οι περισσότεροι να κάνουν πρόβλεψη αποτελέσματος. Όμως, ειδικά τώρα, κάθε τέτοια απόπειρα κρύβει κινδύνους, καθώς είναι πολλές οι μεταβλητές αυτών των εκλογών, με την αποχή στη εκκίνηση αυτών των εκλογών, για πρώτη φορά, να είναι ο μεγαλύτερος αντίπαλος όλων των κινήσεων.
Οι μεταβλητές
Μερικές από τις βασικές μεταβλητές αυτού του αδιευκρίνιστου για την ώρα τοπίου, αλλά όχι και οι μόνες, καθορίζονται κατά βάση από τις εξελίξεις στο μέχρι χθες κυβερνητικό στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ:
- Το μέγεθος της απογοήτευσης από την αυτοδιάψευση του ΣΥΡΙΖΑ, την απότομη προσγείωση των προσδοκιών της κοινωνίας, το νέο μνημόνιο, τις τράπεζες και το βύθισμα της οικονομίας.
- Το πού θα κατευθυνθεί αυτή η απογοήτευση.
- Το μέγεθος της ψήφου προς τη ΛΑΕ, που προήλθε από τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ.
- Το μέγεθος της ψήφου προς μη αναμενόμενες κατευθύνσεις.
- Την επιρροή του μεταναστευτικού-προσφυγικού στην ψήφο, καθώς το πρόβλημα αυτό έλαβε εκρηκτική διάσταση μέσα στον Αύγουστο.
- Το αν ο "μεσαίος" και οικονομικά ενεργός κόσμος θα θεωρήσει ότι «ο Τσίπρας τουλάχιστον το πάλεψε απέναντι σε θηρία» (αυτό δείχνει να είναι το κεντρικό αφήγημα του πρωθυπουργού), ότι το κόμμα του τον υπονόμευσε και ότι «έτσι κι αλλιώς μνημόνιο θα είχαμε, επομένως ας ψηφίσουμε Τσίπρα μήπως συμμαζέψει διαφθορά και διαπλοκή».
- Το αν, αντιθέτως, ο ίδιος αυτός κόσμος θα θεωρήσει, κυρίως λόγω τραπεζών, ότι ο Τσίπρας είναι ανεύθυνος και επικίνδυνος και ότι έβαλε τη χώρα σε μεγάλο και αχρείαστο ρίσκο, φτάνοντας μέχρι και στις εκλογές, που αποφάσισε από το βράδυ της 12ης Ιουλίου, αμέσως μετά τη συμφωνία, όπως είπε στην προχθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη ο ίδιος, αποδυναμώνοντας το θεώρημα ότι "έπεσε εκ των έσω".
Μεϊμαράκης και Ν.Δ.
Στην άλλη πλευρά του "λόφου", η Ν.Δ. δείχνει να "έπεσε από την κορυφή του Ολύμπου" αλλά να βρέθηκε σε "παχύ στρώμα βαμβακιού" από τα όσα διαδραματίστηκαν εδώ και 20 μέρες στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Στην πραγματικότητα το εκλογικό αποτέλεσμα της Ν.Δ. θα κριθεί κυρίως από τη Λαϊκή Δεξιά, η οποία έχει... χτίσει τρία ακόμη κόμματα στο χώρο (Χρυσή Αυγή, ΑΝ.ΕΛ., ΛΑΟΣ) και ένα "άσχετο" (Λεβέντης), με συνολική δύναμη 13%, χώρια τις διαρροές προς το ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτό το κομμάτι επιχειρεί ήδη να προσεγγίσει ο Μεϊμαράκης, κάνοντας το ίδιο λάθος προς το παρόν με τον Σαμαρά. Δηλαδή χρησιμοποιώντας ένα στυλ και λεξιλόγιο "λαϊκό-αντικομφορμιστικό". Για την ώρα, δείχνει να προσπερνάει το γεγονός ότι ο κόσμος αυτός έφυγε λόγω μνημονίων και ότι ο ίδιος, αμέσως μόλις ανέλαβε το κόμμα, ψήφισε ένα ακόμη μνημόνιο - και μάλιστα η ψήφος του ήταν καθοριστική. Αν δε η Ν.Δ. εμφανιστεί αδύναμη να χτυπήσει την πρωτιά, ένα τμήμα ψηφοφόρων της θα μπορούσε να πάει σε έναν Τσίπρα "συμμορφωμένο" και απαλλαγμένο από τους "οπαδούς της δραχμής".
Το ΚΚΕ και η ΛΑΕ
Για το ΚΚΕ και τη ΛΑΕ είναι ερώτημα το τι έχει απομείνει ως "αντιμνημονιακό" στην κοινωνία, πόσο βαριά έχει πέσει στον κόσμο η διάψευση της ελπίδας για απαλλαγή από τα μνημόνια ή πόσο την είχε προεξοφλήσει, αλλά και πώς θα λειτουργήσει το επερχόμενο βαρύ κι ασήκωτο πακέτο μνημονιακών μέτρων του Οκτωβρίου.
Οι ΑΝ.ΕΛ. έχουν ακόμη σοβαρότερο θέμα: Δηλώνουν αντιμνημονιακοί ακόμη, μετέχουν και θέλουν να μετέχουν σε μία κυβέρνηση που είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει το 3ο μνημόνιο, οπότε οι μεν "συνθηκολογούντες" ψηφοφόροι της μπορούν να καταφύγουν σε "ορίτζιναλ" λύσεις τύπου Ν.Δ. ή και ΣΥΡΙΖΑ, οι δε αμετακίνητοι αντιμνημονιακοί έχουν και τη ΛΑΕ, και, αν βρεθεί και η Ζωή εκεί, ακόμη ευκολότερα θα κάνουν το βήμα.
Στη λεγόμενη "κυβερνητική κεντροαριστερά" (Ποτάμι, ΠΑΣΟΚ, ΚΙΔΗΣΟ, ΔΗΜ.ΑΡ.), η ρευστότητα και η αδυναμία συνεργασιών απαγορεύει στο χώρο αυτόν να καταστεί πρωταγωνιστής, αλλά σίγουρα παραμένει "ποθητός παίκτης" για το σχηματισμό κυβέρνησης.
Συμπερασματικά λοιπόν, με τόσες μεταβλητές στο προσκήνιο και την "αποχή" βασικό συστατικό στοιχείο - για την ώρα - αυτών των εκλογών, είναι άγνωστο πόσο γρήγορα θα σχηματίσουμε σαφή εικόνα για τις επερχόμενες εκλογές.
Καταλύτης το νέο αφήγημα Τσίπρα
Όσο κι αν η κριτική Τσίπρα στις εκλογές του Ιανουαρίου προς τα τότε κυβερνητικά κόμματα για απουσία εναλλακτικής στα μνημόνια τον έφερε στην εξουσία, άλλο τόσο σήμερα η εφαρμογή του 3ου μνημονίου καθιστά τον ίδιο ως τη μοναδική εναλλακτική στο πολιτικό σύστημα για την υλοποίησή του, είτε από τη θέση του εκ νέου πρωθυπουργού, είτε από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είτε από τη θέση κόμματος που δε θα είναι μεν στην κυβέρνηση, αλλά θα στηρίζει μία κυβέρνηση που θα υλοποιεί τη συμφωνία αυτή.
Στην έναρξη πάντως της προεκλογικής πορείας τού μέχρι προχθές πρωθυπουργού έχουμε μια καθαρά προσωποκεντρική εκστρατεία, σκληρά διακυβεύματα και καθαρές λύσεις: πάνω σ' αυτό το τρίπτυχο θα κριθεί μέσα στις επόμενες 23 ημέρες το νέο πολιτικό στοίχημα Τσίπρα - ένα στοίχημα που, μετά το ξεκαθάρισμα στο κόμμα του, στοχεύει πλέον στο ξεκαθάρισμα και στο μεγάλο πολιτικό χάρτη.
«Ή εγώ ή η εθνική της διαπλοκής» ήταν το χαρακτηριστικό - και απολύτως ενδεικτικό - πρώτο δίλημμα που έθεσε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας στην αφετηρία της προεκλογικής περιόδου-εξπρές και πάνω σ' αυτόν τον άξονα χτίζεται ήδη και η στρατηγική της Κουμουνδούρου.
Είναι μια στρατηγική που - ανεξαρτήτως του πόσο ρεαλιστικό είναι το δημόσιο προσκλητήριο για αυτοδυναμία - στοχεύει ευθέως σε μια πρωθυπουργοκεντρική διακυβέρνηση χωρίς ομηρίες, επενδύει στο αρκούντως άφθαρτο ακόμη (που εξ αντικειμένου με την υλοποίηση της συμφωνίας θα αρχίσει να φθείρεται) προσωπικό κεφάλαιο του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και ποντάρει στην ήπια (;) στροφή από τη ριζοσπαστική Αριστερά στην Αριστερά της ευθύνης.
«Τους πρώτους επτά μήνες που κυβέρνησε ο Τσίπρας ήταν όμηρος του Λαφαζάνη και της Ζωής. Δε θα δεχθεί στη δεύτερη διακυβέρνησή του να γίνει όμηρος του συστημικού, διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος. Δικαιούται την ευκαιρία να εφαρμόσει τη δική του πολιτική κι αυτή την ευκαιρία διεκδικεί», έλεγε κορυφαίο κοινοβουλευτικό στέλεχος με ενεργό εμπλοκή στην προεκλογική καμπάνια, απηχώντας και την κεντρική γραμμή της Κουμουνδούρου.
Πρόκειται ωστόσο για ένα στοίχημα υψηλού ρίσκου και δυσκολιών, γεγονός που αποτυπώνεται - μέχρι στιγμής τουλάχιστον - και στις δημοσκοπήσεις που "τρέχουν" και αναμένεται να βγουν στον αέρα σήμερα και αύριο. Η κόπωση του εκλογικού σώματος, η απογοήτευση για την ελπίδα που τελικά δεν ήρθε και η αποσυσπείρωση της κομματικής βάσης μετά τη διάσπαση είναι τα σκληρά αναχώματα που καλείται να υπερβεί ο ΣΥΡΙΖΑ για να καταφέρει να συγκροτήσει κυβέρνηση την 21η Σεπτεμβρίου.
Εν ολίγοις, το μεγάλο στοίχημα για την Κουμουνδούρου είναι να μετατρέψει την ψήφο ανοχής, απογοήτευσης ή ανάγκης σε ψήφο πίστης, κι εκεί ο επιτελικός σχεδιασμός κινείται σε τρία επίπεδα:
- Εάν το Γενάρη ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε την πρώτη εντολή με όπλο την ελπίδα, τώρα θα ζητήσει τη δεύτερη εντολή με όπλο την κοινωνική δικαιοσύνη. «Το τρίτο μνημόνιο είναι σκληρό, αλλά μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα μπορεί να εγγυηθεί τη δίκαιη και αδιάφθορη εφαρμογή του» είναι το μήνυμα που θα σταλεί, κατά ριπάς, στις επόμενες 23 ημέρες.
«Με μία κυβέρνηση της Αριστεράς κανένας πολίτης δε θα κινδυνέψει να χάσει το σπίτι του», ήταν, άλλωστε, το χαρακτηριστικό μήνυμα που έστειλε κι ο ίδιος ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στη συνέντευξή του στον Alpha, προϊδεάζοντας για την τακτική που θα ακολουθήσει.
- Η δεύτερη γραμμή πυρός εστιάζει στην αντιστάθμιση των εξ αριστερών απωλειών - ένεκα ΛΑΕ και Λαφαζάνη - με ενισχυμένη διείσδυση στους ψηφοφόρους της "ορφανής" κεντροαριστεράς και με βασικό όπλο την προβολή του Αλέξη Τσίπρα ως εγγυητή της σταθερότητας και της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Είναι μια τακτική που απαιτεί λεπτές ισορροπίες, καθώς η οποιαδήποτε πλεονάζουσα... δοσολογία μπορεί εύκολα να ταυτίσει το ΣΥΡΙΖΑ με το μοντέλο των κυβερνήσεων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ και να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ. Η παρουσία του Στέλιου Παππά ομού με τον Αντώνη Κοτσακά την ερχόμενη εβδομάδα στο Ηράκλειο, για οργανωτική προσέγγιση κεντρογενών προσώπων, θα δώσει και ένα δείγμα γραφής για το μείγμα και το εύρος των προσώπων που επιθυμεί η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το πεδίο.
- Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, σε τρίτο επίπεδο, το επιτελείο της Κουμουνδούρου και ο ίδιος ο πρόεδρος του κόμματος δε σκοπεύουν, σε καμία περίπτωση, να κόψουν τους δεσμούς με τους ψηφοφόρους της πρώην Αριστερής Πλατφόρμας και νυν Λαϊκής Ενότητας. Όπως ανέφεραν κομματικές πηγές, ο Τσίπρας «δε θα χαριστεί στον Λαφαζάνη και τη Ζωή, αλλά δε θα τους χαρίσει και τον κομματικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ». Ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός δεν προβλέπει υψηλούς πολωτικούς τόνους με βασική προσδοκία τον επαναπατρισμό των - κατά το δυνατό - περισσότερων δυνάμεων, μετά το πρώτο κύμα απογοήτευσης.
Και αυτό το εγχείρημα, ωστόσο, εμπεριέχει υψηλό βαθμό δυσκολίας - πολλά, δε, ως προς τις τελικές παραμέτρους και τους τόνους της προεκλογικής τακτικής θα κριθούν και από τις εξελίξεις αυτού του σαββατοκύριακου: από τις πρώτες δημοσκοπήσεις που θα βγουν στη δημοσιότητα έως τη συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ και την τελική στελέχωση του κόμματος Λαφαζάνη. Οι τελικές υπογραφές και εντυπώσεις, άλλωστε, είναι εκείνες που ενίοτε καθορίζουν και το πραγματικό κόστος ενός διαζυγίου - μηδέ των πολιτικών "διαζυγίων" εξαιρουμένων...
Τα δομικά ερωτήματα για τον άλλοτε ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ
Αίφνης, τόσο στην ηγεσία όσων αποχώρησαν από το ΣΥΡΙΖΑ και δημιούργησαν τη "Λαϊκή Ενότητα" (με ελάχιστες συνεπείς στις ιδέες τους εξαιρέσεις, από την πρώτη συμφωνία του Φεβρουαρίου), αλλά και στην εναπομείνασα και νέα ηγετική ομάδα πλέον του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζονται να ανακάλυψαν μόλις μετά την υπογραφή του 3ου μνημονίου την «αδιέξοδη αποτυχία», όπως λένε, της στρατηγικής "σκληρή διαπραγμάτευση με όπλο τη λαϊκή εντολή εντός ευρωζώνης". Έτσι είναι ή έτσι νομίζουν; Γιατί με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουν και οι μεν και οι δε απαντήσεις πάνω σε μερικά κρίσιμα ερωτήματα γι' αυτό το επτάμηνο, όπου ενιαία μετείχαν στη διακυβέρνηση της χώρας:
- Υπήρχε τελικά ή όχι εναλλακτική;
- Μήπως και με τον Τσίπρα "κατάπιαμε" το "δεν υπάρχει εναλλακτική" χωρίς εξηγήσεις;
- Οι Παπανδρέου, Σαμαράς και Βενιζέλος, κάθε φορά που ψηφίζανε μνημόνια, δεν ισχυρίζονταν πως, αν δεν υπέγραφαν, τότε μόνη εναλλακτική ήταν η άτακτη χρεωκοπία;
- O Βενιζέλος δεν ήταν, για όσους το ξέχασαν, αυτός που είχε "αποκαλύψει" πως ο Σόιμπλε του παρουσίασε με κάθε λεπτομέρεια την προοπτική ενός συμφωνημένου Grexit;
- Ο δε τόνος των επίσημων τοποθετήσεων Σαμαρά-Βενιζέλου στη Βουλή ήταν εν πολλοίς παρόμοιος με το σημερινό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τύπου «εξαναγκαζόμαστε, δεν υπάρχει άλλη λύση;
Παράλληλα κατήγγειλαν πως το "όχι μνημόνιο, αλλά εντός ευρώ" του ΣΥΡΙΖΑ συνεπάγονταν διαζευκτικά ενδεχόμενα που θα σημάνουν τη διάψευση της επαγγελίας του: είτε υπογραφή νέου μνημονίου είτε... βράχια! Ιδού λοιπόν οι πασιφανείς μεν ομοιότητες, επιφανειακές δε για όποιον θέλει να βλέπει την ουσία.
Στην ουσία, λοιπόν, οι τέως επαγγέλλονταν το χάος, χωρίς όμως την εναλλακτική. Ουδέποτε, σε κανένα στάδιο της διαπραγμάτευσης του Παπαδήμου και του Στουρνάρα δεν παρουσιάστηκε ούτε ψήγμα "εθνικού σχεδίου". Ο Σαμαράς το ίδιο βράδυ της εκλογικής νίκης του Ιούνη 2012, με διάγγελμα στα Αγγλικά, ανέλαβε την ιδιοκτησία του μνημονίου κι ο κύκλος έκλεισε με το γνωστό «forget it, Yannis». Εδώ, στο εξάμηνο τέθηκε και παρατέθηκε επί τάπητος το "άλλο σχέδιο" που, ναι, δεν ήταν το πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ήταν ουσιωδώς σε αντιδιαστολή με το σχέδιο των δανειστών. Χωρίς δόση υπερβολής, ακόμη και η πρόταση εξουσιοδότησης και βεβαίως... "συνθηκολόγησης" της Παρασκευής 10ης Ιούλη περιείχε στοιχεία εξόχως διαφορετικά από την κατάληξη της 13ης Ιούλη. Αλλιώς προς τι το σοκ και δέος της "Μαύρης" Δευτέρας;
Ίσως, ακόμη σημαντικότερο, το χάος - σε περίπτωση ρήξης - δεν αποτελούσε πια μια αόριστη απειλή, ούτε μια προφορική συζήτηση, ανεπίσημη, ανίχνευσης προθέσεων και αντοχών. Για πρώτη φορά στα χρόνια των μνημονίων, η χώρα μετά τα capital controls βυθιζόταν στο χάος μέρα τη μέρα και ακολούθως, επισήμως στη συνεδρίαση του Eurogroup, ο Σόιμπλε παρουσίασε τεκμηριωμένο σχέδιο Grexit, και μάλιστα σε παραλλαγές, με μνημόνιο (συντεταγμένη έξοδος) και... άνευ (άτακτη χρεωκοπία).
Πραγματικός ή πλαστός ο εκβιασμός;
Στο ερώτημα δεν έχει ισχυριστεί κανείς από τους "όχι μέχρι τέλους" ότι επρόκειτο για εκβιασμό-μπλόφα. Υπεκφεύγουν, όμως, ισχυριζόμενοι πως υπήρχε εναλλακτική διεξόδου, είτε τη στιγμή του εκβιασμού είτε νωρίτερα, ώστε να μη φτάσουμε ως εκεί. Αλλά οι προτάσεις έχουν κατατεθεί. Να ιδωθούν μία προς μία, στην ουσία και στην αξιοπιστία τους. Γιατί εδώ ισχύει κυριολεκτικά πως "the game is over", με την έννοια πως τα παιδιαρίσματα τελείωσαν για το ΣΥΡΙΖΑ. Όποιος μιλάει έχει ευθύνη και για όσα λέει και για όσα κάνει.
Έχουμε και λέμε:
Γλέζος: Μορατόριουμ, ούτε πληρώνουμε - ούτε δανειζόμαστε (αρχική επιδίωξη της κυβέρνησης που απορρίφτηκε ακαριαία).
Βαρουφάκης: Παράλληλο νόμισμα, αλλά ως άμυνα, όχι ως διέξοδος, κι ενώ «τα έχουμε δώσει όλα στη διαπραγμάτευση», όπως ομολόγησε ο έμπιστος Galbraith, στη συνέχεια γενικώς... "όχι". Ο ίδιος που ισχυριζόταν πως η «έξοδος από το ευρώ είναι Αρμαγεδδών»...
Σακοράφα: «Εγώ δεν παραδέχομαι την ήττα» (;).
Κωνσταντοπούλου: Το Σύνταγμα, ο λαός, η πατρίδα.
Λαπαβίτσας: «Υπάρχει σχέδιο, το έχω εκπονήσει εγώ και οι φίλοι μου (Φλάισμπεκ, Σαπίρ), αλλά το ευρώ δεν μπορεί να είναι φετίχ».
Λαφαζάνης: «Όχι μέχρι τέλους, δεν υπογράφω, δεν ψηφίζω μνημόνια».
Μηλιός: «Φορολογία μεγάλου κεφαλαίου, αθέτηση πληρωμών, υπεράσπιση εργασίας και εναλλακτικής οικονομίας». Ο ίδιος υπήρξε ο αρχιτέκτονας της "σκληρής" γραμμής πως είναι απολύτως τεκμηριωμένο ότι δεν υπάρχει καμία, μα καμία περίπτωση να εξωθηθεί μια χώρα από την ευρωζώνη.
Τις προτάσεις μπορεί να τις αξιολογήσει ο καθένας, ώστε να υπάρχει γνώση και γνώμη.
Η απορία... Πρόδωσε ο Αλ. Τσίπρας και η κυβέρνηση το "όχι" του λαού;
Κι αν το πρόδωσε, τότε οι εκατόν δέκα τόσοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που το υπερψήφισαν τι είναι; Προεδρικοί, δειλοί, προδότες, ηλίθιοι, υπεύθυνοι, ανεύθυνοι; Το αμείλικτο ερώτημα «και τότε γιατί έκανε το δημοψήφισμα;» εύλογο είναι, μα καλό θα ήταν και να επιχειρείται να απαντηθεί από όσους το βροντοφωνάζουν ως ακλόνητο πειστήριο της "μετάλλαξης". Να απαντηθεί και όχι να πετιέται ως φωτοβολίδα συσκότισης. Γιατί λοιπόν έκανε το δημοψήφισμα; Έλα ντε! Τα ευκόλως εννοούμενα αποσιωπούνται από όσους βασανίζονται από τέτοιες πηγαίες, τάχα, απορίες.
Ο Βαρουφάκης αποκαλύπτει πως στο Μαξίμου ήταν τα κεφάλια κατεβασμένα το βράδυ του συντριπτικού "Όχι", αλλά η ουσία βρίσκεται στην αμέσως επόμενη φράση: «Μου είπε ο Αλέξης πως δεν πρόκειται να μας δώσουν συμφωνία, θέλουν να μας ξεφορτωθούν!». Ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του καταλήγουν χωρίς όπλα στην έσχατη και πιο οδυνηρή συνειδητοποίηση πως η μόνη οδός διαφυγής από την παγίδα του γερμανικού "άξονα" είναι το άλμα στο κενό με "αερόστατο", μια αμφίβολης συνοχής και αντοχής λαϊκή εμπιστοσύνη.
Ποια μέτωπα συγκρούσεων και συμμαχιών διαμορφώθηκαν στην τελική φάση, δηλαδή μετά το δημοψήφισμα; Από τους "Όχι μέχρι τέλους" το χρονόμετρο γυρίζει πίσω στις φάσεις της διαπραγμάτευσης: 20ή Φλεβάρη, δόσεις που πληρώθηκαν κ.λπ. Δεκτόν, αλλά το ρήγμα εκφράστηκε ανοιχτά και ανεπίστρεπτα στην ψηφοφορία της Βουλής της 13ης Ιούλη, δηλαδή μόνο έπειτα από την τελική υπογραφή. Άρα εδώ, στην τελική μάχη της Συνόδου Κορυφής της 12ης Ιούλη, αναγνωρίζεται από όλες τις πλευρές το «σημείο μηδέν». Έως εκεί δοξάστηκε η μικροπολιτική (διαφωνώ, αλλά κάθομαι και στρογγυλοκάθομαι ακόμη και σε υπουργικές καρέκλες, καιροφυλακτώντας στην άκρη), για να αποθεωθεί τελικά η μικροπολιτική με την καταψήφιση μεν του μνημονίου, τη στήριξη δε της "κυβέρνησης του μνημονίου"!
Εδώ βρίσκεται όλη η ουσία. Διότι αποσιωπάται ότι η έξοδος από την ευρωζώνη προβλήθηκε από όσους προβλήθηκε ως διαπραγματευτικό όπλο κι όχι ως διέξοδος απελευθέρωσης και ανάταξης της χώρας. «Αν θέλεις συμφωνία προετοιμάζεσαι για ρήξη»; Αμ δε! Στοιχειώδες λογικό ατόπημα. Το ανάποδο ισχύει: αν επιδιώκεις μια αξιοπρεπή συμφωνία, τότε υλοποιείς (αν μπορείς) τη ρήξη σταδιακά και αναλόγως την κλιμακώνεις. Ποιος το έθεσε ρητά, με αυτούς τους όρους, στο ΣΥΡΙΖΑ και πότε ακριβώς; Ποτέ κανείς και από καμία πλευρά, για να είμαστε δίκαιοι προς όλους! Αυτό είναι που πρέπει να κριθεί και να επικριθεί ή όχι. Κυρίως να ακριβολογούμε για το ποια πολιτική συμφωνείται και υλοποιείται.
Τελευταία απορία, όχι τελευταία σε σημασία. Καλά όλα αυτά, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης τι το ήθελε;
Τι αποδεικνύει η "κοστολόγηση" της ΔΕΘ, που αποτέλεσε και το βαρύ χαρτί, την τεκμηρίωση; Πως εντός των δεσμεύσεων του μνημονίου υφίστατο ρεαλιστικά άλλο "μείγμα" πολιτικής: ανακούφιση της ακραίας φτώχιας, επαναπρόσληψη των απολυμένων από το Δημόσιο, προϋποθέσεις επανεκκίνησης της αγοράς. Η ΔΕΘ προβλήθηκε ως "αδιαπραγμάτευτη" ακριβώς γιατί δεν έθιγε τις "δημοσιονομικές" παραμέτρους του μνημονίου. Τι δε συνυπολογίστηκε και τι συνέβη τελικά; Με το καλημέρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και πριν καν λάβει τις "μονομερείς" ενέργειες που έλαβε, διακόπηκε η ρευστότητα, τα ομόλογα εξαιρέθηκαν από την ΕΚΤ και έτσι εξέλιπε αίφνης η πηγή της χρηματοδότησης. Άρα, δεν ήταν έτοιμοι, ενώ επί δύο έτη έλεγαν ότι έχουν έτοιμο σχέδιο για όλα τα ενδεχόμενα και κυρίως ενώ ήξεραν ότι βασικό "εργαλείο" της άλλης πλευράς θα ήταν η χρηματοπιστωτική ασφυξία.
Το κεντρικό "στρατήγημα" σήμερα της επικοινωνίας Τσίπρα στηρίζεται στο να βάλει το ασυνείδητο των πολιτών ενώπιων του εξής διλήμματος: «Προτιμάτε να διατηρήσετε ζωντανή την ελπίδα σας ή προτιμάτε να βυθιστείτε στην απελπισία;». Αυτό βέβαια χρειάζεται, για να λειτουργήσει, απουσία αξιόπιστης εναλλακτικής λύσης, και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που οι εκλογές έπρεπε να γίνουν γρήγορα. Αφενός, για να μην προλάβουν όσες δυνάμεις εντός του ίδιου γενικού πλαισίου να αρθρώσουν μία αντίστοιχη αφήγηση. Αφετέρου, προτού επιχειρήσουν οι λεγόμενοι αντιμνημονιακοί τη συγκρότηση κάπως αξιόπιστου εναλλακτικού πόλου και κυρίως προτού προλάβουν να γίνουν αισθητές οι συνέπειες της νέας συμφωνίας. Παρεμπιπτόντως, ένα ακόμη λογικό ερώτημα που θα κληθεί προφανώς την προεκλογική περίοδο ο ΣΥΡΙΖΑ να απαντήσει (ήδη ο Μεϊμαράκης το ψέλλισε) είναι το «αν ο Τσίπρας πίστευε ότι θα πάρει ικανοποιητική ρύθμιση για το χρέος, γιατί δεν περίμενε να κάνει μετά τις εκλογές;».
Τις επόμενες μέρες θα δούμε σε αυτό το κεντρικό αφήγημα Τσίπρα τι έχουν, τι μπορούν και τι θα αντιτάξουν τελικά οι άλλες πολιτικές δυνάμεις με πρόθεση φυσικά ο μέχρι προχθές πρωθυπουργός να ηττηθεί, όπως επιθυμούν, σε ένα στοίχημα που έχει απόλυτα προσωποπαγή χαρακτηριστικά και που ακριβώς πάνω σε αυτό επενδύει ο ΣΥΡΙΖΑ απευθυνόμενος στην κοινωνία, με "ατού", όπως εκτιμά, τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα.
