Η Αριστερά είχε ένα ριζοσπαστικό χαρακτήρα στην Ελλάδα. Αντιστεκόταν και υιοθετούσε ιδέες που την έφερναν σε αντίθεση με το υφιστάμενο καθεστώς. Η Αριστερά ήταν εκείνη που είχε πρωτοστατήσει στην υιοθέτηση της δημοτικής γλώσσας, που είχε διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στον αντι-δικτατορικό αγώνα αλλά και τη συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστικά σωματεία.
Του Νίκου Κοσμαδάκη
Η Αριστερά διαθέτει ιστορικό βάρος και η λέξη μεταρρύθμιση αποκτά περιεχόμενο, μέσα στα πλαίσια μιας αριστερής πολιτικής, που ανοίγεται στο κοινωνικό.
Παρ' όλα αυτά, το βασικό πρόβλημα που διέθετε είναι πως τα αριστερά στελέχη δεν έβρισκαν ποτέ ένα κοινό σημείο επαφής, όπου ο ιδεαλισμός και η νοοτροπία τους για κοινωνικές κατακτήσεις θα τους έφερναν στο κυβερνητικό επιτελείο της χώρας. Πάντοτε, θα υπήρχαν αποχωρήσεις που θα έκαναν δύσκολο το έργο της Αριστεράς.
Ας δούμε την Αριστερά στα χρόνια της μεταπολίτευσης, όταν η δημιουργία προοδευτικών και ριζοσπαστικών δυνάμεων αποτελούσε επιταγή των καιρών.
Οι πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές γίνονται το 1974. Εδώ συναντάμε μια Ελλάδα διεθνώς απομονωμένη. Η δικτατορία των Συνταγματαρχών εκδίωξε τους ανθρώπους με κουμμουνιστικό φρόνημα, ενώ η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή φρόντισε να νομιμοποιήσει τη συμμετοχή του ΚΚΕ σε εκλογικούς αγώνες. Έτσι το 1974, συναντάμε μια συμμαχία μεταξύ του ΚΚΕ, της ΕΔΑ και του ΚΚΕ Εσωτερικού. Η ΕΔΑ ήταν το πολιτικό κόμμα που είχε την τεράστια εμπιστοσύνη του αριστερού εκλογικού σώματος πριν τη μεταπολίτευση, η οποία όμως αποδυναμώθηκε μετά τη μεταπολίτευση.
Το ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν ένα πολιτικό κόμμα που δημιουργήθηκε από τα σπλάχνα του ΚΚΕ το Φεβρουάριο του 1968. Υποστήριζε την αυτονομία από την κουμμουνιστική Μόσχα με ηγέτη τον Μπάμπη Δρακόπουλο και στα χρόνια που ακολούθησαν υπήρξαν υπερασπιστές της ιδέας πως μια συνολική σοσιαλιστική πολιτική πρέπει να γίνει σε ανθρώπινη βάση και σταδιακά μπορεί να οδηγηθεί η Ελλάδα στο δημοκρατικό σοσιαλισμό, ακολουθώντας μια διαφορετική πορεία από εκείνη του ΚΚΕ.
Το 1974 κατεβαίνουν οι τρεις πολιτικοί σχηματισμοί (ως Ενωμένη Αριστερά) στον εκλογικό στίβο και δε συγκεντρώνουν ποσοστό μεγαλύτερο του 10% (9,74% του εκλογικού σώματος). Η συνεργασία, όμως, δεν παρέμεινε ίδια και στην επόμενη εκλογική μάχη. Το ΚΚΕ Εσωτερικού μαζί με την ΕΔΑ και άλλες μικρότερες αριστερές πολιτικές δυνάμεις φτιάχνουν μια Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων. Μόνο δύο βουλευτές εκλέγονται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο το 1977, που είναι ο Λεωνίδας ο Κύρκος (από το ΚΚΕ Εσωτερικού) και ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλίου. Βέβαια, σε αυτή τη συμμαχία ήταν μέλος και ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο μετέπειτα πρόεδρος του Συνασπισμού. Η συμμαχία διαλύθηκε μετά τη λήξη της κοινοβουλευτικής θητείας και το ΚΚΕ Εσωτερικού στις επόμενες εκλογές, αφού είχε ανακοινώσει ότι θα κατέλθει αυτόνομο, δεν μπαίνει στην ελληνική Βουλή.
Ο Χαρίλαος Φλωράκης συγκεντρώνει 11 έδρες το 1977, ενώ το 1981 συγκεντρώνει 13 έδρες. Ο ελληνικός λαός δεν ανταποκρίθηκε στο άμεσο κάλεσμα για στήριξη στην Αριστερά του ΚΚΕ (παρόλο που φαίνεται ότι σημείωσε απήχηση σε φοιτητικές κινητοποιήσεις και συνδικαλιστικές ενώσεις), καθώς το ΠΑΣΟΚ με συνθήματα όπως "Όχι ψήφο στη Δεξιά" και "Έξω από το ΝΑΤΟ", αλλά και έναν ηγέτη (Ανδρέας Παπανδρέου) που είχε όρεξη να προσφέρει στο κατακρεουργημένο κοινωνικό κράτος της Ελλάδας ελπίδα, βρήκε περισσότερους ψηφοφόρους στην αριστερή δεξαμενή ψήφων. Μέχρι και το 1985, μπορούμε να συναντήσουμε συνεργασία ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ σε επίπεδο συνδικαλιστικής εκπροσώπησης. Οι ιδέες και το κοινωνικό όραμα αλλαγής παρέμεναν τα ίδια.
Μετά το 1985, το ΚΚΕ διακήρυττε πως το ΠΑΣΟΚ έχει απομακρυνθεί από τη σοσιαλιστική του βάση.
Το 1989 συγκροτείται ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, που αποτέλεσε επιτομή στη συμμαχία των αριστερών δυνάμεων. Συνεργάστηκαν ΚΚΕ, ΕΑΡ (μετεξέλιξη του Εσωτερικού ΚΚΕ, που είχε στελέχη τον Φώτη Κουβέλη και τον Δημήτρη Παπαδημούλη) και άλλες μικρές σε εκλογική απήχηση αριστερές δυνάμεις.
Ο αριστερός αυτός συνασπισμός συμμετείχε στην κυβέρνηση Τζανετάκη με σκοπό την άσκηση ποινικής δίωξης (άρση βουλευτικής ασυλίας) για το σκάνδαλο Κοσκωτά, μαζί με τη Νέα Δημοκρατία, ενώ αργότερα δε θα διστάσει να γίνει μέλος μιας κυβερνητικής συμμαχίας (το πρώτο μεταπολιτευτικό πείραμα συνεργασίας τριών πολιτικών δυνάμεων) μεταξύ ΠΑΣΟΚ, Νέας Δημοκρατίας και Συνασπισμού, στην περίοδο διακυβέρνησης του Ζολώτα. Η συμμετοχή σε αυτή τη συνεργασία στοίχισε στο ΚΚΕ, αφού πολλοί οπαδοί του απομακρύνθηκαν και μετέβησαν στο νέο και αντι-ιμπεριαλιστικό φορέα που ονομάστηκε Νέο Αριστερό Ρεύμα, στον οποίο συμμετείχε ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας.
Το 1991 έδειχνε ξεκάθαρα πως αυτός ο αριστερός συνασπισμός δε θα άντεχε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αιτίες μπορούν να αναζητηθούν τόσο στις διεθνείς εξελίξεις, καθώς αρχίζει η παρακμή των σοσιαλιστικών κρατών, όσο και στους οπαδούς του ΚΚΕ, που ήθελαν ένα κόμμα να είναι απορροφημένο στο σοσιαλισμό και όχι σε μια σοσιαλδημοκρατία. Έτσι, αποχώρησε το ΚΚΕ για να χαράξει τη δική του στρατηγική, από το οποίο έφυγαν πολλά από τα στελέχη του για να απορροφηθούν από τη Συμμαχία των προοδευτικών δυνάμεων. Γενική γραμματέας του ΚΚΕ ανέλαβε το 1991 η Αλέκα Παπαρήγα.
Ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου μετουσιώθηκε σε Συνασπισμό της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας. Ο ΣΥΝ, όπως καθιερώθηκε, επιθυμούσε μια ανανέωση της υφιστάμενης αριστερής πολιτικής που θα έδινε ώθηση στο εργατικό κίνημα. Το ίδιο το πολιτικό κόμμα αναζητούσε τις ρίζες του στη Ριζοσπαστική Αριστερά. Το πολιτικό κόμμα δεν ήταν ενιαίο, καθώς στο εσωτερικό του υπήρχαν συνιστώσες που διαφωνούσαν σε κρίσιμα ζητήματα σχετικά με την πορεία του πολιτικού κόμματος.
Και κάπως έτσι μεταφερόμαστε στο 2010, τον Ιούνιο. Ο Φώτης Κουβέλης, επικεφαλής της Ανανεωτικής Πτέρυγας του ΣΥΝ, δηλώνει την αποχώρησή του, καθώς δεν μπορεί πλέον να συμπορευτεί, και ιδρύει τη Δημοκρατική Αριστερά, που αντιτίθεται με αριστερό ευρωσκεπτικισμό και υποστηρίζει με θέρμη πως η Ελλάδα μπορεί να σωθεί από την οικονομική κρίση μέσω της ισχυροποίησής της ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ένα κατεξοχήν φιλοευρωπαϊκό και σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως μετεξελίχθηκε ο ΣΥΝ το 2013, αποτέλεσε το πολιτικό κόμμα που, αν και βρισκόταν σε κατάσταση αποσύνθεσης, έχει το ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, στηριζόμενο σε μια επιχειρηματολογία ενάντια στα μνημόνια.
Ιδεολογία... με παρακλάδια - Το μνημόνιο και η σύγκρουση
Τον Ιανουάριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα αναλαμβάνει τη διοίκηση της χώρας. Η συμφωνία τον Ιούλιο του 2015 και ένα μνημόνιο πριν την εφαρμογή του τον φέρνει σε σύγκρουση με την Αριστερή Πλατφόρμα του Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης δηλώνει στις 21 Αυγούστου του 2015 την ίδρυση της Λαϊκής Ενότητας, με σκοπό τη δημιουργία ενός αριστερού μετώπου που θα οδηγήσει τη χώρα στη συντεταγμένη έξοδό της από το ευρώ και τον αποχωρισμό της ελληνικής κοινωνίας από τις μνημονιακές δεσμεύσεις.
Η ιστορία της Αριστεράς στην Ελλάδα είναι ενδιαφέρουσα. Η Αριστερά παρουσίαζε ανέκαθεν (τουλάχιστον μεταπολιτευτικά) ένα χάσμα, σαν μια ιδεολογία που έχει παρακλάδια. Πήρε πολλές μορφές και έχει προέλευση τον κουμμουνισμό. Οφείλει, όμως, να έχει λύσεις ανθρωποκεντρικές και να μη διχάζει τον ελληνικό λαό. Το χρωστάει στην ιστορία της...
