Αν και η επίσημη ανακοίνωση αναμένεται την Πέμπτη, επί της ουσίας ο κύβος ερρίφθη και πάμε σε εκλογές, κατά πάσα πιθανότητα στις 20 Σεπτεμβρίου (μια ψυχή που είναι να βγει...).
του Γιώργου Ψαρουλάκη
Και πάμε σε εκλογές με ένα κλίμα που χαρακτηρίζεται από το "μούδιασμα" των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και των οπαδών του "όχι", που έχουν αντιμετωπίσει τη "μεγάλη στροφή" του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα, με το τρίτο μνημόνιο να έχει ψηφιστεί από πλέον των 220 βουλευτών του ελληνικού Κοινοβουλίου και με μια συνολική εσάνς... παραίτησης και αδιαφορίας από την πλειοψηφία του κόσμου. Και ταυτόχρονα, με ένα νέο "αντιμνημονιακό" παίκτη στο ελληνικό πολιτικό παιχνίδι.
Γεμάτο καλοκαίρι το φετινό και καταιγιστικές οι εξελίξεις: μετά από ένα εξάμηνο "σκληρής διαπραγμάτευσης", περάσαμε στην κίνηση-σάλτο μορτάλε του δημοψηφίσματος, παρέα με capital controls, και μετά στους "εκβιασμούς", που έφεραν ως αποτέλεσμα τη συνθηκολόγηση της κυβέρνησης Τσίπρα, που από τη μια μέρα στην άλλη από "αντιμνημονιακή" έγινε όχι απλώς "μνημονιακή", αλλά έφερε και το τρίτο και σκληρότερο μνημόνιο και το ψήφισε. Και κάπως έτσι, το πολιτικό σκηνικό άλλαξε άρδην: εκεί που στην κοινωνία και το Κοινοβούλιο υπήρχε καταγεγραμμένη "αντιμνημονιακή" πλειοψηφία, αυτή πλέον μεταβλήθηκε σε μειοψηφία, αφού το μεγαλύτερο σε δύναμη πολιτικό κόμμα μεταβλήθηκε σε... μνημονιακό, παρασύροντας και τον κυβερνητικό εταίρο, τους ΑΝ.ΕΛ., που είχαν περίπου ως αποκλειστικό σημείο αναφοράς την "αντιμνημονιακότητά" τους!
Επί της ουσίας, όλο αυτό το πανηγύρι μεταμορφώσεων και διαφοροποιήσεων έβαλε τέλος στο διαχωρισμό "μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί", κάτι που τελικά ήταν απαραίτητο προκειμένου να αρχίσει να ωριμάζει το εκλογικό σώμα και να κατανοήσει ότι μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν και ότι σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να επιλέξει, θα έχει σοβαρότατες και δυσκολοχώνευτες συνέπειες - έτσι ή αλλιώς.
Θα κάνουμε μία απόπειρα στη συνέχεια να ιχνηλατήσουμε την πορεία των κομμάτων προς τις εκλογές, κάνοντας και κάποιες (πολύ πρόωρες και ως εκ τούτου πιθανότατα καταδικασμένες σε αποτυχία...) εκτιμήσεις για την αποδοχή των κομμάτων στην κάλπη.
Παρότι το κόμμα υπέστη μια μεταμόρφωση που για μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος ήταν "αδιανόητη" (όμως εμείς την είχαμε προβλέψει εδώ και πολύυυ καιρό), συνεχίζει να βρίσκεται "καβάλα στ' άλογο" με κύριο όπλο όχι τις δικές του δυνάμεις, αλλά τις αδυναμίες των άλλων. Μία σειρά από δεδομένα δείχνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρείται από πολλούς ο καταλληλότερος να χειριστεί την κατάσταση κι ίσως ο μόνος που μπορεί να εξασφαλίσει κατά κάποιον τρόπο την εφαρμογή του νέου μνημονίου. Αυτό βεβαίως μπορεί να αποδειχτεί απλώς ευσεβής πόθος, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι αυτήν τη στιγμή σε ορισμένους κύκλους ο Αλέξης Τσίπρας είναι το απόλυτο φαβορί για να διαχειριστεί την "επόμενη ημέρα". Και αυτό είναι κατά μία άποψη αξιοπερίεργο, μια και η μέχρι τώρα "πολιτεία" του ΣΥΡΙΖΑ δε δείχνει ακριβώς... ένα αξιόπιστο και σοβαρό κόμμα ή κυβέρνηση.
Ωστόσο, το στοιχείο που μετρά (στους συγκεκριμένους κύκλους) υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ είναι κυρίως ότι έχει τον τρόπο του να ελέγξει ένα μέρος της αντίδρασης προς τα μνημόνια, την αντίδραση που πρακτικά είχε ρίξει τις προηγούμενες "μνημονιακές" κυβερνήσεις, που βασιζόταν στην παλιά, φθαρμένη κεντροαριστερά και την παραδοσιακή (εξίσου φθαρμένη) κεντροδεξιά.
Οι πρώτες εκτιμήσεις (και οι δημοσκοπήσεις) δίνουν το ΣΥΡΙΖΑ φαβορί για την πρώτη θέση, αν και με μειωμένο ποσοστό σε σχέση με το Φεβρουάριο (αναμενόμενο, αφού το ΛΑΕ θα κόψει αρκετές ψήφους). Ένα ποσοστό περί το 30% (συν-πλην 2) είναι λογικό και αναμενόμενο, κάτι διαφορετικό θα είναι έκπληξη.
Νέα Δημοκρατία
Το κόμμα της ελληνικής κεντροδεξιάς έχει να αντιμετωπίσει μια μάλλον πρωτόγνωρη κατάσταση. Πάει σε εκλογές που μπορεί να βγάλουν κυβέρνηση μακράς πνοής, έχοντας "ξεδοντιαστεί" ως προς το βασικό της πολιτικό αφήγημα που χρησιμοποίησε στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις (τον "γκοτζίλα", δηλαδή την καταστροφή που θα επέφερε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με έξοδο από το ευρώ, άτακτη χρεωκοπία κ.λπ.). Παράλληλα, βλέπει το ΣΥΡΙΖΑ να έχει προσχωρήσει στο "μνημονιακό" μπλοκ (δηλαδή... να παίζει μπάλα στο ίδιο γήπεδο με τη Ν.Δ.!) και ταυτόχρονα έχει έναν προσωρινό αρχηγό, που παρέμεινε στη θέση του αφενός επειδή τα "καπετανάτα" της Ν.Δ. δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε πρόσωπο κοινής αποδοχής και αφετέρου διότι οι εκλογές... μύριζαν από νωρίς το καλοκαίρι και ουδείς επίδοξος δελφίνος ήθελε να ξεκινήσει τη σταδιοδρομία του ως αρχηγός με μία εκλογική ήττα (που εθεωρείτο και συνεχίζει να θεωρείται πιθανή).
Οπότε ο "αναλώσιμος" Βαγγέλης ανέλαβε να οδηγήσει τη Ν.Δ. στις εκλογές, έχοντας κι ο ίδιος (ως παλιός κομματικός και ιδιαίτερα αποτελεσματικός άνθρωπος των κομματικών παρασκηνίων) συναίσθηση των αδυναμιών του. Είναι σαφές ότι - βοηθούντος του "γκοτζίλα" - η Ν.Δ. στις τελευταίες εκλογές συσπείρωσε πολύ κόσμο που δεν ήθελε να διακινδυνεύσει την έξοδο από το ευρώ, αλλά πλέον με το ΣΥΡΙΖΑ "μνημονιακό" δύσκολα θα ξαναψηφίσουν τη Ν.Δ. όσοι ψηφοφόροι αυτού του είδους προέρχονται από την κεντροαριστερά (και ήταν αρκετοί αυτοί, σύμφωνα με τα δημοσκοπικά ευρήματα). Ένα ποσοστό γύρω στο 25% είναι αναμενόμενο για τη Ν.Δ., αλλά ίσως κινηθεί υψηλότερα.
Λαϊκή Ενότητα
Το τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ που αρνείται την αναγκαιότητα υπογραφής τρίτου μνημονίου και διαφοροποίησε τη θέση του από την πλειοψηφία της Κ.Ο. θα κατέλθει σε αυτές τις εκλογές για πρώτη φορά και βρίσκεται σε μάλλον μειονεκτική θέση. Αν και αρκετά κομματικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αναμένεται να ακολουθήσουν τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τους υπόλοιπους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ (25 βέβαιους, ακόμη πέντε στην... αναμονή) στην περιπέτεια της αυτόνομης καθόδου στις εκλογές, η αλήθεια είναι ότι δεν είναι ακόμη έτοιμο οργανωτικά και επί της ουσίας για μια πραγματικά επιτυχημένη παρουσία. Η ΛΑΕ έχει πολλά ζητήματα ανοιχτά, οπότε δεν αναμένεται να κάνει κάτι εντυπωσιακό σε αυτές τις εκλογές: το ζήτημα της ηγεσίας (ο Λαφαζάνης δεν είναι ακριβώς "χαρισματικός" και η Ζωή Κωνσταντοπούλου δε γνωρίζουμε αν επιθυμεί να μπει μπροστά αυτήν τη στιγμή, αν και θα ήταν σαφώς πιο "πιασάρικη" υποψηφιότητα), το ζήτημα του κομματικού μηχανισμού, το οικονομικό και πολλά ακόμη.
Πάντως, είναι η κύρια "αντιμνημονιακή" δύναμη σε αυτήν τη φάση, οπότε θα μαζέψει ένα ποσοστό δυσαρεστημένων του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. και προσφάτως φτωχοποιηθέντων Ελλήνων. Ανάλογα με το ποιος θα βρίσκεται στην ηγεσία της ΛΑΕ, μπορεί να περιμένει στις εκλογές οτιδήποτε μεταξύ 6 και 10%. Δύσκολα θα πάει υψηλότερα.
Ποτάμι
Το πρόβλημα για τα κόμματα που κινούνται στην κεντροαριστερά είναι ότι το χώρο τους τον κατέλαβε... εξ εφόδου ο νέος "φιλοευρωπαϊκός" ΣΥΡΙΖΑ. Για το λόγο αυτό, θα περίμενε κανείς ίσως να προχωρήσουν σε συμμαχίες και ενώσεις, με γνώμονα τη δημιουργία του "τρίτου πόλου". Ωστόσο, επί του παρόντος, το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη απέχει από τις διαδικασίες αυτές και αναμένεται να κατέλθει αυτόνομα στις εκλογές, με στόχο να γίνει... κυβερνητικός εταίρος του Αλέξη Τσίπρα. Ή του Βαγγέλη Μεϊμαράκη. Οποιουδήποτε, τέλος πάντων, πάρει την πρώτη θέση.
Προφανώς, ο Σταύρος Θεοδωράκης θεωρεί ότι έχει βρει μια «niche» στο πολιτικό σύστημα και ότι θα κρατήσει τους ψηφοφόρους που τον έφεραν στην τέταρτη θέση τον προηγούμενο Ιανουάριο, ίσως και να τους... αβγατίσει. Δε συμμερίζομαι την αισιοδοξία του και θεωρώ ότι το Ποτάμι θα πιεστεί αρκετά και θα δυσκολευτεί να κρατήσει αυτό το 6% που πήρε. Μπορεί η "χαλαρή" ψήφος να είναι υπέρ του, αλλά ο χώρος στον οποίο κινείται είναι κορεσμένος και οι "συνετοί κεντροαριστεροί" δεν έχουν λόγους να μην προτιμήσουν το σαφώς χαρισματικότερο Τσίπρα. Θα κινηθεί μεταξύ 5 και 6%, εάν δεν έχουμε σημαντικές ανακατατάξεις.
Χρυσή Αυγή
Το νεοναζιστικό μόρφωμα δεν είναι πλέον το αγαπημένο παιδί κάποιων μίντια που το προωθούσαν... φανατικά τα προηγούμενα χρόνια, ωστόσο, παρ' όλα αυτά, διατηρεί μια (μειωμένη, αλλά υπαρκτή) δυναμική. Τα όσα γίνονται τις τελευταίες βδομάδες, με τις αυξημένες ροές μεταναστών, θεωρούν ότι θα τους δώσουν περισσότερο "αέρα", ενώ περιμένουν και δυσαρεστημένους (από τη μνημονιακή στροφή) ψηφοφόρους των ΑΝ.ΕΛ. Φυσιολογικά η Χ.Α. θα είναι ανεβασμένη, αλλά ως προς το "πόσο ανεβασμένη" δεν μπορούμε να πούμε ακόμη. Μία μονάδα πάνω από τις προηγούμενες εκλογές θα ήταν μια ρεαλιστική εκτίμηση.
ΚΚΕ
Το Κομμουνιστικό Κόμμα βλέπει εαυτόν δικαιωμένο για μία ακόμη φορά, αφού προέβλεψε τη "μνημονιακή τούμπα" του ΣΥΡΙΖΑ, όπως προέβλεψε και τη διαστρέβλωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος ένεκα του πλαστού διλήμματος που είχε τεθεί ως ερώτημα. Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να περιμένει να έχει εκλογικά κέρδη, αν και είναι γεγονός ότι για τους ανθρώπους του ΚΚΕ το εκλογικό ποσοστό δεν είναι αυτοσκοπός, αντίθετα είναι να δώσουν στο λαό να αντιληφθεί την επωδό που χρησιμοποιούν "πολλά κόμματα, δύο πολιτικές". Το ΚΚΕ θα μπορούσε με μια επιθετική (στα μέτρα των δυνατοτήτων του, γιατί δεν είναι "αγαπημένο παιδί" των μίντια, ούτε έχει χρηματοδότες από πίσω, όπως τα άλλα κόμματα) εκστρατεία να κερδίσει πολλούς από τους απογοητευμένους του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά εκτιμώ ότι τα κέρδη του δε θα είναι μεγάλα. Θα μπορούσε να περιμένει μιάμιση ή δύο μονάδες παραπάνω από τον περασμένο Ιανουάριο, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από το ρεύμα που θα δημιουργήσει (ή όχι) η ΛΑΕ.
Όπως αναμενόταν, το ΠΑΣΟΚ θα κάνει μια ύστατη προσπάθεια "κεντροαριστεράς πανστρατιάς" με στόχο να ξανακερδίσει μια θέση στον πολιτικό χάρτη. Θα είχε αρκετά καλύτερες πιθανότητες αν και το Ποτάμι συμμετείχε στην προσπάθεια αυτή, αλλά επί του παρόντος φαίνεται ότι θα κατέβει αυτόνομα. Η επιστροφή του Γ. Παπανδρέου (υπάρχουν πάντως πολλές αντιδράσεις και γκρίνιες) και η συμμαχία με τη ΔΗΜ.ΑΡ. μπορεί να δώσουν το "φιλί της ζωής" στην παράταξη που φαίνεται να παραπαίει, ωστόσο δεν αναμένεται να δώσουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μια και αυτήν τη στιγμή ο χώρος που κάλυπτε στο πολιτικό φάσμα έχει καταληφθεί από το ΣΥΡΙΖΑ, το κάποτε κραταιό ΠΑΣΟΚ παλεύει για την πολιτική του επιβίωση, η οποία θα έλθει μέσα από ένα ποσοστό που θα του επιτρέψει να παίξει ρόλο ρυθμιστή των εξελίξεων.
Το άθροισμα των τριών κομμάτων που (κατά τα φαινόμενα, κάτι μπορεί να αλλάξει στην πορεία) θα συνεισφέρουν στην προσπάθεια είναι κάτι παραπάνω από 7,5%, αλλά προσωπικά θεωρώ απίθανο να κινηθεί σε τέτοια ποσοστά. Πολύ λογικότερο θα ήταν κάτι κοντά στο 5%, ίσως λίγο παραπάνω.
Το κόμμα του Πάνου Καμμένου όχι μόνο έκανε την έκπληξη (βάσει των περισσότερων προβλέψεων, προσωπικά τους θεωρούσα σίγουρους και το είχα γράψει στις στήλες της "Νέας Κρήτης") και εισήλθε στη Βουλή στις εκλογές του Ιανουαρίου, αλλά αποτέλεσε και τον προνομιακό κυβερνητικό εταίρο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτήν τη φορά, ωστόσο, τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Όλη η πορεία των ΑΝ.ΕΛ. βασίστηκε πάνω στην αντίθεσή τους στο μνημόνιο και τώρα... έχουν ψηφίσει μνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ισορροπεί πάνω στις κόκκινες γραμμές του, αλλά οι ΑΝ.ΕΛ. δεν έχουν τέτοιες πολυτέλειες και αυτήν τη φορά θα είναι πραγματικά μεγάλη έκπληξη αν εισέλθουν στη Βουλή. Οι ψηφοφόροι τους αναμένεται να μοιραστούν κυρίως μεταξύ των "αντιμνημονιακών" κομμάτων και μάλλον τη μερίδα του λέοντος θα πάρει η ΛΑΕ, αναλόγως βεβαίως του επικεφαλής (με τον "αριστερό" Λαφαζάνη αυτό θα είναι δύσκολο και μάλλον οι περισσότεροι ΑΝ.ΕΛ. θα στραφούν προς... δεξιότερα σχήματα). Πρόβλεψη: μεταξύ 2 και 3%. Μάλλον εγγύτερα στο 2%.
Λοιποί: Η περίπτωση Λεβέντη
Από τα υπόλοιπα σχήματα, αυτό που φαίνεται να ξεχωρίζει είναι η Ένωση Κέντρου. Μπορεί ο Βασίλης Λεβέντης να θεωρείται "γραφικός", αλλά συνεχίζει να έχει "ρεύμα" και παίζεται και από "ισχυρά" media, μια και έχει εκπεφρασμένη άποψη υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας και είναι δημοφιλής μεταξύ κάποιων κύκλων. Εξαρτάται από τη διάθεση... τρολαρίσματος του εκλογικού σώματος, αλλά δε θα πρέπει να θεωρείται απίθανο να δούμε την Ένωση Κεντρώων στα βουλευτικά έδρανα. Πολύ λιγότερες πιθανότητες για κάτι τέτοιο συγκεντρώνει η "Τελεία" του Α. Γκλέτσου, ενώ δεν έχει ξεκαθαριστεί αν θα κατέλθει αυτόνομα (ή θα ενταχθεί στη ΛΑΕ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που θα είχε πρόσφορο έδαφος να μαζέψει δυσαρεστημένους του ΣΥΡΙΖΑ που... δεν πείθονται από τους αποσχισθέντες του ΣΥΡΙΖΑ.
