«Πάρτε λεφτά και ξεπατώστε τα αμπέλια σας για πάντα», έλεγε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 1985, μέσα από το περίφημο πρόγραμμα της αγρανάπαυσης. Μέχρι και το 1990, χιλιάδες αμπελουργοί στην Κρήτη και την υπόλοιπη χώρα βρέθηκαν στον πειρασμό να τρίβουν τα χέρια τους, εισπράττοντας "ζεστό χρήμα" με την "εύκολη λύση" να βγάλουν τις κουρμούλες τους και να φυτέψουν ελιές, ή ό,τι άλλο ήθελαν.
Κάθε στάδιο από τότε και μετά οδήγησε τη χώρα μας και το λαό της, με μαθηματική ακρίβεια, στα σημερινά αδιέξοδα, όπως μπορεί κάποιος να συνειδητοποιήσει, ανατρέχοντας στο "χθες" των ευθυνών που έχουν άπαντες, από τις Βρυξέλλες μέχρι την Αθήνα, αλλά και ως το τελευταίο ελληνικό χωριό!
Η καταστροφή
«Η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα στον κόσμο που επιδοτήθηκε για να κάνει αγρανάπαυση, με την εντολή να βγάλει τα αμπέλια της και να μην τα αντικαταστήσει με αμπέλια», καταγγέλλει στη "Νέα Κρήτη" ο αντιπρόεδρος της Ομάδας Αμπελουργών Κρήτης Μύρος Χιλετζάκης. Και για να καταλάβει η κοινή γνώμη το μέγεθος της καταστροφής, ο Αρχανιώτης συνδικαλιστής φέρνει ως παράδειγμα την περιοχή του.
Στις Αρχάνες, όπως λέει, το 1985 η παραγωγή έφτανε τους 20.000 τόνους οινοποιήσιμα, τους 30.000 τόνους ροζακί (επιτραπέζιο σταφύλι, δηλαδή) και τους 5-6 χιλιάδες τόνους σταφίδας. Σήμερα οι Αρχάνες παράγουν γύρω στους 2 χιλιάδες τόνους οινοστάφυλα, 5-6 χιλιάδες τόνους επιτραπέζια (όχι ροζακί, αλλά σουλτανί) και μηδέν σταφίδα...
«Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 μέχρι το 1990 επιδότησε την αγρανάπαυση των αμπελιών. Και γέμισε ο τόπος ελιές. Και γέμισε ο τόπος χέρσα χωράφια. Και ερήμωσαν και οι περιοχές. Που τέτοια εποχή στη δικιά μας περιοχή των Αρχανών ξεκινούσαν και άσπριζαν τα μετόχια, για να πάει ο λαός στα χωράφια και να τρυγήσει τα αμπέλια. Και γινόταν ένα πανηγύρι σε 15 μέρες από τη σημερινή αντίστοιχη ημερομηνία. Όλα αυτά ερήμωσαν, να φταίνε οι επιδοτήσεις της αγρανάπαυσης».
Οι ελιές
Άλλα στοιχεία που δείχνουν την εγκατάλειψη των αμπελιών και τις φυτεύσεις των ελαιοδέντρων. Στην απογραφή του 1997, τα ελαιόδεντρα στις Αρχάνες ήταν 250.000. Σήμερα τα ελαιόδεντρα στην περιοχή ξεπερνούν τις 450.000...
Μάλιστα, ο κ. Χιλετζάκης προσθέτει στο σημείο αυτό ότι «ο Έλληνας την περίοδο εκείνη αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Μπήκε στην αγρανάπαυση, άφησε τη γη και ερήμωσε, σπούδασε τα παιδιά του και τα κάνει τώρα τα παιδιά του εξαγωγή... Εξάγουμε κόσμο σήμερα. Δεν εξάγουμε προϊόντα. Αντί να εξάγουμε προϊόντα, κάνουμε εξαγωγή τα "μυαλά" της Ελλάδος»...
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ομάδας Αμπελουργών Κρήτης, διόλου τυχαίο δεν ήταν το γεγονός ότι οι Βρυξέλλες έλεγαν στον αμπελουργό «εκριζώνοντας το αμπέλι σου, δεν μπορείς να το ξαναβάλεις αμπέλι. Μπορείς να το βάλεις ελιές ή σιτηρά αν θέλεις. Αλλά αμπέλι όχι ξανά. Και έτσι μειώθηκαν πολλές αμπελουργικές εκτάσεις, τόσο στην Κρήτη όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα».
Κάθε στάδιο...
Αλλά μετά την επιδότηση της αγρανάπαυσης στα αμπέλια, ακολουθούν και άλλα στάδια, τα οποία οδήγησαν με μαθηματική ακρίβεια τον πρωτογενή τομέα της χώρας στη σημερινή κατάσταση. Όπως λέει ο Μύρος Χιλετζάκης, «ήρθε η Ευρωπαϊκή Ένωση και μας είπε "θέλω σταφίδα για να παίρνετε επιδότηση».
Και έρχεται μετά από λίγο καιρό (μέσα δεκαετίας του 2000) και μας λέει "κάνε το χωράφι σιτηρά, κάνε το χωράφι ελιές. Θα παίρνεις Ενιαία Ενίσχυση χωρίς να χρειάζεται να μου παραδώσεις σταφίδα". Και από τότε που κάνανε την Ενιαία Ενίσχυση και έβγαλαν έξω από την αποσύνδεση τις συνδεδεμένες με την παραγωγή καλλιέργειες, εξαφανίστηκε το προϊόν»...
Και φτάνουμε και στις τελευταίες εξελίξεις. «Το μόνο κομμάτι που φέρνει συνάλλαγμα είναι η ελληνική γη. Είναι τα αμπέλια, τα κηπευτικά και το ελαιόλαδο. Και έρχονται να φορολογήσουν με 28% τους παραγωγούς, με 100% προκαταβολή για το άλλο έτος. Με ασφάλεια ΤΕΒΕ. Με απαλλακτικό επιστροφής ΦΠΑ από τα 10.000 ευρώ στα 25.000 ευρώ και πάει λέγοντας»...
Η εγκατάλειψη: «Εμείς φταίμε γι' αυτή την καταστροφή»
«Τα αμπέλια μας τα εγκαταλείψαμε εμείς», τονίζει κατηγορηματικά από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου Ανδρέας Στρατάκης. «Διότι τα εγκαταλείψαμε, αλλά δεν τα ξαναφυτέψαμε. Εμείς επαναπαυτήκαμε. Διότι πήραμε κάποια χρήματα. Νομίσαμε ότι γίναμε εκατομμυριούχοι και λύσαμε τα οικονομικά μας προβλήματα. Εμείς.
Έχουμε συμμετάσχει σε αυτήν την καταστροφή. Δεν είμαστε άμοιροι των ευθυνών μας. Τη γη μας την εγκαταλείψαμε. Γυρίσαμε την πλάτη στη γη. Διότι θεωρήσαμε ότι από τη μια μέρα μέχρι την άλλη μπορεί να βρούμε μια θέση εργασίας σε ένα ξενοδοχείο ή κάπου αλλού και λύσαμε το πρόβλημά μας»...
Συνεχίζοντας, ο συνεταιριστής επισημαίνει ότι «όλη αυτή η ιστορία μάς γύρισε μπούμερανγκ. Διότι, ενώ οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας φώναζαν πως ο πρωτογενής τομέας είναι η αληθινή οικονομία, εμείς δεν τους ακούσαμε. Και όμως αυτό ήταν γεγονός».
Όπως καταλήγει ο Ανδρέας Στρατάκης, «η εγκατάλειψη των αμπελιών, η μείωση της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων, όλα αυτά ήταν λάθος. Στραφήκαμε σε μονοκαλλιέργεια, όπως ήταν η ελιά. Κι αυτό ήταν ένα τεράστιο λάθος. Και βέβαια έχουμε τις ευθύνες μας. Και να αρχίσουμε να το λέμε και να το γράφουμε αυτό.
Μετά την εκρίζωση των αμπελιών έπρεπε να ξαναφυτέψουμε άλλα αμπέλια. Ή κάποιες άλλες καλλιέργειες. Αλλά δυστυχώς, εκτός από τις ελιές που βάλαμε, το μεγαλύτερο μέρος έμεινε ακαλλιέργητο».
Χριστόφορος Παπαδάκης
