default-image

Ευρωζώνη: Μία ατελής νομισματική περιοχή

Απόψεις
Ευρωζώνη: Μία ατελής νομισματική περιοχή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όταν το 1961 ο Καναδός Νομπελίστας οικονομολόγος Robert Mundell ανέπτυσσε την θεωρία της Βέλτιστης Νομισματικής Περιοχής (Optimum Currency Area Theory) δε θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι πενήντα χρόνια μετά μία Νομισματική Ένωση όπως η Ευρωζώνη θα αντιμετώπιζε τόσα σοβαρά προβλήματα με ένα κράτος μέλος της με ασήμαντο παγκόσμιο οικονομικό μέγεθος.

Του Νίκου Φιλιππάκη *

Οι τελευταίες εξελίξεις μας αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι το Ευρωπαϊκό σύστημα διαχείρισης κρίσεων είναι παντελώς ερασιτεχνικό. Οι εικόνες από τις ουρές των τελευταίων ημερών στις Ελληνικές τράπεζες προσομοιάζουν με την μεγάλη ύφεση του 1929 στην Αμερική. Όμως αυτή την στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται σε χειρότερη θέση από τις ΗΠΑ εκείνης της περιόδου σύμφωνα με πρόσφατη συγκριτική οικονομική ανάλυση του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson.

Η αποτυχία τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου προγράμματος διάσωσης της Ελληνικής οικονομίας μας οδηγεί σε ένα τρίτο πρόγραμμα άλλα βλέποντας το περιεχόμενο του δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που θα το διαφοροποιήσει από τα προηγούμενα δύο. Η βάση δημιουργίας των δύο προγραμμάτων όπως τελικά αποδείχθηκε στηρίχθηκε σε λάθος πρότυπο οικονομικής πολιτικής.

Η λύση του προβλήματος θα πρέπει να προέλθει από την πλευρά της ενεργού ζήτησης και όχι το αντίθετο όπως επιχειρήθηκε από τα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης.

Η Ελληνική οικονομία που ουσιαστικά ποτέ δεν επανακινήθηκε - η πρόσκαιρη βελτίωση το 2014 οφείλεται καθαρά σε ευνοϊκές εξωτερικές συνθήκες παρά σε βελτίωση της ανταγωνιστικότητας ή άλλων μακροοικονομικών δεικτών - χρειάζεται κυρίως στοχευμένη αύξηση των δημοσίων επενδύσεων οι οποίες θα ενισχύσουν την ζήτηση και έτσι θα ανασύρουν από το πολυετές λήθαργο το παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας. Αυτό που αποδείχθηκε τα τελευταία χρόνια ήταν ότι η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική που ασκήθηκε, όχι μόνο δεν ήταν εγγενώς αναπτυξιακή όπως υποστηρίχθηκε, αλλά έπληξε κάθε οικονομική δραστηριότητα. Μάλιστα ο συνδυασμός της σε ένα μείγμα οικονομικής πολιτικής όπου συνυπάρχουν αντίρροπες δυνάμεις οι οποίες έχουν αναπτυξιακή κατεύθυνση την καθιστούν καταστροφική.

Το επικείμενο τρίτο πρόγραμμα τουλάχιστον κατά το δημοσιονομικό του σκέλος είναι πολύ δύσκολα εφαρμόσιμο γιατί πολύ απλά κινείται στην ίδια λανθασμένη κατεύθυνση με τα προηγούμενα δύο. Δε νομίζουμε αν έχει υπάρξει ιστορικά προηγούμενο για την διάσωση ενός κράτους να έχουν δαπανηθεί τόσο χρήματα και το αποτέλεσμα μετά από όλα αυτά είναι να έχει συντελεστεί τεράστια οικονομική και κοινωνική καταστροφή και η χώρα να αντιμετωπίζει ένα μη βιώσιμο χρέος.

Παρόλο που η περίπτωση της Ευρωζώνης ως νομισματική περιοχή αποτελεί κάτι το μοναδικό λόγω των λίγων ετών ύπαρξής της, μέσα από την οικονομική ιστορία διακρίνονται κάποια στοιχεία που ταιριάζουν στις πολιτικές και στον τρόπο που λαμβάνονται σήμερα οι αποφάσεις για την λειτουργία της.   

Η περίοδος του Χρυσού Κανόνα (Gold Standard) μας δίνει κάποια διδάγματα για το πώς η Ευρωπαϊκή Νομισματική Περιοχή πρέπει να χειριστεί τις βραχυχρόνιες στρατηγικές προγραμμάτων προσαρμογής της που εφαρμόζει λόγω της ασυμμετρίας μεταξύ των χωρών. Επίσης η νομισματική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών τα τελευταία εκατό τριάντα χρόνια μας κατευθύνει για το πώς μακροχρόνια πρέπει να λειτουργήσει.

Αυτό που αναδεικνύεται ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες είναι η απουσία ενιαίας πολιτικής βούλησης μεταξύ των χωρών που απαρτίζουν την Νομισματική Ένωση το οποίο αποτελεί και βασική προϋπόθεση προκειμένου αυτή να λειτουργήσει ως βέλτιστη (ή περίπου ως βέλτιστη). Είναι προφανές μέχρι στιγμής ότι χωρίς πραγματική τραπεζική ένωση (που να ασκεί τα καθήκοντά της όπως μια κλασική κεντρική τράπεζα) και χωρίς την δημιουργία μιας κεντρικής δημοσιονομικής αρχής δύσκολα θα μπορέσει να αποτελέσει μια άριστη νομισματική ζώνη.                                                                 

* Ο κ. Νίκος Φιλιππάκης είναι οικονομολόγος

1. Μελάς, Κ. (2015). Αργεντινή - Ελλάδα. Μια Περιγραφική Συγκριτική Ανάλυση των Οικονομικών Εξελίξεων στις Δύο Χώρες Μετά τις Αθετήσεις Πληρωμών. Αθήνα, Ελλάδα: Εκδόσεις Πατάκη.

2. O'Rourke, K. and Taylor, A. (2013). "Cross of Euros»,Journal of Economic Perspectives, Volume 27, No 3, Summer 2013, 167-192.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News