Το φρούριο "Καλές" κτίστηκε από τους Ενετούς, πάνω στο νότιο μόλο του αρχαίου λιμανιού της Ιεράπετρας, προς την πλευρά της Σαρακήνας, και είναι από τα ιστορικά μνημεία που αντέχουν στο χρόνο παρά τη μεγάλη καταπόνηση που έχουν δεχτεί από σεισμούς και κατακτητές.
Η γερή κατασκευή του σε συνάρτηση με τη χρησιμότητά του, μέχρι τα τέλη του περασμένου αιώνα, το έκαναν να διατηρηθεί για να θυμίζει δύσκολες για την Κρήτη και την Ελλάδα εποχές, αλλά και να προβληματίζει και να διδάσκει τους νεότερους για την αποφυγή λαθών του παρελθόντος.
Η ανέγερσή του άρχισε πιθανόν γύρω στο 1212, όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος L. Marianni, από το Γενοβέζο πειρατή Πεσκατόρε και έκτοτε συνδέθηκε με την ιστορία της πόλης της Ιεράπετρας. Το 1631 ο Monanni, γράφοντας για το φρούριο "Καλές", αναφέρει ότι είχε ζωή 400 χρόνων.
Το πρώτο επίσημο στοιχείο είναι ότι στις 13 Απριλίου του 1307, σε επίσημο έγγραφο της Ενετικής Γερουσίας, αναφέρεται η κατασκευή φρουρίου στην Ιεράπετρα.
Η επόμενη αναφορά στο φρούριο γίνεται το 16ο αιώνα και ο Sammicheli επιβλέπει την κατασκευή του, ύστερα από το φοβερό καταστροφικό σεισμό του 1508 και τις τουρκικές επιδρομές. Φαίνεται όμως ότι οι ζημιές ήταν πολύ σοβαρές και δεν έγιναν οι επιδιορθώσεις που χρειάζονταν.
Το 1625 ο κυβερνήτης Gerolano Trevisan διέταξε να γίνουν νέες επισκευές. Το 1647, που η Ιεράπετρα έπεσε στα χέρια των Τούρκων, το φρούριο, παρά τις ταλαιπωρίες και τις καταπονήσεις του από τον πόλεμο, διατηρήθηκε για τους αμυντικούς σκοπούς των κατακτητών, και παρότι έγιναν αρκετές αλλαγές στη λιθοδομή του, κρατήθηκαν και πάρα πολλά ενετικά στοιχεία.
Η σημερινή του ονομασία "Καλές" ασφαλώς αποτελεί παραφθορά της τουρκικής λέξης "κουλές", που σημαίνει πύργος.
Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος Ιεράπετρας, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και το υπουργείο Πολιτισμού, προχώρησε στο έργο της στήριξης του ιστορικού μνημείου, που κινδύνευε να καταρρεύσει επειδή η θάλασσα υπέσκαπτε τα θεμέλιά του από τη νότια πλευρά. Ο τέως δήμαρχος Ιεράπετρας κ. Νίκος Χριστοφακάκης κατά κύριο λόγο, καθώς επίσης και όλοι όσοι βρέθηκαν στο "τιμόνι" του Δήμου εργάστηκαν με ευθύνη και σεβασμό στην ιστορία του τόπου, προκειμένου να βελτιώσουν τη στατικότητά του.
Μεγάλη επισκεψιμότητα
Από πέρυσι, με ευθύνη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, σε συνεργασία με το Δήμο, το φρούριο "Καλές" μπορεί και δέχεται καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες χωρίς εισιτήριο.
«Φέτος η εικόνα του ιστορικού μας μνημείου, που αποτελεί την ταυτότητα της πόλης μας, έχει αλλάξει εντελώς, γιατί φροντίσαμε πολύ νωρίς να πάρουμε όλες τις απαραίτητες άδειες από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, με την οποία συνεργαστήκαμε άριστα, ώστε να το καθαρίσουμε, προκειμένου να είναι έτοιμο από πολύ νωρίς να δεχτεί τους επισκέπτες μας. Καθημερινά έρχονται εκατοντάδες Έλληνες και ξένοι επισκέπτες και φεύγουν με τις καλύτερες εντυπώσεις», μας είπε ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας κ. Αργύρης Πανταζής.
«Από τα προηγούμενα χρόνια ο Δήμος, με έργο που εκτέλεσε, ενίσχυσε σημαντικά τη στατικότητα του φρουρίου και το ανέδειξε ως σημείο αναφοράς, με τη φωταγώγησή του στον εξωτερικό χώρο. Η δική μας δημοτική Αρχή προωθεί την ηλεκτροδότηση και του εσωτερικού του φρουρίου, το οποίο θα αποκτήσει το δικό του αυτόνομο δίκτυο, προκειμένου να μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στην οργάνωση εκθέσεων, θεατρικών παραστάσεων και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων», κατέληξε ο κ. Πανταζής.
«Έχουν γίνει πάρα πολύ καλές προσπάθειες και από την Τεχνική Υπηρεσία και από τη Διεύθυνση Καθαριότητας, με πρωτεργάτη το δήμαρχο, σε συνεργασία με την προϊσταμένη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας την κ. Σοφιανού, προκειμένου να γίνουν έγκαιρα οι απαραίτητες εργασίες και να γίνει επισκέψιμος ο εσωτερικός χώρος του φρουρίου.
Δεν έχει μπει ακόμα ανταποδοτικό εισιτήριο στην είσοδο για τους επισκέπτες, πιστεύω όμως ότι αυτό είναι δυνατόν να γίνει, εφόσον τελειώσουν όλες οι εργασίες επισκευής του εσωτερικού, που απομένει να γίνουν.
Ο εσωτερικός χώρος του φρουρίου είναι πάρα πολύ ωραίος και αφού ηλεκτροδοτηθεί θα μπορούμε, με την άδεια της κ. Σοφιανού, να τον χρησιμοποιήσουμε για την οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων», μας είπε, μεταξύ άλλων, η πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής Τουρισμού κ. Μαρία Ρουμελιωτάκη.
ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
Γαμήλιες φωτογραφίες στο φρούριο
Όση ώρα συζητάμε με τους αρχαιοφύλακες και τα στελέχη της δημοτικής Αρχής, παρατηρούμε ότι οι Γάλλοι, οι Γερμανοί και οι Ρώσοι στην πλειονότητά τους επισκέπτες, που μπαίνουν στο εσωτερικό του φρουρίου "Καλές", φωτογραφίζονται με φόντο τις ενετικές πολεμίστρες και τους πύργους που είχαν φτιάξει στο οχυρωματικό αυτό έργο.
Η επίσκεψη ενός νεαρότατου ζευγαριού από τη Ρωσία, που επέλεξε το φρούριο "Καλές" για τη γαμήλια φωτογράφησή του, μας κινεί την περιέργεια.
«Τους άρεσε πάρα πολύ αυτός ο χώρος, που τον είχαν δει σε τουριστικούς οδηγούς, και μου ζήτησαν να κάνω εδώ τη φωτογράφησή τους», μας λέει ο Μάξιμος, επαγγελματίας φωτογράφος από τη Ρωσία, που εργάζεται χρόνια στην Ελλάδα και μιλάει άπταιστα τα Ελληνικά.
Λίγο πιο πέρα, ένα άλλο νεαρό ζευγαράκι Ρώσων με τα λίγα Αγγλικά που γνωρίζει απαντά στην ερώτησή μας. «Μας αρέσει πάρα πολύ αυτό το ιστορικό μνημείο. Είναι πάρα πολύ όμορφο και καλά διατηρημένο», μας λέει η νεαρή Γιούλια.
Στον υψηλότερο πύργο του φρουρίου "Καλές" ανεβαίνει ένα ζευγάρι από την Κολονία της Γερμανίας. Διαισθητικά καταλαβαίνουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι αγαπάνε τους Έλληνες και ρωτούμε χωρίς δισταγμό να μάθουμε τι καταλαβαίνουν από αυτό που βλέπουν.
«Με λένε Στέφανο και είμαι από την Κολονία της Γερμανίας», μας λέει ο συμπαθέστατος μεσήλικας.
«Μου αρέσει πάρα πολύ αυτό το ιστορικό μνημείο. Έχω διαβάσει τα πάντα γι' αυτό. Ξέρω ότι το έκτισαν οι Ενετοί και το επιδιόρθωσαν οι Τούρκοι, για να το χρησιμοποιούν αμυνόμενοι στις επιδρομές των Αράβων. Προσπαθώ να διαβάζω την ιστορία κάθε περιοχής που επισκέπτομαι. Οι διακοπές μου στην Κρήτη είναι καταπληκτικές. Δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα. Περνώ πάρα πολύ καλά. Βρίσκω ότι εδώ ο κόσμος είναι πάρα πολύ φιλικός μαζί μας, ακόμα και τώρα που γνωρίζω ότι οι Έλληνες έχουν πρόβλημα με την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ», μας λέει ο κ. Στέφανος χαμογελώντας και απαντώντας με ειλικρίνεια στην πολιτική αιχμή που αφήνουμε στην τελευταία πολιτική μας ερώτηση, για να μας αποδείξει ότι οι δύο λαοί δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε μεταξύ μας.
Νίκος Πετάσης
