Η ανεργία, παρά τις όποιες προσπάθειες να "μαγειρευτούν" νούμερα που θα δείχνουν την ήττα της, συνεχίζει να καλπάζει στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, δηλαδή τις "αμαρτωλές" του ευρωπαϊκού Νότου. Αυτό δε χρειάζεται να μας το πουν οι στατιστικές. Το διαπιστώνουμε με μια ματιά τριγύρω μας στο στενό ή στον ευρύτερο περίγυρό μας. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έχει από ένα τουλάχιστον μέλος της άνεργο και όσοι δουλεύουν απλά κάνουν το σταυρό τους που ανήκουν στην κατηγορία των τυχερών.
Του Σταύρου Μουντουφάρη
Η πραγματικότητα αυτή, η οποία είναι πολύ πιο οδυνηρή από τις στρογγυλευμένες στατιστικές, θα περίμενε κανείς να έχει ακολουθήσει το γνωστό νόμο της φυσικής, που κάνει λόγο για δράση και αντίδραση. Για νέους ανθρώπους που βράζει το αίμα τους, που κυνηγούν το όνειρο, όσο άπιαστο και αν μοιάζει, που παλεύουν για ένα αύριο και δε σηκώνουν ψηλά τα χέρια, που έχουν πολιτική άποψη, γνώμη, θάρρος της γνώμης τους. Που κρίνουν, επικρίνουν και κάνουν την αυτοκριτική, η οποία τους επιτρέπει να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη του χθες. Όμως η αλήθεια διαψεύδει παραδειγματικά όλους όσοι έχουν στο μυαλό τους μνήμες ή ιστορικές αφηγήσεις από εποχές όπου οι νέοι ήταν πρωτοπόροι στις κοινωνικές αλλαγές. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί, για παράδειγμα, ότι η σημερινή νέα γενιά θα μπορούσε να "γεννήσει" ένα Μάη του '68; Το πολύ-πολύ μια διαδικτυακή μόδα με ημερομηνία λήξης, όσο διαρκεί η μόδα της.
Τώρα αυτό που βλέπει κανείς είναι αποβλακωμένες φιγούρες, που σαν παρέες πίνουν τον καφέ τους στις πλατείες χωρίς να ανταλλάσσουν σχεδόν λέξη μεταξύ τους, σκυμμένους πάνω στα "έξυπνα" κινητά ή τα τάμπλετς, τα οποία έχουν υποκαταστήσει τη σκέψη και την άποψη, η οποία εκφράζεται με την όποια της μορφή μέσα από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και "τοίχους". Αντίστοιχους με αυτούς που έχουν εγκλωβίσει τη σκέψη των νέων ανθρώπων, μη επιτρέποντάς της να βγει προς τα έξω.
Αλήθεια, έχετε επιχειρήσει να ανοίξετε μια κουβέντα με έναν 18χρονο ή ακόμα και έναν 20χρονο; Είναι πιο εύκολο να ανιχνεύσεις ραδιοσήματα από εξωγήινους και να τα μεταφράσεις, παρά να μπεις στη λογική μιας ανταλλαγής απόψεων που θα ξεφεύγει από το διαδικτυακό στερεότυπο και μάλιστα σε μια γλώσσα που για την πλειονότητα είναι ακατανόητη. Και όποιες περιπτώσεις καταγράφονται ως «αντίδραση», αυτή είναι στη λογική του παραλόγου σαν ξέσπασμα που την πληρώνουν βεβαίως χωρίς να φταίνε αθώα θύματα, αυτοκίνητα, πάρκα, λαμπιόνια, μέχρι και... χριστουγεννιάτικα δέντρα.
Η ερώτηση που αναπόφευκτα προκύπτει είναι «γιατί». Γιατί οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν άποψη, γιατί δε δημιουργούν μια εναλλακτική στην πολιτική, ή γιατί δεν παράγουν οι ίδιοι μια υγιή μορφή της πολιτικής. Η απάντηση δεν είναι γιατί έχουν απογοητευτεί από τους πολιτικούς ή την πολιτική εν γένει. Όταν κάτι δε σ' αρέσει προσπαθείς αν το αλλάξεις. Ή να φτιάξεις κάτι νέο. Ο αντίλογος σε αυτό θα μπορούσε να είναι η νέα τάξη πραγμάτων που διαμορφώνεται στον ευρωπαϊκό Νότο, μετά και την ουσιαστική νίκη των Podemos στην Ισπανία, που αναδεικνύονται σε κυρίαρχοι του παιχνιδιού, και βεβαίως την επικράτηση της Αριστεράς στην Ελλάδα. Μόνο που τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Δεν είναι μόνο οι νέοι αυτοί που τιμώρησαν τον Ραχόι στην Ισπανία, αλλά και οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι. Και δεν είναι μόνο οι νέοι αυτοί που έδωσαν τη δύναμη στους Rodemos, αλλά οι στρατιές ανέργων κυρίως μακροχρόνιων κάθε ηλικίας, οι άνθρωποι που χάνουν καθημερινά τα σπίτια τους, οι οικογενειάρχες που βλέπουν το βιοτικό επίπεδό τους να καταρρέει εδώ και χρόνια. Οι νέοι που είναι σε αυτό το κάδρο είναι η βασική απορία.
Ρίχνοντας μια ματιά στους σχετικούς χάρτες, τους οποίους δημοσιοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναδεικνύεται ξεκάθαρα μια Ευρώπη στη μέση, εκείνη του Νότου με τρομακτικά ποσοστά ανεργίας και εκείνη του Βορρά με λιγοστά έως ελάχιστα. Ακόμα πιο τραγικό για όσους ρομαντικούς σκέφτονται ακόμα την Ευρώπη των λαών, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και βεβαίως της πολιτικής ένωσης. Σε ένα τέτοιο σκηνικό που αγγίζει ακόμα και ισχυρούς, όπως οι Γάλλοι, θα περίμενε κανείς να υπάρχει μια δυναμική φωνή από νέους ανθρώπους που προσπαθούν να δημιουργήσουν τις βάσεις ενός μέλλοντος χωρίς να περιμένουν από άλλους να το κτίσουν με τα παλιά ή απλώς μεταλλαγμένα υλικά. Κάτι το οποίο δε βρίσκεται στο οπτικό πεδίο της σύγχρονης ευρωπαϊκής νέας γενιάς.
Η αντίδραση σε αυτή την κατάσταση, που μοιάζει πια να παγιώνεται με την επανάληψη των γνώριμων ρεφρέν (Grexit, Graccident και των συναφών), είναι η φυγή προς άλλες χώρες που υπόσχονται ένα μέλλον, ή απλά η αναμονή με ένα καφέ στο χέρι χωρίς ουσιαστική σκέψη, χωρίς προβληματισμό, χωρίς ιστορική επίγνωση. Αυτό που θα περίμενε κανείς θα ήταν να έχει ξεκινήσει ένας ουσιαστικός πολιτικός διάλογος με άξονα και την ίδια την αυτοκριτική, μαζί με την κριτική θεώρηση των λαθών που οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση. Όμως, δυστυχώς, το μόνο που βλέπει κανείς είναι απλώς σκυθρωπά πρόσωπα, χωρίς καν ανησυχίες, πέραν από εκείνες της αρχέγονης επιβίωσης. Τα δομικά υλικά που γέννησαν ιδέες αποτελούν πια είδη προς εξαφάνιση και η ελπίδα που εύλογα θα περίμενε κάποιος να έρθει από τις νέες γενιές μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί σε μια άγνοια για το παρελθόν, μια απάθεια για το παρόν και μια σχεδόν μοιρολατρική ανάγνωση του μέλλοντος, μέσα από ψηφιακές συσκευές και διαδικτυακή αναπαραγωγή σλόγκαν που στη λογική ενός copy-paste αντιγράφονται από τοίχο σε τοίχο. Φυσικά ψηφιακό, ή στους δύσμοιρους πολυκατοικιών που βρίσκονται στη δυσχερή θέση να μετατρέπονται σε... άμαχο πληθυσμό. Η απουσία ενός ιδεολογικού υπόβαθρου και ενός οράματος είναι, δυστυχώς, η ταφόπλακα κάθε ελπίδας, πάνω από την οποία οι νέοι άνθρωποι απλά κλαίνε τον τεθνεώτα. Και χωρίς βεβαίως την παραμικρή ελπίδα ανάστασης από τον τάφο του..!
