Στις 1.600 ανέρχονται οι καταγεγραμμένες στα στοιχεία του Δήμου Ηρακλείου και των αρμόδιων κοινωνικών δομών οικογένειες, που εν έτει 2015 αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Οικογένειες που καθημερινά αναζητούν οικονομική ενίσχυση, φαγητό και πολλές από αυτές ακόμα και στέγαση.
Παρά το ότι η μάχη κατά της φτώχιας συνεχίζεται αδιάκοπα τα τελευταία τουλάχιστον 5 χρόνια, οι άνθρωποι που βρίσκονται στα όρια της φτώχιας και ζουν ανάμεσά μας συνεχώς πολλαπλασιάζονται, με το νούμερο να εκτοξεύεται αν συμπεριληφθούν εκατοντάδες άλλοι αναξιοπαθούντες που χωρίς να διαθέτουν χαρτιά δεν μπορούν να καταγραφούν. Όπως επίσης εκείνοι που από ντροπή δεν έχουν εξωτερικεύσει το πρόβλημά τους, αλλά συνεχίζουν να το παλεύουν μόνοι. Και επιπλέον όσοι καθημερινά χάνουν τη δουλειά τους και προστίθενται στη μακρά λίστα της ανεργίας, διευρύνοντας την εξάπλωση της φτώχιας. Με τον καθένα να κουβαλά μέσα του το δικό του δράμα. Τη δική του ιστορία και τα δικά του προβλήματα.
Και όλα αυτά τη στιγμή που τουλάχιστον σε 600 παιδιά σε όλο το δήμο οι γονείς τους αδυνατούν να τους παρέχουν ακόμα και ένα απλό κολατσιό για το σχολείο, με αποτέλεσμα να υποσιτίζονται και να λιποθυμούν.
Σημεία των καιρών και της κρίσης που έφεραν τη φτώχια και την εξαθλίωση. Δυστυχώς, αυτή η κατάσταση επικρατεί και στην περιοχή μας, γεννώντας την ανάγκη ενεργοποίησης του κρατικού μηχανισμού και τη δημιουργία Δικτύου Καταπολέμησης της Φτώχιας, απαρτιζόμενο από ανθρώπους που θα είναι εκεί για να προσφέρουν τροφή, στέγη αλλά και ιατρική περίθαλψη στους πονεμένους αυτούς ανθρώπους, οι οποίοι βρέθηκαν να ζητιανεύουν ένα πιάτο φαΐ που θα κρατήσει στη ζωή τους ίδιους και τα παιδιά τους.
Είναι πραγματικά απίστευτες και αν μη τι άλλο θλιβερές οι εικόνες που εκτυλίσσονται στις διάφορες κοινωνικές δομές που βρίσκονται εκεί για να τους βοηθήσουν. Δομές στις οποίες καθημερινά σχηματίζονται ουρές για λίγη βοήθεια και που αν δεν υπήρχαν ένας Θεός ξέρει ποια θα ήταν η μοίρα όλων αυτών των δύστυχων ανθρώπων.
Γιαγιάδες με τα εγγόνια, μαμάδες με τα παιδιά στα καροτσάκια και με τα τάπερ ανά χείρας να περιμένουν να πάρουν δυο μερίδες φαγητό για να τις μοιραστούν με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι εικόνες που καθημερινά συναντά κανείς στα Ιδρύματα Καλοκαιρινού, όπου παρέχεται ζεστό, φρεσκοψημένο φαγητό.
Αλλά και στο Δημοτικό Παντοπωλείο, όπου 500 ωφελούμενοι ως τώρα βρίσκουν τρόφιμα. Ανάμεσά τους και νέοι άνθρωποι που έμειναν άνεργοι, αλλά και ηλικιωμένοι με δεκάδες προβλήματα υγείας που σπεύδουν μεταξύ άλλων για φάρμακα από το Κοινωνικό Ιατρείο και εξετάσεις που αδυνατούν να πληρώσουν για να τις κάνουν αλλού.
Για όλους λοιπόν αυτούς σανίδα σωτηρίας και στήριξης αποτελεί το Δίκτυο Φορέων Κοινωνικής Φροντίδας, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος για τη φτώχια και απαρτίζεται από τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού, το Σύλλογο Τριτέκνων και το Σύνδεσμο Μελών Γυναικείων Σωματείων Νομού Ηρακλείου, με συντονιστή φορέα τη "Ζωοδόχο Πηγή". Και με την πολύτιμη συνεργασία του Δήμου Ηρακλείου, που εκτός των άλλων νοίκιασε χώρο στο Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων στην Αλικαρνασσό, όπου τοποθετήθηκαν τρία κοντέινερ (ISOBOX) στα οποία καιρό τώρα διανυκτερεύουν περίπου 20 άστεγοι συμπολίτες μας, που μέχρι πρότινος γυρνούσαν στους δρόμους.
Επίσης, οι δομές που υποστηρίζει το πρόγραμμα αυτό είναι επτά: το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων, το Κοινωνικό Φαρμακείο, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Συσσίτιο, ο Λαχανόκηπος, το Κέντρο Διαμεσολάβησης και η Τράπεζα Χρόνου.
Παράλληλα, σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της φτώχιας παίζουν και τα ΚΕΚΟΙΦ-ΑΠΗ. Συνολικά 11 Κέντρα - ένα ανά γειτονιά - στα οποία απευθύνονται καθημερινά οι 1.600 αυτές οικογένειες και ταυτόχρονα όποιος έχει πρόβλημα - από οικονομικό μέχρι υγείας. Σε αυτά υπάρχουν κοινωνικοί λειτουργοί, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και νοσηλευτές που είναι εκεί για να δώσουν ένα χέρι βοήθειας.
«Από την ημέρα που αναλάβαμε καθήκοντα στο Δήμο, προσπαθήσαμε να καταγράψουμε και να δούμε ποιες είναι πραγματικά οι ανάγκες και ποιο είναι το μέγεθος των ατόμων και των οικογενειών που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα. Άμεση προτεραιότητά μας ήταν να καλύψουμε τις βασικές ανάγκες των αστέγων, με βάση το ότι υπήρχε το Κέντρο Αστέγων. Επειδή όμως ήταν ημερήσιο, επιδίωξή μας ήταν να τους εξασφαλίσουμε και τη διανυκτέρευση. Να χτυπήσουμε δηλαδή το πρόβλημα στη φλέβα του. Να έχουν οι άνθρωποι αυτοί ένα χώρο σε καθημερινή βάση και όχι περιστασιακά όταν βρέχει και δεν έχουν πού να πάνε. Έτσι, τοποθετήσαμε τα ISOBOX, τα οποία έδωσαν λύση στο πρόβλημα στέγης αρκετών ανθρώπων. Ωστόσο, μεταξύ αυτών, πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν και τέσσερις άστεγοι, οι οποίοι δε θέλουν με τίποτα να αλλάξουν τρόπο ζωής και δεν μπορούμε να επέμβουμε, καθώς είναι επιλογή τους να μένουν στο δρόμο. Οπότε, ίσως αν τους πάρουμε με τη βία, να τους οδηγήσουμε και στο θάνατο. Πάντως, τους στηρίζουμε με κάθε άλλο τρόπο», μας λέει η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Αθηνά Σπανάκη-Κοχιαδάκη, αναφερόμενη στις ενέργειες που έχουν γίνει για την καταπολέμηση της φτώχιας σε τοπικό επίπεδο.
Πρωινά στα σχολεία
Με τη μάνα και τον πατέρα άνεργους, να μην μπορούν να τους παρέχουν βασικά αγαθά, εκατοντάδες παιδιά ανάμεσά μας έφτασαν στο σημείο να στερούνται ακόμα και το πιο απλό... ένα κολατσιό για το σχολείο. Έτσι τα περιστατικά λιποθυμιών μέσα στα σχολεία θορύβησαν τις Αρχές και τους εκπαιδευτικούς.
Ο Δήμος, σε συνεργασία με τα "Γρηγόρης Μικρογεύματα", τα "EVEREST" αλλά και τοπικά αρτοποιεία που κατά καιρούς εκδηλώνουν ενδιαφέρον και συμπράττουν στην όλη προσπάθεια, εξασφαλίζει καθημερινά το πρωινό σε περίπου 300 παιδιά.
Ωστόσο, όπως τονίζει η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Αθηνά Σπανάκη-Κοχιαδάκη υπάρχει ανάγκη για το διπλάσιο αριθμό πρωινών, αφού τουλάχιστον 600 παιδιά δεν έχουν να φάνε. Οι προσπάθειες ως προς αυτό συνεχίζονται, ώστε από το νέο σχολικό έτος οι μερίδες των πρωινών γευμάτων στα σχολεία να καλύψουν όλες τις ανάγκες που προκύπτουν.
Ιδρύματα Καλοκαιρινού
Εξαιρετικής σημασίας όμως σε όλον αυτόν τον αγώνα ενάντια στην οικονομική δυσπραγία που μαστίζει την κοινωνία μας είναι και η συμβολή των Ιδρυμάτων Καλοκαιρινού, στα οποία καθημερινά βρίσκουν ένα πιάτο φαγητό, καλύπτοντας παράλληλα τις ανάγκες τους σε είδη πρώτης ανάγκης, 320 άτομα. Από τα άτομα αυτά, το 70% είναι Ηρακλειώτες, το 10% άτομα που ήρθαν στην Κρήτη με το όνειρο για μια καλύτερη ζωή και αναζήτηση εργασίας, ενώ το 20%, που απομένει, είναι αλλοδαποί.
Το δυσάρεστο όμως είναι ότι μέσα σε αυτόν το αριθμό βρίσκονται και πολλές οικογένειες, αφού από τα 320 άτομα τα 100 είναι ανήλικα παιδιά που ανήκουν σε περίπου 70 φτωχές οικογένειες - τετραμελείς, πενταμελείς, επταμελείς κ.λπ. Το συσσίτιο δίδεται 365 μέρες το χρόνο, από τη 1 έως τις 3 το μεσημέρι και Κυριακές και αργίες.
Οι αναξιοπαθούντες επισκέπτονται το χώρο του Ιδρύματος με τα μπολ τους και παίρνουν μερίδες και για τα άτομα της οικογένειάς τους, με τους ίδιους να υπογραμμίζουν πως, αν δεν υπήρχε η ευκαιρία να τους δίδεται ένα έτοιμο πιάτο φαγητό, ίσως και να μη ζούσαν.
«Το 2013 ξεκινήσαμε εδώ στον Κοινωνικό Χώρο τη δράση μας για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Το συσσίτιο εντάχθηκε στα πλαίσια του Δικτύου Αντιμετώπισης της Φτώχιας, με στόχο να εξυπηρετηθούν όσο γίνεται περισσότερα άτομα που έχουν ανάγκη. Τα Ιδρύματά μας, βέβαια, διατηρούσαν ήδη από το 2012 συσσίτιο με δική τους πρωτοβουλία για τα περίπου 160 άτομα που εξυπηρετούσε το Πτωχοκομείο στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη στην Κνωσού. Το 2013, που αρχίσαμε να δίνουμε συσσίτιο, ξεκινήσαμε με περίπου 100 άτομα τους τρεις πρώτους μήνες. Όμως, πολύ γρήγορα το νούμερο αυτό ανήλθε στα 150 άτομα. Και αυτήν τη στιγμή, μετά από σταδιακή αύξηση, συσσίτιο δίδεται καθημερινά από τα Ιδρύματα σε 320 άτομα (μαζί με τους τρόφιμους του Πτωχοκομείου)», μας λέει η κοινωνική λειτουργός των Ιδρυμάτων Καλοκαιρινού Αλεξία Προϊστάκη.
Άλλες δραστηριότητες των Ιδρυμάτων για την καταπολέμηση της φτώχιας
Στο χώρο των Ιδρυμάτων λειτουργεί επίσης Παντοπωλείο, το οποίο εξυπηρετεί 300 οικογένειες επιπλέον (πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να ξεπερνούν τον αριθμό των 700 σε άτομα). Με τη διαφορά ότι τα μέλη των οικογενειών αυτών δεν εντάσσονται και στο συσσίτιο, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες όλο και περισσότερων ανθρώπων. Η κάθε οικογένεια μπορεί να απευθυνθεί στο παντοπωλείο μια φορά το μήνα και να προμηθευτεί τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης καταναλώνοντας μέχρι 40 μονάδες. Το κάθε τρόφιμο αναφέρει επάνω του μια τιμή σε μονάδες. Ο ωφελούμενος μπορεί να ψωνίσει ό,τι έχει ανάγκη καλύπτοντας κάθε μήνα έως 40 μονάδες (περίπου 150 ευρώ), με τις πολύτεκνες οικογένειες να έχουν 5 μονάδες επιπλέον για κάθε παιδί.
Παράλληλα, στο χώρο λειτουργεί το Κοινωνικό Φαρμακείο, το οποίο ανήκει στο Δίκτυο Καταπολέμησης της Φτώχιας με φορέα το Σύλλογο Τριτέκνων. Επίσης, λειτουργεί πλήρως εξοπλισμένο Κοινωνικό Ιατρείο με τη συμπαράσταση του Πανεπιστημίου Κρήτης και του καθηγητή Ιατρικής κ. Λιονή, με ειδικευόμενους ιατρούς γενικής ιατρικής, το οποίο είναι στη διάθεση των πολιτών μία φορά τη βδομάδα, εξετάζοντας οικονομικά αδύνατους ασφαλισμένους αλλά και ανασφάλιστους πολίτες.
Σημειώνεται πως τις τελευταίες δύο χρονιές τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού έχουν οργανώσει Κοινωνικό Φροντιστήριο για τα παιδιά της Γ' Λυκείου που προετοιμάζονται για τις πανελλαδικές και τα οποία ανήκουν σε οικονομικά αδύναμες οικογένειες. Στο πλαίσιο αυτό, εθελοντές εκπαιδευτικοί έχουν αναλάβει να ενισχύσουν την προσπάθεια 32 παιδιών, κάνοντάς τους δωρεάν καθημερινά ενισχυτικό μάθημα, με τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού να δίδουν και πρωινό στα παιδιά αρκετών οικογενειών που δεν μπορούν να τους το παρέχουν.
Προσωπικές ιστορίες
Επισκεπτόμενοι τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού, συνομιλήσαμε με κάποιες περιπτώσεις ανήμπορων οικονομικά ανθρώπων, διακρίνοντας στα λόγια και στο βλέμμα τους τον πόνο, τη θλίψη, το παράπονο και την απελπισία. Αν και κάποιοι θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους, μας είπαν την ιστορία τους και πως η μοίρα τους τα έφερε αλλιώς από τη μια στιγμή στην άλλη.
«Ήρθα στην Κρήτη από τη Λευκάδα, επειδή μου άρεσε το νησί και ήθελα να ζήσω εδώ, πριν από τέσσερα χρόνια. Δουλειά εκεί δεν υπήρχε. Είχα φίλους εδώ και με φιλοξένησαν αρχικά μέχρι να ορθοποδήσω. Ως καθηγήτρια Αγγλικών που είμαι, είχα βρει τέσσερις οικογένειες και έκανα μάθημα στα παιδιά τους για να βγάζω τα προς το ζην», μας λέει 40χρονη ωφελούμενη από τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού. Βρήκε σπίτι και άρχισε να χτίζει τη ζωή της εδώ. Όμως, έρχεται η μέρα της επιστασίας. «Οι γονείς και των τεσσάρων οικογενειών έχασαν τη δουλειά τους. Έτσι, εντελώς ξαφνικά έμεινα χωρίς μαθητές και χωρίς χρήματα. Ευθύνομαι και εγώ, όμως. Δεν περίμενα να συμβεί κάτι τέτοιο. Ξαναπροσπάθησα να βρω άλλους μαθητές. Επιβίωνα μέχρι κάποια στιγμή, όμως τα χρήματα που έβγαζα όλο και λιγόστευαν και έτσι ήρθαν τα μεγάλα ζόρια. Έτσι, το τελευταίο διάστημα αναγκαστικά έρχομαι και παίρνω συσσίτιο από εδώ».
Πάντως, τη μέρα που τη συναντήσαμε, περίμενε απάντηση για τον αν θα την επέλεγαν για τη φύλαξη ηλικιωμένου, με στόχο να έβρισκε άλλη μία δουλειά για να μπορεί να τα βάζει πέρα.
Σε δύσκολη οικονομική, επίσης, κατάσταση βρίσκεται και η κ. Νεκταρία, η οποία δουλεύει καθαρίστρια σε σπίτι 3-4 ώρες για 14 ευρώ. «Έχω χάσει τον άντρα μου. Έχω δυο παιδιά, από τα οποία δουλεύει μόνο το ένα. Μέχρι που ζούσε ο άνδρας μου τα βγάζαμε πέρα. Από εκεί και μετά αντιμετωπίζω πολλά προβλήματα. Τα χρήματα δε φτάνουν και έρχομαι καθημερινά εδώ 1,5 χρόνο τώρα να πάρω δύο μερίδες φαγητό για να φάμε τέσσερα άτομα. Η νύφη μου έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας και συγκεκριμένα στο οπτικό νεύρο και έτσι όλα τα βάρη της οικογένειας έχουν πέσει σε μένα. Ζω με πολύ λίγα χρήματα γιατί δεν παίρνω σύνταξη από πουθενά. Είμαι απελπισμένη. Εύχομαι κάτι καλύτερο, αλλά δυστυχώς δεν το βλέπω να έρχεται. Η ζωή μας θα συνεχιστεί έτσι...», λέει πικραμένη.
Με τα πόδια από τις Πατέλες ως τον Άγιο Δημήτριο στο κέντρο του Ηρακλείου, όπου βρίσκονται τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού, περπατά για να πάρει ένα πιάτο φαγητό ο 58χρονος κ. Νίκος Αγγελής. Ζώντας μόνος και έρημος, άνεργος τα τελευταία τέσσερα χρόνια, πολλές φορές μέσα στο χειμώνα, όταν βρέχει, μένει νηστικός μη έχοντας χρήματα αλλά και μέσο για να μεταβεί στα Ιδρύματα, διαφορετικά τον τρώει το κρύο, η βροχή και το αγιάζι, διανύοντας πεζός όλα αυτά τα χιλιόμετρα, αφού άλλο στήριγμα δεν έχει.
«Είμαι 58 χρονών και σύνταξη θα πάρω στα 62 μου.
Πώς θα ζήσω, όμως, εγώ αυτά τα χρόνια
χωρίς καθόλου χρήματα στην τσέπη;», μας λέει ο κ. Αγγελής.
«Από το 2000 και μετά πήγαινα στο Δήμο και εργαζόμουν με συμβάσεις στην καθαριότητα, στο πράσινο και στην ανακύκλωση. Όμως, από το Μάρτιο του 2011, εκτός από πέρυσι που δούλεψα μόνο 4 μήνες, είμαι άνεργος. Δεν έχω μπει ούτε στο ταμείο και η ανεργία συνεχίζεται. Είμαι 58 χρονών και σύνταξη θα πάρω στα 62. Πώς θα ζήσω όμως εγώ αυτά τα χρόνια χωρίς καθόλου χρήματα στην τσέπη; Ο πατέρας μου είναι στο Γηροκομείο και από το μόνο που μπορώ να έχω μια οικονομική βοήθεια είναι ο αδελφός μου. Όμως και εκείνος έχει οικογένεια και προβλήματα. Δεν μπορεί πάντα να με στηρίζει. Προσπαθώ να μην κάνω έξοδα. Όμως, τελευταία μου παρουσιάστηκε κήλη. Κυκλοφορώ με μπαστούνι και, όπως μου λένε, πρέπει να εγχειριστώ», μας είπε περιγράφοντας τα δικά του προβλήματα.
Μαρία Αντωνογιαννάκη
