Η επιλογή του Βαρουφάκη να μην παραβρεθεί την Παρασκευή στο δείπνο με τους υπόλοιπους υπουργούς Οικονομικών δυστυχώς δείχνει πως έχει απομονωθεί. Είτε συνειδητή επιλογή του ήταν να μην πάει επειδή δεν είχε νόημα αφού δεν τον ακούει κανείς, είτε επειδή νιώθει ανεπιθύμητος, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Τα γεγονότα δείχνουν πως μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να τους πείσει.
Του Βασίλη Παζόπουλου*
Κατά τη διάρκεια αυτών των γευμάτων, οι συνομιλητές είναι πιο χαλαροί, πίνουν το κρασάκι τους, χαίρονται τα φαγητά, χτίζουν προσωπικές σχέσεις. Αν αντιμετωπίζεις εχθρικό κλίμα ακόμα και εκεί, αν δεν μπορείς να επικοινωνήσεις σε φιλικό επίπεδο σε τέτοιο περιβάλλον, σημαίνει ότι οι επιδιώξεις σου να τους προσεγγίσεις έχουν αποτύχει.
Ο Βαρουφάκης
Στην αρχή η παρουσία του λειτούργησε θετικά. Κάτι οι αντισυμβατικοί του τρόποι, κάτι ότι είχε να πει κάτι διαφορετικό από τους άλλους, πέτυχε να προσελκύσει τα φώτα της παγκόσμιας δημοσιότητας. Το θέμα της Ελλάδας είχε γίνει το επίκεντρο όλου του κόσμου.
Ο Βαρουφάκης εκτιμώ πως έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται πως μεγάλο μέρος του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει προέρθει από την δυσανάλογη διόγκωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε σχέση με την παραγωγική οικονομία. Έχοντας διαβάσει τα βιβλία του πιστεύω πως κατέχει το πώς δουλεύει το σύστημα, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν είμαι σίγουρος πως ισχύει για τους προηγούμενους υπουργούς των τελευταίων ετών.
Όμως αν έχει δίκιο ή όχι σε αυτά που ισχυρίζεται, εκτός από υποκειμενικό είναι άνευ ουσίας. Το σημαντικό είναι πως απέτυχε να πείσει τους εταίρους για μια ευνοϊκή συμφωνία.
Η διδακτική του στάση μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά σε φοιτητές ή σε αναγνώστες που περιμένουν να μάθουν από αυτόν, αλλά σε υπουργούς οικονομικών που ενεργούν με ξεκάθαρα συμφέροντα δεν απέδωσε.
Ποιος φταίει
Είναι πολύ απλοϊκή η προσέγγιση που θέλει τις ευθύνες να βαρύνουν την σημερινή κυβέρνηση. Το ότι ο Βαρουφάκης είναι ιδιόρρυθμος, δεν ήταν αυτό που δημιούργησε το πρόβλημα. Υπό άλλες προϋποθέσεις μάλιστα, όπως στην αρχή της κρίσης, ίσως να ήταν πλεονέκτημα.
Είναι γεγονός πως η Ελλάδα συσσώρευε θηριώδη ελλείμματα, παραβιάζοντας κατάφορα τις συνθήκες. Οι επικεφαλής της ΕΕ τα εύρισκαν όλα σωστά κάνοντας τα στραβά μάτια. Η φαρσοκωμωδία συνεχίστηκε με τις μαϊμού - μεταρρυθμίσεις πέντε χρόνια τώρα. Όχι μόνο οι δικοί μας, αλλά και οι ευρωπαίοι, έχουν βιάσει βάναυσα την αλήθεια, έχουν εξαπατήσει τους ψηφοφόρους τους. Χειρίστηκαν το πρόβλημα με εμφανή ιδιοτέλεια και εκνευριστική προχειρότητα.
Αν υπήρξαν συνετοί και γνώστες της κατάστασης που μπορούσαν να δώσουν λύσεις, πως δικαιολογείται που έχει φτάσει η οικονομία σε τέτοιο χάλι;
Οι πολίτες ψήφισαν το 2012 μια κυβέρνηση που εγγυότανε πως δεν θα επέλθει ρήξη με την ΕΕ. Της έδωσαν την ευκαιρία και την έχασε. Αν πετύχαινε στο έργο της, δεν θα υπήρχε τόση δυσαρέσκεια για αυτήν στις πρόσφατες εκλογές.
Τα σενάρια
Συνεπώς δύο λύσεις διαφαίνονται στον ορίζοντα:
α) Πάμε για επώδυνο συμβιβασμό. Σε συνέχιση της προηγούμενης αδιέξοδης πολιτικής, όπως η υποχρέωση υπερβολικών πρωτογενών πλεονασμάτων που αφαιρούν ζωτικούς πόρους από την ήδη αναιμική οικονομία. Φοβάμαι πως σε αυτήν την περίπτωση θα κινούμαστε όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
β) Πάμε σε ρήξη, που σημαίνει πως τουλάχιστον τον πρώτο καιρό θα ζήσουμε μια απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου. Για να ανακάμψουμε τα επόμενα χρόνια (σίγουρα όχι τα πρώτα), πρέπει να υπάρχει πολύ καλά μελετημένο σχέδιο, ομοψυχία και να μας ευνοήσουν οι συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας.
Πολύ δύσκολο να υπάρξουν όλες αυτές οι προϋποθέσεις, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές.
Κάποιοι θεωρούν πως αν αρχίσουν να επιβάλλονται τα μέτρα που προτείνουν οι θεσμοί, ως δια μαγείας θα αρχίσει η ανάπτυξη. Ορισμένες μεταρρυθμίσεις πράγματι λειτουργούν ως επιταχυντές, αλλά αυτά έπρεπε να γίνουν από την αρχή.
Σήμερα έχουμε μια κοινωνία εξαιρετικά προβληματική με 1,5 εκατομμύρια άνεργους. Όταν οι μισοί ενήλικοι επίσημα αδυνατούν να πληρώσουν και χρωστάνε στην εφορία, σημαίνει πως έχουμε διαβεί το σημείο όπου γίνεται να δοθεί λύση με συμβατικούς τρόπους.
Η κατάληξη
Η διαφαινόμενη κατάληξη δεν αποτελεί έκπληξη. Το ξέραμε από την αρχή ότι θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί μια ευνοϊκή συμφωνία. Οι πιθανότητες ήταν εναντίον μας γιατί η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη και τα διπλωματικά μέσα πίεσης ελάχιστα.
Κάποιοι χαίρονται, ακόμα και πανηγυρίζουν για το πιθανολογούμενο ναυάγιο. Ο εγωισμός τους έχει παρασύρει και δεν έχουν καταλάβει πως είμαστε όλοι επιβάτες στο ίδιο πλοίο. Αν βουλιάξει δεν θα έχει καμία σημασία ποιος είχε δίκιο και ποιος όχι. Αν φταίει ο προηγούμενος καπετάνιος περισσότερο από τον σημερινό. Το θέμα είναι πολύ σημαντικό και ευρύτερο για να θεωρηθεί απλά κομματικό.
Σε ατομικό επίπεδο, καλό θα ήταν να προετοιμαστούμε για την επόμενη ημέρα. Αν δεν ανατραπούν τα δεδομένα τελευταία στιγμή, θα είναι ακόμα πιο δύσκολη…
* Το άρθρο του οικονομολόγου, συγγραφέα του βιβλίου "Επενδυτές χωρίς Σύνορα" (www.ependytes.com) κ. Βασίλη Παζόπουλου αναρτήθηκε στο capital.gr
