Η καλή ποιότητα του ελληνικού λαδιού, τα υπεραιωνόβια ελληνικά ελαιόδεντρα, οι καλές καιρικές συνθήκες του 2014 και η μειωμένη ισπανική παραγωγή συνηγορούν υπέρ μιας ιδιαίτερα ευνοϊκής χρονιάς για τους Έλληνες παραγωγούς που καλλιεργούν 97 εκατ. ελιές. Η μείωση της παγκόσμιας παραγωγής λαδιού έχει ανεβάσει το χρηματιστήριο τιμών του ακόμα και πάνω από τα 3,50 ευρώ για τους Έλληνες παραγωγούς.
Το άριστης ποιότητας, χαρακτηρισμένο ως "εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο" αντιπροσωπεύει πάνω από το 70% της ελληνικής παραγωγής, σύμφωνα με το Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ) έναντι 45% της ιταλικής και 30% της ισπανικής. Μόνο τον Ιανουάριο η αξία των εξαγωγών παρουσιάζει αύξηση 300% στα 93 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων.
Εντούτοις οι ελληνικές εξαγωγές είναι κυρίως σε χύμα ελαιόλαδο, με αποτέλεσμα να καρπώνονται την προστιθέμενη αξία επιχειρηματίες άλλων χωρών. Στο σκοπό της εδραίωσης ενός διεθνώς ισχυρού brand name για το ελληνικό λάδι πρέπει να συνταχθούν όσοι εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία, προκειμένου να μένει στην Ελλάδα η υψηλή προστιθέμενη αξία του. Όπως επισημαίνει ο κ. Ζήνων Κόζανας, περιφερειακός διευθυντής δυτικής Κρήτης της Τράπεζας Πειραιώς, «το ζήτημα αυτό, καθώς και τα άλλα που απασχολούν τους παραγωγούς και τους επιχειρηματίες του κλάδου, αντιμετωπίζει η Συμβολαιακή Γεωργία, η πιο σύγχρονη μέθοδος στήριξης του πρωτογενούς τομέα, που βασίζεται σε μια αποδοτική τριγωνική σχέση μεταξύ αγρότη, επιχειρηματία και τράπεζας. Η Τράπεζα λειτουργεί όχι μόνο ως χρηματοδότης, αλλά και ως συντονιστής της τριμερούς συμφωνίας. Ο παραγωγός, εξασφαλίζοντας τη ρευστότητα τη στιγμή που τη χρειάζεται, μπορεί να παράγει περισσότερα και ποιοτικότερα προϊόντα, γνωρίζοντας ότι δε χρειάζεται να αναζητά τον αγοραστή. Οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται ευκολότερα στις αυστηρές προδιαγραφές των αγορών και διασφαλίζουν την ποιότητα του προϊόντος σε όλη την αλυσίδα από το χωράφι ως το ράφι».
Η εν εξελίξει ελαιοκομική περίοδος 2014 -2015 θεωρείται από τις πιο ευνοϊκές για την ελληνική αγορά όχι μόνο λόγω της χαμηλής παραγωγής στην Ισπανία, αλλά και εξαιτίας της υπερδιπλάσιας παραγωγής στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC), η τιμή παραγωγού σημειώνει αύξηση της τάξης του 21% σε σύγκριση με πέρυσι. Σε αρκετές περιοχές της χώρας έχει ξεπεράσει ακόμα και τα 3,50 ευρώ, ενώ παράγοντες της αγοράς δεν αποκλείουν νέα ανοδική πορεία. Για το λόγο αυτό αρκετοί παραγωγοί κρατάνε το ελαιόλαδο, ώστε να πετύχουν καλύτερες τιμές όταν θα έχει ανέβει και άλλο η ζήτηση από την ευρωπαϊκή αγορά, αν ληφθεί υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλυψε ήδη το μηνιαίο όριο εισαγωγής των 9.000 αδασμολόγητων τόνων από την Τυνησία, της οποίας η παραγωγή τετραπλασιάστηκε στους 350.000 τόνους από 70.000 πέρυσι.
Οι εξελίξεις της φετινής ελαιοκομικής χρονιάς έχουν δημιουργήσει έντονες προσδοκίες στους παραγωγούς λαδιού, που εκτιμάται ότι είναι μία στις τρεις αγροτικές οικογένειες. Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου κάνει λόγο για μείωση της διεθνούς παραγωγής από τις 750 εκατ. ελιές στους 2,39 εκατ. τόνους (ποσοστό μείωσης 25%), από 3,19 εκατ. πέρυσι, και προβλέπει από την αρχή της σεζόν την άνοδο της τιμής παραγωγού στα 4 ευρώ.
Έξτρα παρθένο με 30 ευρώ το κιλό
Το ελληνικό ελαιόλαδο στην πλειονότητά του διαφέρει σε ποιότητα από αυτό της υπόλοιπης Μεσογείου, καθώς η συντριπτική πλειονότητα της συγκομιδής των ελαιών γίνεται χωρίς βιομηχανοποιημένα μέσα αλλά "με το χέρι". Μέθοδος η οποία αλλάζει την ποιότητα του ελαιολάδου καθιστώντας το άριστο σε ποιότητα και ξεχωριστό προϊόν.
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο της Κρήτης πωλείται στο εξωτερικό μέχρι και σε πενταπλάσιες τιμές, καθώς οι εταιρείες του εξωτερικού που το αγοράζουν χύμα χρησιμοποιούν ακόμα και την ονομασία της Κρήτης. Από τα ηλεκτρονικά καταστήματα της Amazon, το λάδι με την ονομασία "grelia" από τη Σητεία πωλείται σχεδόν 11 φορές πάνω από την τιμή παραγωγού, καθώς τα 250 ml κοστίζουν 7,50 $, δηλαδή περίπου 5,85 ευρώ. Το κιλό φτάνει στα 23,4 ευρώ! Τα 100 ml του λαδιού "olive mill" πωλούνται σχεδόν 4 $, δηλαδή περίπου 3,12 ευρώ. Η τιμή του κιλού ξεπερνάει τα 30 ευρώ. Στα ίδια επίπεδα κινούνται οι τιμές του "minos palace", καθώς η συσκευασία των 250 ml πωλείται 7,90 $, δηλαδή περίπου 6 ευρώ ή 24 ευρώ το κιλό.
Το παράδειγμα της "Μποτζάκης Α.Ε."
Το προϊόν της ΠΟΠ Πεζά έξτρα παρθένο ελαιόλαδο της εταιρείας "Μποτζάκης" έχει τοποθετηθεί στα λονδρέζικα καταστήματα Fortnum & Mason από το Νοέμβριο του 2013. Ενώ η κρητική εταιρεία διαπραγματεύεται συμφωνία με την αμερικανική - τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία εισαγωγών παγκοσμίως - Costco και τον εκπρόσωπό της διανομέα Τάσο Χρονόπουλο για μηνιαία εξαγωγή έως 400 τόνων παρθένου ελαιολάδου ή περίπου 5.000 τόνων ετησίως, το οποίο θα εξάγεται χύμα και θα πωλείται με άλλη επωνυμία.
Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας "Μποτζάκης Α.Ε." βρίσκονται 25 χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης, στο χωριό Αλάγνι. Ακολουθώντας τη μακρά κρητική παράδοση, οι αδελφοί Μποτζάκη στήνουν τη μικρή οικογενειακή επιχείρηση και κάνουν τα πρώτα εμπορικά βήματα το 1989 με την εξαγωγή κρητικού έξτρα παρθένου ελαιολάδου σε μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1995 από τους αδελφούς Γιώργο, Βασίλειο και Ιωάννη.
Σήμερα συνεργάζονται με 1.000 παραγωγούς, εκ των οποίων όσοι εντάχθηκαν στο πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς φέτος, εκτός από την καλή ελαιουργική χρονιά για την Ελλάδα, καταγράφουν και τα θετικά που τους παρέχει το πρόγραμμα αυτό, το οποίο διευκολύνει τους παραγωγούς κατά την αγορά των αγροεφοδίων και την κάλυψη των εργατικών κατά το μάζεμα και το κλάδεμα της ελιάς.
Τα λιόδεντρα που καλλιεργούν στη μέση του νομού Ηρακλείου θα αποδώσουν πάνω από 1.500 τόνους λάδι. Σχεδόν το μισό, κάπου 700 τόνοι, θα τυποποιηθούν σε γυάλινες συσκευασίες και το επώνυμο κρητικό λάδι της εταιρείας θα φτάσει στα ράφια των μεγαλύτερων καταστημάτων σε περισσότερες από 25 χώρες του πλανήτη, από την Κίνα, την Κορέα και το Ισραήλ μέχρι τις ΗΠΑ, το Μεξικό, τη Βραζιλία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, εκτός από τα ράφια ποιοτικών αλυσίδων σούπερ-μάρκετ και καταστημάτων ντελικατέσεν 25 ευρωπαϊκών χωρών: Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Σλοβενία, Ουγγαρία, Φιλανδία, Κύπρο και Ρωσία. «Μεγαλύτερος πελάτης είναι η Γερμανία, στην οποία εξάγουμε κάθε χρόνο περίπου 250 τόνους λαδιού», τονίζει ο κ. Μποτζάκης.
Η φετινή χρονιά μπορεί να είναι «αρκετά καλή», αλλά ο κ. Μποτζάκης εκφράζει τους φόβους του για «το ενδεχόμενο να στραφούν οι καταναλωτές στο σπορέλαιο, λόγω της ανοδικής πορείας της τιμής του λαδιού».
Μανώλης Μελαμπιανάκης, Πλώρα: «Το προϊόν πρέπει να είναι τυποποιημένο»...
«Η αγορά του λαδιού έχει προοπτικές υπό προϋποθέσεις. Πρέπει να αλλάξουν κάποια βασικά πράγματα. Το προϊόν πρέπει να είναι τυποποιημένο και όχι χύμα για να έχει υψηλή προστιθέμενη αξία. Πρέπει να στραφούμε στην καθετοποίηση της παραγωγής και της εμπορίας. Το σκοπό αυτό εξυπηρετεί η Συμβολαιακή Γεωργία της Τράπεζας Πειραιώς», επισημαίνει ο κ. Μανώλης Μελαμπιανάκης της εταιρείας "Ευριπίδης", την οποία δημιούργησε το 1969 ο Ευριπίδης Μελαμπιανάκης στην περιοχή Πλώρα του Ηρακλείου Κρήτης.
«Το μάζεμα της ελιάς ξεκίνησε το Νοέμβριο», σημειώνει ο κ. Μελαμπιανάκης, λέγοντας ότι από τους 800 παραγωγούς που φροντίζουν τα λιόδεντρα στην περιοχή Μεσαρά φέτος αναμένουν να πάρουν κοντά 1.000 τόνους λάδι. Περισσότερο από το 85% εξάγεται σε Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Ιράν, Παναμά, Καναδά, Ρωσία, Ουκρανία, Πολωνία, Τσεχία, Βουλγαρία, Σκόπια, Σερβία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο και Αυστρία... Μεγαλύτεροι πελάτες της εταιρείας είναι η Αυστραλία και ο Καναδάς, με την κάθε χώρα να απορροφά κάπου 200 τόνους ελαιόλαδο.
Η φετινή χρονιά θα είναι «καλή» για την εταιρεία, προσθέτει ο κ. Μελαμπιανάκης, τονίζοντας ότι ο ετήσιος τζίρος των 1,5 εκατ. ευρώ θα ανέλθει σε 2-2,5 εκατ. ευρώ, καθώς θα αξιοποιηθούν και τα αποθέματα λαδιού.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ
Γεώργιος Γιακουμάκης, Καλλονή: «Οι αέρηδες ζόρισαν τα δέντρα»...
Στον ελαιώνα της οικογένειας του Γιώργου Γιακουμάκη βρίσκεις δέντρα πάνω από έναν αιώνα. Είναι η κληρονομιά που του άφησαν οι γονείς του και την οποία αύξησε. Σήμερα έχει πάνω από 1.200 λιόδεντρα στην Καλλονή, η πλειονότητα των οποίων είναι νεότερης γενιάς - μόλις μισό αιώνα ζωής.
Η οικογένεια Γιακουμάκη, παλιοί αμπελοκαλλιεργητές, επέλεξαν τελικά να ασχοληθούν μόνο με την ελιά. Κι έτσι εκρίζωσαν τα αμπέλια σταδιακά.
«Μέτρια» χαρακτηρίζει τη φετινή χρονιά ο κ. Γιακουμάκης λόγω καιρού, αλλά κυρίως των αέρηδων που "ζόρισαν" τις ελιές. «Ως εκ τούτου δε θα αποδώσουν πολύ λάδι» κι όπως εκτιμά ο κ. Γιακουμάκης ο ίδιος θα έχει απώλειες της τάξης του 50-60% και θα βγάλει μόλις 3-4 τόνους. Πρόκειται για τη δεύτερη χρονιά που δεν είναι ιδιαίτερα καλή. Η περσινή είχε συνοδευτεί από την ανομβρία.
Στην εταιρεία "Μποτζάκη", μέσω της οποίας έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς, δίνει το 80% της παραγωγής του την τελευταία δεκαετία, καθώς το υπόλοιπο 20% το διοχετεύει στην Ένωση Πεζών.
«Η ειδική κάρτα μάς εξυπηρέτησε πολύ για την αγορά των αγροεφοδίων», σημειώνει ο κ. Γιακουμάκης, ο οποίος τώρα αναμένει να τη χρησιμοποιήσει και για τα εργατικά. Αν και η φετινή είναι η δεύτερη κατά σειρά «μέτρια» χρονιά, ο κ. Γιακουμάκης αναμένει καλή τιμή αγοράς του προϊόντος του, κοντά στα 2,60-2,80 ευρώ.
Νικόλαος Κλάδος, Αμουργέλες: «Οι τιμές έχουν ήδη φτάσει τα 3 ευρώ»
Σε υψόμετρο 440 μέτρα, στις δυτικές υπώρειες του υψώματος Αμυγδαλοκέφαλο του νομού Ηρακλείου Κρήτης βρίσκονται οι Αμουργέλες. Οι κάτοικοί της ασχολούνται με την παραγωγή λαδιού και σταφίδας.
Μεταξύ των κατοίκων του χωριού και ο κ. Νικόλαος Κλάδος, κοντά μια 25ετία ελαιοπαραγωγός. Την τελευταία 15ετία πουλάει το λάδι του στην εταιρεία "Μποτζάκης".
Ο κ. Κλάδος έχει 800 λιόδεντρα στις Αμουργέλες, από τα οποία βγάζει 4 με 5 τόνους λάδι τις καλές χρονιές. Εξαίρεση ήταν η περσινή χρονιά, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «καταστροφική» και εκτιμά ότι θα αποζημιωθεί φέτος, που είναι μια «αρκετά καλή χρονιά», όπως λέει, «όχι μόνο για την παραγωγή, αλλά και για τις τιμές, οι οποίες στην Κρήτη έχουν ήδη φτάσει τα 3 ευρώ, με τάση αύξησης».
Ο κ. Κλάδος συμμετέχει στο πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας, σε συνεργασία με την εταιρεία "Μποτζάκης", στην οποία θα πουλήσει περίπου 2,5 με 3 τόνους λάδι. Η ειδική κάρτα ήταν «μεγάλη εξυπηρέτηση», αφού, όπως μας διευκρινίζει, «τη χρησιμοποίησα όχι μόνο για την αγορά των αγροεφοδίων, αλλά και για τα εργατικά».
Μενέλαος Παπαγρηγορίου, Μεσαρά: «Η περυσινή χρονιά μας στέρησε κεφάλαια»
Στην πεδιάδα της Μεσαράς, νότια της Κρήτης, εκεί όπου ο Ψηλορείτης αγναντεύει τα Αστερούσια Όρη, μεγαλώνουν ελιές αιώνων. Από εκεί προέρχεται και το μεγαλύτερο τμήμα ελαιολάδου του νησιού.
Στην περιοχή αυτή φροντίζει περίπου 3.000 λιόδεντρα ο κ. Μενέλαος Παπαγρηγορίου, ο οποίος φέτος λόγω καλής χρονιάς ανεβάζει τις εκτιμήσεις του στους 15 τόνους και αναμένει να πιάσει πάνω από 3 ευρώ το κιλό. Πρόβλεψη, η οποία φαίνεται να επιβεβαιώνεται αν ληφθεί υπόψη η άνοδος της τιμής στην αγορά.
Τα λιόδεντρα τα κληρονόμησε από τον πατέρα του και τον παππού του. Στα οικογενειακά κτήματα μεγάλωσε από παιδί. Και την τελευταία 10ετία συνεργάζεται με την εταιρεία "Ευριπίδης", στην οποία πουλάει τις ελιές του.
«Η κακή περσινή χρονιά, που σημαδεύτηκε από ανομβρία, ανήκει στο παρελθόν», σημειώνει ο κ. Παπαγρηγορίου, διευκρινίζοντάς μας ότι η περσινή χρονιά ήταν αυτή που του στέρησε τα κεφάλαια κίνησης για φέτος. «Γι' αυτό και εντάχθηκα στο πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς. Ήδη, έκανα χρήση της ειδικής κάρτας για την αγορά των αγροεφοδίων, αλλά και για τα καύσιμα».
Μανώλης Παπαδάκης, Κουσές: «Το λάδι Kouses πωλείται 6 ευρώ το μισό λίτρο»
Την τελευταία 3ετία, ο Μανώλης Παπαδάκης συνεργάζεται με την εταιρεία "Ευριπίδης", στην οποία και πουλάει μια καλή ποσότητα της παραγόμενης ποσότητας ελιάς για την παραγωγή χύμα λαδιού.
«Η έλλειψη ρευστού, λόγω της περσινής ανομβρίας, με έστρεψε στη Συμβολαιακή Γεωργία της Τράπεζας Πειραιώς. Χρειαζόμουν ρευστό και η ειδική κάρτα λειτούργησε ως το καλύτερο εργαλείο για την κάλυψη της αναγκών μου», τονίζει ο κ. Παπαδάκης, ο οποίος δραστηριοποιείται στο βιολογικό λάδι από το 1996, ενώ την τελευταία 5ετία έχει στραφεί και στο βιοδυναμικό λάδι, με γερμανική πιστοποίηση και την επωνυμία "Kouses Estate". Βασική αρχή του είναι το απόφθεγμα του φιλοσόφου της αρχαίας Αθήνας Σόλωνα «Μέγιστον αγαθόν προς πάσαν του βίου θεραπεία ο της ελαίας καρπός».
Τα περίπου 6.000 λιόδεντρα, τα οποία βρίσκονται στο χωριό Κουσές, δίνουν 20-25 τόνους λάδι τις καλές χρονιές, ενώ τις κακές η παραγωγή πέφτει σε 12-15 τόνους. Σήμερα, το λάδι με την επωνυμία "Kouses" πωλείται σε Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία και Γαλλία έναντι 6 ευρώ το μισό λίτρο.
Χριστόφορος Παπαδάκης
