Ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς με την εικόνα των εκατοντάδων άσπρων πανιών των γραφικών ανεμόμυλων στοχεύει να δημιουργήσει άμεσα ο Δήμος Οροπεδίου, όπως δήλωσε στη "Νέα Κρήτη" ο δήμαρχος κ. Γιάννης Στεφανάκης. Σύμφωνα με τον ίδιο, προχωρούν στον οραματικό αυτό σχεδιασμό, αναστήλωσης αλλά και λειτουργίας των εγκαταλελειμμένων ανεμόμυλων, οι οποίοι πριν αρκετές δεκαετίες προσέφεραν μεγάλη βοήθεια στους αγρότες για την άρδευση του εύφορου Οροπεδίου, συντελώντας στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Ο κ. Στεφανάκης εξέφρασε την πεποίθησή του ότι ο παραπάνω στόχος θα επιτευχθεί μέσα από χορηγίες της Περιφέρειας Κρήτης, ιδιωτών αλλά και από χρήματα του Δήμου Οροπεδίου, με τους πρώτους ανεμόμυλους να απλώνουν πανιά τον Ιούνιο του 2015!
Όπως εκτιμά, οι εγκαταλελειμμένοι ανεμόμυλοι στο Οροπέδιο ξεπερνούν τις 12.000, ενώ σήμερα διασώζονται ελάχιστοι, γύρω στους 70, εκ των οποίων ορισμένοι λειτουργούν ακόμη.
Ο Δήμος Οροπεδίου θα καταβάλει προσπάθειες ώστε να λειτουργήσουν περίπου 300 ανεμόμυλοι με το ελάχιστο δυνατό κόστος, αξιοποιώντας παράλληλα το ανθρώπινο δυναμικό. Ο στόχος είναι διπλός. Ανάδειξη του παραδοσιακού μοντέλου αντλητικών ανεμόμυλων και βιωσιμότητα της λειτουργίας τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση, θα υπάρξει καταγραφή της υφιστάμενης εικόνας, ενώ τις επόμενες μέρες η δημοτική Αρχή Οροπεδίου θα πραγματοποιήσει σύσκεψη με όλους τους εμπλεκόμενους στο χώρο του τουρισμού και με τη συμμετοχή Αρχών, πολιτιστικών φορέων, συλλόγων και άλλων φορέων.
Στη σύσκεψη θα συζητηθούν ζητήματα για την καλύτερη προετοιμασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, ενόψει της τουριστικής σεζόν, καθώς και το σημαντικό έργο της λειτουργίας και ανάδειξης των εκατοντάδων ανεμόμυλων, οι οποίοι θα αποτελέσουν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών απ' όλο τον κόσμο.
«Στο Οροπέδιο Λασιθίου λειτουργούσε το αρχαιότερο αιολικό πάρκο του κόσμου. Στα μέσα του 20ού αιώνα είχαν εγκατασταθεί χιλιάδες παραδοσιακοί ανεμόμυλοι συνολικής ισχύος 5 mw, προοριζόμενοι σχεδόν αποκλειστικά για άντληση υπόγειων αποθεμάτων νερού και άρδευση των καλλιεργειών. Στη δεκαετία του '70 λειτουργούσαν 12.000 ανεμόμυλοι, οι οποίοι μειώθηκαν στους 8.000 τη δεκαετία του '80, στους 1.500 περίπου τη δεκαετία του '90 και με την πτώση να είναι κάθετη το 2000, καθώς οι ανεμόμυλοι δεν ξεπερνούσαν τους 150!», επισήμανε μεταξύ άλλων ο δήμαρχος Οροπεδίου.
Ο "Σπιρτοκούτης"… Εφευρέτης του πρώτου ανεμόμυλου
Εφευρέτης του πρώτου ξύλινου ανεμόμυλου ήταν ο ξυλουργός Εμμανουήλ Παπαδάκης από το Ψυχρό, γνωστός και ως «Σπιρτοκούτης» ο οποίος συνδύασε τον κινητικό μηχανισμό του με την κλασική αναρροφητική αντλία, διαμορφώνοντας την πρώτη ανεμοκίνητη αντλία. Οι πρώτοι αντλητικοί ανεμόμυλοι βασίζονταν στην τεχνογνωσία των ανεμόμυλων για τη μετατροπή της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε μηχανική, ήταν κτιστοί και λειτουργούσαν σε μία κατεύθυνση του αέρα (μονόκαιροι).
Ο «Σπιρτοκούτης» ήταν αυτός που εισήγαγε το βοηθητικό μηχανισμό περιστροφής του άξονα του μύλου προς την κατεύθυνση του ανέμου. Ο εκσυγχρονισμός και η εξέλιξή του στη σημερινή μορφή οφείλεται σ' ένα μαθητή του «Σπιρτοκούτη», τον Στέφανο Μαρκάκη από το χωριό Φαρσάρω, γνωστό και ως Μαρκοστεφανή.
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ήταν πολλές. Αντικατέστησε τον κτιστό πέτρινο σκελετό με σιδερένια κατασκευή, προσέθεσε το «τιμόνι», την τριγωνική επιφάνεια από λεπτή λαμαρίνα στην ουρά του μύλου, η οποία τον διατηρούσε σταθερά προς την κατεύθυνση του ανέμου και, τέλος, βελτίωσε την αναρροφητική αντλία.
Γεωργία Μακάκη
