Κοντά στους εξαρτημένους και τις οικογένειές τους σε τρεις πόλεις της χώρας, ανάμεσά τους η Σητεία και τα Χανιά, είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. λειτουργεί από το 2001 στη Θεσσαλονίκη, από το 2008 στη Σητεία και από το τέλος του 2012 στα Χανιά, με τη συνεργασία του ΟΚΑΝΑ και τη χρηματοδότηση του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το πρόγραμμα των Χανίων συγχρηματοδοτείται από το Δήμο Χανίων, ενώ να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα της Σητείας είναι το μοναδικό ανάλογο που λειτουργεί στο νομό.
Σύμφωνα με τον απολογισμό έργου του ΑΠΘ για το 2014, το πρόγραμμα της Σητείας παρείχε υπηρεσίες σε 393 διαφορετικά άτομα και το πρόγραμμα των Χανίων σε 285 άτομα.
Η προσπάθεια αυτή σηματοδοτεί ένα σημαντικό παράδειγμα ουσιαστικής σύνδεσης του Α.Π.Θ. με την κοινωνία, καθώς στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας ανά τη χώρα υποστηρίζονται ετησίως εκατοντάδες πολίτες με πρόβλημα εξάρτησης από ναρκωτικά και αλκοόλ καθώς και τα συγγενικά τους πρόσωπα. Ταυτόχρονα, στα προγράμματα αυτά εκπαιδεύονται δεκάδες φοιτητές και κοινωνικοί επιστήμονες στις κριτικές προσεγγίσεις του πεδίου των εξαρτήσεων. Επιστημονικός υπεύθυνος των προγραμμάτων είναι ο Αν. καθηγητής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του Α.Π.Θ., Φοίβος Ζαφειρίδης.
Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. συγκροτεί μια διακριτή και καινοτόμα, για τα δεδομένα της χώρας, πρόταση απεξάρτησης, καθώς αποτελεί τη μοναδική κρατική πρόταση στην Ελλάδα που θέτει στο επίκεντρο της δράσης της, την ιδέα της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας. Διεθνώς, οι προτάσεις που αξιοποιούν τη φιλοσοφία και τις πρακτικές της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας αποτελούν τον τρίτο πυλώνα των προτάσεων αντιμετώπισης του προβλήματος της εξάρτησης πέρα από τα κλασικά "στεγνά" θεραπευτικά προγράμματα και τα προγράμματα υποκατάστασης.
Στον απολογισμό έργου παρουσιάζεται η ενθαρρυντική πορεία των δράσεων των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. για το έτος 2014. Συνολικά, από τα προγράμματα έλαβαν υπηρεσίες 1.346 διαφορετικά άτομα με διάφορα αιτήματα. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης παρείχε υπηρεσίες σε 668 διαφορετικά άτομα, το πρόγραμμα της Σητείας, όπως προαναφέρθηκε, σε 393 διαφορετικά άτομα και το πρόγραμμα των Χανίων σε 285 άτομα.
Συνοπτικά ως προς τη λειτουργία των προγραμμάτων και τα βασικά στοιχεία του απολογισμού του έργου για το 2014, βασικός στόχος της λειτουργίας των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. σε Θεσσαλονίκη, Χανιά και Σητεία είναι η ψυχοκοινωνική υποστήριξη ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης από ναρκωτικά και αλκοόλ και των μελών του συγγενικού τους περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης υποστηρίζει, επίσης, ανθρώπους με πρόβλημα εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια.
Τα προγράμματα απευθύνονται σε ενήλικες, είναι "στεγνά" (δεν παρέχουν οποιεσδήποτε ουσίες ως υποκατάστατα), είναι ανοικτά και παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, ενώ δεν υπάρχουν λίστες αναμονής.
Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. στη Σητεία, πέρα από τις δράσεις υποστήριξης εξαρτημένων, πραγματοποιεί και συστηματικές δράσεις πρόληψης της εξάρτησης και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, ως το μοναδικό ανάλογο πρόγραμμα στο νομό Λασιθίου.
Ταυτόχρονα, τα προγράμματα πραγματοποιούν συστηματικά δράσεις εκπαίδευσης φοιτητών και κοινωνικών επιστημόνων καθώς και δράσεις προαγωγής της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας και υποστήριξης ομάδων και πρωτοβουλιών αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας σε άλλα ζητήματα υγείας.
Η συνολική επισκόπηση του έργου των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. αναδεικνύει μερικά σημαντικά στοιχεία που πηγάζουν από τον τρόπο λειτουργίας των εν λόγω προγραμμάτων:
- Η ακολουθούμενη μεθοδολογία παρέμβασης οδηγεί στη δυνατότητα συγκρότησης προτάσεων απεξάρτησης με πλατιά απεύθυνση στον πληθυσμό των εξαρτημένων, οι οποίες παρουσιάζουν υψηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και ταυτόχρονα αισθητά χαμηλότερο προϋπολογισμό σε σύγκριση με όλα τα προγράμματα απεξάρτησης (κλασικά "στεγνά" ή προγράμματα υποκαταστάτων).
- Η έμφαση στην εξατομικευμένη παρέμβαση (οι δράσεις του προγράμματος να προσαρμόζονται στις ανάγκες των ανθρώπων και όχι το αντίστροφο) οδηγούν τα τελευταία χρόνια στην προσέγγιση και ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης που δεν απευθύνονται στα παραδοσιακά προγράμματα απεξάρτησης, διευρύνοντας έτσι σημαντικά τον κύκλο και το προφίλ των εξαρτημένων στους οποίους απευθύνεται το πρόγραμμα.
- Η λειτουργία πιλοτικών δράσεων υποστήριξης ανθρώπων που συμμετέχουν στα προγράμματα υποκατάστασης με στόχο την επανένταξη τους. Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας είναι το μοναδικό "στεγνό" πρόγραμμα της χώρας που διαθέτει εμπειρία υποστήριξης ανθρώπων από προγράμματα υποκατάστασης, των οποίων ο πληθυσμός των μελών τους έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια και η ανάγκη επιπλέον στήριξης τους είναι ιδιαίτερα εμφανής.
Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ. σε Θεσσαλονίκη, Χανιά και Σητεία συνέχισαν και κατά το 2014 να παρέχουν υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό εξαρτημένων και μελών του οικογενειακού και συγγενικού τους περιβάλλοντος αλλά και σε ανθρώπους με άλλα αιτήματα.
Στο Γράφημα 1 απεικονίζεται σχηματικά η κατανομή των αιτημάτων ανά πρόγραμμα κατά το 2014.Στο Γράφημα 2 παρουσιάζονται τα επιμέρους ποσοστά - ανά αίτημα - όσον αφορά στον κύριο στόχο των προγραμμάτων, την αντιμετώπιση της εξάρτησης κατά το 2014 (συνολικός αριθμός ατόμων: 704 - 509 εξαρτημένοι και 195 συγγενείς).Στο Γράφημα 3 παρουσιάζεται η πορεία εξέλιξης των δράσεων του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας Θεσσαλονίκης από το 2001 ως το 2014Στο Γράφημα 4 παρουσιάζονται τα επιμέρους ποσοστά - ανά αίτημα - στο Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Θεσσαλονίκης κατά το 2014Στο Γράφημα 5 παρουσιάζονται τα επιμέρους ποσοστά - ανά αίτημα - στο Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Σητείας κατά το 2014.Στο Γράφημα 6 παρουσιάζονται τα επιμέρους ποσοστά - ανά αίτημα - στο Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Χανίων κατά το 2014.Διαβάστε τον Απολογισμό Έργου Έτους 2014 του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας Θεσσαλονίκης, Σητείας, Χανίων εδώ
