Κύματα βγαλμένα λες από κινηματογραφική ταινία σάρωσαν το Κρητικό Πέλαγος στην τελευταία σφοδρή κακοκαιρία των ρεκόρ, φτάνοντας στο ύψος- "μαμούθ" των 8,98 μέτρων, σύμφωνα με τις μετρήσεις του συστήματος "Ποσειδών" του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
Το εύρημα προκάλεσε έκπληξη ακόμα και στην επιστημονική κοινότητα, καθώς τέτοια κύματα, και μάλιστα σε τόσο πυκνή εμφάνιση, δεν έχουν καταγραφεί από το 2007, οπότε υπάρχουν μετρήσιμα δεδομένα από τους αισθητήρες του συστήματος στο Κρητικό Πέλαγος.
Τα κύματα ρεκόρ υψώθηκαν στις 11 Φεβρουαρίου, στις 6 π.μ., στη σφοδρή θαλασσοταραχή, με τον κυματισμό να καταγράφει για τη συγκεκριμένη μέρα "θαλάσσια βουνά", χωρίς υπερβολή, που ξεκίνησαν από τα 6,02 μέτρα φτάνοντας ως την απόλυτη κορύφωσή τους για την περιοχή μας. Αντίστοιχη εικόνα σημειώθηκε και στις προηγούμενες κακοκαιρίες αυτού του περίεργου και σκληρού χειμώνα και πιο συγκεκριμένα την 1η Φεβρουαρίου, οπότε το μέγιστο ύψος κύματος έφτασε τα 8,28 μέτρα στις 12 το μεσημέρι.
Άγριος χειμώνας
Η θάλασσα είχε δείξει το άγριο πρόσωπό της από τις αρχές της νέας χρονιάς, με την κακοκαιρία της Πρωτοχρονιάς να υψώνει θαλάσσιο "τείχος" ύψους έως και 8,20 μέτρων στις 6 το πρωί. Το ίδιο ύψος καταγράφηκε και στις 13 Ιανουαρίου του 2015. Το εντυπωσιακό είναι ότι η εικόνα αυτή με τεράστια κύματα εμφανίστηκε με μια πρωτόγνωρη συχνότητα σε συνεχόμενες ημέρες ήδη από το Δεκέμβριο, αποδεικνύοντας και με μετρίσιμα επίσημα στοιχεία το πόσο έντονα ήταν τα φαινόμενα που καταγράφηκαν στην Κρήτη τόσο επί ξηράς όσο και από θάλασσας. Το σκηνικό του καιρού ήταν αντίστοιχο και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν σταθμοί μέτρησης του συστήματος "Ποσειδών", όμως η περίπτωση του Κρητικού Πελάγους ήταν διαφορετική τουλάχιστον για τη φετινή χρονιά. Και για το λόγο αυτό αξιοσημείωτη.
Μετρήσεις
Όπως μας εξήγησαν οι ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ, κ. Γιώργος Πετυχάκης, ο φυσικός ωκεανογράφος κ. Μανώλης Ποτήρης και ο ωκεανογράφος κ. Μανώλης Ντούμας, οι μετρήσεις ελήφθησαν από τη σημαδούρα η οποία είναι αγκυροβολημένη 24 ναυτικά μίλια βόρεια του Ηρακλείου και αποτελεί τμήμα του συστήματος "Ποσειδών". Παράλληλα εντάσσεται μαζί με το Σταθμό της Πύλου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Παρατήρησης του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος OceanSITES. Κύματα που προσέγγισαν τα 8 μέτρα είχαν καταγραφεί και στο παρελθόν και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 2008 και το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, όμως οι επιστήμονες δεν είχαν ξαναδεί κάτι αντίστοιχο με το φετινό από το 2007, δηλαδή τόσο μεγάλα κύματα συνεχώς. Κύματα ύψους εννέα ακόμα και δέκα μέτρων σημειώνονται και στην περιοχή της Αδριατικής και στο Ιόνιο, όπως και στον Άθω, όμως υπάρχουν συγκεκριμένες διαφορές σε σχέση με το Κρητικό Πέλαγος αλλά και διαφοροποιήσεις μεταξύ τους με βάση τα στοιχεία στους τέσσερις σταθμούς του "Ποσειδώνα", στον Άθω, το Κρητικό, το Σαρωνικό και το Ιόνιο.
Οι μετρήσεις ελήφθησαν από τη σημαδούρα η οποία είναι αγκυροβολημένη 24 ναυτικά μίλια βόρεια του Ηρακλείου και αποτελεί τμήμα του συστήματος "Ποσειδών".Θερμοκρασίες
Οι μετρήσεις επιβεβαιώνουν ότι η θερμοκρασία μεταβάλλεται πιο αργά από το κύμα, το οποίο με τη σειρά του μεταβάλλεται πιο αργά από τον άνεμο. Στις θερμοκρασίες του νερού διαπιστώνεται μια σταθερότητα, με τις αλλαγές να σχετίζονται με τις εποχές. Για παράδειγμα, όπως μας εξήγησε ο κ. Γιώργος Πετυχάκης, στον Άθω, όπως διαπιστώνεται και στο σχετικό γράφημα, η θερμοκρασία είναι γενικώς χαμηλότερη σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές, με μεγάλη διαφορά σε σχέση με το χειμώνα και το καλοκαίρι, πέφτοντας τους κρύους μήνες κάτω από τους 12 βαθμούς Κελσίου και φτάνοντας τους ζεστούς ως τους 28.
Στο Κρητικό Πέλαγος οι διακυμάνσεις είναι μικρότερες, καθώς η θάλασσα ούτε ζεσταίνεται ούτε και κρυώνει τόσο πολύ, με τη θερμοκρασία να κυμαίνεται κατά μέσο όρο στους 26 βαθμούς το καλοκαίρι και στους 16 το χειμώνα. Η σταθερότητα αυτή φαίνεται να εξηγείται από τη γεωγραφική θέση της Κρήτης, νοτιότερα σε σχέση με άλλες περιοχές.
Στατιστικά, η ετήσια μεταβολή της θερμοκρασίας φαίνεται να είναι με βάση τις μετρήσεις σε γενικές γραμμές η ίδια και στους τέσσερις σταθμούς, κάτι το οποίο δε συμβαίνει με το ύψος του κύματος, όπου κάθε περιοχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά.
Κύμα και άνεμος
Σύμφωνα με τους ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ Μανώλη Ποτήρη και Μανώλη Ντούμα, τα κύματα στο Ιόνιο και το Βόρειο Αιγαίο είναι αρκετά ψηλότερα σε σχέση με αυτά του Κρητικού και κυρίως του Σαρωνικού. Επίσης, στο Βόρειο Αιγαίο και το Ιόνιο εμφανίζουν μια περιοδικότητα, με τα κύματα τη χειμερινή περίοδο να είναι ψηλότερα σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο.
Κάτι τέτοιο δε φαίνεται να είναι εμφανές στο Κρητικό και το Σαρωνικό. Στην πραγματικότητα υπάρχει και εκεί μια εποχική μεταβολή, η οποία απλώς δεν είναι ευδιάκριτη στα γραφήματα με βάση τις μετρήσεις επειδή δεν είναι τόσο έντονη όσο στις άλλες δύο περιοχές. Η αιτία αυτών των διαφορών από περιοχή σε περιοχή είναι συνδυασμός δύο παραγόντων. Αφενός το ανεμολογικό καθεστώς δεν είναι το ίδιο σε όλες τις περιοχές, όπως φαίνεται και στο γράφημα των ταχυτήτων ανέμου, και αφετέρου η γειτνίαση με την ξηρά δεν αφήνει το κύμα να "αναπτυχθεί", δηλαδή να μεγαλώσει σε ύψος.
ΗΜΕΡΕΣ ΑΚΡΑΙΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ | ||
Μετρητικός Σταθμός | Ημέρες ανά έτος με ύψος κύματος μεγαλύτερο από 5 m | Ημέρες ανά έτος με ταχύτητα ανέμου μεγαλύτερη από 50 Km/m |
"Εισαγόμενα"
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση πως, ενώ στο Βόρειο Αιγαίο, το Σαρωνικό και το Κρητικό το ύψος του κύματος συσχετίζεται άμεσα με την ένταση του ανέμου, δε συμβαίνει το ίδιο και στο Ιόνιο, όπου πολύ υψηλά κύματα εμφανίζονται απουσία ανέμου. Πρόκειται για κύματα που έχουν δημιουργηθεί κάπου αλλού, φτάνουν ωστόσο στην περιοχή που γίνονται οι μετρήσεις αφού και δεν υπάρχει ακτογραμμή για να τα εμποδίσει να ταξιδέψουν, αλλά και η απόσταση που διανύουν δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να αποσβεστούν.
Από την άλλη, στο Σαρωνικό το ύψος κύματος είναι μικρότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές, ακριβώς επειδή ο σταθμός περιβάλλεται από στεριά.
Σταύρος Μουντουφάρης
