Αγαπητέ κ. Σαχίνη,
Σχετικά με το εκτεταμένο πρόσφατο ενημερωτικό σας άρθρο για το Φράγμα Αποσελέμη, θα ήθελα να προσθέσω ότι στο μέλλον θα καταδειχτεί πως η λύση αξιοποίησης-μετατροπής σε πόσιμο, του υφάλμυρου νερού του Αλμυρού που έχει συντριπτικά πολύ μεγαλύτερη αξιόπιστη ετήσια παροχή περί τα 250 εκατ. κυβικά, θα ήταν πολύ πιο φερέγγυα και πιθανότατα αρκετά πιο οικονομική, σε σχέση με το ήδη πανάκριβο φράγμα Αποσελέμη (που λέγεται ότι όταν ΘΑ γεμίσει, θα φτάσει αισιόδοξα σε μέγιστη παροχή έως κάπου 12 εκατ. κυβικά ετησίως).
Όπως αναφέρατε, ήδη το κόστος του έργου έχει ξεφύγει κατά πολύ και μάλλον κανείς δεν ξέρει πόσο θα κοστίσει μέχρι αυτό να τελειώσει, ή εάν το συνολικό αυτό κόστος μας γίνει κάποτε γνωστό με λεπτομέρειες, ευελπιστούμε σε αντίθεση με αυτό των Ολυμπιακών Αγώνων…
Αν και θα μάθουμε εκ των πραγμάτων για τις πιθανές επιρροές του φράγματος στους υδροφορείς της γύρω περιοχής, ή την ποιότητα του νερού από αυτό, αντιθέτως για την ασφάλεια των κατάντι οικισμών σε πιθανή αστοχία του φράγματος, θα πρέπει να υπάρχει γνωστό και διαρκώς επίκαιρο σχέδιο πρώτης ανάγκης καθ' όλη την διάρκεια ζωής του φράγματος…
Επίσης, επειδή όπως αναφέρετε, οι φορολογούμενοι πολίτες επιβαρύνονται όλες τις επιπλέον του αρχικού προϋπολογισμού δαπάνες, καλό θα ήταν να μας γνωστοποιηθούν άμεσα και λεπτομερώς από τον διαχειριστή του έργου:
α) τα οικονομικά και τεχνικά κριτήρια με τα οποία έγινε η επιλογή κατασκευής του φράγματος,
β) πως τα κριτήρια αυτά υπερτέρησαν άλλων πιθανότατα πολύ πιο θεμιτών λύσεων (π.χ. αφαλάτωση Αλμυρού),
γ) γιατί τόσο μεγάλες επιπλέον δαπάνες δεν είχαν καν προβλεφθεί αρχικά και ποιοι ευθύνονται για αυτό, και
δ) πόσα ακόμα χρήματα ξέρουν ότι θα χρειαστούν για να τελειώσουν ακόμα ποιες συνολικά εργασίες;
Επιπλέον, θέτω και τα παρακάτω συγκεκριμένα ερωτήματα προς τους 'αρμόδιους':
1. Ποιες οι αναμενόμενες συνολικές ετήσιες δαπάνες λειτουργίας αλλά και συντήρησης φράγματος-αγωγών μέχρι το Ηράκλειο; Υπάρχει εκτίμηση;
2. Ποια είναι η σχεδιασμένη ωφέλιμη ζωή αγωγών - φράγματος;
3. Σε πόσα χρόνια έχουν προσδιορίσει, σύμφωνα με τα συνολικά κατασκευαστικά και λειτουργικά έξοδα αλλά και τα σχεδιαζόμενα έσοδα από την πώληση του νερού, να γίνει πλήρης απόσβεση του έργου αυτού; (μήπως πολύ παραπάνω από μια 50ετία όπως ίσως θα ήταν λογικό για ένα μεγάλο δημόσιο έργο;)
4. Πόσο αναμένεται να είναι το κόστος νερού ανά κυβικό στους καταναλωτές στην διάρκεια ζωής του έργου; και τι σχέση θα έχει αυτό σε σχέση με τις τρέχουσες τιμές νερού αλλά και σε σύγκριση με το κόστος αφαλάτωσης νερού από τον Αλμυρό στις ίδιες ποσότητες;
5. Σήμερα είναι γνωστό ότι στο Ηράκλειο τιμολογείται περί το 50% του νερού που στέλνεται επεξεργασμένο προς κατανάλωση, επειδή έχουμε τεράστια σπατάλη σε «απώλειες δικτύου», ίσες με τις μισές ποσότητες νερού. Άρα, εάν σήμερα αντλούνται και στέλνονται περί τα 20 εκατ. κυβικά ετησίως στην γύρω περιοχή-πόλη του Ηρακλείου, τα έσοδα από τους καταναλωτές αφορούν τιμολόγηση μόλις περί των 10 εκατ. κυβικών νερού, με αποτέλεσμα και οι πολίτες να αγοράζουν το νερό αρκετά ακριβότερα.
Αντίστοιχα λοιπόν, είναι πιθανόν ότι μόλις το νερό του φράγματος μπει στο δίκτυο του Ηρακλείου, εκεί δεν θα «χαθεί» πάλι άνω του 50%, αυξάνοντας έτσι περεταίρω και το κόστος ανά κυβικό και επομένως μεταθέτοντας για ακόμα αργότερα την απόσβεση του έργου;
Προτάσεις για μελλοντικά δημόσια έργα
Τα δημόσια έργα πρέπει άμεσα «να μάθουν να πέφτουν αυστηρά μέσα» στους προϋπολογισμούς και να ξεχάσουμε τα ογκώδη «απρόβλεπτα» που γίνονταν εκτεταμένα και συχνά υπερδιπλάσια από τα «προβλέψιμα», όταν για σύγκριση στο εξωτερικό προκύπτουν συχνά μάλιστα ακόμα και επιστροφές επί του προϋπολογισμού των εργολαβιών, ενώ τα απρόβλεπτα εκτιμώνται όχι πάνω του 5%...
Επίσης, η όλη πολιτική για την προτεραιότητα-επιλογή των έργων πρέπει να βασίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό στο κόστος αλλά επίσης και στην σχέση (απόδοση έργου/κόστος). Η προτεραιότητα κάθε έργου θα πρέπει να έχει άμεση σχέση και με το συνολικό κόστος του και με την σχέση (απόδοση έργου/κόστος) έναντι άλλων λύσεων για το ίδιο έργο, αλλά και θα πρέπει να «δικαιολογείται» έναντι άλλου ή άλλων επίσης πολύ αναγκαίων έργων την ίδια χρονική περίοδο.
Αναμφισβήτητα, εάν ήταν γνωστό εκ των προτέρων ότι η επιλεγμένη λύση για ένα έργο θα κατέληγε σε κόστος υπερδιπλάσιο του σχεδιασμού της λύσης αυτής, τότε πιθανώς η λύση αυτή να ακυρώνονταν, δίνοντας προτεραιότητα σε άλλες λύσεις για το ίδιο έργο, ή πέραν του έργου αυτού, σε ένα ή περισσότερα το ίδιο αναγκαία αλλά εντελώς διαφορετικά έργα με καλύτερη τιμή στην σχέση (απόδοση έργου/κόστος).
Στο εξωτερικό ακολουθούνται ανελλιπώς διαδικασίες ελέγχου ποιότητας (Quality Control) σε κάθε αξιόλογο δημόσιο έργο, ώστε να προκύψει ποσοτικά και η σχέση απόδοση έργου/κόστος μεταξύ διαφορετικών εναλλακτικών λύσεων ή και έργων και να ιεραρχηθεί η σειρά κατασκευής των έργων πλέον αξιοκρατικά, ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες του τόπου. Στις διαδικασίες αυτές συμμετέχουν ειδικοί στο σχεδιασμό και στην κατασκευή, αντιπρόσωποι από διάφορες εμπλεκόμενες αρχές, αλλά και ενεργοί πολίτες.
Μέσα από αυτές τις διαδικασίες ελέγχου των έργων, εξασφαλίζεται ότι τα έργα που εγκρίνονται για να σχεδιαστούν και κατασκευαστούν, είναι ακριβώς αυτά που απαιτούνταν για την κοινωνία και ότι όλες οι πιθανές παράμετροι έχουν ληφθεί υπόψη, ότι οι προτεινόμενες λύσεις είναι οι βέλτιστες δυνατές λύσεις για το κόστος και για τον λόγο (απόδοση έργου/κόστος), ότι τελικά το έργο θα είναι πράγματι όσο γίνεται πιο χρήσιμο και ότι «υλοποιούμε και πληρώνουμε για ακριβώς τα έργα που θέλαμε» και όχι κάτι πιο ακριβό ή διαφορετικό...
Επίσης στο εξωτερικό, με την κατά ρουτίνα συμμετοχή πολιτών στις διάφορες φάσεις σχεδιασμού και κατασκευής έργων, επιτυγχάνονται έργα διαφανή, χωρίς εκπλήξεις για κανέναν, που επίσης καλύπτουν με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας προς την οποία ούτως ή άλλως αποδίδονται. Στην χώρα μας ισχύουν σχετικά, η ευρωπαϊκή συνθήκη του Aarhus και ο αντίστοιχος εθνικός νόμος Ν 3422/12.12.2005 για την πληροφόρηση των πολιτών αλλά απομένει ακόμα να νομοθετηθεί επαρκώς η συμμετοχή των πολιτών με όρους άμεσης δημοκρατίας.
Σπύρος Βροντινός,
Δρ. Πολιτικός Μηχανικός
