default-image

Μαθητές "έζησαν" τη σφαγή της Βιάννου μέσα από αφηγήσεις

Κρήτη
Μαθητές "έζησαν" τη σφαγή της Βιάννου μέσα από αφηγήσεις

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Συγκλονιστικές και άκρως, ανατριχιαστικές είναι οι μαρτυρίες που συγκέντρωσαν τα παιδιά της Β' τάξης του Πρότυπου Πειραματικού Γενικού Λυκείου Ηρακλείου, από τους ανθρώπους εκείνους που έζησαν την κτηνωδία του Ολοκαυτώματος της Βιάννου στη γερμανική κατοχή.

Μαρτυρίες που περιγράφουν με τον πιο λεπτομερή τρόπο τη θηριωδία που εκτυλίχθηκε, αφήνοντας πίσω της διαλυμένες οικογένειες, πίκρα και δυστυχία, βυθίζοντας στο πένθος τα χωριά της περιοχής, με τις αναμνήσεις να μένουν ακόμα χαραγμένες στη μνήμη για τους πατεράδες, τις μάνες και τα αδέλφια που χάθηκαν. Μαρτυρίες, οι οποίες καταγράφηκαν στα πλαίσια της συμμετοχής των παιδιών του Πειραματικού Σχολείου στο 2ο Μαθητικό και Φοιτητικό Διαγωνισμό Ιστορικού Ντοκιμαντέρ, στοχεύοντας για μια ακόμα φορά στο να αποσπάσουν ξανά το 1ο βραβείο.

Οι "ιστορίες" αυτές, όσες φορές και αν ακουστούν, όσες φορές και αν βγουν από το στόμα εκείνων που τις έζησαν, κάνουν τα μάτια να βουρκώνουν. Οι καρδιές ραγίζουν και η ιστορία μεταδίδεται από γενιά σε γενιά...

Συνολικά 35 μαθητές της Β' Λυκείου, από την αρχή του σχολικού έτους, ερευνούν και συλλέγουν πληροφορίες για τη μαρτυρική Βιάννο και για τη σφαγή που έγινε εκείνα τα χρόνια. Προκειμένου να φτιάξουν το ντοκιμαντέρ με το οποίο θα λάβουν μέρος στο διαγωνισμό, 15 από αυτά τα παιδιά βρέθηκαν στη Βιάννο την περασμένη Κυριακή, έχοντας την αμέριστη βοήθεια, καθοδήγηση και συμπαράσταση των φιλολόγων τους Μανώλη Κουρούμαλη, Μαρίας Πολυχρονάκη, Νίκου Ψαρομιλίγκου και Βαρβάρας Ρούσσου. Ιδιαίτερης σημασίας ήταν η βοήθεια του δημοσιογράφου Μανώλη Σπανάκη που εκδίδει την "Ηχώ της Βιάννου", ο οποίος συνέβαλε δραστικά στην έρευνα των παιδιών, τα οποία ήρθαν σε επαφή με τους ανθρώπους εκείνους που έζησαν στην περίοδο αυτή, όντας τότε στην ευαίσθητη ηλικία των 10-11 ετών. Έτσι, είχαν την ευκαιρία όχι απλά να ακούσουν, αλλά να ζήσουν την ιστορία. Την ιστορία που μιλά για τους γονείς, τα αδέλφια και τους παππούδες τους που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ, με τους ίδιους να μένουν πίσω έρημοι για να θυμούνται και να μην μπορούν να ξεχάσουν ποτέ. Όπως μας είπαν τα παιδιά, «μόνο στα μάτια αυτών των ανθρώπων μπορείς πραγματικά να νιώσεις, να αισθανθείς τη βαρβαρότητα που υπέστησαν τα χρόνια εκείνα της κατοχής».

Εμείς, με τη σειρά μας, μιλήσαμε με τα παιδιά και τους καθηγητές τους για να μας μεταφέρουν όσα ένιωσαν ακούγοντας όσα τους είπαν οι σημαδεμένοι από την ιστορία άνθρωποι, τις μαρτυρίες των οποίων προσπαθούμε να σας προβάλουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, μέσα από το ρεπορτάζ μας. Αφηγήσεις που συγκλόνισαν και τα ίδια τα παιδιά, βοηθώντας τα να μάθουν την ιστορία του τόπου μας. Αλλά παράλληλα να βγάλουν και τα δικά τους συμπεράσματα για τα όσα συνέβησαν.

Μαθητές του Πειραματικού Λυκείου Ηρακλείου βρέθηκαν την περασμένη Παρασκευή στη Βιάννο.

Ληδαλένα Λεβέντη: «Φρικτά βασανιστήρια»

«Μια μαρτυρία που με συγκίνησε, που μας έκανε όλους να ανατριχιάσουμε και να δακρύσουμε ήταν αυτή του κ. Βερβελάκη. Όπως μας είπε, τη μοιραία εκείνη ημέρα έλειπε με τον πατέρα του στα χωράφια. Όταν γύρισαν στο σπίτι, βρήκαν τα αδέρφια του να κείτονται νεκρά στην αυλή». Οι ίδιοι πάγωσαν. Ξέσπασαν σε σπαρακτικό κλάμα μπροστά στη θέα τους. Πλησιάζοντας τα κορμιά τους για να τα αγκαλιάσουν για τελευταία φορά, όταν τα παρατήρησαν, όσο είχε ακόμα ήλιο και μπορούσαν να διακρίνουν ξεκάθαρα τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και από πού είχε περάσει η σφαίρα, είδαν ότι στο μεν μικρό αδελφό του είχαν βγάλει τα δόντια. Και στη δε αδελφή του είχαν γδάρει τις πατούσες. Πράγμα που σημαίνει ότι τους βασάνισαν πριν τους σκοτώσουν. Σε κάποιους άλλους νεκρούς μάλιστα, όπως μας είπε, είχαν βγάλει και τα νύχια από τα δάχτυλα. Ενώ το ακόμα πιο συνταρακτικό ήταν ότι δεν είχαν πού να τους θάψουν και αναγκάστηκαν να τους φορτώσουν σε γάιδαρο για να τούς βάλουν τελικά σε ένα λάκκο. Ιστορία που πραγματικά με ταρακούνησε και με έκανε να κλάψω. Ήταν μεγάλος, 18 χρονών, όταν τα έζησε αυτά εκείνη την περίοδο ο κ. Βερβελάκης», είπε η Ληδαλένα Λεβέντη, μαθήτρια της Β' Λυκείου του Πειραματικού, που μαζί με τους άλλους συμμαθητές της βρέθηκαν στη Βιάννο.

Γιώργος Φραγκιαδάκης: «Η σκέψη και μόνο τον βασάνιζε»

«Από όσα μας διηγήθηκαν αυτοί οι άνθρωποι, εκείνο που χαράχτηκε περισσότερο μέσα στο μυαλό ήταν η μαρτυρία του πρώτου ανθρώπου από τον οποίο πήραμε συνέντευξη, ο οποίος ήταν τότε ανήλικος και συγκεκριμένα μόλις 16 ετών. Ήταν προγραμματισμένο να εκτελεστεί από τους Γερμανούς. Τελικά όμως μέσα από μια σειρά γεγονότων κατάφερε να γλιτώσει την εκτέλεση. Δεν μπορούσε βέβαια να πιστέψει πώς του χαρίστηκε η ζωή και έτσι είναι σήμερα ζωντανός να θρηνεί για το χαμό εκατοντάδων άλλων συγχωριανών του. Παρ' όλα αυτά, κάθε φορά που αναφερόταν στα όσα βασανιστήρια είχαν υποστεί από τους Γερμανούς και την αγωνία που ο ίδιος ένιωσε στο πετσί του για μέρες χάνοντας τον ύπνο του, με τη σκέψη αν θα χάσει τη ζωή του ή όχι να τον τρώει και να τον βασανίζει, έλεγε ότι ήταν τραγικό για ένα παιδί που δεν ευθυνόταν για κάτι», είπε ο μαθητής Γιώργος Φραγκιαδάκης.

Αλέξης Τουπής: «Τους έθαβαν με τα χέρια»

«Αυτό που δεν μπορούσα να πιστέψω ήταν το ότι δεν είχαν πού να θάψουν τους νεκρούς τους. Έβλεπες μέσα σε όλη αυτή τη φρίκη που διαδραματιζόταν γύρω σου τις γυναίκες, μόνες και απελπισμένες, με τα ίδια τους τα χέρια να θάβουν τους άντρες τους, από τα πτώματα των οποίων οι Γερμανοί έκοβαν πολλές φορές και τα δάχτυλα για να τους πάρουν τα χρυσά δαχτυλίδια και τις βέρες που φορούσαν. Μια ακόμη τραγική εικόνα που μας ανέφεραν ήταν πως έβλεπαν τα γουρούνια να πηγαίνουν να γλείφουν το αίμα από τα κεφάλια και το σώμα των εκτελεσμένων. Για μένα, αυτό ήταν το πιο συγκλονιστικό περιστατικό», τόνισε ο μαθητής Αλέξης Τουπής, αναφερόμενος στα όσα αποκόμισε από τις μαρτυρίες των Βιαννιτών.

Ευτυχία Καλογιαννάκη: «Καταδικασμένοι όσοι δε γνωρίζουν την ιστορία τους»

«Είδαμε στα πρόσωπα αυτών των ανθρώπων ζωγραφισμένη την απελπισία για όλα αυτά που υπέστησαν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους. Και ας μην ξεχνάμε και αυτό που είχε πει και ο φιλόσοφος Τζ. Σανταγιάνα, ότι "λαός που δε γνωρίζει την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει". Άρα θεωρώ ότι είναι εξαιρετικής σημασίας να ξέρουμε, αν μη τι άλλο, την ιστορία του τόπου μας». είπε η μαθήτρια Ευτυχία Καλογιαννάκη, προσθέτοντας πως «ήταν μια πολύ καλή πρωτοβουλία των καθηγητών μας να ασχοληθούμε με το διαγωνισμό για το Ολοκαύτωμα της Βιάννου».

Τζωρτζίνα Κυπριωτάκη: «Βουρκώνουν τα μάτια τους»

«Από όλη μας την εμπειρία στη Βιάννο αυτό που με συγκλόνισε ήταν πως οι άνθρωποι αυτοί, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια, αν και όλα όσα έζησαν τα έχουν πει και ξαναπεί άπειρες φορές, ακόμα συγκινούνται. Ακόμα βουρκώνουν και τους πιάνουν τα κλάματα όταν αφηγούνται τις ιστορίες αυτές. Και στις λένε τόσο ζωντανά σαν να τις ζουν ξανά και ξανά. Όταν μας τα διηγούνταν έκλαιγαν και το συναίσθημα ήταν πολύ αγνό. Μέσα από τα λόγια τους φάνηκαν η βαρβαρότητα και η χυδαιότητα των πράξεων των Γερμανών που τόσο πολύ πλήγωσαν τον ελληνικό λαό», είπε η Τζωρτζίνα Κυπριωτάκη.

Παντάνασσα Τέλλιου: «Δεν τους βοήθησαν»

«Το πιο συγκινητικό από όλα για μένα ήταν αυτό που μας είπε ο κ. Δασκαλάκης, ότι και αποζημιώσεις να δοθούν "το αίμα δεν πληρώνεται". Οι γερμανικές αποζημιώσεις τώρα πια δεν έχουν καμία αξία σε σχέση με τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνα τα χρόνια. Με το αίμα που χύθηκε. Με τις ζωές που χάθηκαν και με τις οικογένειες που ξεκληρίστηκαν. Ωστόσο, εκείνο στο οποίο επέμενε πάρα πολύ ήταν πως, ακόμα και μετά τον πόλεμο, το ελληνικό κράτος δεν τους παρείχε τη βοήθεια που άξιζαν. Ένιωθε πικρία διότι οι παθόντες περίμεναν βοήθεια, όμως ποτέ δεν τους ήρθε», είπε η μαθήτρια Παντάνασσα Τέλλιου.

Γιώργος Βενέρης: «Ανατριχιαστικές περιγραφές»

«Αυτό που με συγκίνησε ιδιαίτερα και μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν πώς ένα παιδί σε μια τόσο μικρή ηλικία των μόλις 10 ετών θα μπορούσε να έχει απομνημονεύσει σκηνές σαν και αυτές που μας αφηγήθηκε. Όπως για παράδειγμα αυτό που μας είπε ένας κάτοικος της Βιάννου, που δεκάχρονο παιδί τότε είχε την απορία να δει πώς είναι ένας άνθρωπος νεκρός. Και όταν μας διηγούνταν τις εικόνες που αντίκρισε ήταν σαν να τις ζει ξανά εκείνη τη στιγμή. Ήταν τόσο ανατριχιαστική και ζωντανή η περιγραφή του και τόσο βαθιά αποτυπωμένη στη μνήμη του που δε θα σβηστεί ποτέ, όπως μας είπε», ανέφερε ο μαθητής Γιώργος Βενέρης.

Ληδία Μαυράκη: «Τα στραβά μάτια»

«Εμείς πήραμε συνέντευξη από τον παπά της Βιάννου, τον παπα-Μανώλη Στρατάκη, που στην ευαίσθητη ηλικία των 10 ετών τότε θυμάται σαν να είναι σήμερα τους Γερμανούς να έχουν συγκεντρώσει στο σχολείο 500 άτομα για να τα εκτελέσουν και το μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο, Αρχιμανδρίτη τότε Ευγένιο Ψαλιδάκη να μπαίνει μπροστά για να σώσει τους συμπατριώτες του, λέγοντας στους Γερμανούς, που ήταν έτοιμοι να πατήσουν τη σκανδάλη, "αν θέλετε να σκοτώσετε εκείνους, θα πρέπει να σκοτώσετε και εμένα". Το αποτέλεσμα ήταν να ακυρωθεί η εκτέλεση με εντολή του Γερμανού στρατηγού και να σωθούν οι άνθρωποι αυτοί. Άλλο ένα περιστατικό που επίσης μοιράστηκε μαζί μας ήταν ότι γενικότερα οι Αυστριακοί στρατιώτες ήταν λιγότερο αυστηροί και πιο ανθρώπινοι από τους Γερμανούς. Πολλές φορές μάλιστα έκαναν "τα στραβά μάτια", όπως είπε, βοηθώντας τους Έλληνες. Κορυφαίο περιστατικό ήταν το γεγονός που εκτυλίχθηκε όταν ένας Αυστριακός στρατιώτης, θέλοντας να δείξει τη συμπόνια του προς έναν Έλληνα, έγινε αντιληπτός από Γερμανό στρατιώτη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους και οι δύο», τόνισε η μαθήτρια Ληδία Μαυράκη.

Δημήτρης Καλικάκης: «Κάθε μαθητής να αγαπήσει τη ζωή»

Την ίδια στιγμή οι καθηγητές, που μαζί με τα παιδιά φτιάχνουν το ντοκιμαντέρ για το διαγωνισμό, όπως και ο διευθυντής του Πρότυπου Πειραματικού Γενικού Λυκείου Ηρακλείου Δημήτρης Καλικάκης, δήλωσαν: «Επειδή ως σχολείο είμαστε πολύ ενεργοί σε διάφορες πρωτοβουλίες, σκεφτήκαμε ότι θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση να αναδειχθεί για μια ακόμα φορά το Ολοκαύτωμα της Βιάννου που δυστυχώς είναι άγνωστο όχι μόνο σε όλη την Ελλάδα, αλλά εν πολλοίς και στην Κρήτη. Ανάμεσα στις μαρτυρίες ήταν και η περίπτωση ενός Βιαννίτη του οποίου, όπως μας είπε, είχαν εκτελέσει τον πατέρα και τον παππού του. Εκείνος τότε ήταν 12 ετών. Η μητέρα του τον είχε στείλει μακριά μαζί με τον αδελφό του για να προφυλάξει τα παιδιά της και να μην τα βρουν οι Γερμανοί. Όταν όμως έφυγαν οι Γερμανοί, εκείνος θυμάται τον εαυτό του να ψάχνει ανάμεσα στα θαμμένα πτώματα να βρει τον πατέρα του. Και αφού βρήκε πρώτα τον παππού του στο σπίτι εκτελεσμένο κοντά στην πόρτα, μετά βρήκε τελικά νεκρό και τον πατέρα του. Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος, όταν τα παιδιά του έθεσαν το ερώτημα των γερμανικών αποζημιώσεων, με μια πραγματικά αυθόρμητη όσο και αποστομωτική απάντηση, μέσα μόλις σε λίγες γραμμές, απέδωσε ακριβώς το νόημα της απώλειας και του δυσαναπλήρωτου κενού, λέγοντας συγκεκριμένα: "Σάμπως τα λεφτά θα μου επιστρέψουν πίσω τον πατέρα μου; Τι να τα κάνω;".

Μια απάντηση ομολογουμένως συγκινητική», τόνισε ο καθηγητής Φιλολογίας Μανώλης Κουρούμαλης.

«Έχουμε ξαναλάβει μέρος σε αυτόν το διαγωνισμό, όπου μάλιστα είχαμε αποσπάσει το 1ο βραβείο πριν από περίπου δυο χρόνια. Τότε το ντοκιμαντέρ μας λεγόταν "Δυο Βαγγελιές". Ήταν μια πρωτότυπη, ιστορική έρευνα από αρχεία, εφημερίδες, συνεντεύξεις που αναφερόταν σε δυο κοπέλες από το Ηράκλειο, αντιστασιακές, οι οποίες εκτελέστηκαν σε ηλικία 18 ετών. Τις 'λέγαν και τις δυο Ευαγγελίες γι' αυτό και δώσαμε αυτό τον τίτλο. Τώρα λόγω του κ. Κουρούμαλη, ο οποίος έχει επαφή με τη Βιάννο, οργανώσαμε αντίστοιχα αυτήν την έρευνα», είπε η καθηγήτρια φιλόλογος Μαρία Πολυχρονάκη.

«Η βασική αποστολή του σχολείου είναι ο κάθε μαθητής να αγαπήσει τη ζωή. Αυτό γίνεται μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα, τα διάφορα μαθήματα και τις διάφορες εκδηλώσεις. Η συγκεκριμένη όμως δραστηριότητα, κατά την οποία τα παιδιά βγαίνουν εκτός του χώρου του σχολείου πραγματικά, βοηθά στο να επιτυγχάνεται ένας τέτοιος στόχος. Διότι βρίσκονται τα παιδιά κοντά σε ανθρώπους που είναι γνήσιοι φορείς της παράδοσης και του πολιτισμού μας. Έτσι μαθαίνουν από πρώτο χέρι την ιστορία όπως πραγματικά βιώθηκε και όχι όπως περιγράφεται μόνο στις σελίδες των εγχειριδίων. Πράγμα που δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα για τη ζωή αυτή καθαυτή», σημείωσε ο διευθυντής του Πρότυπου Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου Ηρακλείου Δημήτρης Καλικάκης.  

Μαρία Αντωνογιαννάκη

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News