Η Ελλάδα διαπραγματεύεται με τους πιστωτές και εταίρους της. Μοιάζει σαν ανέκδοτο, μετά από πέντε χρόνια διαπραγμάτευσης... ανέκδοτο, αλλά η πραγματικότητα μας λέει ότι αυτή τη φορά η ελληνική κυβέρνηση όντως αποφάσισε να απαιτήσει τα δίκαια του ελληνικού λαού.
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Στο μέτρο τέλος πάντων που αυτά τα δίκαια μπορούν να εξυπηρετηθούν μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μια οικονομική (κύρια και πάνω απ' όλα) ένωση που έχει ως στόχο να γίνουν ανταγωνιστικότεροι και ισχυρότεροι και πλουσιότεροι οι Ευρωπαίοι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι. Δηλαδή... όχι ακριβώς αυτό που λέμε "το συμφέρον του λαού". Αλλά αυτήν την ΕΕ έχουμε, με αυτήν πορευόμαστε. Και σε αυτόν τον κόσμο που υφίσταται, τον κόσμο που κάθε μέρα πάει "προς τα δεξιά", που έχει ως ευαγγέλιο τις ανθρωποφάγες νεοφιλελεύθερες πρακτικές και ιδέες, σε αυτόν τον κόσμο ζούμε, όχι σε έναν καλύτερο κόσμο. Ούτε καν στον κόσμο όπου ο καπιταλιστικός μονόδρομος έχει αντίπαλο μια Σοβιετική Ένωση. Όχι, σήμερα ο καπιταλισμός δεν έχει αντίπαλο, μόνο... συναγωνιστές.
Σε αυτόν τον κόσμο λοιπόν η Ελλάδα προσπαθεί να βρει το δίκιο της. Ο ελληνικός λαός παλεύει για να αποφύγει τη μοίρα της βουλγαροποίησης, για να σταματήσει η εσωτερική υποτίμηση, να μην εξαφανιστούν και τα τελευταία ψήγματα δικαιωμάτων στην εργασία και την ζωή, να σταματήσει η μετατροπή της μισθωτής εργασίας σε μισθωτή δουλεία.
Αναβολή εκτέλεσης
Οφείλω να το πω εξαρχής: οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος μας. Τουναντίον. Τα πράγματα είναι... πολύ ζόρικα. Στην καλύτερη περίπτωση - και αυτό μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις - μπορούμε να πετύχουμε... αναβολή εκτέλεσης. Και όχι επ' αόριστον.
Οπότε, τι προσπαθούμε να κάνομε με αυτήν την περίφημη διαπραγμάτευση; Μα, να πάρομε αυτήν την αναβολή, τι άλλο;
Η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, δεν διανοήθηκαν ποτέ να το κάνουν αυτό. Να προσπαθήσουν να βρουν μια λύση επωφελή για τον λαό.
Θυμάστε τον Γιώργο Παπανδρέου και "τα πιστόλια που μπήκαν στο τραπέζι"; Μόνο που... ποτέ δεν μπήκαν τα πιστόλια στο τραπέζι. Τα πιστόλια τα είχε ο Παπανδρέου και δεν ήταν απλώς... πιστόλια, μπαζούκας ήταν: βέβαιη κατάρρευση γερμανικών και γαλλικών τραπεζών σε περίπτωση ελληνικής στάσης πληρωμών, πανάκριβες (πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων) διασώσεις των τραπεζών αυτών από τις κυβερνήσεις τους, και στη συνέχεια εξαιρετικά πιθανή (αν όχι βέβαιη) διάλυση της ευρωζώνης.
Αυτά τα πιστόλια, ουδέποτε τα χρησιμοποίησε ο ΓΑΠ. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις του Φαλτσιάνι, δίνουν μια άλλη εκδοχή του "γιατί". Προσωπικά πιστεύω ότι ο ΓΑΠ ήταν εξαρχής αποφασισμένος να βάλει την Ελλάδα στο ΔΝΤ και "στον πάγο", όχι ότι... εκβιάστηκε στην πορεία για να το κάνει: είναι αρκετά ξεκάθαρο αυτό, καθώς είναι γνωστό ότι υπήρχε συμφωνία με τον Στρος-Καν ήδη από το καλοκαίρι του 2009, πριν καν γίνουν οι εκλογές που ανέδειξαν τον ΓΑΠ πρωθυπουργό.
Αντί λοιπόν να χρησιμοποιήσει τα πανίσχυρα όπλα που είχε, ο ΓΑΠ σύρθηκε σε μια άθλια συμφωνία (το πρώτο μνημόνιο) εσωτερικής υποτίμησης, το τυπικό "φάρμακο" που δίνει το ΔΝΤ στις χώρες που είναι οικονομικά άρρωστες - και το οποίο 9 στις 10 φορές αποτυγχάνει, προκαλεί τεράστια φτώχεια, ανεργία, ύφεση και ταραχές. Τα συμπεράσματα απ' αυτήν την "ανεξήγητη" ενδοτικότητα, βγαίνουν αβίαστα.
Για την κυβέρνηση Παπαδήμα που ότι της έφεραν το υπέγραψε δένοντας μας χειροπόδαρα, δεν θα κάνω κανένα σχόλιο - ήταν κυβέρνηση με "ειδική αποστολή" και την έφερε εις πέρας άψογα. Η κυβέρνηση Σαμαρά πάλι... μετά το πρώτο "κόψιμο της φτερούγας" που υπέστη κατά την πρώτη επίσκεψη στο Βερολίνο, όπου η Μέρκελ δήλωσε ξεκάθαρα στον τότε πρωθυπουργό "Αυτό είναι Αντώνη, μην ζητήσεις τίποτε άλλο γιατί δεν θα το πάρεις και θα μιλάς πλέον μόνο με τους υπαλλήλους της τρόικα", ε, δεν θα έλεγα ότι είδαμε ποτέ κάποια διαπραγμάτευση.
Και γιατί δεν έκαναν κανενός είδους διαπραγμάτευση όλοι αυτοί; Μα, διότι δεν χρησιμοποίησαν κανένα διαπραγματευτικό ατού. Όταν προσέρχεσαι να κλείσεις μια συμφωνία όπου όλα τα δεδομένα είναι εναντίον σου αλλά έχεις ένα "πυρηνικό" όπλο, το οποίο όμως... το 'χεις κλείσει σε ένα ντουλάπι και έχεις πετάξει το κλειδί, δεν κάνεις διαπραγμάτευση, πας ως πρόβατο επί σφαγή. Και δυστυχώς στην περίπτωση αυτή το πρόβατο που εσφάγη δεν είναι οι πρώην πρωθυπουργοί - αυτοί... μια χαρά είναι και βάλε - αλλά ο ελληνικός λαός. Το 90% των Ελλήνων, για να είμαστε ακριβείς, που εσφάγησαν, θύματα μιας διαπραγμάτευσης που ποτέ δεν έγινε.
Τώρα, τι;
Τώρα η κυβέρνηση όντως διαπραγματεύεται. Και ακολουθεί γενικά μια σώφρονα τακτική (για τέτοιου είδους διαπραγματεύσεις), αν και έχει κάνει εξαρχής κάποιες παραχωρήσεις που αδυνατίζουν τη θέση της. Σύμφωνα με κάποιους αναλυτές πρώτη παραχώρηση είναι καθαυτή η θέση "εμείς θέλομε να μείνομε στο ευρώ και προς την κατεύθυνση αυτή εργαζόμαστε επιδιώκοντας συμφωνία", ωστόσο αυτό δεν το θεωρώ εγώ παραχώρηση, διότι ούτως ή άλλως για να διαπραγματεύεται παναπεί ότι θέλει να έλθει σε συμφωνία.
Αυτό που εγώ όντως θεωρώ παραχώρηση που... έγινε νωρίς, ήταν η απαλειφή της λέξης "κούρεμα" από το λεξιλόγιο των κυβερνητικών παραγόντων, ήδη από την δεύτερη μέρα μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους. Και το θεωρώ λάθος, διότι σε τέτοιου είδους συζητήσεις, όπου η άλλη πλευρά έχει παγιωμένες θέσεις εκ διαμέτρου αντίθετες με τις δικές σου και είναι και το "ισχυρό μέρος", το σώφρον είναι να πας στην τελική κουβέντα με μια μαξιμαλιστική θέση που όντως δεν μπορεί να ικανοποιηθεί σε αυτήν την φάση (ρεαλιστικά μιλώντας) αλλά να το παρουσιάσεις ως μία μεγάλη "παραχώρηση" που κάνεις, προκειμένου να διευκολύνεις τη συμφωνία.
Ωστόσο η κυβέρνηση αυτό το ισχυρό χαρτί, το "ξόδεψε" πολύ νωρίς, σταματώντας κάθε κουβέντα για κούρεμα χρέους. Είναι προφανές ότι κάποιος τους το "δασκάλεψε" αυτό, αλλά δε θέλω να επεκταθώ περισσότερο. Θα δείξει αν όντως ήταν λάθος τακτική ή κίνηση υπαγορευμένη εκ των συνθηκών.
Η ελληνική πλευρά - πρέπει να το πούμε αυτό - προσέρχεται στην διαπραγμάτευση με προτάσεις που το νεοφιλελεύθερο διευθυντήριο της ΕΕ δεν μπορεί να αποδεχτεί στο σύνολο τους. Σε καμία περίπτωση. Ακόμη και δίχως το κούρεμα. Μιλάμε για τους ανθρώπους που ενώ δέχτηκαν να αφήσει ουσιαστικά ανέγγιχτο το Δημόσιο η κυβέρνηση Σαμαρά (προκειμένου να μη "εξοντωθούν" εντελώς οι κομματικοί στρατοί που επιτρέπουν την επιβίωση των "εκλεκτών" τους, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) και να μην γίνει τίποτε στον τομέα της απελευθέρωσης των επαγγελμάτων και να μην προχωρήσει καμία μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της φορολογικής δικαιοσύνης και αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας και της σωστής και γρήγορης απονομής της Δικαιοσύνης, αντίθετα πίεσαν αφόρητα και τελεσίδικα προκειμένου να γίνουν όλες οι "μεταρρυθμίσεις" που διέλυσαν την αγορά εργασίας και μετέτρεψαν τους μισθωτούς σε απασχολήσιμους δούλους. Βεβαίως εδώ υπήρχε και προθυμία των ντόπιων κυβερνώντων, αφού όλα αυτά έγιναν σε αγαστή συνεργασία με τις εργοδοτικές οργανώσεις και άλλα ντόπια κέντρα οικονομικής παραεξουσίας. Ωστόσο, ήταν απαιτήσεις των δανειστών.
Και περιμένουμε τώρα να μας πουν "οκ, πάρτε τα πίσω αυτά, δεν τρέχει τίποτε"; Μπα, χλωμό το βλέπω...
Η άλλη πλευρά
Και μια και πιάσαμε τους δανειστές, θα πω το απλό και αυταπόδεικτο: παρότι διάφορες πλευρές (κυρίως Γαλλία και Αυστρία) έχουν εκφράσει τη διάθεση τους να κάνουν ότι γίνεται για να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση και προς την κατεύθυνση αυτή εργάζεται και ο (εκλεκτός της Μέρκελ, μην το ξεχνάμε) πρόεδρος της Κομισιόν Γιουνκέρ, τα μηνύματα από τη Γερμανία είναι αυτά μιας απολύτως, 100% σκληρής και άτεγκτης στάσης: έχετε ένα πρόγραμμα, αν θέλετε να το συνεχίσετε έχει καλώς, αν όχι, πάτε στο καλό. Αυτή είναι η μόνιμη επωδός του Σόιμπλε, αυτά μέσες-άκρες λέει και η Μέρκελ (αν και μετά από το "τράβηγμα του αυτιού" από τον Ομπάμα, είπε και "φέρτε μας τις προτάσεις σας να τις δούμε" - όχι ότι αυτό αφήνει οποιοδήποτε πραγματικό περιθώριο).
Έχουμε λοιπόν από τη μια την ελληνική κυβέρνηση που παρότι γενικά παρουσιάζει μια στάση που θεωρείται "σκληρή", έχει ήδη κάνει πίσω στο μεγαλύτερη, σημαντικότερο και δυσκολότερο αίτημα της (το κούρεμα του χρέους) και από την άλλη τους δανειστές - δια στόματος Σόιμπλε - να λένε "δεν υποχωρούμε ούτε χιλιοστό".
Με αυτές τις συνθήκες, μόνο μια τακτική που θα εμπεριέχει το ρίσκο της πλήρους ρήξης, μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Αν η κυβέρνηση Τσίπρα άκουγε τους "σώφρονες" (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι) και πήγαινε για διαπραγμάτευση έχοντας πλήρως αποκλείσει την ρήξη, θα μπορούσαμε να μιλάμε ήδη για μία κωλοτούμπα μνημειακών διαστάσεων και για μια συνέχεια της ενδοτικής, καταστροφικής και ατελέσφορης πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης.
Βεβαίως η χρήση της ρήξης ως διαπραγματευτικό χαρτί (ή, έστω, ως "λυπηρό ενδεχόμενο που όμως μπορεί να προκύψει" εφόσον δεν υπάρξει υποχώρηση των δανειστών σε κάποια σημεία) είναι επικίνδυνη. Δεν θα κουραστώ να το γράφω: κάθε διαπραγμάτευση ουσίας, περιέχει και την πιθανότητα της αποτυχίας. Οι "διαπραγματεύσεις" της προηγούμενης κυβέρνησης δεν ήταν δυνατό να αποτύχουν, διότι δεν τέθηκε ποτέ το θέμα της ρήξης. Οπότε, ό,τι ζητούσαν οι δανειστές, το έπαιρναν. Ετσι απλά, υπαγόρευαν τους όρους τους στο 100%. Ωστόσο αυτές οι διαπραγματεύσεις που κάνει η κυβέρνηση Τσίπρα μπορεί να οδηγήσουν σε "ντουβάρι".
Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για τα πάντα.
Τι να περιμένουμε
Σε κάθε περίπτωση, είτε έτσι πάνε τα πράγματα, είτε αλλιώς, σήμερα δεν πρόκειται να βγει λευκός καπνός. Δεν προβλέπεται συμφωνία, για να το πούμε απλά. Σήμερα θα γίνουν γνωστές επίσημα και... κεκλεισμένων των θυρών οι θέσεις εκκίνησης των δύο πλευρών - οι ευρωπαϊκές θα είναι οι γνωστές, απόλυτες θέσεις των Γερμανών, το ξέρουμε. Όπως γνωρίζουμε και τις ελληνικές λίγο ή πολύ.
Οι πρώτες ζυμώσεις που θα γίνουν, θα δώσουν μια φευγαλέα εικόνα της συνέχειας, αλλά δεν κρίνεται τίποτε σήμερα. Ούτε καν αύριο στην σύνοδο κορυφής.
Αντίθετα, την ερχόμενη Δευτέρα είναι η κρίσιμη ημέρα, όπου θα καταλάβουμε που ακριβώς βρισκόμαστε.
Τα πράγματα λοιπόν είναι δύσκολα, αλλά όχι ...απελπιστικά. Περιμένουμε έχοντας υπόψη ότι θα πέσουμε πάνω σε πολλούς ύφαλους μέχρι να βρούμε (αν βρούμε) λύση. Οπότε, μην επηρεάζεστε από τις ενδιάμεσες "καντρίλιες" και το διπλωματικό παιχνίδι που θα παιχτεί.
