Το 1975 πέθανε ένας σταφιδέμπορας με μεγάλη περιουσία, ο Ιωάννης Σπ. Καλμπάκης. Καθώς δεν είχε την ευτυχία να δημιουργήσει δική του οικογένεια, την περιουσία του κληρονόμησαν τα ανίψια του. Όλη, εκτός από ένα ακίνητο μεγάλης αξίας επί της λεωφόρου Καλοκαιρινού, τα έσοδα από τα μισθώματα του οποίου χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία του κληροδοτήματος Καλμπάκη.
Σύμφωνα με τους όρους του διαθέτη, τα έσοδα από το κληροδότημα θα τα διαχειριζόταν επιτροπή της κοινότητας Απεσωκαρίου, με τρόπο τέτοιο ώστε να γίνονται κοινωφελή έργα στο χωριό. Τα χρόνια περνούσαν, τα έσοδα από το κληροδότημα έρρεαν, αλλά αυτά που έπρεπε να γίνουν στο Απεσωκάρι δε γίνονταν... Μικρή κοινωνία, κλειστά στόματα, καμία επίσημη καταγγελία.
Όλα αυτά ως το 1998. Τη χρονολογία που εφαρμόζεται το σχέδιο "Καποδίστριας" για τις υποχρεωτικές συνενώσεις κοινοτήτων. Σύμφωνα με το σχέδιο, το Απεσωκάρι εντάσσεται στο Δήμο Γόρτυνας, γεγονός που φέρνει τα πάνω κάτω στη διαχείριση και τους σκοπούς του κληροδοτήματος Καλμπάκη.
Ο μακαρίτης, βλέπετε, έβλεπε μακριά και δεν ήθελε σε μια τέτοια περίπτωση να καρπώνεται τα έσοδα από το κληροδότημα ολόκληρος ο Δήμος, αντί να διατίθενται αποκλειστικά για το Απεσωκάρι. Είχε προβλέψει, λοιπόν, ότι σε περίπτωση ένταξης του Απεσωκαρίου σε κάθε δήμο, το κληροδότημα θα περάσει στη διαχείριση του εκκλησιαστικού συμβουλίου και θα αξιοποιείται για να προικίζονται οι κοπέλες του χωριού.
Και - ω του θαύματος - οι νύφες στο Απεσωκάρι... πλήθυναν! Βρέθηκαν κοπέλες που, ξαφνικά, μετακόμισαν στο Απεσωκάρι, όπου και έμεναν 2-3 ημέρες την εβδομάδα. Σκοπός, να εξασφαλίσουν τον τίτλο της "μόνιμης κατοίκου Απεσωκαρίου", που ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να τις προικίσει ο μακαρίτης.
Η θυσία εμφανιζόταν μικρή μπροστά στο μέγεθος της προίκας, που κάποιες χρονιές είχε φτάσει και τις 45.000 ευρώ μετρητά. Σύμφωνα με τη διαθήκη, τις χρονιές που δεν υπήρχε νύφη η οποία να πληροί τις προϋποθέσεις που είχε θέσει ο διαθέτης, το ποσό θα το διέθεταν για κοινωφελή έργα, ενώ τις χρονιές που θα υπήρχαν δύο νύφες θα μοιράζονταν το ποσό...
Φέτος, υπάρχει μια κοπέλα που έκανε τα χαρτιά της, ωστόσο το ύψος της προίκας έχει πέσει κατακόρυφα, στις 18 με 19 χιλιάδες ευρώ. Πλέον τα κληροδοτήματα φορολογούνται με 30%, τα μισθώματα έχουν πέσει, ενώ επιπλέον αφαιρούνται τα έξοδα λογιστών και δικηγόρων, που προσπαθούν να πάρουν πίσω τα οφειλόμενα.
Σύμφωνα με το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, που διαχειρίζεται το κληροδότημα, παλαιότερος μισθωτής του ακινήτου της λεωφόρου Καλοκαιρινού έχει αφήσει απλήρωτα ενοίκια, ενώ ταυτόχρονα διεκδικείται δικαστικά ποσό 45 χιλιάδων ευρώ από μισθώματα που καταβλήθηκαν μεν, ουδέποτε χρησιμοποιήθηκαν δε για το σκοπό που προορίζονταν.
Όπως εξηγήθηκε στη "Νέα Κρήτη", το 2012 έκανε διαχειριστικό έλεγχο υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών. Με πόρισμά της, καταλογίστηκε ποσό ύψους 70 χιλιάδων ευρώ σε 15 άτομα. Κάποιοι επέστρεψαν κάποια χρήματα, με αποτέλεσμα να απομένουν 45 χιλιάδες ευρώ, για τα οποία γίνεται δικαστήριο.
Μέσω του κληροδοτήματος Καλπάκη, αρκετές είναι οι κοπέλες που απέκτησαν προίκα τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν, όμως, και χρονιές που νύφη δεν υπήρχε ούτε για δείγμα. Έτσι το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, αποτελούμενο από τον π. Δημήτρη Παπαδομανωλάκη, την Ελευθερία Πυρουνάκη και την Ειρήνη Παπαδάκη, αποφάσισε να τιμήσει τη μνήμη του Ιωάννη Καλμπάκη. Και να αξιοποιήσει τα αδιάθετα χρήματα του κληροδοτήματος για κοινωφελή σκοπό, όπως το ήθελε. Έτσι, ξεκίνησε η ανέγερση ενός Πνευματικού Κέντρου, που θα αποτελεί το κόσμημα του χωριού και σήμερα βρίσκεται στο στάδιο τοποθέτησης της σκεπής.
Οι όροι της διαθήκης και το μήνυμα: Προίκα μόνο σε όσες τη δικαιούνται...
Η προίκα του κληροδοτήματος έχει δελεάσει κάποιες κοπέλες σε βαθμό που έψαξαν νομικά παράθυρα για να την αποκτήσουν. Όμως, δικηγόρο έχει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, το οποίο διαμηνύει ότι τα χρήματα «θα τα παίρνουν μόνο αυτές που τα δικαιούνται. Οι υπόλοιπες δε θα τα παίρνουν».
Ας δούμε, όμως, ποιοι είναι οι όροι της διαθήκης και ποια τα δικαιολογητικά που θα πρέπει να κατατίθενται από τις αιτούσες:
* Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας που θα δηλώνει ότι η αιτούσα για 15 χρόνια ήταν ή είναι μόνιμη κάτοικος του Απεσωκαρίου.
* Υπεύθυνη δήλωση ότι δεν έχει πτυχίο.
* Φωτοτυπία ταυτότητας και εκκαθαριστικού εφορίας των τελευταίων 15 ετών.
* Βιβλιάριο τραπέζης Παγκρήτιας Συνεταιριστικής Τράπεζας.
* Ληξιαρχική πράξη γάμου μέχρι 10-1 κάθε έτους.
* Βεβαίωση από σχολείο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για το πού φοίτησε η αιτούσα.
* Να είναι Ελληνίδα και χριστιανή ορθόδοξη, καθώς αλλοδαποί και οικονομικοί μετανάστες αποκλείονται, σύμφωνα με τη βούληση του διαθέτη.
Σχετικά με την προϋπόθεση της μη κατοχής πτυχίου, το πράγμα εξηγείται ως εξής: Το 1975 που συντάχθηκε η διαθήκη, όποια κοπέλα τελείωνε το λύκειο διοριζόταν αμέσως στο Δημόσιο, οπότε είχε ως προίκα το μισθό της. Σήμερα, βέβαια, τα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά, καθώς πολλές πτυχιούχοι πανεπιστημίου είναι άνεργες και δεν έχουν το μισθό τους ως προίκα. Ωστόσο, οι όροι της διαθήκης είναι σαφείς και η μόνη παραχώρηση που μπορεί να γίνει είναι να μη θεωρείται "πτυχίο" το απολυτήριο λυκείου.
Ελένη Σταυρουλάκη
