Αίφνης στο διεθνές λεξιλόγιο περί Ελλάδας, προστέθηκε και μία ακόμη λέξη: η kolotoumpa - έτσι όπως τη διαβάζετε, εμφανίστηκε σε δημοσιεύματα ξένων μέσων ενημέρωσης.
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Η κωλοτούμπα είναι παλιά και σταθερή αξία στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Μάλιστα την έχουν τιμήσει δίχως καμία μα καμία εξαίρεση όλοι οι κρατούντες, ενώ ειδικά την εποχή των μνημονίων έχει αναχθεί σε ύψιστη εθνική αξία.
Ξεκινώντας από την κωλοτούμπα-σταθμό του ΓΑΠ, που τη μία μέρα μας διαβεβαίωνε ότι "λεφτά υπάρχουν" και έδινε τις έσχατες πελατειακές παροχές στους ψηφοφόρους του 44% και την άλλη μέρα μας σέρβιρε ένα επικό "δυστυχώς επτοχεύσαμεν" και μας έβαζε στο ΔΝΤ, περνώντας στην Α' κωλοτούμπα του Σαμαρά που την Τετάρτη έλεγε ότι το μνημόνιο είναι καταστροφικό, προβάλλοντας τα Ζάππεια και την Παρασκευή συμμετείχε σε κυβέρνηση... για την εφαρμογή και την παγίωση του μνημονίου, περνώντας στη συνέχεια μέσω των αλλεπάλληλων κωλοτουμπών (sic!) του Καρατζαφέρη, που κοιμόταν μνημονιακός και ξυπνούσε αντιμνημονιακός και τούμπαλιν, και καταλήγοντας στην Β' κωλοτούμπα του Σαμαρά, που παρουσίασε ένα προεκλογικό πρόγραμμα με 18 σημεία από τα οποία εφάρμοσε όταν εξελέγη... ακριβώς κανένα, η Κωλοτούμπα αποτελεί σαφώς μια διαδεδομένη εθνική πρακτική.
Στις κωλοτούμπες εξασκήθηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ, που την τελευταία διετία έκανε ουκ ολίγες. Με σειρά από κωλοτούμπες πέρασε από τη "σοσιαλιστική" ατζέντα του 2012 σε μια "διαχειριστική ατζέντα" με την οποία εξελέγη κυβέρνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να είναι νεόκοπος στο "υψηλό παιχνίδι" της πολιτικής στο ανώτερο επίπεδο, ωστόσο μαθαίνει γρήγορα και μη έχοντας τις αγκυλώσεις και τα βαρίδια του κατεστημένου, έχει πολύ μεγαλύτερο αέρα κινήσεων και ελιγμών. Και σε επιλογή προσώπων και σε επιλογή στρατηγικής και σε οτιδήποτε μπορεί να συνεκτιμήσει κανείς. Και φυσικά και σε ρεπερτόριο κωλοτούμπας.
Προεκλογικά αγαπημένο σπορ των αριστερών (τόσο εκείνων που θα ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ όσο και εκείνων που προτιμούν το ΚΚΕ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή άλλα σχήματα) ήταν να στοιχηματίζουν για... το εύρος και το βάθος της κωλοτούμπας που θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ μετεκλογικά, αλλά και το ζήτημα στο οποίο θα κάνει την πρώτη μεγάλη κωλοτούμπα.
Προσωπικά είχα αξιολογήσει τα ζητήματα αυτά ως εξής: οι πρώτες κωλοτούμπες θα αφορούσαν στο χρέος και τη μαξιμαλιστική απαίτηση για "άμεση διαγραφή", στο δημόσιο έλεγχο των τραπεζών και στις ιδιωτικοποιήσεις.
Κατά τα φαινόμενα, ακριβώς αυτές είναι και οι πρώτες κωλοτούμπες που συντελούνται. Όχι, δεν έχω προφητικές ικανότητες, απλώς ιχνηλατώντας στοιχειωδώς το διεθνές περιβάλλον και βλέποντας ρεαλιστικά τα πράγματα, ήταν ηλίου φαεινότερο ότι αυτά τα σημεία είναι εκείνα που ο ΣΥΡΙΖΑ θα δυσκολευόταν να περάσει.
Ωστόσο, η ικανότητα των ανθρώπων του ΣΥΡΙΖΑ θα κριθεί στο κατά πόσο θα μπορέσουν να χρησιμοποιούσαν αυτές τις κωλοτούμπες ως διαπραγματευτικά όπλα, πώς δηλαδή θα τις εντάξουν στη συνολική στρατηγική τους.
Ας δούμε ένα-ένα τα θεματάκια αυτά.
Το κούρεμα
Η απομείωση του χρέους με διαγραφή μεγάλου μέρους αυτού είναι μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Και είναι δύσκολη - όπως δε θα κουραστώ να γράφω - κυρίως λόγω της κίνησης των Γερμανών να μετατρέψουν το χρέος προς ιδιώτες σε διακρατικό. Εξασφάλισαν έτσι τη συναίνεση όλων των κυβερνήσεων, που στενάζουν κάτω από το βάρος ενός χρέους τεράστιου (όλες οι ευρωπαϊκές χώρες το έχουν αυτό το πρόβλημα), οπότε δε θα μπορούσαν να πουν στους πολίτες τους ότι θα κουρέψουν ελαφρά τη καρδία το ελληνικό χρέος, για να φορτωθούν εκείνοι περισσότερα βάρη.
Με δεδομένο ότι το υπέρογκο χρέος είναι παγκόσμιο πρόβλημα και ότι σιγά-σιγά ωριμάζει το αίτημα για μια "παγκόσμια επανεκκίνηση" της οικονομίας, που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συνολική ελάφρυνση των τεράστιων χρεών (τα οποία ξεπερνούν το... παγκόσμιο ΑΕΠ!), η προσπάθεια της Ελλάδας για να πετύχει διαγραφή του δικού της και μόνο χρέους πιθανότατα θα αποδεικνυόταν μια δονκιχωτική μάχη με τους ανεμόμυλους - με προδιαγεγραμμένη κατάληξη. Βεβαίως ελάφρυνση του χρέους δεν επιτυγχάνεται μόνο με κούρεμα, υπάρχουν και άλλοι τρόποι. Είτε μινιμαλιστικοί ("ασπιρίνες"), όπως η επιμήκυνση των λήξεων και το κούρεμα των επιτοκίων, είτε πιο ουσιαστικοί, που θα περιλαμβάνουν ρήτρες ανάπτυξης και προϋποθέσεις, πλέον των επιμηκύνσεων και της μείωσης των επιτοκίων. Ας πούμε αυτό το swap που πρότεινε ο Βαρουφάκης, που αν μη τι άλλο αυτά τα "κολπάκια" τα ξέρει καλά.
Και κατά τα φαινόμενα, η κυβέρνηση, επιδιώκοντας να αποκτήσει "αέρα" για να ανασάνει η ελληνική οικονομία, δίχως να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει το καταστροφικό για την ευρωζώνη αλλά και αυτοκαταστροφικό για την Ελλάδα "όπλο" της εξόδου από το ευρώ, θα κυνηγήσει τη "ρεαλιστική προοπτική". Δίχως να εγκαταλείπει το στόχο της διαγραφής χρέους, αλλά εντάσσοντάς τον σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, στην οποία κομβικό ρόλο θα παίξει (φυσικά) ο υπερατλαντικός παράγοντας.
Περνάμε στο δεύτερο θέμα, τον έλεγχο των τραπεζών από το Δημόσιο. Το ξεπούλημα των τραπεζικών μετοχών της προηγούμενης εβδομάδας, όταν κυριαρχούσε στα οικονομικά portal και φύλλα η προβληματική "πότε θα περάσουν οι διοικήσεις των τραπεζών υπό δημόσιο έλεγχο", έδωσε στην κυβέρνηση Τσίπρα ένα απτό δείγμα του τι την περιμένει αν επιμείνει σε αυτό το μέτρο: μπορεί να μοιάζει "δίκαιο" ο μεγαλομέτοχος των τριών εκ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (ο ελληνικός λαός) να αποκτήσει τον έλεγχό τους, αλλά οι αντιδράσεις σε αυτήν την κίνηση είναι δυσανάλογα σοβαρές σε σχέση με το μικρό (πρακτικό αλλά και ηθικό) κέρδος.
Οπότε ο Γιάννης Δραγασάκης άρχισε επαφές με τις διοικήσεις των τραπεζών, προκειμένου να τις διαβεβαιώσει ότι δεν είναι στα χαρτιά η αλλαγή διοικήσεων, αλλά και να τους ζητήσει να αρχίσουν να στηρίζουν εμπράκτως την ελληνική οικονομία αρχίζοντας επιτέλους να δίνουν δάνεια και όχι να "πακτώνουν" το χρήμα της ανακεφαλαιοποίησης σε άυλα προϊόντα "για τις δύσκολες μέρες". Και παράλληλα, κλείνει ένα μέτωπο με τις "αγορές", που θεωρούσαν περίπου δεδομένη την "κρατικοποίηση" των ελληνικών συστημικών τραπεζών και φυσικά αντιδρούσαν πολύ, πολύ αρνητικά. Άλλη μια κωλοτούμπα... με στρατηγική σημασία!
Στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, μπαίνουμε στο "ζουμί": στα απτά οικονομικά συμφέροντα, τα οποία έχουν επιβάλει παγκόσμια τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα του "όλα ιδιωτικά, όλα προς πώληση". Αυτήν την ατζέντα η Ελλάδα δε μπορεί να τη σπάσει. Μπορεί ίσως να την τρενάρει, να βάλει αστερίσκους, να κωλυσιεργήσει, αλλά δεν μπορεί να πάει κόντρα στο ρεύμα, διότι είναι μια πολιτική που αποτελεί το ιερό Γκράαλ του σύγχρονου καπιταλισμού. Οπότε κάθε σκέψη για ακύρωση των μεταρρυθμίσεων που έχουν γίνει πάνω σε οποιαδήποτε ιδεολογική ή ακόμη και πρακτική βάση θα φέρει την Ελλάδα σε ευθεία πορεία σύγκρουσης με τα συμφέροντα που ελέγχουν τις κυβερνήσεις - ακόμη και αυτήν των ΗΠΑ στην οποία προσβλέπει η Ελλάδα για συμπαράσταση σε αυτήν τη δύσκολη μάχη.
Οπότε και εδώ η κωλοτούμπα έχει στρατηγική σημασία, δε σημαίνει αναίρεση ή ακύρωση των στόχων αλλά... μετάθεσή τους. Και άλλωστε στη δεδομένη στιγμή οι στόχοι κρίνονται υπερβολικά φιλόδοξοι... ή όχι;
Θα έρθουν κι άλλες: Έξις, δευτέρα φύσις
Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτά τα θέματα που άπτονται του κεφαλαίου "Κωλοτούμπα" σχετικά με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Φοβούμαι ότι θα αναγκαστεί να κάνει κι άλλες. Πολλές, ίσως. Ενδεχομένως πάρα πολλές. Ορισμένες θα είναι κωλοτούμπες τακτικής, άλλες όμως... θα έλθουν για να μείνουν.
Το ζήτημα για το ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μόνο να επιτύχει εκεί όπου απέτυχαν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ - δηλαδή να κάνει μια ουσιαστική διαπραγμάτευση για το χρέος και το μνημόνιο, να αλλάξει τους όρους τους και να εξασφαλίσει ότι η ελληνική οικονομία θα αποκτήσει τη δυνατότητα να επανεκκινήσει, κι όχι να στενάζει κάτω από το βάρος μιας ηλίθιας λιτότητας που έχει επιβληθεί με καθαρά τιμωρητική λογική.
Αυτό είναι το πρώτο βήμα, μεγάλο και σημαντικό μεν (το σημαντικότερο!) αλλά... μόνο το πρώτο! Σιγά-σιγά θα πρέπει να αρχίσει το ξήλωμα του μνημονιακού στενού κορσέ, που μας έχει επαναφέρει στο 19ο αιώνα εξ απόψεως εργασιακών δικαιωμάτων και έχει δημιουργήσει στρατιές νεόπτωχων, ανέργων, αναξιοπαθούντων και έχει οδηγήσει την κάποτε ευημερούσα μέση τάξη να συρρικνωθεί στο 1/4 της προϋπάρχουσας.
Εφόσον αρχίσουν οι κωλοτούμπες στη σειρά, αυτό δεν πρόκειται να γίνει. Σαφώς και καθώς βρισκόμαστε σε διαπραγμάτευση, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις - αυτό σημαίνει "διαπραγμάτευση", κόβεις εσύ, κόβω εγώ, τα βρίσκουμε κάπου στη μέση ή τέλος πάντων σε ένα ρεαλιστικό σημείο επαφής. Οπότε θα κριθεί η κυβέρνηση από το πόσα θα δώσει, με τι ορίζοντα και με ποια προοπτική.
Για να έχει μια ελπίδα η δύσμοιρη τάξη των μισθωτών της χώρας να "αναντρανίσει", θα είναι απολύτως απαραίτητο να επανέλθει ο κατώτατος και κυρίως να επανέλθουν οι συλλογικές συμβάσεις, να εξαφανιστούν οι κλαδικές και ατομικές και να θωρακιστεί η μισθωτή εργασία από την εργοδοτική αυθαιρεσία. Με δεδομένο ότι αυτά είναι τα πρώτα μέτρα που επέβαλαν οι δανειστές, δε βλέπω πως θα μπορέσει να τα "διαπραγματευτεί" δίχως... κωλοτούμπα.
Και αν κάνει και σε αυτό το ζήτημα κωλοτούμπα, τότε μάλλον θα δούμε μια διακυβέρνηση... κωλοτούμπα. Κάπως σαν τη διακυβέρνηση Σαμαρά, στο πιο casual.
Οπότε, περιμένουμε και ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση Τσίπρα δεν πρόκειται να εθιστεί στις κωλοτούμπες, ούτε θα δώσει γη και ύδωρ (ίσως... μόνο λίγη γη) στους δανειστές για να πετύχει μια συμφωνία. Ελπίζουμε, κρατώντας πάντα μικρό καλάθι.
