Είναι γεγονός ότι έως και λίγες βδομάδες πριν τις εκλογές, πολλοί αναρωτιόνταν αν ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι "έτοιμοι" για να αναλάβουν κυβερνητικές ευθύνες.
Πιστεύω ότι είναι μία απορία που ώθησε αρκετούς δυνάμει ψηφοφόρους τους (πολιτικά κυρίως από τον χώρο του "κέντρου") να μην τους εμπιστευτούν, αφού η αμφιβολία για το αν ένα κόμμα που... μόλις προχθές με το ζόρι έμπαινε στη Βουλή, μπορεί να έχει αναπτύξει δομές τέτοιες και αντανακλαστικά που να του επιτρέπουν να κυβερνήσει, ήταν υπαρκτή. Ορισμένοι έφταναν στο σημείο - ορμώμενοι κυρίως από την πολυφωνία του ΣΥΡΙΖΑ που εκφραζόταν μέσα από τις διαφορετικές και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις των στελεχών του - να πουν ότι "μα, αυτοί δε θέλουν να κυβερνήσουν".
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Αντιλαμβάνομαι ότι όσοι είχαν τέτοιου είδους αντιρρήσεις, θα πρέπει σιγά-σιγά να αλλάζουν γνώμη. Ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει "σαν έτοιμος από παλιά". Δείχνει να έχει σχέδιο, να έχει "μελετήσει" καλά, να έχει οργανωθεί ακριβώς με γνώμονα την εξουσία και την αποτελεσματική διαχείριση αυτής.
Για όσους μπορούσαν να "διαβάσουν" τα μηνύματα, αυτό ήταν ολοφάνερο ήδη από την προ των εκλογών περίοδο. Ο ΣΥΡΙΖΑ τήρησε μια ιδιαίτερα έξυπνη προεκλογική τακτική, δεν αφέθηκε να παρασυρθεί από την κινδυνολογία και την "εκστρατεία του φόβου", βεβαίως αναγκάστηκε να συζητήσει επισταμένως το θέμα της οικονομίας αλλά αυτό δεν του έκοψε ψήφους τελικά. Ο Αλέξης Τσίπρας επέδειξε ένα συναινετικό πρόσωπο, δεν δίστασε να εναγκαλιστεί την Εκκλησία και τις παραδόσεις της (παρότι τήρησε τις αποστάσεις του) επέδειξε ένα προφίλ ηγετικό (κι ας χρειάστηκε να... κοπιάρει τόσο τον Ανδρέα Παπανδρέου) και γενικώς κέρδισε τις εντυπώσεις, δείχνοντας ότι δεν αυτοσχεδιάζει προχωρώντας, αλλά έχει σχέδιο και θέση.
Αναρωτιόμουνα κι εγώ αν αυτό το σχέδιο και θέση έχει αντίκρισμα και στην κυβερνητική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ - η "αντίθεση" είναι εύκολη, το να παρουσιάσεις μια θέση και κυρίως το να την βάλεις από "το χαρτί", στην πράξη, είναι το δύσκολο.
Τα πρώτα δείγματα γραφής, δείχνουν ότι η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα σκοπεύει να προσπαθήσει - τουλάχιστον - να ανταποκριθεί σε αυτές τις δυσκολίες.
Καταρχήν η ανακοίνωση των ονομάτων των υπουργών της κυβέρνησης, έδωσε το στίγμα:
- Τα υπουργεία περιορίστηκαν σε αριθμό, ώστε να εξασφαλιστεί προφανώς καλύτερος έλεγχος και ενιαία πολιτική, αλλά ταυτόχρονα δεν υιοθετήθηκε "μικρό και ευέλικτο σχήμα", κάτι που δείχνει αφενός ότι ο Αλέξης Τσίπρας περιμένει από όλους να παρουσιάσουν έργο και δεν σκοπεύει να κάνει "κεντρική διαχείριση" με εντολές και αφετέρου ότι όπου υπάρχει ανάγκη θα υπάρχει και ένας αρμόδιος υπουργός, αναπληρωτής ή υφυπουργός.
- Τα πρόσωπα που μετέχουν στην κυβέρνηση, δεν "ξέχασαν" σε μία μέρα τις προεκλογικές εξαγγελίες και δεσμεύσεις, όπως κάνουν ανελλιπώς όλες οι κυβερνήσεις από καταβολής ελληνικού κράτους. Ήδη ανακοινώθηκαν από "επίσημα χείλη" οι προτεραιότητες ανά υπουργείο (ανεπίσημα, φυσικά, σε δηλώσεις) και αυτές είναι απολύτως εναρμονισμένες με το πρόγραμμα "άμεσης εφαρμογής" που είχε εξαγγείλει προεκλογικά ο Αλέξης Τσίπρας.
- Η επιλογή των προσώπων που μετέχουν στη νέα κυβέρνηση, δείχνει περισσότερο διάθεση επιλογής των κατάλληλων ανθρώπων στις κατάλληλες θέσεις και λιγότερο διάθεση "ικανοποίησης" όλων των στελεχών, πτερυγών, τάσεων και συνιστωσών. Επίσης ο Αλέξης Τσίπρας δε δίστασε να συμπεριλάβει πολλούς εξωκοινοβουλευτικούς και άτομα που δεν έχουν σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, πολιτικά ή κομματικά. Η επιλογή μερικών πολύ συγκεκριμένων προσώπων δείχνει ότι η ίδια η σύνθεση της κυβέρνησης περνά μηνύματα. Λ.χ. στο οικονομικό επιτελείο για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια δεν βρίσκεται άνθρωπος των τραπεζών. Αυτό λέει πολλά. Επίσης επελέγησαν πρόσωπα που δεν έχουν εξαρτήσεις από συγκεκριμένα οικονομικά κέντρα και χώρους, κάτι που επίσης δείχνει μια διάθεση απεμπλοκής από τα συμφέροντα που λυμαίνονται τον λαό της χώρας - βεβαίως η "διάθεση" από μόνη της δε φτάνει, αφού οι σχέσεις που δεν υπάρχουν σήμερα, μπορούν να "χτιστούν" αύριο. Και το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου... "άφθαρτο" ξεκίνησε. Αλλά για τα πρώτα δείγματα γραφής μιλάμε (και κρίνουμε). Το μέλλον... θα έλθει και θα αξιολογηθεί στην ώρα του.
- Επίσης, η επιλογή των προσώπων δείχνει ότι έχουν προηγηθεί διαβουλεύσεις, ενδελεχείς σκέψεις και ένας σχεδιασμός που να μπορεί να υπηρετηθεί από αυτά τα πρόσωπα. Αν και δεν έλειψαν οι "γκέλες" που κατά κανόνα γίνονται στις συνθέσεις υπουργικών συμβουλίων, τα περισσότερα πρόσωπα φαίνεται ότι ήταν γνωστό ήδη... προεκλογικά τι θέσεις θα αναλάμβαναν.
Όλα αυτά βεβαίως δε σημαίνουν ότι τα νέα πρόσωπα θα είναι ντε και καλά... επιτυχημένα. Τουναντίον, αδοκίμαστοι είναι, όπως αδοκίμαστη είναι και η δομή του ΣΥΡΙΖΑ. Οι περισσότεροι δεν είναι "πολιτικοί γόνοι" όπως είναι η πλειοψηφία των βουλευτών (και των υπουργών, άρα) της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, αλλά είναι "κανονικοί άνθρωποι" που καλούνται να ασκήσουν πολιτική εξουσία. Και αυτό φαίνεται στην παρουσία, στις δηλώσεις, στο "στήσιμο" τους. Πέραν των "επαγγελματιών" (Δραγασάκης, Σταθάκης και 3-4 ακόμη) οι υπόλοιποι μοιάζουν... παράταιροι ως υπουργοί. Δεν έχουν το "στήσιμο" των υπουργών που είχαμε συνηθίσει.
Είναι κακό αυτό; Όχι, τουναντίον. Απλώς προσπαθώ να επισημάνω ότι η πολιτική είναι μια τέχνη που μαθαίνεται με επίπονες προσπάθειες και η διακυβέρνηση είναι ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση. Κάποιοι φαίνεται ότι έχουν κάνει ταχύρυθμα μαθήματα, κάποιοι άλλοι χρειάζονται δουλειά ακόμη. Εκ του αποτελέσματος, όμως, κι όχι σε επίπεδο προθέσεων, θα κριθούν όλοι.
Η "παραφωνία" ΑΝ.ΕΛ.
Κάποιοι θα επισημάνουν (με το δίκιο τους) ότι οι ΑΝ.ΕΛ. που συμμετέχουν στην κυβέρνηση είναι μια παραφωνία σε όλα τα παραπάνω. Θα συμφωνήσω, μέχρις ενός σημείου. Σαφώς και η εικόνα των γνωστών λαϊκοδεξιών ή και... ψιλοφιλελεύθερων (λ.χ. Σγουρίδης) σε μια κυβέρνηση με "αριστερό πρόσημο" (θεωρητικά τέλος πάντων) δεν είναι ακριβώς ταιριαστή... Ωστόσο οι ΑΝ.ΕΛ. είναι επιλογή στρατηγικής συνεργασίας για τον Αλέξη Τσίπρα, καθώς προσπαθεί να σηματοδοτήσει κάτι. Και αυτό το "κάτι" δεν αποκλείει την ανανέωση της συνεργασίας, την διακοπή της, ή και την υποκατάσταση της με άλλους χώρους, ανάλογα με τις μελλοντικές εξελίξεις.
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε διαδικασία "πασοκοποίησης", θα πρέπει να αναζητήσουμε τις μελλοντικές συμμαχίες του σε σχήματα που βρίσκονται στη Βουλή και τα οποία έχουν κεντροαριστερό πρόσημο - αλλά αυτά βρίσκονται στο μέλλον. Σήμερα επέλεξε να δώσει ένα "αντιμνημονιακό" πρόσημο στην κυβέρνηση και επέλεξε το μοναδικό σύμμαχο που μπορούσε να τον βοηθήσει στην κατεύθυνση αυτή, δίχως να έχει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις (όπως θα είχε λ.χ. το ΚΚΕ). Ο Πάνος Καμμένος χαίρεται που είναι στην κυβέρνηση, χαίρεται ακόμη περισσότερο που πήρε το υπουργείο Άμυνας και κατά τα λοιπά θα αφήσει τον Αλέξη Τσίπρα και το επιτελείο του να κάνουν τη δουλειά τους - όποια κι αν είναι αυτή.
Ποια "αριστερά";
Ο Αλέξης Τσίπρας αίφνης, από το βράδυ της 25ης Ιανουαρίου, φαίνεται να... διέγραψε από το λεξιλόγιο του την λέξη "Αριστερά". Παρότι πολιτεύτηκε ως αριστερός, παρότι στο 27% του περασμένου Μάη έφθασε ανεμίζοντας τη σημαία της Αριστεράς, η κυβερνητική πραγματικότητα φαίνεται ότι υπαγορεύει (τουλάχιστον στο μυαλό του Αλέξη Τσίπρα) την... εξαφάνιση της Αριστεράς.
Δεν ξέρω αν αυτό είναι "στρατηγική επιλογή" ή αντιμετωπίζεται ως "πολιτική αναγκαιότητα" για να μην τρομάξουν οι νοικοκυραίοι που του έδωσαν το επιπλέον 10% που τον έφερε στην κυβέρνηση. Ωστόσο οι περισσότεροι υπουργοί του συνεχίζουν να μιλούν για "Αριστερά" και ορισμένοι συνεχίζουν να έχουν μαξιμαλιστικές (αριστερές) προσδοκίες. Αλλά οι τελευταίοι είναι πια μικρή μειοψηφία και ειδικά μέσα στο νέο υπουργικό συμβούλιο: τρεις εκ των 40 της "Αριστερής Πλατφόρμας", την ώρα που οι "σημιτικογενείς" είναι τέσσερις, οι ΑΝΕΛ άλλοι τόσοι και οι παπανδρεϊκοί δύο; Τι μας λέει αυτό; Τι άλλο πέρα από το προφανές: επί του παρόντος ξεχνάμε το αριστερό πρόσημο. Αν αυτό είναι μόνιμη στρατηγική επιλογή, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι... το νέο ΠΑΣΟΚ. Αν όχι, τότε θάχουμε εκπλήξεις στο μέλλον. Θα στοιχημάτιζα στο πρώτο.
Οι επιλογές στη συνέχεια
Η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ το παιχνίδι της πολιτικής το γνωρίζει καλά. Το σημείωσα ήδη και στον πρόλογο αυτού του κειμένου. Ο Αλέξης Τσίπρας επένδυσε σε συγκεκριμένες προσωπικές σχέσεις με πολιτικές προεκτάσεις: ο Πάνος Καμμένος ήταν μία τέτοια επένδυση, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι άλλη μία τέτοια. Όταν καλλιεργούσε τη σχέση του με τον νυν Επίτροπο, τότε υπουργό Άμυνας, ο Αλέξης Τσίπρας είχε στο μυαλό του το μέλλον. Ήδη ετοιμάζει την απόλυτη (πολιτικά) κίνηση ματ, με την στήριξη του Δημήτρη Αβραμόπουλου για την Προεδρία της Δημοκρατίας.
Υπάρχουν πολλές αντιδράσεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτήν την προοπτική και θα είναι η πρώτη δοκιμασία της νέας κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος - φρονώ ότι θα υπάρξουν "διαρροές". Ωστόσο πολιτικά είναι η απόλυτη κίνηση ματ: σηματοδοτεί την "συναινετική στροφή" του ΣΥΡΙΖΑ, το "νέο ήθος" που λέει ότι φέρνει στην ελληνική πολιτική σκηνή, ικανοποιεί τους κυβερνητικούς εταίρους ΑΝ.ΕΛ., "αδειάζει" την θέση επιτρόπου στην ΕΕ ώστε να πάει ο Μηλιός και τέλος (και ίσως το κυριότερο) κάνει... άνω κάτω τη Νέα Δημοκρατία, ωθώντας την ΚΟ της σε (προσωρινή και επί της ψηφοφορίας) διάσπαση και τον Αντώνη Σαμαρά σε περιπέτειες.
Έξωθεν τα σπουδαία
Όλα αυτά ωραία και καλά, αλλά θα πρέπει να συγκρατήσουμε στο μυαλό μας τούτο: η Ελλάδα δεν είναι νησίδα στο πουθενά. Είναι μέρος ενός πολύπλοκου πλέγματος αλληλοεξαρτήσεων και συμφερόντων. Και τα βάσανα του λαού της δεν προέκυψαν λόγω "ελληνική ιδιαιτερότητας" αλλά διότι στην χώρα μας εφαρμόζονται οι διεθνώς κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορέσει να απεμπλακεί από αυτήν την "υποχρέωση", ελάχιστα πράγματα θα μπορέσει να κάνει. Δηλαδή η επιτυχία του σχετίζεται με το τι θα μας έλθει απέξω. Απλά.
Δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι παρήγορο, ευχάριστο και ιδιαίτερα ανακουφιστικό, να βλέπεις επιτέλους, μετά από τρεις κυβερνήσεις "σε διατεταγμένη υπηρεσία" που απλώς διεκπεραίωναν εντολές του Βερολίνου και των Βρυξελλών, μια κυβέρνηση που φαινομενικά (έστω!) να λέει ότι θέλει να κυβερνήσει πραγματικά, με γνώμονα το συμφέρον εκείνων που την ψήφισαν και όχι εκείνων των ντόπιων ή ξένων κέντρων εξουσίας που την χρηματοδοτούν και την κρατούν στην εξουσία.
