Η χώρα μας έχει περίπου 55.000 στρέμματα θερμοκηπίων, στην πλειονότητα τους καλυμμένα με πλαστικό, από τα οποία περίπου τα μισά είναι στη νότια Κρήτη.
Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες της νότιας Κρήτης συγκροτούν τη σημαντικότερη οικονομικά αγροτική δραστηριότητα με ετήσιο ακαθάριστο γεωργικό εισόδημα που υπερβαίνει τα 120.000.000 ευρώ. Η παραγωγή των εκτός εποχής κηπευτικών, σχεδόν καλύπτει τις εθνικές ανάγκες τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες, ενώ περίπου το 25% της παραγωγής εξάγεται κυρίως στη Γερμανία.
Περισσότερες από 3.000 θερμοκηπιακές εκμεταλλεύσεις, που τα τελευταία χρόνια έχουν εκσυγχρονισθεί και ήδη βρίσκονται υπό καθεστώς πλήρους πιστοποίησης της παραγωγής, στηρίζουν ενεργά όχι μόνο την τοπική οικονομία, αλλά υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό σχετικούς τομείς της εθνικής οικονομίας, όπως οδικές μεταφορές, ναυτιλία, βιομηχανία χάρτου, μετάλλου, ξύλου, αγροχημικών, φυτωρίων, μηχανημάτων ψύξης, διαλογής και συσκευασίας, δημιουργώντας ένα συνολικό κύκλο εργασιών και απασχόλησης πολλαπλάσιο εκείνου του προαναφερθέντος ακαθάριστου γεωργικού εισοδήματος.
Αξιοποιώντας το πλεονεκτικό οικοκλιματολογικό περιβάλλον της νότιας Κρήτης, το οποίο βοηθά στην παραγωγή χωρίς θέρμανση, λόγω συνεχούς ηλιοφάνειας και επομένως αμελητέα ποσότητα επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας με διοξείδιο του άνθρακα, είναι εφικτό να αξιοποιηθεί η δυνατότητα εντατικής εκμετάλλευσης οριακών εδαφών σε δύσβατες και αραιοκατοικημένες περιοχές, με αποτέλεσμα τη συγκράτηση του πληθυσμού στην περιφέρεια.
Με τη μέγιστη εκμετάλλευση της αποδοτικότητας της χρήσης του νερού άρδευσης, τη βεβαιωμένη ικανότητα παραγωγής ποιοτικών κηπευτικών, ιδιαίτερα σήμερα με την ορθολογική χρήση των εισροών λόγω πιστοποίησης και την υψηλότερη απόδοση στο Ακαθάριστο Γεωργικό Εισόδημα που υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ανά στρέμμα, η συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει απαραίτητα ανάγκη συνεχούς επιστημονικής, τεχνολογικής και καθοδηγητικής υποστήριξης.
«Η αναγκαιότητα της παρουσίας ενός ιδρύματος Εφαρμοσμένης Έρευνας εξειδικευμένου στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες θεωρείται αυτονόητη», τονίζει ο ιολόγος ερευνητής και πρώην προϊστάμενος του Σταθμού Γεωργικής Έρευνας Ιεράπετρας - που είναι κλειστός σήμερα - κ. Απόστολος Αυγελής.
Στο νομό Λασιθίου υπήρχε ο Σταθμός Γεωργικής Έρευνας Ιεράπετρας του πρώην ΕΘΙΑΓΕ. Μονάδα που ιδρύθηκε το 1962 και μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 στήριξε αποτελεσματικά - με τα τότε δεδομένα - τη διάδοση και ανάπτυξη των καλλιεργειών στα θερμοκήπια της Κρήτης. Την περίοδο 2002 έως 2010 με μόλις τέσσερις διοικητικούς υπαλλήλους και έναν τακτικό ερευνητή, που εκτελούσε χρέη προϊσταμένου, με μια ημερήσια παρουσία ανά εβδομάδα, ο Σταθμός πραγματοποίησε 15 έργα εφαρμοσμένης έρευνας, χρηματοδοτούμενα από τρίτους (339.910 €).
Στόχευαν στην επίλυση επίκαιρων σημαντικών φυτοτεχνικών και φυτοπροστατευτικών προβλημάτων.
Κατέστησε λειτουργικό το αγρόκτημα των 28 στρεμμάτων, όπου υπάρχουν 4,5 στρέμματα θερμοκηπίων, διαλογητήριο, ψυκτικός θάλαμος 40 κ.μ., καθώς και ένα δικτυοκήπιο 132 τ.μ., ενήργησε αποτελεσματικά για την κατασκευή του νέου κτιρίου 180 τ.μ. στο Αγρόκτημα, καθώς και στο εξοπλισμό των γραφείων και εργαστηρίων του με σημαντικές χορηγίες τρίτων (τα εγκαίνια έγιναν το Δεκέμβριο του 2006) και εφάρμοσε δημόσια τακτική ενημέρωση για τα δρώμενα και τα πεπραγμένα του Σταθμού στην τοπική κοινωνία, στους αγρότες και γεωτεχνικούς με ημερίδες και επισκέψεις στα πειραματικά έργα, ενώ παράλληλα η ερευνητική δραστηριότητα εμφανίστηκε με δύο δημοσιεύσεις σε εθνικά περιοδικά και σε τρία εθνικά συνέδρια. Σήμερα ο Σταθμός Γεωργικής έρευνας Ιεράπετρας, έχει πλήρως αδρανοποιηθεί, έχει βάλει "λουκέτο", και φημολογείται η εκποίηση του μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.
Η χώρα μας, ιδιαίτερα σήμερα, δεν έχει την πολυτέλεια να υπονομεύσει τομείς της φυτικής παραγωγής, όπως τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, που για δεκαετίες έχουν δείξει αυτοδύναμη βιωσιμότητα χωρίς επιδοτήσεις, συνεχή ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα και σημαντικό εξαγωγικό προσανατολισμό.
Η εισαγωγή της απαραίτητης νέας τεχνογνωσίας, σχετικής με τη θερμοκηπιακή καλλιέργεια κηπευτικών από τις ανταγωνιστικές χώρες δεν διαφαίνεται ευχερής ούτε πάντοτε επωφελής, τόσο λόγω των διαφορετικών στόχων, απαιτήσεων και δομών που ισχύουν εκεί.
Οι ελλείψεις σε θέματα τεχνογνωσίας αφορούν πρωτίστως, τη δημιουργία πλεονεκτικού και προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες πολλαπλασιαστικού υλικού. Κατά την περίοδο 2002-2010 έγιναν σημαντικά βήματα με τη δημιουργία καθαρών σειρών που σήμερα δεν υφίστανται.
Υστέρηση υπάρχει στην επισήμανση, διατήρηση και ανάδειξη τοπικών παραδοσιακών ειδών και ποικιλιών (προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ), στο σχεδιασμό καλλιεργητικών δομών, τεχνικών και επεμβάσεων που επηρεάζουν την ποιότητα και το κόστος της παραγωγής στο θερμοκήπιο, στη στρατηγική αντιμετώπισης εχθρών και ασθενειών των φυτών, σύμφωνα με τις αρχές της ελαχιστοποίησης των εισροών και προστασίας του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος, και στην επίλυση προβλημάτων θρέψης και γονιμότητας εδαφών στο περιβάλλον του θερμοκηπίου.
«Αυτά είναι ορισμένα από τα προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης προκειμένου να διατηρηθεί, να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί η θερμοκηπιακή δραστηριότητα, ενώ παράλληλα θα αυξηθεί και θα "θεσμοθετηθεί" η εμπιστοσύνη για την ποιότητα και ασφάλεια της θερμοκηπιακής παραγωγής, με απώτερο στόχο την παραγωγή κρητικών κηπευτικών εκτός εποχής αναγνωρίσιμων στην παγκόσμια αγορά», επισημαίνει ο κ. Αυγελής, που συνεχίζει τον αγώνα του για να μην σβήσει η αγροτική έρευνα.
«Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνο από μια συγκροτημένη ερευνητική μονάδα, που θα έχει στελεχωθεί με ερευνητές και προσωπικό υποστήριξης, εργαστηριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό, ανάλογο της σημασίας της Κρητικής Θερμοκηπιακής Βιομηχανίας. Βέβαια η συνεργασία με τις άλλες Μονάδες του πρώην ΕΘΙΑΓΕ Κρήτης, σήμερα με τα Τμήματα του Ινστιτούτου Ελιάς, Υποτροπικών και Αμπέλου Χανίων, καθώς και με το Κέντρο Αγροτικής Ανάπτυξης Νησιωτικής Οικονομίας Ηρακλείου, σε αντικείμενα και θέματα που χρήζουν συμπληρωματικών δράσεων και εκπαίδευσης, θα ενισχύσει την αποδοτικότητα και θα συντομεύσει το χρόνο εφαρμογής παραδοτέων», καταλήγει ο κ. Αυγελής.
Του Νίκου Πετάση
