Ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς της Αριστεράς στην Ευρώπη, ο Ιταλός κομμουνιστής Αντόνιο Γκράμσι, έλεγε για τη φιλοδοξία: «Θα μπορούσε η πολιτική - δηλαδή, η ιστορία στη διαμόρφωσή της - να υπάρξει χωρίς φιλοδοξία!
Του Γιώργου Σαχίνη
Η "φιλοδοξία" έχει αποκτήσει υποτιμητική χροιά και νόημα για δύο βασικούς λόγους: (1) Διότι η (υψηλή) φιλοδοξία συγχέεται με τις ασήμαντες φιλοδοξίες. Και (2) διότι πολύ συχνά η φιλοδοξία έχει οδηγήσει στην οπορτουνισμό και την προδοσία από εκείνες τις παλαιές αρχές και τους παλιούς κοινωνικούς σχηματισμούς που, κατά πρώτο λόγο, παρέχουν τις συνθήκες, οι οποίες επιτρέπουν στο φιλόδοξο άτομο να στραφεί σε πιο προσοδοφόρες και αμέσως κερδοφόρες δραστηριότητες. Τελικά, ο τελευταίος λόγος μπορεί να αναχθεί στον πρώτο: Όλα έχουν να κάνουν με ασήμαντες φιλοδοξίες που είναι σε βιασύνη και θέλουν να αποφύγουν το γεγονός ότι πρέπει να ξεπεράσουν πάρα πολλές (ή μεγάλες) δυσκολίες [ή ότι χρειάζεται να διατρέξει πάρα πολλούς κινδύνους]».
Στην Ελλάδα της κρίσης, οι περισσότερο ρομαντικοί προσδοκούσαμε ότι θα γινόταν ένα ιστορικό... ξεσκαρτάρισμα σε παθογενείς νοοτροπίες και συμπεριφορές, και φυσικά τους... φορείς τους. Κάτι τέτοιο δυστυχώς, για την ώρα, δε συνέβη. Και παρακολουθώντας κανείς το δημόσιο βίο, βλέπει με θλίψη να στριφογυρίζουμε γύρω από την ουρά μας, αδυνατώντας να σκεφτούμε προωθητικά και να απαλλαγούμε από εκείνους που εξακολουθούν να μας εμπαίζουν.
Βιογραφικό
Ο Σπύρος Λυκούδης, αφού "έσωσε" τον πάλαι ποτέ Συνασπισμό, αφού μετέπειτα "έσωσε" το ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια τη ΔΗΜΑΡ, πάει στη φυσική του κοίτη να "σώσει" και το "Ποτάμι". Με τη βασική διαφορά ότι ο Σπύρος δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Υπήρξε ο εξ απορρήτων του Φώτη Κουβέλη, βασικός διαπραγματευτής για την είσοδο στην τρικομματική κυβέρνηση του Ιουνίου του 2012 και για 1,5 χρόνο επιτελικός στη συμμετοχή της ΔΗΜ.ΑΡ. στην άσκηση κυβερνητικής εξουσίας. Αποχώρησε από τη ΔΗΜ.ΑΡ., ιδρύοντας τους "Μεταρρυθμιστές" και ενώ από πολλούς περιγράφεται ως ένας σοβαρός πολιτικός, ουδείς εξηγεί πώς η σοβαρότητά του αυτή τον οδήγησε να μην παραδώσει την έδρα του στη ΔΗΜ.ΑΡ., από την στιγμή που δεν εξελέγη καν με σταυρό προτίμησης ώστε να κάνει επίκληση σε λογοδοσία στους ψηφοφόρους του, αλλά ως επικεφαλής στο Επικρατείας της ΔΗΜ.ΑΡ., ως απολύτως προσωπική επιλογή του Φώτη Κουβέλη.
Ας σταθούμε ωστόσο λίγο στην περίπτωση του Σπύρου Λυκούδη, ενός πολιτικού με μακρά διαδρομή στο χώρο της "πεφωτισμένης" Αριστεράς, που αποχώρησε εσχάτως από τη ΔΗΜ.ΑΡ. και ίδρυσε τους "Μεταρρυθμιστές", με τους οποίους και προσχώρησε πλέον στο "Ποτάμι".
Βασικό ερώτημα, λοιπόν: Από πότε έγινε... μεταρρυθμιστής ο Σπύρος Λυκούδης; Τι το ρηξικέλευθο και ανατρεπτικό έχει προτείνει; Ποια είναι η σύγχρονη αντίληψή του για την πολιτική; Και, επιτέλους, πόσος... αέρας κοπανιστός χωράει στο κίνημα που δημιούργησε ο Σταύρος Θεοδωράκης;
Αντιδράσεις
Είπε, λοιπόν, ο Σταύρος Θεοδωράκης, έχοντας δίπλα του το νέο του σύμμαχο, ότι «ο Σπύρος Λυκούδης εκπροσωπεί την Αριστερά που θα θέλαμε». Ε, αν έτσι έχουν τα πράγματα, να παραγγείλουμε μια Αριστερά όπως θα την ήθελε ο Θεοδωράκης. Γιατί όχι και μιαν Αριστερά όπως θα την ήθελε ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος που δεν ξέρω πόσες και ποιες διαφορές θα είχαν άραγε από την Αριστερά του Θεοδωράκη. Μόνο που ήδη οι αντιδράσεις στις οργανώσεις του "Ποταμιού" και στο Ηράκλειο, από τον "εισοδισμό" Λυκούδη και όσων ακούγεται ότι ακολουθούν, αρχίζουν να δείχνουν ότι και εντός του χώρου υπάρχει μία στοιχειώδη αντίληψη τι πάει να γίνει. Διότι άλλο να είσαι νέο κόμμα, αλλά ήδη σχηματοποιημένο και ισχυρό, οπότε οι όποιες "μεταγραφές" να ρυμουλκούνται στις θέσεις σου και άλλο ακόμη να μην έχεις διαμορφώσει εσωτερικό πυρήνα καν και να έρχονται επιτελικοί από άλλους χώρους κατά κύματα. Πολύ γρήγορα αυτό κι αν θα είναι βασική αιτία προβληματικών καταστάσεων στο εσωτερικό σου. Διόλου ήσσονος σημασίας και για το λόγο του "Ποταμιού", που μέχρι σήμερα πρέσβευε υποτίθεται το φρέσκο και άφθαρτο στην πολιτική, το γεγονός ότι ο Σπύρος Λυκούδης αποτελεί, με βάση τα όσα διακηρύσσει το "Ποτάμι" όλον αυτό τον καιρό, κλασικό παράδειγμα πολιτικού προς αποφυγή: Στέλεχος διαδοχικά του ΚΚΕ Εσωτερικού, μετά της ΕΑΡ, μετά του Συνασπισμού και μετά της ΔΗΜ.ΑΡ., μια ζωή στον κομματικό μηχανισμό.
Σύμφωνα με το βιογραφικό του, καμία άλλη επαγγελματική ενασχόληση ή κοινωνικό έργο. Ένα κομματικό στέλεχος που βρέθηκε για πρώτη φορά στη Βουλή σε μεγάλη ηλικία, κι αμέσως μετά άρχισε να ψηφίζει μνημονιακούς νόμους. Κι έπειτα διέσπασε το κόμμα του οποίου ήταν το Νο2, επικαλούμενος δήθεν κεντροαριστερά νεφελώματα τα οποία στην πράξη αποδεικνύονται απλώς δεξιά - ούτε καν κεντροδεξιά.
Έτσι όμως οριοθετείται και το πολιτικό στίγμα του "Ποταμιού", το οποίο δεν μπορεί να είναι ένα υπερβατικό κίνημα όπως εμφανιζόταν μέχρι τώρα (αν μπορεί εν πάση περιπτώσει να υπάρξει τέτοιο πράγμα), είναι ένα κλασικό κεντρώο κόμμα που «δε θα πρέπει να έχει αποκλεισμούς ούτε στα αριστερά του ούτε προς το φιλελεύθερο χώρο», όπως ανέφερε ο ίδιος ο Θεοδωράκης, εμφανώς απολογούμενος για τις εκλογικές συνεργασίες που επιλέγει. Ένα νέο κόμμα που φαίνεται όλο και περισσότερο ότι φτιάχνεται με παλιά φθαρμένα υλικά, θαμπώνοντας την υποτιθέμενη λαμπρότητα της παρθενογένεσής του.
Η ταμπέλα
Το θέμα όμως είναι αλλού. Μπορεί η Αριστερά και μάλιστα με ταμπέλα "η σοβαρή Αριστερά", να είναι αυτή που "παραγγέλνει" ο κάθε αντίπαλός της καταπώς τον βολεύει εκείνον; Εδώ την Αριστερά δεν μπορεί να την παραγγείλουν και να την κατασκευάσουν κατά το δοκούν ούτε… οι ίδιες οι ηγεσίες της. Η Αριστερά έχει διανύσει μεγάλη πορεία στη χώρα μας, μια πορεία με θυσίες, ηρωισμούς, αγώνες, φυσικά και με μεγάλα λάθη, αρτηριοσκληρώσεις και αντιφάσεις. Είναι υπόθεση των ίδιων των Αριστερών να φτιάξουν εκείνοι την Αριστερά που θέλουν, που θέλουμε, την Αριστερά που θέλει ο ελληνικός λαός.
Ενδεχομένως και αρκετοί στο υπάρχον πολιτικό σύστημα θα την ήθελαν ασφαλώς την Αριστερά πιο λάιτ, πιο λογική, πιο ρεαλιστική, να συνομολογεί στις λογικές των μονοδρόμων, να γυρνάει αδιάφορα το κεφάλι απέναντι στην ανθρωπιστική κρίση, να προθυμοποιείται να εφαρμόσει πολιτικές εσωτερικές υποτίμησης και να περισώσει το καταρρέον πολιτικό σύστημα, τις πελατειακές σχέσεις και τη διαπλοκή. Ο Σπύρος Λυκούδης έδωσε με πολλούς τρόπους τις μάχες του για να στρέψει την Αριστερά προς αυτήν την κατεύθυνση και απέτυχε. Τώρα προσχωρεί σε άλλο πολιτικό χώρο, νομίζοντας ότι μπορεί να φέρει το πολιτικό παρελθόν του ως προίκα. Μόνο που η Αριστερά δεν μπορεί να εκληφθεί ως προίκα, μονάχα ως ευθύνη μπορεί να εκληφθεί - έτσι ήταν πάντα.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Θεοδωράκης, προσπαθώντας να περιγράψει την Αριστερά της αρεσκείας του, χρειάστηκε να επικαλεστεί τα ονόματα δύο εκλιπόντων - του Κύρκου και του Παπαγιαννάκη. Ίσως γιατί δεν μπορούν να αμφισβητήσουν τα λεγόμενά του. Για τον Κύρκο δεν ξέρω, αλλά για τον Παπαγιαννάκη δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι θα είχε συναινέσει στη διάσπαση του Συνασπισμού, πολλώ δε μάλλον στη διάσπαση της ΔΗΜ.ΑΡ. (αν υποθέσουμε ότι θα είχε ακολουθήσει αυτόν το δρόμο).
Ποια Αριστερά; Το πραγματικό ερώτημα
Το αληθινό ερώτημα είναι: Η Αριστερά αυτή είναι η Αριστερά που εμείς ως λαός θα θέλαμε; Απαντάω ευθαρσώς όχι! Η Αριστερά είναι υποχρεωμένη να επαναπροσδιοριστεί, επιτελώντας ταυτοχρόνως ένα ρόλο που ξεπερνάει τις συμβατικές δυνάμεις της - αλλά έτσι δε συνέβαινε πάντα στις μεγάλες στροφές της πολιτικής συγκυρίας; Αυτή πράγματι θα ήταν μία "σοβαρή Αριστερά", αλλά μία τέτοια Αριστερά δεν είναι θέμα ευσήμων για τη σοβαρότητά της από πλευράς των αντιπάλων της πολιτικά, αλλά ενσήμων στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της χώρας μας. Το ίδιο ισχύει για όλες τις πολιτικές δυνάμεις, άρα με αλήθειες οφείλουν να προχωρήσουν όλοι, ούτε με ευκαιριακές συνεργασίες, ούτε με επικοινωνιακές ρεκλάμες.
