default-image

Εργασία σε ερευνητικά κέντρα-"γαλέρες"

Κρήτη
Εργασία σε ερευνητικά κέντρα-"γαλέρες"

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το σχέδιο νόμου για την έρευνα που συζητείται εκ νέου στη Βουλή στις 6 Νοεμβρίου έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Απόψεις ορισμένων προέδρων Ερευνητικών Κέντρων, όλων των εκπροσώπων εργαζομένων, λίαν εσχάτως και ορισμένων βουλευτών δείχνουν ότι κατ' ελάχιστο το νομοσχέδιο αυτό χρειάζεται εκ βάθρων αλλαγές και όχι απλά μερεμέτια.

Με πλήθος δημοσιευμάτων μας ήδη αναδείξαμε συγκεκριμένα άκρως προβληματικά σημεία του σχεδίου νόμου, που σχεδιάστηκαν για να ωφελήσουν συγκεκριμένες ή παγιωμένες συντεχνιακές καταστάσεις. Η ερευνητική δημοσιογραφία όμως οφείλει να μη στέκεται μόνο στην αποτύπωση κρίσεων για το παρόν. Αντιθέτως και εν προκειμένω το εύρος αναζήτησης πρέπει να περιλαμβάνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιούνται οι νόμοι και οι υπουργικές αποφάσεις, ώστε να υπάρχει ένας δείκτης τού κατά πόσο οι όποιες πρωτοβουλίες είναι υστερόβουλες ή ανυστερόβουλες.

Ταυτόχρονα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τις μελλοντικές ενέργειες ή εσχάτως παρενέργειες που ο νόμος θα προκαλέσει, όσο και τις πραγματικές υποθέσεις του παρελθόντος που θεραπεύει ή αρρωσταίνει "θανατηφόρα", ώστε να αποδώσει μια όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερη αποτύπωση γεγονότων και αποφάσεων.

Η "Χάρτα του Ερευνητή"

Στην προσπάθειά μας λοιπόν να διερευνήσουμε το τι ισχύει γενικότερα στην Ευρώπη σχετικά με ποιες διαδικασίες πρέπει να πορεύεται η έρευνα, ανεξαρτήτου αντικειμένου, ανακαλύψαμε κι εμείς τη σχετική Ευρωπαϊκή Σύσταση του 2005, την ονομαζόμενη ως «Χάρτα του Ερευνητή». Λέμε κι εμείς, γιατί τη Χάρτα ανέφερε πρώτος ο Σύλλογος Εργαζομένων του ΙΤΕ και έπειτα οι βουλευτές Κουντουρά και Γιοβανόπουλος στη συζήτηση για το σχέδιο νόμου.

Αυτή λοιπόν περιγράφει πρόνοιες που όλα τα κράτη-μέλη οφείλουν να νομοθετήσουν και αφορούν κυρίως τις εργασιακές συνθήκες μέσα στις οποίες λειτουργεί ένας ερευνητής στα ερευνητικά κέντρα, ακριβώς λοιπόν το περιεχόμενο του εν λόγω σχεδίου νόμου. Μάλιστα, ήδη αρκετά σε πλήθος ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια σε όλη την Ευρώπη έχουν υποσχεθεί συμμόρφωση με τα οριζόμενα σε αυτή, μεταξύ των οποίων και τα σημαντικότερα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Ως εκ τούτου, πρόκειται για σημαντικότατη πρόνοια με καθολική αποδοχή.

Το παράδοξο λοιπόν, που αποτυπώνεται και στα αιτήματα των εκπροσώπων των εργαζομένων, είναι ότι στο σχέδιο νόμου δε γίνεται καμία αναφορά στη Χάρτα. Ούτε καν στη συνοδευτική Αιτιολογική Έκθεση. Ούτε λέξη! Για ποιο λόγο η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αγνοεί ένα τόσο διαδεδομένο και αποδεκτό κείμενο; Γνωρίζοντας ορισμένες μόνο πτυχές από την "περπατημένη" στη λειτουργία των ερευνητικών κέντρων, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, αποκωδικοποιώντας τις απαιτήσεις της Χάρτας και για ποιο λόγο αυτές βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τα φέουδα που έχουν στηθεί στα ερευνητικά κέντρα.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πνευματική ιδιοκτησία

Αναφέρεται στη Χάρτα ότι «οι εργοδότες ή/και οι χρηματοδότες ερευνητών οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι ερευνητές, σε οποιοδήποτε στάδιο της σταδιοδρομίας τους, νέμονται τους καρπούς της ενδεχόμενης εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων των Ε&Α εργασιών τους μέσω κατάλληλης νομικής προστασίας ιδίως των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων δημιουργού.

Στις πολιτικές και πρακτικές των εργοδοτών ή/και των χρηματοδοτών πρέπει να ορίζονται, κατά το δυνατόν στο πλαίσιο ειδικών συμφωνιών συνεργασίας ή συμφωνιών άλλου τύπου, τα δικαιώματα που ανήκουν στους ερευνητές ή/και, κατά περίπτωση, στους εργοδότες τους ή σε άλλα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών εμπορικών ή βιομηχανικών οργανισμών».

Σε αντιδιαστολή, το σχέδιο νόμου θεσμοθετεί μια άλλη κατάσταση. Ήδη αναδείξαμε ότι όλα τα πνευματικά δικαιώματα, ακόμα και αυτά των εκκρεμών υποθέσεων (αλήθεια, πού εκκρεμούν;) διά νόμου πάνε στα ερευνητικά κέντρα, όπου όλη η διοικητική ευχέρεια αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των διευθυντών των ινστιτούτων, που είναι μέλη των Δ.Σ. Επομένως, οι ερευνητές που θα θελήσουν να αξιοποιήσουν τα όσα τους προσφέρει ο Ν. 1733/87 δε θα έχουν κανένα δικαίωμα συμμετοχής στις διαπραγματεύσεις, και τυχόν οικονομική ωφέλεια από την εφεύρεσή τους επαφίεται στις καλές σχέσεις και τη φιλανθρωπία ενός διευθυντή. Μάλιστα, στην περίπτωση όπου κάποιος ερευνητής δεν είναι στη λίστα των "καλών" και διαμαρτυρηθεί, τότε κινδυνεύει με απόλυση, διαδικασία που ακολουθήθηκε πρόσφατα στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και παρότι ανήκει στους οργανισμούς που έχουν υπογράψει την τήρηση της Χάρτας.

Συστήματα αξιολόγησης

Τι άλλο διαβάζουμε στη Χάρτα; Ότι «οι εργοδότες ή/και οι χρηματοδότες ερευνητών οφείλουν να εφαρμόζουν συστήματα αξιολόγησης όλων των ερευνητών, συμπεριλαμβανομένων των ιεραρχικώς ανώτερων ερευνητών, για την αξιολόγηση των επαγγελματικών τους επιδόσεων, σε τακτική βάση και κατά διαφανή τρόπο, από ανεξάρτητη (και, στην περίπτωση των ανώτερων ιεραρχικώς ερευνητών, κατά προτίμηση διεθνή) επιτροπή. Κατά την αξιολόγηση των ερευνητών θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη η γενική δημιουργικότητα και τα αποτελέσματα των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων, π.χ. δημοσιεύσεις, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, διαχείριση ερευνών, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, διαλέξεις, καθήκοντα εποπτείας, καθοδήγησης και συμβουλευτικής, δραστηριότητες εθνικής ή διεθνούς συνεργασίας, διοικητικά καθήκοντα, δραστηριότητες ευαισθητοποίησης του κοινού και κινητικότητα, στοιχεία τα οποία θα πρέπει να συνεκτιμώνται για την επαγγελματική ανέλιξη των ερευνητών».

Πρόνοια για αξιολόγηση από άλλο πλανήτη!

Αντιθέτως, ποια κατάσταση θέλει να εξακολουθήσει να υπάρχει στα ερευνητικά κέντρα το νομοσχέδιο; Αυτή της ανεξέλεγκτης διοίκησης, της αξιολόγησης ενός διευθυντή με μια έκθεση πεπραγμένων κάθε πέντε έτη, θητείες διευθυντών και οργάνων διοίκησης χωρίς καμία αξιολόγηση του έργου τους, και φυσικά ούτε λόγος για κρίση από τους υφισταμένους τους, διότι τότε θα έβγαιναν πολλά στη φόρα!

Δεν είναι τυχαία η αναφορά «συμπεριλαμβανομένων των ιεραρχικώς ανώτερων ερευνητών», διότι οι συγγραφείς της Χάρτας (κατά αντιστοιχία με τους νομοθέτες) κατανοούν ότι εκεί είναι όλα τα λεφτά και φυσικά τέτοια καθεστώτα υπάρχουν και σε άλλα κράτη της Ε.Ε., εάν όχι σε όλα! Ως γνωστόν, στα φέουδα δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση των διευθυντών των ερευνητικών κέντρων, που είναι οι ιεραρχικά ανώτεροι, παρά μόνο πρόνοια για επανεκκίνηση στη θητεία τους για να καρπούνται τα προνόμια για μέχρι και 20 χρόνια.

Ερευνητές-"μπλοκάκηδες" για δεκαετίες

Αναφέρει η Χάρτα ότι «σκοπός της οδηγίας είναι η αποτροπή των δυσμενών διακρίσεων εις βάρος των εργαζομένων ορισμένου χρόνου έναντι των αντίστοιχων εργαζομένων αορίστου χρόνου, η αποτροπή καταχρήσεων εκ της χρήσεως διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου, η βελτίωση της πρόσβασης των εργαζομένων ορισμένου χρόνου στην επιμόρφωση και η διασφάλιση της ενημέρωσης των εργαζομένων ορισμένου χρόνου όσον αφορά στις διαθέσιμες θέσεις εργασίας αορίστου χρόνου. Οδηγία 1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1999, σχετικά με τη συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP».

Τι κάνουν αντιθέτως τα ερευνητικά κέντρα με τη θεσμική υποστήριξη του υπουργείου Παιδείας και της ΓΓΕΤ; Προσλαμβάνουν ερευνητές- "μπλοκάκηδες" για δεκαετίες, έχοντάς τους σε καθεστώς εργασιακής αβεβαιότητας και ομηρίας, δηλαδή μίας σύγχρονης δουλείας για όσα χρόνια θέλουν. Το ΙΤΕ μάλιστα πρώτο απ' όλα (άριστο στην πρακτική αυτή των μπλοκάκηδων), παρά τις καταγγελίες των εκπροσώπων των εργαζομένων, που κάνουν γενικώς λόγο για «συνθήκες γαλέρας».

Με αυτόν τον τρόπο γίνεται κατάχρηση διαδοχικών συμβάσεων, που έχει επιπλέον κόστος για τον εργαζόμενο-υπεργολάβο και καμία εργασιακή προϋπηρεσία. Μήπως τελικά αυτός είναι ο σκοπός του υπουργείου; Να υπάρχουν οι διευθυντές-φεουδάρχες, που μοιράζουν φιλανθρωπικά πρόσθετες αμοιβές για να εξασφαλίσουν την «ομαλή λειτουργία», και η πλειοψηφία των εργαζομένων να είναι υπεργολάβοι-κωπηλάτες στη γαλέρα για όσο χρόνο αναφέρει η σύμβαση έργου, και όποιος διαμαρτυρηθεί ή προβεί σε εφεύρεση να απολυθεί; Η σύγχρονη δουλεία αφορά τελικά και τα ερευνητικά κέντρα, που διαπρέπουν στην αριστεία!

Του Γιώργου Σαχίνη

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News