Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, Λόγος του στη Γενική Συνέλευση στις 25/ 12/ 1793/ 5η Νιβόζ Έτους ΙΙ [Αρετή και Τρομοκρατία, έκδοση ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ, 2008, σε μετάφραση Θάνου Σαμαρτζή, σελίδες 201-215. Με μακροσελή πρόλογο το Σλαβόι Ζίζεκ].
ΑΠΙΣΤΕΥΤΟΣ Ροβεσπιέρος!! Για να δικαιωθεί η πεποίθηση μου πως, κάποιος είναι άξιος μονάχα όταν τον λασπολογούν και τον μισούν οι άλλοι. [Γ.Φ].
Ένα μήνα αφότου πέρασε το ψήφισμα τον Μπιγιώ-Βαρέν, ο Ροβεσπιέρος υπερασπίστηκε την αναγκαιότητα της Τρομοκρατίας. Ήταν μια απάντηση στους «Επιεικείς» και συγκεκριμένα στον Κάμιλλο Ντεμουλέν και την εφημερίδα του "Ο Παλιός Κορδελιέρος", που ασκούσαν σθεναρή κριτική στην Τρομοκρατία.
Πολίτες αντιπρόσωποι του λαού,
Οι επιτυχίες αποκοιμίζουν τις αδύναμες ψυχές, μα κεντρίζουν τις δυνατές. Ας αφήσουμε στην Ευρώπη και την ιστορία την περηφάνεια για τα θαύματα της Τουλόν [η Τουλόν ανακαταλήφθηκε στις 19-12-1793], κι ας ετοιμάσουμε νέους θριάμβους για την ελευθερία.
Οι υπερασπιστές της Λαϊκής Πολιτείας υιοθετούν τον κανόνα του Καίσαρα: πιστεύουν ότι δεν κατάφεραν τίποτα όσο απομένει ακόμα κάτι που δεν έχει γίνει. Μας μένουν ακόμα πολλοί κίνδυνοι, αρκετοί για να απασχολήσουν όλο μας τον ζήλο.
Η νίκη επί των Άγγλων και των προδοτών είναι κάτι αρκετά εύκολο για την ρώμη των δημοκρατικών στρατιωτών μας. Υπάρχει όμως μια επιχείρηση όχι λιγότερο σημαντική και περισσότερο δύσκολη: η διάλυση μέσα από μια σταθερή δράση των αιώνιων μηχανορραφιών, και ο θρίαμβος των αρχών πάνω στις οποίες πρέπει να εδράζεται η δημόσια ευημερία.
Αυτά είναι τα πρώτα καθήκοντα που επιβάλατε στην Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας.
Πρώτα θα αναπτύξουμε τις αρχές και την αναγκαιότητα της επαναστατικής κυβέρνησης. Θα καταδείξουμε κατόπιν την αιτία που τείνει να την παραλύσει εν τη γενέσει της.
Η θεωρία της επαναστατικής κυβέρνησης είναι όσο νέα είναι και η επανάσταση που την έφερε. Δεν πρέπει να αναζητηθεί στα βιβλία των πολιτικών συγγραφέων, οι οποίοι δεν προέβλεψαν αυτή την επανάσταση, ούτε στους νόμους των τυράννων, οι οποίοι, αρκούμενοι στην κατάχρηση της εξουσίας, λίγο νοιάζονται να αναζητήσουν την νομιμότητα της. Επιπλέον, αυτή η λέξη είναι για την αριστοκρατία ισοδύναμο του τρόμου και αντικείμενο συκοφαντιών. Για τους τυράννους είναι ένα σκάνδαλο. Για πολλούς ανθρώπους, ένα αίνιγμα. Πρέπει να την εξηγήσουμε σε όλους, για να συστρατεύσουμε τουλάχιστον τους καλούς πολίτες κάτω απ', τις αρχές του δημοσίου συμφέροντος.
Έργο της κυβέρνησης είναι να κατευθύνει τις ηθικές και υλικές δυνάμεις του έθνους προς τον στόχο ένεκα του οποίου θεσμίστηκε η κυβέρνηση.
Στόχος της συνταγματικής κυβέρνησης είναι η διατήρηση της Λαϊκής Πολιτείας. Στόχος της επαναστατικής κυβέρνησης είναι η θεμελίωση της Λαϊκής Πολιτείας.
Επανάσταση είναι ο πόλεμος της ελευθερίας ενάντια στου εχθρούς της. Σύνταγμα είναι το καθεστώς της νικήτριας και ειρηνεμένης ελευθερίας.
Η επαναστατική κυβέρνηση χρειάζεται μια έκτακτη δραστηριότητα, επειδή ακριβώς βρίσκεται σε πόλεμο. Υπάγεται σε κανόνες λιγότερο ομοιόμορφους και αυστηρούς, επειδή οι περιστάσεις στις οποίες βρίσκεται είναι θυελλώδεις και ρευστές, και πάνω απ' όλα επειδή είναι αναγκασμένη να χρησιμοποιεί αδιάκοπα νέους και πρόχειρους πόρους, για νέους και πιεστικούς κινδύνους.
Η συνταγματική κυβέρνηση ασχολείται κυρίως με την αστική ελευθερία, ενώ η επαναστατική κυβέρνηση με την δημόσια ελευθερία. Στο συνταγματικό καθεστώς, σχεδόν επαρκεί η προστασία των ατόμων ενάντια στις καταχρήσεις της δημόσιας εξουσίας. Στο επαναστατικό καθεστώς, η δημόσια εξουσία είναι υποχρεωμένη να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενάντια σε όλες τις φατρίες που της επιτίθενται.
Η επαναστατική κυβέρνηση οφείλει στους καλούς πολίτες την προστασία του έθνους. Στους εχθρούς του λαού χρωστάει τον θάνατο.
Αυτές οι έννοιες αρκούν για να εξηγήσουμε την καταγωγή και την φύση των νόμων που ονομάζουμε επαναστατικούς. Εκείνοι που τους ονομάζουν αυθαίρετους ή τυραννικούς είναι ανόητοι ή διεστραμμένοι σοφιστές που θέλουν να συμφύρουν τα αντίθετα: θέλουν να υποβάλουν στο ίδιο καθεστώς την ελευθερία και τον πόλεμο, την υγεία και την αρρώστια, ή μάλλον θέλουν απλώς την παλινόρθωση της τυραννίας και τον θάνατο της πατρίδας. Επικαλούνται την κατά γράμμα εκτέλεση των συνταγματικών ρυθμίσεων μόνο και μόνο για να μπορούν να τις παραβιάζουν ατιμωρητί. Πρόκειται για δειλούς δολοφόνους που, με σκοπό να πνίξουν αθόρυβα την Λαϊκή Πολιτεία μέσα στο λίκνο της, προσπαθούν να την δέσουν με ασαφείς κανόνες, απ' τους οποίους οι ίδιοι ξέρουν πώς να ξεφύγουν.
Το συνταγματικό σκάφος δεν ναυπηγήθηκε με σκοπό να παραμείνει για πάντα στο καρνάγιο. Ήταν όμως ανάγκη να το ρίξουμε στη θάλασσα κατά τη διάρκεια μιας μπόρας, όταν το ταρακουνούσαν αντίθετοι ανέμοι; Αυτό ήθελαν οι τύραννοι και οι σκλάβοι που αντιτάχθηκαν στην κατασκευή του. Όμως ο γαλλικός λαός σας διέταξε να περιμένετε την επιστροφή της νηνεμίας. Η ομόφωνη ετυμηγορία του, η οποία καλύπτει τις τσιρίδες της αριστοκρατίας και του φεδεραλισμού, σας διέταξε να το προστατεύσετε πρωτίστως από όλους τους εχθρούς του.
Οι ναοί των θεών δεν είναι καμωμένοι για να λειτουργούν ως άσυλο για τις ιεροσυλίες που τους ατιμάζουν. Ούτε και το σύνταγμα, για να προστατεύει τις σκευωρίες των τυράννων που επιδιώκουν την καταστροφή του.
Αν η επαναστατική κυβέρνηση οφείλει να είναι πιο δραστήρια στην πορεία της, και πιο ελεύθερη στις κινήσεις της, απ' ό,τι η κανονική κυβέρνηση, είναι άραγε γι' αυτό τον λόγο λιγότερο δίκαιη και νόμιμη; Όχι. Στηρίζεται στον ιερότερο απ' όλους τους νόμους: την σωτηρία του λαού. Στον πιο απαράβατο απ' όλους τους τίτλους: την ανάγκη.
Η επαναστατική κυβέρνηση έχει τους δικούς της κανόνες, που όλοι τους αντλούνται από την δικαιοσύνη και την δημόσια τάξη. Δεν έχει τίποτα κοινό με την αναρχία ή την αταξία. Αντιθέτως, στόχος της είναι να τις εξαλείψει, για να ανεγείρει και να εδραιώσει το βασίλειο των νόμων. Δεν έχει τίποτα κοινό με την αυθαιρεσία Δεν πρέπει να την καθοδηγούν τα επιμέρους πάθη, αλλά το δημόσιο συμφέρον.
Πρέπει να πλησιάσει τις κανονικές και γενικές αρχές, κάθε φορά που αυτές μπορούν να εφαρμοστούν με ακρίβεια, δίχως να υπονομευθεί η δημόσια ελευθερία. Μέτρο της ισχύος της πρέπει να είναι το θράσος και η δολιοτητα των συνωμοτών. Όσο πιο τρομερή είναι απέναντι στους φαύλους, τόσο πιο ευμενής πρέπει να είναι απέναντι στους άξιους. Όσο πιο πολύ οι περιστάσεις τής επιβάλλουν μια αναγκαία αυστηρότητα, τόσο περισσότερο πρέπει να απέχει από μέτρα που παρενοχλούν αχρείαστα την ελευθερία και που προσβάλλουν τα ιδιωτικά συμφέροντα, δίχως να προσφέρουν κανένα δημόσιο όφελος.
Πρέπει να κινείται ανάμεσα σε δύο υφάλους, την αδυναμία και την αποτολμιά, την ενδοτικότητα και την υπερβολή [Πρόκειται για μια μομφή ενάντια στους «υπερεπαναστάτες», ιδίως για την πολιτική τους αναφορικά με τον «αποχριστιανισμό»]. Την ενδοτικότητα, που είναι ως προς την μετριοπάθεια ό,τι η αδυναμία ως προς την αγνότητα, και την υπερβολή που μοιάζει με την ενεργητικότητα, όπως η υδρωπικία με την υγεία.
Οι τύραννοι προσπάθησαν χωρίς σταμάτημα να μας κάνουν να γυρίσουμε πίσω στην υποτέλεια, μέσω της ενδοτικότητας. Μερικές φορές θέλησαν να μας σπρώξουν στο αντίθετο άκρο. Τα δύο άκρα καταλήγουν στο ίδιο σημείο. Είτε είμαστε πάνω είτε κάτω από τον στόχο, σε κάθε περίπτωση ο στόχος έχει χαθεί. Τίποτα δεν μοιάζει πιο πολύ με τον απόστολο του φεδεραλισμού όσο ο ανερμάτιστος κήρυκας της Μιας και Οικουμενικής Λαϊκής Πολιτείας. Ο φίλος των βασιλιάδων και ο γενικός κατήγορος του ανθρώπινου γένους συνεννοούνται μια χαρά [Αναφορά στον Ανάχαρση Κλόοτς που επονομάστηκε «ρήτορας του ανθρώπινου γένους» και στον οποίο επιτέθηκε ο Ροβεσπιέρος για τις «αθεϊστικές» του θέσεις]. Ο φανατικός που ντύνεται με ράσα, κι ο φανατικός που κηρύττει την αθεΐα, έχουν πολλά κοινά. Οι δημοκράτες βαρόνοι είναι αδέλφια των μαρκησίων του Κόμπλεντς. Και μερικές φορές τα κόκκινα σκουφιά συγγενεύουν με τα κόκκινα τακούνια περισσότερο απ' ό,τι θα φανταζόμασταν.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, όμως, η κυβέρνηση πρέπει να δείξει μεγάλη προσοχή, διότι όλοι οι εχθροί της ελευθερίας καιροφυλαχτούν για να στρέψουν εναντίον της, όχι μονάχα τα σφάλματα της, αλλά ακόμη και τα πιο σοφά της μέτρα. Χτυπάει αυτό που ονομάσαμε υπερβολή; Προσπαθούν να αναδείξουν την ενδοτικότητα και την αριστοκρατία. Όταν καταδιώκει αυτά τα δύο τέρατα, τότε την σπρώχνουν με όλες τους τις δυνάμεις προς την υπερβολή. Είναι επικίνδυνο να τους αφήσουμε τα μέσα να αποπροσανατολίσουν τον ζήλο των καλών πολιτών. Είναι ακόμη πιο επικίνδυνο να αποθαρρύνουμε και να καταδιώξουμε τους καλούς πολίτες που μπόρεσαν να ξεγελάσουν. Με την μία κατάχρηση, η Λαϊκή Πολιτεία θα κινδύνευε να αναιρεθεί καταλήγοντας σε ένα ανατρεπτικό κίνημα. Με την άλλη, θα αφανιζόταν αναπόδραστα από μαρασμό.
Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Να καταδιώξουμε τους ένοχους εμπνευστές των δόλιων σχεδίων, να προστατέψουμε τον πατριωτισμό, ακόμα και στα λάθη του. Να διαφωτίσουμε τους πατριώτες και να σηκώνουμε αδιάκοπα τον λαό στο ύψος των δικαιωμάτων και του πεπρωμένου του.
Αν δεν υιοθετήσετε αυτό τον κανόνα, θα χάσετε τα πάντα.
Αν έπρεπε να διαλέξουμε ανάμεσα σε μια υπερβολή πατριωτικής ζέσης και το μηδέν του θανάτου του πολιτικού πνεύματος ή τον μαρασμό της- ενδοτικότητας, δεν χρειάζεται καν να σταθμίσουμε. Ένα σώμα που βρίσκεται σε μια έκρηξη σφρίγους, μα που ταλαιπωρείται από μια υπεραφθονία χυμών, αφήνει παρ' όλα αυτά περισσότερους πόρους απ' ό,τι ένα πτώμα.
Προπάντων θέλει προσοχή να μην σκοτώσουμε τον πατριωτισμό στην προσπάθεια μας να τον γιατρέψουμε.
Ο πατριωτισμός είναι από την φύση του φλογερός. Ποιος μπορεί να αγαπά ψυχρά την πατρίδα; Είναι χαρακτηριστικό ιδιαίτερα των απλών ανθρώπων, που λίγο ικανοί είναι να υπολογίσουν τις πολιτικές συνέπειες μιας ενέργειας μελετώντας τα κίνητρα της. Ποιος είναι αυτός ο πατριώτης, έστω ο πεφωτισμένος, που δεν πλανήθηκε ποτέ; Ε, αν δεχτούμε ότι υπάρχουν καλόπιστοι ενδοτικοί και δειλοί, γιατί να μην υπάρχουν καλόπιστοι πατριώτες, που παρασύροναι κάποιες φορές από ένα αξιέπαινο συναίσθημα; Αν λοιπόν θεωρούσαμε ως εγκληματίες όλους εκείνους που, στο επαναστατικό κίνημα, υπερέβησαν την γραμμή που οριοθέτησε η φρόνηση, τότε θα προγράφαμε όχι μονάχα τους κακούς πολίτες, αλλά και τους φυσικούς φίλους της ελευθερίας, τους δικούς σας φίλους και τα στηρίγματα της Λαϊκής Πολιτείας. Οι επιδέξιοι απεσταλμένοι της τυραννίας, αφού τους ξεγέλασαν, θα γίνονταν κατήγοροι τους και ενδεχομένως δικαστές τους.
Ποιος είναι αυτός που θα ξεχωρίσει όλες αυτές τς αποχρώσεις; Ποιος θα χαράξει την γραμμή που θέτει το όριο ανάμεσα στις ενάντιες υπερβολές; Η αγάπη της πατρίδας και της αλήθειας. Οι βασιλιάδες και οι κακούργοι θα προσπαθήσουν σε κάθε περίπτωση να την σβήσουν. Δεν θέλουν να σχετίζονται με τον λόγο και την αλήθεια.
Επισημαίνοντας τα καθήκοντα της επαναστατικής κυβέρνησης, δείξαμε τους υφάλους που την απειλούν. Όσο μεγαλώνει η δύναμη της, όσο πιο ελεύθερη και γρήγορη είναι η δράση, τόσο περισσότερο πρέπει να κατευθύνεται από την καλή πίστη. Τη μέρα που θα πέσει σε ακάθαρτα και δόλια χέρια, η ελευθερία θα χαθεί. Το όνομα της θα γίνει το πρόσχημα και η δικαιολογία της αντεπανάστασης. Η ενεργητικότητα της θα μοιάζει με την δράση ενός θανατηφόρου δηλητηρίου.
Επίσης, η εμπιστοσύνη του γαλλικού λαού έχει δοθεί περισσότερο στον χαρακτήρα που επέδειξε η Εθνική Συμβατική, και λιγότερο στον ίδιο τον θεσμό.
Εναποθέτοντας όλη την εξουσία στα χέρια σας, περίμενε η κυβέρνηση σας να είναι ευεργετική απέναντι στους πατριώτες, και τρομερή απέναντι στους εχθρούς της πατρίδας. Σας επέβαλε το καθήκον να επιδείξετε συγχρόνως την τόλμη και την πολιτική σοφία που ήταν απαραίτητες για να τους συντρίψετε, και προπάντων για να διατηρήσετε μεταξύ σας την ενότητα που χρειάζεστε για να πραγματώσετε το μεγάλο πεπρωμένο σας.
Η θεμελίωση της Γαλλικής Λαϊκής Πολιτείας δεν είναι παιχνίδι για παιδιά. Δεν μπορεί να είναι έργο της ιδιοτροπίας και της ανεμελιάς, ούτε συμπτωματικό αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ τους όλων των επιμέρους ιδιωτικών αξιώσεων, όλων των επαναστατικών στοιχείων. Η σοφία, όπως και η ισχύς, κυριάρχησε στην δημιουργία της οικουμένης. Επιβάλλοντας στα μέλη σας την φοβερή αποστολή να επαγρυπνούν διαρκώς για το πεπρωμένο της πατρίδας, επιβάλατε στον εαυτό σας το καθήκον να τους προσφέρετε στήριγμα με την δύναμη και την εμπιστοσύνη σας. Αν η επαναστατική κυβέρνηση δεν συνοδεύεται από την ενεργητικότητα, τα πνευματικά φώτα, τον πατριωτισμό και την ευμένεια όλων των αντιπροσώπων του λαού, πώς είναι δυνατό να υπάρξει μια δύναμη αντίδρασης ανάλογη με τις προσπάθειες της Ευρώπης που της επιτίθεται, όλων των εχθρών της ελευθερίας που την πιέζουν απ' όλες τις πλευρές;
Αλίμονο μας αν ανοίγαμε τις ψυχές μας στους δόλιους υπαινιγμούς των εχθρών μας, που μόνος τρόπος τους για να μας νικήσουν είναι να μας διαιρέσουν! Αλίμονο μας αν διαλύσουμε τον δεσμό μας αντί να τον συσφίξουμε! Αν ακουστεί η φωνή των ιδιωτικών συμφερόντων και της θιγμένης ματαιοδοξίας αντί για την φωνή της πατρίδας και της αλήθειας!
Ας υψώσουμε τις ψυχές μας στο ύψος των δημοκρατικών αρετών και των αρχαίων παραδειγμάτων. Ο Θεμιστοκλής ήταν περισσότερο ιδιοφυής από τον ναύαρχο των Λακεδαιμονίων που ήταν επικεφαλής του ελληνικού στόλου: ωστόσο, όταν αυτός, σαν απάντηση σε μια αναγκαία άποψη που τελικά έσωσε την πατρίδα, σήκωσε το ραβδί του για να τον χτυπήσει, ο Θεμιστοκλής αρκέστηκε να του απαντήσει «χτύπα με, μα άκουσε με». Και η Ελλάδα θριάμβευσε ενάντια στον τύραννο της Ασίας. Ο Σκιπίων [Ο Σκιπίων ο Αφρικανός νίκησε το Αννίβα το 202 π.Χ. και κατέλαβε " Καρχηδόνα, τον μεγάλο αντίπαλο της Ρώμης] ήταν ισάξιος ενός άλλου Ρωμαίου στρατηγού: ο Σκιπίων, αφού νίκησε τον Αννίβα και την Καρχηδόνα, γνώρισε την δόξα υπηρετώντας κάτω απ' τις διαταγές του εχθρού. Ω αρετή των μεγάλων καρδιών! Τι είναι μπροστά σου οι εκρήξεις της αλαζονείας! και οι αξιώσεις των μικρών ψυχών! Ω αρετή, είσαι άραγε λιγότερο απαραίτητη για την θεμελίωση μιας Λαϊκής Πολιτείας, απ' ότι για την διακυβέρνηση της σε καιρό ειρήνης; Ω πατρίδα, έχεις λιγότερα δικαιώματα πάνω στους αντιπροσώπους του γαλλικού λαού, απ' ότι η Ελλάδα και η Ρώμη πάνω στους στρατηγούς τους; Μα τι λέω; Αν για εμάς τα λειτουργήματα της δημοκρατικής κυβέρνησης πάψουν να είναι επώδυνα καθήκοντα, αλλά αντικείμενα της φιλοδοξίας, τότε η Λαϊκή Πολιτεία θα έχει ήδη χαθεί.
Η αυθεντία της Εθνικής Συμβατικής πρέπει να γίνει σεβαστή απ' ολόκληρη την Ευρώπη. Για να την υποβαθμίσουν, να την εκμηδενίσουν, οι τύραννοι εξαντλούν όλους τους πόρους της πολιτικής τους και σκορπούν τα πλούτη τους. Η Συμβατική πρέπει να πάρει την αδιασάλευτη απόφαση να προτιμά την δική της κυβέρνηση αντί για το υπουργικό συμβούλιο του Λονδίνου και τα ανακτοβούλια της Ευρώπης. Διότι αν δεν κυβερνήσει αυτή, θα βασιλέψουν οι τύραννοι.
Πόσα οφέλη θα αποκομίσουν απ' αυτό τον πόλεμο πανουργίας και διαφθοράς που κάνουν ενάντια στη δημοκρατία! Όλες οι διαστροφές της ανθρώπινης ψυχής πολεμούν με το μέρος τους. Η Λαϊκή Πολιτεία έχει στο πλευρό της μονάχα τις αρετές. Οι αρετές είναι απλές, μετρημένες, φτωχές, συχνά αμαθείς, άλλοτε χοντροκομμένες. Είναι κτήμα των δυστυχισμένων, κληρονομιά του λαού. Τις διαστροφές τις περιβάλλουν όλα τα πλούτη, οπλισμένα με τα θέλγητρα της φιληδονίας και τα τεχνάσματα της δολιότητας. Τις συνοδεύουν όλα τα ολέθρια χαρίσματα που 'χουνε ασκηθεί στο έγκλημα.
Με πόση τέχνη στρέφουν οι τύραννοι εναντίον μας, δεν λέω τα πάθη και τις αδυναμίες μας, μα ακόμα και τόν ίδιο τον πατριωτισμό μας!
Με τι γρηγοράδα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν οι σπόροι της διχόνοιας που ρίχνουν ανάμεσα μας, αν δεν σπεύσουμε να τους καταπνίξουμε!
Χάρη σε πέντε χρόνια προδοσίας και τυραννίας, χάρη σε μια υπερβολική απρονοησία και αγαθοπιστία, σε ορισμένα ίχνη ικμάδας που γρήγορα τα διέψευσε μια ολιγόψυχη μεταμέλεια, η Αυστρία, η Αγγλία, η Ρωσία, η Πρωσία, η Ιταλία βρήκαν τον χρόνο να εγκαθιδρύσουν στην Γαλλία μια μυστική κυβέρνηση, αντίπαλη της γαλλικής κυβέρνησης. Έχουν τις επιτροπές τους, το θησαυροφυλάκιο τους, τους πράκτορες τους. Η κυβέρνηση αυτή προσπορίζεται την δύναμη που αφαιρούμε από την δική μας. Έχει την ενότητα που μας έλειψε για τόσο καιρό, την πολιτική που νομίσαμε ότι δεν την είχαμε ανάγκη, το πνεύμα της συνέπειας, και την σύμπνοια, της οποίας την αναγκαιότητα δεν την διαισθανθήκαμε πάντοτε.
Επιπλέον, οι ξένες αυλές εδώ και καιρό ξεράσανε πάνω στην Γαλλία τα καπάτσα αποβράσματα που έχουν στην δούλεψη τους. Οι πράκτορες τους λυμαίνονται ακόμα τις στρατιές μας. Απόδειξη είναι η νίκη στην Τούλον: χρειάστηκε η αντρεία των στρατιωτών, ολόκληρη η πίστη των στρατηγών, για να θριαμβεύσουμε ενάντια στην προδοσία. Εκφράζονται μέσα στα επιτελεία μας, στις περιφερειακές μας συνελεύσεις. Γίνονται δεκτοί στις λέσχες μας. Βρήκαν έδρα ακόμη και στο ιερό της εθνικής αντιπροσωπείας. Διευθύνουν και θα συνεχίσουν να διευθύνουν για πάντα την αντεπανάσταση, σύμφωνα με το σχέδιο τους.
Περιφέρονται τριγύρω μας. Κλέβουν τα μυστικά μας. Εξάπτουν τα πάθη μας. Επιζητούν να μας εμφυσήσουν τις απόψεις τους, να στρέψουν σε βάρος μας τις δικές μας αποφάσεις. Είστε αδύναμοι; Παινεύουν την φρονιμάδα σας. Είστε συνετοί; Σας κατηγορούν για αδυναμία. Ονομάζουν το θάρρος, παρατολμία, την δικαιοσύνη σας, βαρβαρότητα. Φερθείτε τους με ηπιότητα, θα συνωμοτήσουν δημόσια. Απειλήστε τους, θα συνωμοτήσουν στα σκοτάδια, και κάτω απ' το κάλυμμα του πατριωτισμού. Χθες δολοφονούσαν τους υπερασπιστές της ελευθερίας. Σήμερα ανακατεύονται στις πένθιμες πομπές τους, ζητούν να τους τιμήσετε σαν θεούς, περιμένοντας. την ευκαιρία να σφάξουν τους ομοίους τους. Χρειάζεται να ανάψει, εμφύλιος πόλεμος; Κηρύττουν όλες τις τρέλες της δεισιδαιμονίας, Ο εμφύλιος πόλεμος πάει να σβήσει με ποτάμια γαλλικού αίματος; Απαρνούνται το ιερατείο τους και τους θεούς του για να τον ξανανάψουν.
Είδαμε τους Άγγλους και τους Πρώσους να ορμούν στις πόλεις και τις εξοχές μας και να αναφέρονται σε μια παλαβή θεωρία, λέγοντας ότι την ασπάζεται η Εθνική Συμβατική. Είδαμε αποσχηματισμένους παπάδες, επικε+φαλής στασιαστικών συνομαδώσεων, που κίνητρο ή πρόσχημα τους ήταν η θρησκεία. Ήδη δολοφονήθηκαν πατριώτες, παρασυρμένοι σε άφρονες πράξεις, απ' το μίσος και μόνο του φανατισμού. Το αίμα έτρεξε σε παμπολλες περιοχές γι' αυτές τις αξιοθρήνητες διαμάχες, λες και περίσσευε το αίμα στον αγώνα μας ενάντια στους τυράννους. Ω, ντροπή! Ω αδυναμία του ανθρώπινου λόγου! Ένα μεγάλο έθνος φάνηκε παιχνιδάκι στα χέρια των ελεεινότερων βαλέδων της τυραννίας!
Οι ξένοι εμφανίστηκαν κάποιες φορές σαν ρυθμιστές της δημόσιας ηρεμίας. Το χρήμα κυκλοφορούσε ή εξαφανιζότανε ανάλογα με την θέληση τους. Όταν το ήθελαν, ο λαός έβρισκε ψωμί- όταν το ήθελαν, ο λαός το στερούνταν. Οι ουρές μπροστά απ' τους φούρνους σχηματίζονταν και διαλύονταν μ' ένα τους νεύμα Μας περιβάλλουν με τους φονιάδες τους και τους κατασκόπους τους. Το ξέρουμε, το βλέπουμε, κι όμως εξακολουθούν να ζουν! Μοιάζει να μην μπορεί να τους πιάσει η ρομφαία του νόμου. Είναι δυσκολότερο, ακόμη και σήμερα, να τιμωρήσεις έναν μεγάλο συνομώτη, παρά να αρπάξεις απ' τα χέρια της συκοφαντίας έναν φίλο της ελευθερίας.
Δεν είχαμε ακόμα καλά-καλά καταγγείλει τις ψευδοφιλοσοφικές υπερβολές που προκάλεσαν οι εχθροί της Γαλλίας. Ο πατριωτισμός δεν είχε ακόμα προλάβει να προφέρει σε αυτό το βήμα την λέξη «υπερεπαναστατικός». Κι αμέσως οι προδότες της Λυόν, όλοι οι υποστηριχτές της τυραννίας έσπευσαν να την εφαρμόσουν στους θερμούς και γενναιόψυχους πατριώτες [Αναφορά στους Κολλό ντ' Ερμπουά και Φουσέ που κατέπνιξαν την αντεπαναστατική δραστηριότητα ατην Λυόν. Ο Φουσέ κατηγορήθηκε για υπερβολές] που είχαν πάρει εκδίκηση στο όνομα του λαού και των νόμων. Από τη μια αποκαθιστούν το παλιό σύστημα δίωξης ενάντια στους φίλους της ελευθερίας. Από την άλλη επικαλούνται την επιείκεια υπέρ των αποβρασμάτων που 'ναι βαμμένα στο αίμα της πατρίδας.
Κι εν τω μεταξύ τα εγκλήματα τους πληθαίνουν. Οι βέβηλες στρατιές των ξένων απεσταλμένων στρατολογούνται καθημερινά. Η Γαλλία πλημμύρισε. Περιμένουν, και θα συνεχίσουν να περιμένουν για πάντα μέχρι να 'ρθει η κατάλληλη στιγμή για τα φονικά τους σχέδια. Οχυρώνονται, μας ζώνουν από παντού. Και υψώνουν νέους κινδύνους, νέες πυροβολαρχίες της αντεπανάστασης. Και την ίδια στιγμή οι τύραννοι που τους έχουν προσλάβει συγκεντρώνουν νέους στρατούς.
Ναι, αυτοί οι δόλιοι απεσταλμένοι που μας ομιλούν, που μας κολακεύουν, είναι αδέρφια, συνεργοί των άγριων δορυφόρων που ισοπεδώνουν τις σοδειές μας, που κατέλαβαν τις πόλεις μας και τα σκάφη μας, τα οποία αγόρασαν τα αφεντικά τους. Σφαγιάσανε τ' αδέρφια μας, μαχαίρωσαν χωρίς έλεος τους αιχμαλώτους μας, τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, τους αντιπροσώπους του γαλλικού λαού. Μα τι λέω; Τα τέρατα που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα είναι λιγότερο τρομαχτικά από τους άθλιους εκείνους που μας ξεσκίζουν τα στήθια. Και συνεχίζουν να αναπνέουν και να συνωμοτούν ατιμώρητοι!
Περιμένουν μονάχα αρχηγούς για να τους οργανώσουν. Τους αναζητούν ανάμεσα σας. Ο βασικός τους στόχος είναι να σας στρέψουν τον έναν ενάντια στον άλλο. Ένας τέτοιας αγώνας θα ξαναξύπναγε τις ελπίδες της αριστοκρατίας, θα ανανέωνε τα σχέδια του φεδεραλισμού. Θα έπαιρνε εκδίκηση στο όνομα της φατρίας των Γιρονδίνων για τον νόμο που τιμώρησε τα εγκλήματα της. Διότι στόχος των επιθέσεων τους είναι οι Ορεινοί, ή μάλλον η Συμβατική, και γι' αυτό προσπαθούν να την διαιρέσουν, να καταστρέψουν το έργο της.
Όσο για μας, θα πολεμήσουμε μονάχα τους Άγγλους, τους Πρώσους, τους Αυστριακούς, και τους συντρόφους τους. Θα απαντήσουμε στους λίβελους τους εξολοθρεύοντας τους. Μονάχα τους εχθρούς της πατρίδας μπορούμε να μισήσουμε και κανέναν άλλο.
Η τρομοκρατία δεν πρέπει να στραφεί στην καρδιά των πατριωτών και των δυστυχισμένων. Θα στραφεί στις κρυψώνες των ξένων ληστών, εκεί που μοιράζουν την λεία τους και που πίνουν το αίμα του γαλλικού λαού.
Η Επιτροπή παρατήρησε πως ο νόμος δεν ήταν αρκετά δραστικός για την τιμωρία των μεγάλων ενόχων. Ξένοι, σεσημασμένοι πράκτορες των συνασπισμένων βασιλιάδων στρατηγοί βαμμένοι στο αίμα των Γάλλων, παλιοί συνεργοί του Ντυμουριέ, του Κυστίν και του Λαμορλιέρ, έχουν συλληφθεί εδώ και καιρό κι ακόμα δεν δικάστηκαν.
Οι συνωμότες είναι πολυάριθμοι. Μοιάζει να πολλαπλασιάζονται, και αυτού του είδους τα παραδείγματα σπανίζουν. Η τιμωρία εκατό αφανών και δευτερευόντων ενόχων είναι λιγότερο χρήσιμη για την ελευθερία από την παράδοση του αρχηγού μιας συνωμοσίας.
Τα μέλη του Επαναστατικού Δικαστηρίου, των οποίων ο πατριωτισμός και η δικαιοσύνη αξίζουν γενικά τον έπαινο, επισήμαναν οι ίδιοι στην Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας τα αίτια που κάποιες φορές θέτουν προσκόμματα στην πορεία του, χωρίς να την κάνουν πιο ασφαλή, και μας ζήτησαν την μεταρρύθμιση ενός νόμου, ο οποίος αντικατοπτρίζει τους χαλεπούς καιρούς στους οποίους διαμορφώθηκε. Θα προτείνουμε να δοθεί η εξουσία στην Επιτροπή να σας προτείνει ορισμένες τροποποιήσεις επ' αυτού, που στόχο θα έχουν να κάνουν την δράση της δικαιοσύνης ακόμη πιο ευνοϊκή για την αθωότητα, και την ίδια στιγμή αναπόδραστη για το έγκλημα και την μηχανορραφία. Της αναθέσατε ήδη αυτή την ευθύνη, με ένα προηγούμενο διάταγμα σας.
Θα σας προτείνουμε, από τώρα κιόλας, να επισπεύσετε την δίκη των ξένων και των στρατηγών που κατηγορούνται για συνωμοσία με τους τυράννους που μας πολεμούν.
Δεν είναι αρκετό να τρομοκρατηθούν οι εχθροί της πατρίδας. Πρέπει συγχρόνως να προσφερθεί βοήθεια στους υπερασπιστές της. Θα κάνουμε λοιπόν έκκληση στην δικαιοσύνη σας, ζητώντας κάποιες ρυθμίσεις υπέρ των στρατιωτών που μάχονται και υποφέρουν για την ελευθερία.
Ο γαλλικός στρατός δεν είναι μονάχα το φόβητρο των τυράννων. Αποτελεί την δόξα του έθνους και της ανθρωπότητας. Στην πορεία τους προς την νίκη, οι ενάρετοι στρατιώτες μας αναφωνούν: Ζήτω η Λαϊκή Πολιτεία. Καθώς πέφτουν από τα χτυπήματα του εχθρού, η κραυγή τους είναι: Ζήτω η Λαϊκή Πολιτεία. Τα τελευταία λόγια τους είναι ύμνοι στην ελευθερία, η τελευταία πνοή τους είναι ένας όρκος για την πατρίδα. Αν οι ηγέτες ήταν αντάξιοι των στρατιωτών, η Ευρώπη θα είχε κατατροπωθεί εδώ και καιρό. Κάθε πράξη που υπηρετεί τον στρατό είναι μια πράξη εθνικής αναγνώρισης.
Τα βοηθήματα στους υπερασπιστές της πατρίδας και τις οικογένειες τους μας φάνηκαν πενιχρά. Πιστεύουμε ότι μπορούν να αυξηθούν κατά ένα τρίτο, δίχως να δημιουργηθούν προβλήματα. Οι τεράστιοι πόροι της Λαϊκής Πολιτείας, στα οικονομικά, επιτρέπουν αυτό το μέτρο. Το ζητά η πατρίδα.
Παρατηρήσαμε επίσης ότι οι ανάπηροι στρατιώτες, οι χήρες και τα παιδιά αυτών που πέθαναν για την πατρίδα, μέσα απ' όλες τις τυπικότητες που απαιτεί ο νόμος, την πληθώρα των αιτημάτων, ορισμένες φορές με την ψυχρότητα ή την κακοπιστία ορισμένων κατώτερων υπαλλήλων, συναντούσαν δυσκολίες που καθυστερούσαν την απολαβή των πλεονεκτημάτων που τους εξασφαλίζει ο νόμος. Θεωρήσαμε πως ένα μέτρο κατάλληλο για την θεραπεία αυτού του προβλήματος θα ήταν να τους προσφερθούν επίσημοι συνήγοροι οριζόμενοι από τον νόμο, προκειμένου να διευκολυνθούν στην άσκηση των δικαιωμάτων τους.
Κατόπιν όλων αυτών, σας προτείνουμε το ακόλουθο ψήφισμα
Η Εθνική Συμβατική διατάσσει:
Αρθρο Ι. Ο δημόσιος κατήγορος του Επαναστατικού Δικαστηρίου θα παραπέμψει σε δίκη χωρίς χρονοτριβή τους Ντητρίς [Βαρόνος ντε Ντητρίς (1748-93): υποστηριχτής της συνταγματικής μοναρχίας, προσπάθησε να προκαλέσει εξέγερση στο Στρασβούργο μετά την 10η Αυγούστου 1792, προτού εκπατριστεί. Κατά την επιστροφή του καταδικάστηκε σε θάνατο και καρατομήθηκε], Κυστίν, γιο του στρατηγού που τιμωρήθηκε από τον νόμο, Μπιρόν [Μπιρόν, Αρμάν Λουί ντε Γκοντώ (1747-93): φιλελεύθερος ευγενής, κατέλαβε αρκετές στρατιωτικές θέσεις προτού κατηγορηθεί για έλλειψη ενθουσιασμού από την Συμβατική. Καταδικάστηκε και καρατομήθηκε τον Ιούλιο του 1793], Ντε Μπρυλύ, Μπαρτελεμύ [Ντε Μπρυλύ, Ερνώ ντε Μπινιάκ (1757-1809): Αρχηγός του Επιτελείου των τριών στρατιών του Βορρά, του Βελγίου και των Αρδεννών τον Απρίλιο του 1793. Καθαιρέθηκε τον Αύγουστο του 1793, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Απελευθερώθηκε μετά την πτώση του Ροβεσπιέρου. Ο Φρανσουά ντε Μπαρτελεμύ ήταν Γάλλος πρέσβης στα καντόνια της Ελβετίας από το 1792 ώς το 1797],1 και όλους τους στρατηγούς και τους αξιωματικούς που κατηγορούνται για συνεργία με τους Ντυμουριέ, Κυστίν, Λαμορλιέρ, Ουσάρ. Θα παραπέμψει επίσης σε δίκη τους ξένους, τους τραπεζίτες και τα υπόλοιπα άτομα που κατηγορούνται για προδοσία και συναλλαγή με τους βασιλιάδες που συνασπίστηκαν ενάντια στην Γαλλική Λαϊκή Πολιτεία.
II. Η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας θα συντάξει, όσο το δυνατό συντομότερα, την αναφορά της σχετικά με τα μέσα τελειοποίησης της οργάνωσης του Επαναστατικού Δικαστηρίου.
III. Τα βοηθήματα και οι αποζημιώσεις που απονεμήθηκαν από προηγούμενα ψηφίσματα στους υπερασπιστές της πατρίδας που τραυματίστηκαν καθώς πολεμούσαν υπέρ αυτής, ή στις χήρες τους και τα παιδιά τους, αυξάνονται κατά ένα τρίτο.
IV. Θα δημιουργηθεί μια επιτροπή με αποστολή την διευκόλυνση απολαβής των πλεονεκτημάτων που τους απονέμει ο νόμος.
V. Τα μέλη αυτής της επιτροπής θα οριστούν από την Εθνική Συμβατική, μετά από γνωμοδότηση της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας.
