default-image

Απ’ τη Λιλή και τη Μαρλέν, ποια να διαλέξω;

Απόψεις
Απ’ τη Λιλή και τη Μαρλέν, ποια να διαλέξω;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τον λένε Χανς Λάιπ και γεννήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1893 στο Αμβούργο. Παιδί φτωχής οικογένειας (ο πατέρας του δούλεψε ως ναυτικός και λιμενεργάτης), αλλά έξυπνος, μελετηρός και με φύση καλλιτεχνική, κατορθώνει να σπουδάσει και το 1914 διορίζεται ως δάσκαλος σ' ένα προάστιο του Αμβούργου. Η χαρά δεν πρόκειται να κρατήσει πολύ: ξεσπά ο μεγάλος πόλεμος κι ο νεαρός Χανς επιστρατεύεται.

Είναι όμως ψηλός, ξανθός, γαλανομάτης κι όμορφος. Η εξωτερική του εμφάνιση θα κάνει τους υπεύθυνους της στρατολογίας να τον επιλέξουν για την αυτοκρατορική φρουρά στο Βερολίνο. Θα του χαρίσει κυρίως πολλές επιτυχίες με τα κορίτσια. Μια από τις κατακτήσεις του είναι κι η Μπέττυ, που εκείνος τη φωνάζει Λιλή, η κόρη της σπιτονοικοκυράς του. Μόνο που δεν του αρκεί… Κυνηγά ταυτόχρονα και τη Μαρλέν, την κόρη ενός γιατρού η οποία εργάζεται ως νοσοκόμα.

Έρχεται η ώρα του κρίσιμου ραντεβού με τη Μαρλέν. Ο Χανς δεν θα καταφέρει ποτέ να τη συναντήσει. Ο αξιωματικός υπηρεσίας τον βάζει σκοπιά ακριβώς τις ώρες που είχε κανονιστεί η συνάντηση με τη νεαρή νοσοκόμα. Δεύτερη ευκαιρία δεν πρόκειται να υπάρξει. Ο Χανς έχει μετατεθεί στο Μέτωπο των Καρπαθίων. Μες στην απελπισία του αποφασίζει να αποτυπώσει τα συναισθήματά του στο χαρτί. Γράφει ένα ποίημα με θέμα τον χωρισμό, ποίημα στους στίχους του οποίου οι δύο έρωτες της αληθινής ζωής ενώνονται σε ένα πρόσωπο, τη Λιλή Μαρλέν.

Ο Χανς Λάιπ θα πολεμήσει στην Ανατολή. Θα αποστρατευτεί το 1917 εξαιτίας ενός σοβαρού τραυματισμού. Επιστρέφει στο Αμβούργο, παντρεύεται μια παιδική φίλη, αποκτά παιδιά. Κι έπειτα, ξαφνικά, αποφασίζει να ακολουθήσει τις καλλιτεχνικές του παρορμήσεις. Εγκαταλείπει την οικογένειά του, βυθίζεται στη μποέμικη ζωή κι αρχίζει σταδιοδρομία συγγραφέα. Ειδικά τα διηγήματά του θα γνωρίσουν μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία του Μεσοπολέμου. Κάποια στιγμή αποφασίζει να συγκεντρώσει τα νεανικά του ποιήματα σε μια συλλογή. Μεταξύ τους βρίσκεται και το "Τραγούδι ενός νεαρού στρατιώτη στη σκοπιά" ("Das Lied eines Jungen Soldaten auf der Wacht").

Οι μελαγχολικοί στίχοι του ποιήματος θα εντυπωσιάσουν τον συνθέτη Ρούντολφ Τσινκ που θα αποφασίσει αμέσως να το μελοποιήσει και να το δώσει στην ερωμένη του η οποία εμφανίζεται σε κάποιο καμπαρέ του Μονάχου. Η κυρία αυτή ονομάζεται Ελίζαμπετ Μπούννενμπεργκ. Γεννήθηκε κι εκείνη στον Βορρά, στο Μπρέμερχάφεν για την ακρίβεια, το 1905. Το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο είναι Λάλε Άντερσεν. Είναι μια ψηλή ξανθιά, αισθησιακή για τα μέτρα της εποχής και, πρωτίστως, χειραφετημένη. Παράτησε άντρα και παιδιά για να σταδιοδρομήσει στα καμπαρέ και να κάνει μια εντυπωσιακή συλλογή εραστών, ο αριθμός των οποίων πρέπει να ξεπερνά εκείνον των τραγουδιών που έχει ερμηνεύσει. Και κάπως έτσι, κοντά στο τέλος του 1937, η Άντερσεν θα ερμηνεύσει για πρώτη φορά το "Τραγούδι ενός νεαρού στρατιώτη στη σκοπιά".

Δεν θα περάσει χρόνος κι η Άντερσεν θα λάβει μια επιστολή από έναν άλλο παλιό της εραστή, τον επίσης συνθέτη Νόρμπερτ Σούλτσε. Έχοντας πια αναθεωρήσει την αρχική του άποψη για το ταλέντο της Λάλε, ο Σούλτσε της στέλνει μια σειρά από μελωδίες για να διαλέξει ποιες από αυτές θα επιθυμούσε να ερμηνεύσει. Με έκπληξη η τραγουδίστρια διαπιστώνει ότι ανάμεσα στις προτάσεις υπάρχει πάλι το ποίημα του Λάιπ, αυτή τη φορά με εντελώς διαφορετική μελωδία! Αντί της ρομαντικής μελοποίησης του Τσινκ, ο Σούλτσε έχει προτιμήσει ένα σκοπό που θυμίζει έντονα στρατιωτικό εμβατήριο.

Η σύνθεση του Σούλτσε δεν πολυαρέσει στην Άντερσεν. Αν ήξερε κιόλας ότι ο Σούλτσε είχε αρχικά συνθέσει τη μελωδία για να χρησιμοποιηθεί στο διαφημιστικό μιας οδοντόπαστας.. Με μισή καρδιά αποφασίζει να την τραγουδήσει, υποψιαζόμενη ότι ίσως αρέσει στο κοινό. Η πρώτη παρουσίαση θα γίνει το 1938 στο Kabarett der Komiker του Βερολίνου. Η επιτυχία είναι αρκετά μεγάλη ώστε να αποφασιστεί κι η ηχογράφηση του τραγουδιού σε δίσκο, το 1939, με τον τίτλο "Das Madchen unter der Laterne" ("Το κορίτσι κάτω απ' το φανάρι"). Μόνο που ο δίσκος δεν θα πάει καθόλου καλά.

Θα περάσουν δύο ολόκληρα χρόνια. Στο κατεχόμενο Βελιγράδι, οι παρουσιαστές του γερμανικού στρατιωτικού σταθμού διαλέγουν να παίξουν το τραγούδι του Σούλτσε και της Άντερσεν. Ο σταθμός αυτός φτάνει σε όλες τις γερμανικές μονάδες, στο Ανατολικό Μέτωπο, στη Βόρεια Αφρική κι αλλού. Κι ένα τραγούδι που μιλά για τον χωρισμό ενός στρατιώτη από το κορίτσι του είναι ιδανικό για να γίνει επιτυχία μέσα στην καρδιά του πολέμου. Πράγματι, η επιτυχία είναι ασύλληπτη, δεν υπάρχει Γερμανός στρατιώτης ή αξιωματικός που να μη λατρεύει τη μελωδία αυτή. Ο ίδιος ο Χίτλερ φέρεται να εκμυστηρεύθηκε ότι "το τραγούδι αυτό δεν θα ενθουσιάσει απλώς τον Γερμανό στρατιώτη, είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει να γνωρίζει επιτυχία όταν εμείς θα έχουμε πια πεθάνει".

Το παράξενο ήταν ότι το ίδιο τραγούδι κατέκτησε και τους αντιπάλους των Γερμανών. Οι Άγγλοι στρατιώτες ίσως να το πρωτάκουσαν στη Βόρεια Αφρική, πιθανώς στο Τομπρούκ, εκεί που γραμμές των εμπολέμων βρίσκονταν πολύ κοντά. Άρχισαν να το τραγουδούν κι εκείνοι. Η σύνθεση διαδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο κι άρχισε να γνωρίζει πολλές διασκευές. Έφτασε και στις ΗΠΑ, όπου η Μαρλέν Ντήτριχ δεν έχασε την ευκαιρία να οικειοποιηθεί ένα τραγούδι του οποίου η ηρωίδα είχε όνομα που θύμιζε το δικό της και το ηχογράφησε το 1944, τώρα πια με τον τίτλο "Λιλή Μαρλέν".

Κι έτσι, συνέβη το αδιανόητο. Η ίδια μελωδία χρησιμοποιήθηκε από τα διαβόητα Einsatzgruppen των Ες Ες για να καλύπτει τις κραυγές των αθώων θυμάτων τους και τραγουδήθηκε από τους Αμερικανούς στρατιώτες που καταλάμβαναν γερμανικά εδάφη!

Οι τρεις πρωταγωνιστές πέρασαν από δυσκολίες, αλλά τελικά μάλλον τα κατάφεραν. Ο Σούλτσε ήταν εκείνος που είχε τις καλύτερες σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς. Αυτό του στοίχισε δικαίως την (πρόσκαιρη) περιθωριοποίησή του. Επανέκαμψε αρκετά σύντομα και γνώρισε μεγάλη επιτυχία ως συνθέτης μουσικής επένδυσης κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών. Πέθανε πλήρης ημερών το 2002.

Η Λάλε Άντερσεν, μολονότι ερμηνεύτρια της εμβληματικής μουσικής επιτυχίας για τα γερμανικά στρατεύματα, ήρθε σχετικά γρήγορα σε σύγκρουση με τους ναζί. Στην επίσκεψή της στη Βαρσοβία αρνήθηκε κατηγορηματικά να μπει στο εβραϊκό γκέτο το οποίο οι ναζί αξιωματούχοι ήθελαν να της δείξουν σαν να επρόκειτο για ζωολογικό κήπο… Επιχείρησε να διαφύγει στο εξωτερικό. Της απαγόρεψαν να δίνει συναυλίες και να ακούγεται στο ραδιόφωνο και της έκαναν έξωση από το διαμέρισμά της στην Κουρφύρστενταμμ. Μετά τον πόλεμο ξανάρχισε την καλλιτεχνική σταδιοδρομία της κι υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερες τραγουδίστριες στην ΟΔΓ. Όταν κάποτε της ζήτησαν να εξηγήσει την τεράστια επιτυχία της "Λιλή Μαρλέν", εκείνη απάντησε με αρκετά ποιητικό τρόπο: "Μπορεί να εξηγήσει ο άνεμος πώς γίνεται θύελλα;".

Ο Χανς Λάιπ είχε αριστερό παρελθόν κι Εβραίους φίλους. Δεν μπορούσε να ελπίζει στη συμπάθεια των ναζί, ούτε και την ήθελε. Το 1943 διέφυγε στην Ελβετία όπου και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του. Στα χρόνια του πολέμου δεν εισέπραξε ούτε πφέννιχ από πνευματικά δικαιώματα. "Δεν πειράζει, μου αρκεί η δόξα", σχολίαζε. Μετά τον πόλεμο τιμήθηκε αρκετές φορές, ονομάσθηκε μάλιστα κι επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου. Ίσως η μεγαλύτερη τιμή να ήταν τα λόγια του Ντουάιτ Άιζενχάουερ: "ο Λάιπ είναι ο μόνος Γερμανός που έκανε όλο τον κόσμο ευτυχισμένο στα χρόνια του πολέμου"!

Όταν ήταν ακόμη νέος και βρισκόταν στο ουκρανικό μέτωπο, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Λάιπ είχε γράψει στους δικούς του:

"Εγκαταλείψαμε ό,τι αγαπάμε… Ο διάβολος συντρίβει μέσα μας και το τελευταίο ίχνος καλοσύνης κι ανθρωπιάς. Πεθαίνουμε για ένα ιδανικό στο οποίο δεν πιστέψαμε ποτέ".

Αυτό το μαρτύριο ίσως ν' απάλυναν οι στίχοι του..

Του Ρογήρου

Πηγή: koutipandoras.gr

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News