Εάν κάτι αλλάζει τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας, αυτό σίγουρα δεν είναι η περιορισμένη διεισδυτικότητα του αριστερού λόγου σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε βαθιά κρίση και σε καταλυτική απώλεια κάθε σημείου πολιτικής αναφοράς. Επίσης, αυτό δεν είναι, ακόμη λιγότερο, η επιδερμική διεισδυτικότητα του ειρηνιστικού λόγου, που αρκείται σε στερεότυπα κενού περιεχομένου περί πανεθνικής σύμπραξης.
Του Κώστα Βεργόπουλου
Αλλά εξίσου δεν είναι ούτε η αυτάρκης και απλοϊκή «απεμπλοκή» από την παραδοσιακή πόλωση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Ούτε βέβαια η επίκληση του «κεντρώου χώρου» διαθέτει καμιά πιθανότητα επιτυχίας στις σημερινές συνθήκες κατάρρευσης κάθε αξιοπιστίας ολόκληρου του πολιτικού συστήματος της χώρας.
Όταν το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε αποσύνθεση, στερείται παντελώς νοήματος είτε η επανασυγκόλλησή του είτε η επιχείρηση επιλεκτικής διάσωσης ορισμένων τμημάτων του. Έχει φτάσει σήμερα η στιγμή κατά την οποία το πρόβλημα της εξουσίας εκφεύγει από το πλαίσιο του πολιτικού συστήματος και κατέρχεται στο επίπεδο της κοινωνίας και της καθημερινότητος.
Έτσι εξηγείται η ραγδαία άνοδος νέων κοινωνικών κινημάτων, όπως το Ποδέμος στην Ισπανία, το οποίο όχι μόνον αρνείται συστηματικά να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε πλευρά του καταρρέοντος πολιτικού συστήματος, αλλά και εξ ίσου συστηματικά απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας από οποιαδήποτε πολιτική προέλευση, ακόμη και του πιο πρόσφατου παρελθόντος.
Η εμμονή των Ποδέμος να υπερβαίνουν τις παραδοσιακές διαχωριστικές πολιτικές γραμμές και να απευθύνονται στο σύνολο των κοινωνικών δυνάμεων, τους αποφέρει το στίγμα του «εθνικισμού» από την πλευρά των Σοσιαλιστών και του ιστορικού ηγέτη τους Φελίπε Γκονζάλες.
Σε κάθε περίπτωση, τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ελλάδα, εάν την ευθύνη για τη σημερινή κατάντια της χώρας φέρουν κυρίως τα κόμματα του πολιτικού δικομματισμού, που έχουν κυβερνήσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες -και ιδίως την πρόσφατη κρίσιμη 5ετία-, η Αριστερά δεν απαλλάσσεται κάθε ευθύνης για την πορεία προς την κόλαση, έστω και αν αντιτάχθηκε σε αυτήν, στο μέτρο που δεν στάθηκε ικανή να την αποσοβήσει. Ορισμένοι θα μπορούσαν να προσθέσουν επίσης τη θετική και αποφασιστική συμβολή μεγάλου μέρους της στη διαμόρφωση του λεγόμενου «μεταμοντέρνου» ιδεολογικού τοπίου, με επίκεντρο τις έννοιες της «παγκοσμιοποίησης», της κατάργησης συνόρων, είτε εθνικών είτε ευρωπαϊκών, της υπονόμευσης του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους, της υπερεκτίμησης των λεγόμενων μη κυβερνητικών οργανισμών.
Συνέπεια αυτών των ιδεολογικών εξελίξεων στο πολιτικό σύστημα είναι σήμερα ότι το κράτος, αφού εμφανίζεται ως παρασιτικός δημοσιοϋπαλληλικός Λεβιάθαν, δεν βρίσκει την απαιτούμενη κοινωνική νομιμοποίηση προκειμένου να διασώζει τις κοινωνίες από την ασυδοσία και επέλαση των αγορών του χρήματος. Κάθε πρόταση για διευρυμένο ρόλο του κράτους στην αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών ισορροπιών διαβάλλεται τόσο από τη δεξιά πλευρά του πολιτικού συστήματος όσο και από την αριστερά. Η πρώτη επικαλείται το πρόβλημα της χρηματοδότησης, σε μια εποχή κατά την οποία η ανισότητα του πλούτου εν τούτοις υπερβαίνει κάθε προηγούμενη επίδοση. Η δεύτερη διαβάλλει εκ προοιμίου κάθε προσπάθεια μείωσης των εισοδηματικών ανισοτήτων, με το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο, παρ' όλο που θα ανακούφιζε τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα, αποτελεί «αφελή κεϊνσιανισμό» και ότι συνεπώς δεν συνιστά «αριστερή πολιτική».
Στο καθημαγμένο πολιτικό σκηνικό της χώρας μας, οι πρόσφατες προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσαν ίσως ένα «νέο γεγονός», στο μέτρο που αφήνουν πίσω τους την παραδοσιακή πολιτική ρητορεία και συγκεκριμενοποιούνται, ίσως μάλιστα περισσότερο από όσο θα ήταν αναγκαίο. Όταν σήμερα ο δημόσιος λόγος επισύρει δυσπιστία και επιφυλακτικότητα στην κοινή γνώμη, κυρίως λόγω των νεκρών και βεβαρημένων ιδεολογικών αναφορών του, ίσως ήλθε η στιγμή για δημόσιες προτάσεις χωρίς ιδεολογικό περιτύλιγμα. Εάν πράγματι κάτι αλλάζει τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας, όπως και στην Ισπανία, αυτό είναι ίσως ότι δίδεται έτσι η δυνατότητα στα εκατομμύρια θύματα της αδικαιολόγητης και πολλαπλά άστοχης κρίσης να παρέμβουν και να διεκδικήσουν τα αυτονόητα και ζωτικής σημασίας δικαιώματά τους.
«Η άμεση ανακούφιση των θυμάτων δεν συνιστά αριστερό πολιτικό πρόγραμμα», διατείνονται κάποιοι εναπομένοντες από άλλη εποχή «Μοϊκανοί». Ωστόσο, στις σημερινές συνθήκες δεν υπάρχει ουδεμία δυνατότητα κατάρτισης «αριστερού πολιτικού προγράμματος» χωρίς τη συμμετοχή σε αυτό των θυμάτων και των απλών ανθρώπων.
Άλλωστε, όσοι επενδύουν σε προκατασκευασμένο πρόγραμμα με ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα, είτε το αντιγράφουν από παρωχημένες εποχές του παρελθόντος είτε ακόμη και οι ίδιοι δεν έχουν τίποτε το νέο να προσθέσουν στο ζητούμενο. Οπωσδήποτε, στην εποχή μας, καταρρέουν τα ταμπού και οι πανάκειες προς πάσα χρήση, όμως αυτό δεν αποτελεί δυστύχημα, αλλά ευτύχημα. Όποιος έχει κάτι να πει, το λέει και δεν το αποκρύπτει, στο όνομα ουδεμιάς πολιτικής και ιδεολογικής σκοπιμότητος. Και ο καθείς κρίνεται πλέον όχι από την κονκάρδα του, αλλά από το πόσο συγκεκριμένος είναι. Άλλωστε, η άμεση ανακούφιση των λαϊκών τάξεων δεν αποτελεί μόνον επιτακτική κοινωνική ανάγκη, αλλά επίσης απαράκαμπτη προϋπόθεση για την όσο το δυνατόν ταχύτερη οικονομική και κοινωνική επανεκκίνηση και ανάκαμψη. Στις συγκεκριμένες συνθήκες, ο συγκεκριμένος ριζοσπαστικός λόγος βρίσκει μεγαλύτερη κοινωνική αξιοπιστία από τον ιστορικά βεβαρημένο από το παρελθόν.
Πηγή: mignatiou.com
