20 Ιουλίου... Μαύρη η επέτειος για την Κύπρο, για την Ελλάδα, αλλά και για όλο τον Ελληνισμό. Ο πιο βάρβαρος πόλεμος, η μεγαλύτερη κτηνωδία, σε αυτό το πολύπαθο νησί, που τόσοι κατακτητές έχουν περάσει από τα εδάφη του.
Της Φωτεινής Μαυροματάκη
Πάντα άκουγα ιστορίες από τον μπαμπά μου για τον πόλεμο του '74. 22 χρονών ήταν τότε. Υπηρετούσε στο Μάλεμε Χανίων και έφυγε από το Ακρωτήρι για να πάει να πολεμήσει τον Τούρκο. Είχαν ακούσει στο ραδιόφωνο ότι στην Κύπρο είχε μπει ο κατακτητής. Κυριακή 21 Ιουλίου το μεσημέρι τους μάζεψαν όλους και τους είπαν ότι πρέπει να είναι σε ετοιμότητα. Τους μοίρασαν πυρομαχικά. Δεν τους έλεγαν, όμως, ακριβώς πού θα πήγαιναν. Προς άγνωστη κατεύθυνση, έλεγε η εντολή. Ωστόσο, υπήρχαν διαρροές... Άλλος έλεγε για Κω, άλλος για Ρόδο, άλλος για Κύπρο. 21 Ιουλίου το βράδυ οι αλύγιστοι στρατιώτες έφυγαν με τα λεωφορεία από το Μάλεμε και κατευθύνθηκαν προς το αεροδρόμιο της Σούδας. Στη διαδρομή προς το αεροδρόμιο οι γυναίκες θρηνούσαν στα μπαλκόνια των Χανίων, ενώ οι πολεμιστές τραγουδούσαν "Πότε θα κάνει ξαστεριά".
Συσκότιση
Μπήκαν στα αεροσκάφη, χωρίς να γνωρίζουν τον προορισμό. Στη διάρκεια της πτήσης υπήρχε πλήρης συσκότιση, ενώ ο δυνατός θόρυβος των αεροσκαφών δυσκόλευε τις συνομιλίες μεταξύ των στρατιωτών. Όσο περνούσε η ώρα, οι συνομιλίες λιγόστευαν και η σιωπή έπαιρνε τη θέση τους. Η προσγείωση ήταν αρκετά δύσκολη και ανώμαλη, αφού τα πυρά έπεφταν από παντού. Τα αεροπλάνα προσπαθούσαν να προσγειωθούν. Τότε ήταν που κατάλαβαν ότι είχαν πάει στον πόλεμο. Ο σκοπός ήταν ένας. Να διώξουν τον εχθρό από την Κύπρο.
344 ήρωες
Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα αιφνιδιάστηκε. Δεν ήταν έτοιμη... Η Κρήτη όμως και η αποστολή της Α' μοίρας καταδρομών από το νησί με μεταγωγικά αεροσκάφη Noratlas ήταν εκεί και πολέμησε. Ήταν 344 ήρωες... Στο άνθος της ηλικίας τους πολεμούσαν με όλες τους τις δυνάμεις, με σφιγμένη τη γροθιά και με ένα σκοπό... Η επιχείρηση είχε την κωδική ονομασία "ΝΙΚΗ" και χαρακτηρίστηκε από τον ελληνικό και το διεθνή Τύπο ως επιχείρηση αυτοκτονίας, μοναδική στα παγκόσμια στρατιωτικά χρονικά. 13 αεροσκάφη έφυγαν από τα Χανιά και κατάφεραν με τον άριστο σχεδιασμό, τη γενναιότητα, το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και την αυτοθυσία των πληρωμάτων των αεροσκαφών να φτάσουν στην Κύπρο και να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Στη διάρκεια της επιχείρησης βλήθηκαν όλα τα αεροσκάφη, από εχθρούς αλλά και από Ελληνοκύπριους που δε γνώριζαν ποιοι ήταν. Ένα από τα αεροσκάφη καταρρίφθηκε από τα πυρά. Όλοι οι επιβαίνοντες βρήκαν φρικτό θάνατο, εκτός από έναν, τον Θανάση Ζαφειρίου.
Η μάχη
Όταν έφτασαν οι καταδρομείς στην Κύπρο πήγαν στην ιερατική σχολή της Λευκωσίας. Οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας με σκοπό να το κατακτήσουν. Οι στρατιώτες έφυγαν από την ιερατική σχολή και κατευθύνθηκαν προς το αεροδρόμιο, για να τους διώξουν. 4 ώρες περίπου πολεμούσαν, με τα πυρά να περνάνε πάνω από τα κεφάλια τους και με τους στρατιώτες να μάχονται με όλες τους τις δυνάμεις. Οι όλμοι των Τούρκων έσκαγαν δίπλα τους. Στρατιώτες έβλεπαν τους φίλους τους και συμπολεμιστές τους να πεθαίνουν δίπλα τους, την ώρα που πολεμούσαν και εκείνοι έπρεπε να συνεχίσουν να μάχονται. 15 τζιπάκια των Ηνωμένων Εθνών κατέφτασαν στο σημείο και έκαναν παζάρι με το διοικητή των Ελλήνων προκειμένου να τους παραδώσουν το αεροδρόμιο.
Και στο δεύτερο "Αττίλα" 14-15-16 Αυγούστου, οι Έλληνες στρατιώτες ήταν παρόντες. Μάχονταν σε μια μάχη άνιση γιατί ο κατακτητής ήταν καλά προετοιμασμένος. Μόνο στην Κερύνεια μπήκαν 40.000 Τούρκοι.
Στην Κρήτη
Μετά και το δεύτερο "Αττίλα" οι στρατιώτες μας πήγαν στο Σταυροβούνι στην 35 μοίρα καταδρομών, την οποία και ίδρυσαν. Μέχρι το Μάρτιο έμειναν στην Κύπρο, οπότε και επέστρεψαν στην Κρήτη. Λίγοι-λίγοι έφευγαν με πολιτικά ρούχα, για να μην καταλάβουν οι κατακτητές ότι φεύγουν οι στρατιώτες από την Κύπρο και βουλιάξουν το καράβι. Έφτασαν στην Κρήτη, βάζοντας τέλος στην αγωνία των δικών τους ανθρώπων.
Επισκέφτηκα την Κύπρο πρόσφατα και μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο στο αεροδρόμιο της Λάρνακας ένιωσα ένα περίεργο συναίσθημα. Σκεφτόμουν όλες αυτές τις ιστορίες που άκουγα από τον μπαμπά μου όταν ήμουν μικρή και τις ακούω μέχρι σήμερα. Ένιωσα έντονη την ανάγκη να μάθω. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που συνάντησα μού διηγήθηκαν ιστορίες, με τη συναισθηματική φόρτιση να είναι έντονη. Μου είπαν ότι οι Τούρκοι ήταν βάρβαρος λαός. «Μακάρι αυτή τη βιαιότητα που ζήσαμε εμείς να μην τη ζήσει κανείς άλλος λαός», έλεγαν όλοι.
Μνήμες
Αυτές οι ημέρες είναι ημέρες μνήμης για τους Κύπριους. Και όχι μόνο αυτές οι μέρες, γιατί αυτή την τραγωδία θα τη θυμούνται για μια ζωή. Η απόβαση των Τούρκων ξεκίνησε από τις προδομένες ακτές της Κερύνειας. Αυτό που θέλανε το πήραν, αν ήθελαν κι άλλη Κύπρο θα την έπαιρναν. Αυτό μου είπαν όλοι όσοι μίλησα μαζί τους. Σίγουρα άλλοι κανόνιζαν τις μοίρες τόσων ανθρώπων. Σίγουρα άλλοι τους φανάτιζαν και εκείνοι ακολουθούσαν τις διαταγές τους και πραγματοποιούσαν όλες αυτές τις βιαιότητες. Οι Τούρκοι σκότωσαν γυναικόπαιδα, βίασαν γυναίκες και τις στιγμάτισαν για μια ζωή, πραγματοποιούσαν ομαδικές και εν ψυχρώ εκτελέσεις, λεηλατούσαν τα σπίτια και τις εκκλησίες. Το καλοκαίρι του 1974 τα παιδιά μεγάλωσαν απότομα, ζώντας σε αντίσκηνα και εγκλωβισμένα σε χωριά στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και προσπαθώντας να επιβιώσουν στην καθημερινότητά τους.
Τα αποτελέσματα γνωστά... Το 38% του κυπριακού εδάφους πέρασε υπό τουρκική κατοχή, ενώ η Λευκωσία χωρίστηκε με την πράσινη γραμμή του Αττίλα.
Μεγάλος πόνος
Οι Ελληνοκύπριοι θρηνούν. Πονούν ακόμη και αυτός ο πόνος δε θα κοπάσει ποτέ. Δεν είναι και λίγο να μπαίνουν στο σπίτι σου, να στο λεηλατούν, να το ρημάζουν και να στο παίρνουν μέσα από τα χέρια σου. Δεν είναι λίγο να είσαι πρόσφυγας μέσα στον ίδιο σου τον τόπο. Επίσης, δεν είναι λίγο να πηγαίνεις μετά από χρόνια στο σπίτι σου ως επισκέπτης και να μην το αναγνωρίζεις. Να πιεις τον καφέ που σε κερνάνε αυτοί που σε διώξανε και να πρέπει να φύγεις...
Το '74 η κατάσταση στην Κύπρο ήταν τεταμένη... «Αρφός εσκότωνε αρφό» (= Αδερφός σκότωνε αδερφό), όπως χαρακτηριστικά μου είπαν. Τότε είχαν χωριστεί σε Γριβικούς και Μακαριακούς. Οι Γριβικοί ήθελαν την ένωση με την Ελλάδα, ενώ οι Μακαριακοί ήθελαν την αυτονομία. Αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι. Αυτή την "ανισσόροπη" πολιτικά κατάσταση. Όταν μπήκε ο εχθρός στο νησί, οι Κύπριοι ήταν απροετοίμαστοι, σε αντίθεση με τους Τούρκους που, απ' ό,τι φάνηκε, προετοίμαζαν καιρό αυτή την εισβολή και βρήκαν την ευκαιρία και την αφορμή με το πραξικόπημα της Χούντας κατά του Μακάριου. Υπήρξαν και προδότες, μου είπαν... Μα πάντα δεν υπάρχουν προδότες όταν γίνεται πόλεμος; Το δάχτυλο της προδοσίας καθοδήγησε τους κατακτητές και πήραν αυτό που ήθελαν.
Νέοι ήρωες
Πρέπει όμως να αναφερθούμε στον Τάσο Ισαάκ και στον Σολωμό Σολομού. Ο οποίος συμμετείχε σε μία αντικατοχική πορεία, που την οργάνωσε το 1996 η Κυπριακή Ομοσπονδία Μοτοσυκλετιστών και είχε αφετηρία το Βερολίνο και κατάληξη την Κύπρο. Η Τουρκία άρχισε τις απειλές, ώστε να μη φτάσουν οι μοτοσυκλετιστές ως την Κερύνεια, με την ανησυχία της κυπριακής κυβέρνησης να είναι έντονη. Το κατοχικό καθεστώς πήρε επιπρόσθετα μέτρα στη γραμμή αντιπαράταξης. Παράλληλα, είχαν δοθεί εντολές να πυροβολούνται όσοι επιχειρούσαν να περάσουν στα κατεχόμενα. Η κατάσταση είχε ξεφύγει από τα όρια και το σκηνικό θύμιζε πάλι εμπόλεμη ζώνη. Ο Τάσος Ισαάκ προσπάθησε να βοηθήσει έναν άλλον Ελληνοκύπριο, τον οποίο χτυπούσαν οι Τούρκοι. Δέχτηκε επίθεση και έπεσε στο χώμα. Γύρω του μαζεύτηκε μεγάλος αριθμός Τούρκων και Τουρκοκύπριων αντιδιαδηλωτών, καθώς και μέλη της λεγόμενης αστυνομίας του ψευδοκράτους, και άρχισαν να τον χτυπούν επανειλημμένα με πέτρες, ρόπαλα, λοστούς, μέχρις θανάτου. Μέλη της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ, τα οποία ήταν παρόντα στη σκηνή, επέλεξαν να μην επέμβουν.
Ο Σολωμός Σολομού στις 14 Αυγούστου, την ημέρα της κηδείας του Τάσου Ισαάκ, κατευθύνθηκε με μια ομάδα διαδηλωτών να εναποθέσει στεφάνια και λουλούδια στη μνήμη του Τάσου Ισαάκ, στην περιοχή όπου δολοφονήθηκε. Η περιοχή μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, όταν εμφανίστηκε μπροστά τους μία τουρκική εθνικιστική πολιτική οργάνωση, που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική, οι λεγόμενοι Γκρίζοι Λύκοι. Ο Σολωμός Σολωμού τους ξέφυγε, πέρασε την γκρίζα ζώνη και προσπάθησε να ανέβει στον ιστό για να κατεβάσει την τουρκική σημαία, την ώρα που άλλοι διαδηλωτές προσπαθούσαν να τον αποτρέψουν. Τότε ήταν που οι Τούρκοι ξαναχτύπησαν. Τούρκοι ελεύθεροι σκοπευτές από το απέναντι τουρκικό φυλάκιο τον πυροβόλησαν. Ο Σολωμός Σολωμού έπεσε νεκρός από σφαίρα στο λαιμό. Στη συνέχεια στράφηκαν προς τους υπόλοιπους διαδηλωτές, ενώ οι σφαίρες των Τούρκων τραυμάτισαν αρκετούς ακόμα.
Ενοχή Τουρκίας
Στις 24 Ιουνίου 2008 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ένοχη την Τουρκία για τη δολοφονία των Σολωμού και Ισαάκ. Σύμφωνα με το δικαστήριο, η Τουρκία κρίθηκε ένοχη για την παραβίαση του άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα γιατί δεν έγινε καμία έρευνα για να βρεθούν οι υπαίτιοι για τον θάνατό του. Επίσης, εκδίκασε χρηματική αποζημίωση στην οικογένεια του Σολωμού. Τη στιγμή όμως που χάνεις το παιδί σου, τα χρήματα δεν απαλύνουν κανένα πόνο, ούτε γυρίζουν πίσω το νεκρό.
Ίσως να μη μου επιτρέπει η δημοσιογραφική δεοντολογία να αναφέρω το παρακάτω, όμως η δημοσιογραφία νομίζω θα μου το επιτρέψει. Η Κύπρος είναι ελληνική. Ποια πράσινη γραμμή, ποια Famagusta, ποιοι μιναρέδες, ποιο τουρκικό αεροδρόμιο στη Λευκωσία; Όλα αυτά είναι παράνομα... Η Κύπρος είναι ελληνικό έδαφος, που μέρος αυτού πέρασε με τη βία σε τουρκικά χέρια. Το Βόρειο Τμήμα της Κύπρου τελεί υπό τουρκική κατοχή κατά παράβαση των Διεθνών Κανόνων Δικαίου, εντούτοις οι Τούρκοι το έχουν ονομάσει Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου.
"Δεν ξεχνώ" είναι το σύνθημά τους. Δεν ξεχνούν τους ηρωικούς πεσόντες, τους τραυματίες, τους εγκλωβισμένους, τις προσφυγιές, τις ομαδικές εκτελέσεις, τους αγνοούμενους. Δεν ξεχνούν τα σκλαβωμένα χωριά και τις πόλεις. Ούτε ο Ελληνισμός τα ξεχνά αυτά που έγιναν τότε. Η τουρκική ένοπλη εισβολή άφησε πίσω της 5.000 νεκρούς, 220.000 πρόσφυγες και 1.619 αγνοούμενους, που βρέθηκαν αργότερα σε τουρκικές φυλακές ή δε βρέθηκαν ποτέ.
Η ιστορία της Κύπρου είναι ντυμένη στα μαύρα και είναι γραμμένη με το αίμα ανθρώπων που έγιναν θυσία για τη λευτεριά. Μπορεί να πέρασαν 40 χρόνια από τότε που το 38% της μαρτυρικής μεγαλονήσου τελεί υπό τουρκική κατοχή, όμως οι μνήμες δε θα σβήσουν ποτέ. Όσα χρόνια και αν περάσουν. Πάντα θα θυμόμαστε όλους εκείνους που πολέμησαν... Όλους εκείνους που σκοτώθηκαν, όλους εκείνους που χάθηκαν και ακόμη αγνοούνται. Όσα χρόνια και αν περάσουν, η μάνα που το παιδί της αγνοείται, ακόμα θα το αναζητάει. Μέχρι να κλείσει τα μάτια της θα ελπίζει ότι θα το συναντήσει.
Μ. ΜΠΙΚΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΜΥΓΔΑΛΟ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ
Ο άνθρωπος που ακινητοποίησε 6 άρματα
Στις ιστορίες που άκουγα υπήρχε και ο Μανόλης Μπικάκης. Συμπολεμιστής και φίλος του πατέρα μου. Και πραγματικός ήρωας. Ο Κρητικός από τον Αμύγδαλο Αστερουσίων εγκλώβισε και ακινητοποίησε 6 άρματα Τούρκων. Ένας άνθρωπος τα έβαλε με μηχανές, τις νίκησε και βγήκε ζωντανός. Ο Μπικάκης τοποθετεί το βλήμα, φέρνει το ΠΑΟ στον ώμο του και το μάτι του στη διόπτρα. Έρχονται 6 άρματα Μ-48 - Α2 και πίσω τους ένα τουρκικό Τάγμα Πεζικού! Στα 300 μέτρα εγκλωβίζει το 1ο άρμα και στα 270 μέτρα το κάνει παλιοσίδερα, αναγκάζοντας τα δύο άτομα του πληρώματος να το εγκαταλείψουν. Αλλάζει θέση, εγκλωβίζει το 2ο άρμα και το τυλίγει στις φλόγες χωρίς να γλιτώσει κανείς.
Στα 200 μέτρα καταστρέφει και το 3ο άρμα, ενώ οι Τούρκοι τον ψάχνουν σαν τρελοί, αλλάζει θέση και καταστρέφει και το 4ο μην αφήνοντας κανένα ζωντανό. Τα δύο εναπομείναντα άρματα φοβούνται και κρύβονται, όμως το 5ο κάνει το λάθος και εμφανίζεται, δίνοντας την ευκαιρία στο Μπικάκη να το στείλει από εκεί που ήρθε. Το 6ο και τελευταίο οπισθοχωρεί, ελπίζοντας ότι θα γλιτώσει 700 μέτρα μακριά από τον Μπικάκη, αυτός όμως το καταστρέφει και αυτό. Οι Τούρκοι πεζικάριοι, βλέποντας το θάνατο μπροστά τους, τρέχουν να καλυφθούν στη σχολή Γρηγορίου. Τα δύο εναπομείναντα βλήματα του Μπικάκη ρίχνονται στο ισόγειο και στο δεύτερο όροφο του κτηρίου! Παρέμεινε τέσσερις μέρες χωρίς τροφή, πολεμώντας με ένα πολυβόλο, που βρήκε πεταμένο στο διπλανό λόφο. Ο Έλληνας Ράμπο, τον χαρακτήρισαν πολλοί και όχι άδικα. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι, ενώ νίκησε τόσους Τούρκους σε έναν άνισο αγώνα, πέθανε το 1994 σε τροχαίο δυστύχημα.
