Νεάπολη, 05-07-2014.
«ΟΜΙΛΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΗ Α.Τ ΝΕΑΠΟΛΗΣ-ΛΑΣΙΘΙΟΥ»
«ΘΕΜΑΤΙΚΗ: ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ»
Είναι αληθές και παράλληλα απολύτως εμφανές σε όλους μας, πως οι συνέπειες οι οποίες ανακύπτουν από την πρόκληση ενός τροχαίου ατυχήματος, δεν μπορούν να αφήσουν κανέναν μας ασυγκίνητο και ανεπηρέαστο, ιδίως, όταν αυτές αναφέρονται σε ανθρώπινες απώλειες και σοβαρότατους τραυματισμούς που πολλές φορές, δυστυχώς, καταλήγουν σε μόνιμες αναπηρίες (τετραπληγικούς-παραπληγικούς), και που κατά κύριο λόγο και βάση αγγίζουν τον πλέον παραγωγικό και αναπαραγωγικό ιστό της κοινωνίας μας, δηλαδή τους νέους κυρίως ανθρώπους, με αναφορά σε ηλικίες από 18 έως 45 ετών. Ειδικότερα για την χώρα μας, αξίζει να αναφερθεί, ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέχουμε μία από τις πρώτες θλιβερές θέσεις σε θανάτους από τροχαία, με αριθμητικά δεδομένα που αν μη τι άλλο, προκαλούν βασίμως την ανησυχία μας για το μέλλον, έχοντας μάλιστα ως πρόσθετο βαρίδι στις πλάτες μας, το σοβαρότατο δημογραφικό πρόβλημα που ταλανίζει την χώρα, αφού συν των άλλων προβλημάτων τείνουμε, έως το 2020 σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ, να καταστούμε ως η γηραιότερη χώρα στον κόσμο μετά την Ιαπωνία (δηλαδή η πρώτη στην γηραιά ήπειρο). Λίγα χρόνια νωρίτερα, και κατ' έτος αναφερόμενοι, περίπου 1500 νεκροί και περισσότεροι από 20.000 σοβαρότερα ή ελαφρότερα τραυματίες από τροχαία ατυχήματα, αναδείκνυαν το μέγεθος του προβλήματος. Σχηματικά και εξίσου παραστατικά, θα μπορούσε κάλλιστα να λεχθεί ότι κάθε χρόνο μία εύρωστη (εξαιτίας της ηλικίας των εμπλεκομένων) κωμόπολη της Ελλάδος, «έσβηνε» από τον πληθυσμιακό χάρτη και μία εξίσου εύρωστη επαρχιακή πόλη τραυματίζονταν σοβαρότερα ή ελαφρότερα. Δεν θα ήταν καθόλου αδόκιμος ο όρος, αν κάναμε λόγο περί ενός ακήρυχτου εμφυλίου πολέμου, αφού τελικώς, και κυρίως σ' εμάς τους Έλληνες αναφέρομαι, διαφαινόταν η εικόνα ενός άνευ προηγουμένου αλληλοσκοτωμού μεταξύ μας στην άσφαλτο. Αν δε, λάβουμε υπόψιν μας την παράμετρο, ότι η πλειονότητα των εμπλεκομένων σε θανατηφόρα τροχαία, έχει καταδειχθεί ότι διέμεναν ή εργαζόταν σε απόσταση μικρότερη ή ίση των 10 χιλ. από το σημείο πρόκλησης, δεν αποκλείεται να ομιλούμε και για εμπλεκομένους που γνωρίζονται μεταξύ τους. Περαιτέρω, και χωρίς την ανάγκη ιδιαίτερων γνώσεων και αναλύσεων δύναται ο οιοσδήποτε να αντιληφθεί τα τρομακτικά οικονομικά μεγέθη, από άποψη δαπανών, που προέκυπταν και κάθε χρόνο προκύπτουν για την καταβολή νοσηλίων χάριν των τραυματισθέντων ατόμων και όλων εκείνων που δυστυχώς υπέστησαν μόνιμες αναπηρίες, γνωρίζοντας ότι οι απαιτούμενες δαπάνες κατ' έτος, ανέρχονταν σε πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια Ευρώ, μεταφραζόμενο το ποσό αυτό σε ποσοστό επί του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), περί το 3% (Άλλες μελέτες, κάνουν λόγο για πολλαπλάσια νούμερα της τάξης των 8-10 δισεκατομμυρίων…). Μπορούμε να φανταστούμε όλοι μας, τι θα σήμαινε για την οικονομία μας αλλά και για την ίδια την κοινωνία μας, η εξοικονόμηση αυτού ή μέρους αυτού του ποσού, από την μείωση των τροχαίων.
Όμως, για την πρόκληση ενός τροχαίου ατυχήματος, απαιτείται η συνύπαρξη δύο κυρίως παραμέτρων. Της αφορμής και της αιτίας. Αφορμές των οδικών τροχαίων ατυχημάτων που συντελούν στην πρόκληση τους, θα μπορούσε με ακρίβεια να λεχθεί ότι απαντώνται στα παρακάτω κρίσιμα στοιχεία: α) στο οδικό περιβάλλον και στα τεχνικά χαρακτηριστικά της οδού εν γένει, με ποσοστό συνέργειας 6%, β) στο οδικό όχημα με ποσοστό 4%, και γ) με κυρίαρχη ποσόστωση-πρωτεύουσα θέση, ο παράγοντας άνθρωπος με την οδική συμπεριφορά του, όπου καταλαμβάνει το 90% στην κλίμακα του καταλογισμού ευθυνών για την πρόκληση των τροχαίων. Η ανθρώπινη συμπεριφορά λοιπόν επί της ουσίας, αποτελεί την κυρίαρχη αφορμή στην πρόκληση των τροχαίων ατυχημάτων, αφού ο παράγων άνθρωπος είναι εκείνος ο οποίος λαμβάνει αποφάσεις, κατά βάση βεβιασμένες και λαθεμένες, και προβαίνει ακολούθως σε εσφαλμένες ενέργειες που δημιουργούν γόνιμο έδαφος σε ένα γνώριμο περιβάλλον για την δημιουργία συνθηκών πρόκλησης τροχαίων, υιοθετώντας μάλιστα οδικές συμπεριφορές που τον οδηγούν, ευθέως στην αποδοχή στενών έως ανύπαρκτων ορίων ασφαλείας. Που αλλού θα μπορούσαν να αποδοθούν άλλωστε, οδικές συμπεριφορές όπως, οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος, η ανάπτυξη υπερβολικής ταχύτητας εκβιάζοντας πολλές φορές τα όρια του οχήματος, της οδού ή και των δύο, η είσοδος στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη, το αντικανονικό προσπέρασμα και οι αντικανονικοί ελιγμοί καθώς και σωρεία άλλων ακραίων παραβάσεων, εκτός από την τοποθέτησή τους στην ανωτέρω παράμετρο, δηλαδή της αποδοχής των ανύπαρκτων ή υπαρκτών στην σφαίρα της φαντασίας τους, ορίων ασφαλείας, μέσα από τις βεβιασμένες και εντελώς παράλογες αποφάσεις, αφού προφανώς δεικνύεται η εκβίαση του τροχαίου ατυχήματος και όχι η προσπάθεια αποφυγής του, μέσα από την υιοθέτηση κανόνων ασφαλούς και εγκρατευμένης οδικής συμπεριφοράς. Ως προς δε την αιτία, μπορεί να ειπωθεί ότι αυτή εστιάζεται αφενός στην κάκιστη αντίληψη για το πώς ορισμένοι εννοούν τον οδικό πολιτισμό (ο δρόμος δικός μου) και αφ' ετέρου στα άδηλα, αλλά πολλές φορές έκδηλα αρνητικά συναισθήματα των ανθρώπων, με χαρακτηριστικότερο αυτό της οργής, συναισθήματα που αποτυπώνουν όμως την ψυχοσύνθεση ή έστω την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων, και που «ξεδιπλώνονται» κατά την οδήγηση, στοιχεία όμως απολύτως κρίσιμα, αφού, εκ του αποτελέσματος δυστυχώς, καταδεικνύουν, πρώτον, την λαθεμένη αντίληψη για το τι εννοούμε ως αυτοεκτίμηση και δεύτερον, την μη νηφαλιότητα και πνευματική διαύγεια, που θεωρούνται προαπαιτούμενα για κάποιον που κρατάει στα χέρια του ένα τιμόνι, για να μην εκληφθεί, από την μη ορθολογική χρήση, ο χαρακτηρισμός αυτού ως ένα άκρως πολεμικό-φονικό όπλο.
Εκ των ανωτέρω λοιπόν, κρίνεται απολύτως απαιτητή η παρέμβαση της Πολιτείας, μέσω των θεσμικών της φορέων, στην κατεύθυνση άμβλυνσης και περιορισμού των γενεσιουργών αιτιών (καταστέλλοντας έτσι και τις αφορμές) που οδηγούν στην πρόκληση των τροχαίων ατυχημάτων. Σε αυτήν την αναγκαιότητα, δίνει απάντηση ένας εκ των θεσμικών φορέων της Πολιτείας, που ακούει στο όνομα, Ελληνική Αστυνομία με τον ενεργό ρόλο που δύναται να διαδραματίσει στον εξορθολογισμό του οδικού γίγνεσθαι. Με τις κεντρικές και περιφερειακές της Υπηρεσίες, η Ελληνική Αστυνομία, έχει ακροθιγώς εμβαθύνει στο ζήτημα της οδικής ασφάλειας και επί του σκοπού αυτού έχει εκπονήσει πρόγραμμα ρεαλιστικής πλέον πολιτικής σε βάθος 5ετίας, αρχής γενομένης για τα έτη 2011-2015, έχοντας ως στρατηγικό στόχο, την μείωση των νεκρών στους 100 κατ' έτος. Στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας ο στόχος αυτός, διαφαίνεται ήδη να επιτυγχάνεται αφού: για τα έτη 2013, 2012 και 2011 είχαμε μείωση στους νεκρούς κατά 115 για το 2013 (861) σε σχέση προς το 2012 (976), κατά 116 για το έτος 2012 (976) σε σχέση προς το 2011 (1092) και κατά 189 για το έτος 2011 (1092) σε σχέση προς το 2010 (1281), στοιχεία τα οποία παρόλο που κρίνονται άκρως ενθαρρυντικά, δεν μας εφησυχάζουν, τουναντίον μας οπλίζουν με ηθική ικανοποίηση, περίσσια δύναμη και κουράγιο για μεγαλύτερη προσπάθεια, για περισσότερα δυνατά και ηχηρά αποτελέσματα από την πρόσκτηση τέτοιων στοιχείων, στοιχεία όμως τα οποία δεν είναι απλοί αριθμοί αλλά ισοδυναμούν με ανθρώπινες ζωές και αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος για όλους εμάς, που υπηρετούμε την ελληνική κοινωνία μέσα από τις τάξεις της Ελληνικής Αστυνομίας. Ο ανωτέρω όμως παρατεθείς στρατηγικός στόχος, ήτοι της μειώσεως των νεκρών κατά 100 ανθρώπους ανά έτος, δεν μπορεί ουδόλως να θεωρηθεί ότι καθίσταται επιτεύξιμος μέσα από την επίκληση μαγικών λύσεων, αφού άλλωστε τέτοιες λύσεις δεν υφίστανται, αλλά επιτυγχάνονται μέσα από στοχευμένες κινήσεις τακτικής και στρατηγικής, και με τις κατά σύστημα καταβαλλόμενες προσπάθειες των Υπηρετούντων στις αμιγείς Υπηρεσίες Τροχαίας και στα γενικής αρμοδιότητας Περιφερειακά Αστυνομικά Τμήματα, μέσα από έναν ρεαλιστικό σχεδιασμό που εκπονούν τα επιτελεία των Αστυνομικών Διευθύνσεων σε ολόκληρη την Επικράτεια, ως προς την επίτευξη των στόχων, όπου και ενδεικτικά έχουν ως εξής: α) Αναδιάταξη των τοπικών, και ανά περιοχή, προγραμμάτων αστυνομικής επιτήρησης (τροχονομικής αστυνόμευσης) με ποιοτικό προσανατολισμό στην βάση του χώρου, του χρόνου και την διερεύνηση της αφορμής για την πρόκληση των τροχαίων ατυχημάτων, β) στην μηδενική ανοχή προς ακύρωση των ποινών που επιβάλλονται, γ) στην επικέντρωση των προσπαθειών για αυστηρότερο έλεγχο ιδίως σε παραβάσεις με χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως: την επιθετική και επιδεικτική οδήγηση, την οδήγηση σε υπερβολικά μεγέθη ταχύτητας, την μη χρήση των παθητικών μέσων συγκράτησης (ζώνης ασφαλείας, προστατευτικού κράνους και παιδικών καθισμάτων), την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και πολλές άλλες επικίνδυνες παραβάσεις που ως τελικό στόχο έχουν τον εξορθολογισμό της οδικής συμπεριφοράς, επ' ωφελεία του συνόλου και των καθ' οιονδήποτε τρόπο χρησιμοποιούντων τις οδούς και της οδικής ασφάλειας εν γένει. Περαιτέρω, και για την μεταστροφή της κρατούσας οδικής νοοτροπίας ή του οδικού πολιτισμού αν θέλετε καλύτερα, και που κατά γενική ομολογία δεν είναι η καλύτερη δυνατή, στοχεύουμε σε συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν κυρίως στην σημερινή μαθητιώσα νεολαία, η οποία και αποτελεί το μέλλον της Χώρας μας αλλά και τους αυριανούς οδηγούς, με την απόκτηση κυκλοφοριακής συνείδησης και αγωγής μέσα από ενημερωτικές ομιλίες, διαλέξεις και εκμάθησής βασικών κανόνων και δεξιοτήτων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, προσδοκώντας παράλληλα ότι τα παιδιά δεν θα λαμβάνουν από τα πρότυπα τους, όποια και αν είναι αυτά (γονέας, δάσκαλος, προπονητής, αστυνομικός κλπ.), διφορούμενα μηνύματα…
Ως μία εκ των υπηρεσιών που φέρει μερίδιο ευθύνης για τα δρώμενα της οδικής ασφάλειας, θεωρώ προσωπικά, ότι είμαστε σε θέση να πούμε πως έχουν γίνει πολλά. Θα καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να πετύχουμε ακόμη περισσότερα. Όμως το ζήτημα της οδικής ασφάλειας δεν είναι ένα μονοσήμαντο ζήτημα που αφορά έναν και μόνον αποδέκτη. Αφορά το σύνολό, δηλαδή ολόκληρη την κοινωνία. Μας αφορά όλους. Για αυτό, και προς τον σκοπό αυτό, χρειάζεται όλοι μας να υιοθετήσουμε μία πολιτική πρόληψης, η οποία θα αναδεικνύεται καθημερινά με ποικίλους τρόπους, κυριότατα όμως, μέσα από το προσωπικό μας παράδειγμα και λιγότερο από τις ίδιες τις παρεμβάσεις της Πολιτείας, με δεδομένο το υφιστάμενο σήμερα, δυσχερές δημοσιονομικό περιβάλλον.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω για μία ακόμη φορά, με τον πλέον ρητό και κατηγορηματικό τρόπο, ότι το θέμα της οδικής ασφάλειας, πρέπει να αποτελέσει, ύψιστη προτεραιότητα τόσο για την Πολιτεία όσο όμως και για τον καθένα μας ξεχωριστά, λειτουργώντας προς την κατεύθυνση εξορθολογισμού όλων εκείνων των παραμέτρων που συντελούν και εν πολλοίς συμβάλλουν στην πρόκληση τραγωδιών στην άσφαλτο. Ας δούμε λοιπόν όλα τα ανωτέρω, ως εθνική επιταγή, που για να θεωρηθεί αξιόπιστη, πρέπει να διαθέτει αντίκρισμα, και ως τέτοιο, να εκλαμβάνεται η συνέπεια ανάμεσα σε αυτά που κάθε φορά λέμε και σε αυτά που κάθε φορά πράττουμε.
Σας Ευχαριστώ.
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΠΑΠΑΛΕΩΝΙΔΑΣ
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ Β΄
