Η συμπλήρωση 50 χρόνων από την πολιτική δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη, του θαρραλέου αγωνιστή της δημοκρατίας και βουλευτή της Αριστεράς, αποτελεί ευκαιρία να θυμηθούμε την πολυδιάστατη κοινωνική και πολιτική δράση του μαραθωνοδρόμου της ειρήνης.
Του Στέλιου Ζερβού
Για την κοινωνική του δράση ως γιατρού, ο Γ. Λαμπράκης είχε χαρακτηριστεί «γιατρός των φτωχών», αλλά και με τη δράση του για την ειρήνη τήρησε τον όρκο του Ιπποκράτη, όπως τεκμηριωμένα υποστηρίζει η Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπούλου στο βιβλίο της "Γρηγόρης Λαμπράκης - Ο πρωτοπόρος ειρηνιστής γιατρός".
«Ο μέσος Έλληνας σήμερα», γράφει η Μ. Αρβανίτη-Σωτηροπούλου», ξέρει όσα και για τον Καραϊσκάκη, δηλαδή τίποτε».
Να, λοιπόν, γιατί θα έπρεπε το 2013 να είχε οριστεί Έτος Λαμπράκη, ώστε να παρακινηθούν διάφοροι φορείς - και στο χώρο του αθλητισμού και της επιστήμης και των ποικίλων κοινωνικών ευαισθησιών - να τιμήσουν με θετικές δράσεις τη μνήμη του αγωνιστή, αναδεικνύοντας τα ιδανικά και τις πανανθρώπινες αξίες για τα οποία αγωνίστηκε και θυσιάστηκε ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης.
Η ελληνική κοινωνία ευρύτερα ξανά θυμήθηκε τον Γρηγόρη Λαμπράκη στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όταν η τότε εκλογή του δικαστή Χρήστου Σαρτζετάκη, του θαρραλέου ανακριτή στην υπόθεση Λαμπράκη, στο ύπατο αξίωμα του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, έκανε ευρύτερα γνωστή τη δολοφονία του αγωνιστή της ειρήνης και της δημοκρατίας.
Γεννήθηκε στην Κερασίτσα Αρκαδίας στις 3 Απριλίου 1912. Μετά το τέλος των σπουδών του φεύγει στην Αθήνα και σπουδάζει στην Ιατρική Σχολή. Από τα εφηβικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και αναδείχθηκε δώδεκα φορές βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, ενώ επί 23 χρόνια (1936-1959) κατείχε το ρεκόρ του αθλήματος.
Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων τροφοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια. Μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική και το 1950 αναγορεύτηκε υφηγητής στην έδρα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας.
Η Ελλάδα ζει διχασμένη πολιτικά, δεξιές κυβερνήσεις, το παλάτι και ο αμερικανικός παράγοντας που επεμβαίνουν ανοιχτά στην πολιτική ζωή του τόπου. Πολιτικές διώξεις, αστάθεια, διχασμός, λογοκρισία και ένα ισχυρό ακροδεξιό παρακράτος χαρακτηρίζουν τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας.
Ο Γ. Λαμπράκης, βαθιά δημοκράτης και λαοφιλής, πιστεύει και αγωνίζεται για ένα καλύτερο αύριο για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της. Στις εκλογές «της βίας και της νοθείας», όπως έμεινε στην ιστορία η εκλογική διαδικασία της 29ης Οκτωβρίου 1961, πολιτεύτηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), ένα συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ, και εξελέγη βουλευτής Πειραιά.
Τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» (ΕΕΔΥΕ).
Στις 21 Απριλίου 1963 η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε πορεία ειρήνης από το Μαραθώνα στην Αθήνα. Η Αστυνομία απαγόρευσε την πορεία και συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Λαμπράκης, προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης. Αμέσως μετά συνελήφθη από την Αστυνομία.
Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχτηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.
Την επομένη ένα πλήθος 500.000 ανθρώπων συγκεντρώθηκε στο Α' νεκροταφείο για το «ύστατο χαίρε». Γρήγορα η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης και του βασιλιά-παλατιού.
Φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, αλλά η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως σχέσεις των Αρχών με ένα ακροδεξιό παρακράτος. Ο ανακριτής Σαρτζετάκης απήγγειλε, μάλιστα, κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάστηκαν το Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση και απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Η δολοφονία Λαμπράκη ήταν καταλύτης πολιτικών εξελίξεων. Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής παραιτήθηκε ύστερα από ένα μήνα. Στις εκλογές του Νοεμβρίου η Ε.Κ., υπό την ηγεσία του Γ. Παπανδρέου, κερδίζει τις εκλογές. Ακολουθούν ο θρίαμβος του Φεβρουαρίου 1964, η σύγκρουση με το βασιλιά Κωνσταντίνο, η αποστασία και η προκήρυξη εκλογών για τον Απρίλιο... Μετά τα τανκς. Η ιστορία του έγινε βιβλίο "Ζ" από τον Β. Βασιλικό και ταινία με τον ίδιο τίτλο που σκηνοθέτησε ο Κ. Γαβράς. Το 1969 η ταινία βραβεύεται στα Όσκαρ και στις Κάνες.
Ο Γ. Λαμπράκης τίμησε την Ελλάδα με πολλούς τρόπους και ως αθλητής, σημειώνοντας 12 πρώτες βαλκανικές νίκες, και ως βουλευτής, που ένα από τα πρώτα μελήματά του, συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια ειρήνης, ήταν η ανάδειξη του κυπριακού προβλήματος και των δημοκρατικών και εθνικοανεξαρτησιακών αγώνων του ελληνικού λαού. Θα έλεγα ότι με τη δράση του ο Γρ. Λαμπράκης καταξίωσε και τον τίτλο του βουλευτή. Θα έπρεπε, λοιπόν, και η Βουλή των Ελλήνων να τον τιμήσει με κάθε πρόσφορο τρόπο.
