default-image

Η επιστήμη της ανασκαφής

Απόψεις
Η επιστήμη της ανασκαφής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Αρχαιολογία σ' έναν κόσμο που, για να φωτίσει το μέλλον του, εμπιστεύεται μόνο τις υποσχέσεις της τεχνολογικής καινοτομίας μπορεί να φαίνεται μια μάταια ή και απηρχαιωμένη δραστηριότητα. Πράγματι σε πολλούς ο αρχαιολόγος δίνει την εντύπωση ότι στρέφεται στο παρελθόν αρνούμενος να αντικρύσει το παρόν και την ανησυχία μας μπροστά στο μέλλον.  

Του Ευριπίδη Στεφάνου *

Όμως η ακτινοβολία της Αρχαιολογίας οδηγεί άλλους σε φαινόμενα ενθουσιασμού. Πράγματι, η θέση της Αρχαιολογίας παγκοσμίως στις εκδόσεις και η υποστήριξη που χαίρει απ' όλα τα πολιτικά συστήματα είναι δεδομένα που υποδεικνύουν ότι καλύπτει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων (κυρίως στη Δύση) να ανακαλύψουν το παρελθόν τους. Ανάγκη που φάνηκε με την επέκταση της Αρχαιολογίας στο χρόνο, στο χώρο και στο περιεχόμενό της.

Αρχίζοντας χρονικά από την εποχή της Αναγέννησης με τις ανασκαφές στη Ρώμη τον XVI αιώνα, περνώντας, τον XIX αιώνα, από την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μέση Ανατολή, φτάνει στον αιώνα μας να καλύπτει όλες τις ηπείρους. Όσο για το περιεχόμενό της από τη συλλογή αρχαίων έργων τέχνης επεκτείνεται σήμερα να συλλέγει σημαντικές πληροφορίες για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Ακόμα περισσότερο, στην εποχή μας, η Αρχαιολογία δεν έχει μόνο ως αντικείμενο τη μελέτη των υλικών κατασκευών που παράγει η ανθρώπινη εργασία. Ζητούμενό της είναι, όλο και περισσότερο, η μελέτη του συνόλου των σχέσεων του ανθρώπου με το περιβάλλον. Είναι επίσης η διερεύνηση των αλλαγών και των μετατροπών που ο άνθρωπος έχει επιφέρει διαχρονικά σε αυτό. Για τον πολιτισμό μας, η Αρχαιολογία είναι μια επιστημονική διαδικασία να βρει τις πηγές της κληρονομιάς στην οποία εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό.

Γι' αυτούς τους λόγους η αρχαιολογική αναζήτηση και έρευνα δεν αποτελούν πλέον αποκλειστικότητα των αρχαιολόγων. Προφανώς αυτοί διέπονται, περισσότερο απ' άλλους, από την κινητήρια δύναμη της εξερεύνησης και της ανακάλυψης στην επιστήμη αυτή. Η επιστήμη της ανασκαφής, στην οποία κυρίως επιδίδονται, διακρίνεται από μια αυστηρή επιστημονική προσέγγιση που στρωματογραφικά καταφέρνει να διαχωρίζει και να ανασυγκροτεί πολιτισμούς.

Όμως η αρχαιολογία είναι πλέον διεπιστημονική. Πώς να μην είναι; Όταν η διερεύνηση και η περιγραφή των αντικειμένων, των κατασκευών, των υλικών από τα απομεινάρια ανθρώπων και ζώων, της οργανικής ύλης, των ιζημάτων και των εδαφών απαιτεί πολύπλοκες επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές για να ολοκληρωθεί.

Στη σημερινή αρχαιολογική έρευνα οι προκλήσεις είναι πολλές και πολλά είναι πλέον τα ερωτήματα που ζητούν απάντηση. Μόνο η διεπιστημονικότητα μπορεί να τα προσεγγίσει. Επιτρέψτε μου να διατυπώσω την άποψη και ακόμα περισσότερο τη θέση ότι αυτό το «κέντρο αριστείας» που λέγεται Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας (σύμφωνα με τους αξιολογητές του) μπορεί να έχει στη διάθεσή του επιστήμονες από άλλα πεδία που θεραπεύει το Ίδρυμά μας. Με τη συνεργασία αυτών των συναδέλφων θα έχει σημαντικά εργαλεία για να αντιμετωπίσει τις ερευνητικές προκλήσεις στο σύγχρονο ορίζοντα της επιστήμης της Αρχαιολογίας.

Οι αρχαιολόγοι είναι και πρέπει να είναι οι εμπνευστές και οι καθοδηγητές μιας τέτοιας προσπάθειας. Αν το θελήσουν, το Ίδρυμα θα τους στηρίξει, γιατί αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια νέα επιστημονική ώθηση μέσα στους κόλπους του. Αν αυτό συμβεί, ας σκεφτούμε ποια θα είναι η ωφέλεια για τους φοιτητές μας, και ας κάνουμε ό,τι μπορούμε να επιτευχθεί.

* Το κείμενο του κ. Στεφάνου, πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, προέρχεται από την ομιλία του στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Π.Κ. στο Ρέθυμνο.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News