Συμβαίνει μόνο σε αυτή την Ευρώπη, που φλερτάρει με το ναυάγιο εξαιτίας όχι της οικονομίας, αλλά της πολιτικής της.
Μιλάμε για το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, που είναι αποφασιστικής σημασίας για κάθε πολίτη της Ένωσης, ενώ το αντίστοιχο Δικαστήριο της Πορτογαλίας δε μετράει καθόλου. Μιλάμε για τον Γενς Βάιντμαν, διοικητή της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, που κατηγορεί τον Μάριο Ντράγκι για υπέρβαση των καθηκόντων του και κηρύσσει τον πόλεμο σε ένα νόμισμα που αποκαλείται κοινό επειδή δεν ανήκει μόνο στο Βερολίνο.
Κι όμως, η αποστολή της ΕΚΤ είναι σαφής, όσο κι αν την αμφισβητεί ο Βάιντμαν: να διατηρήσει μεν τη σταθερότητα των τιμών (άρθρο 127 της Συνθήκης της Λισαβόνας), σεβόμενη όμως ταυτοχρόνως το άρθρο 3, που προβλέπει τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης, την πλήρη απασχόληση, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, τη δικαιοσύνη, την κοινωνική προστασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών.
Σε ένα χρόνο, το Μάιο του 2014, οι Ευρωπαίοι πολίτες θα ψηφίσουν για την ανανέωση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και θα έχουν για πρώτη φορά την ευκαιρία να εκλέξουν τον πρόεδρο της Κομισιόν. Νωρίτερα, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, θα έχουν πραγματοποιηθεί οι γερμανικές εκλογές. Για να πειστεί το Βερολίνο να αλλάξει πολιτική, γράφει η Μπάρμπαρα Σπινέλι στη "Ρεπούμπλικα", πρέπει να χρησιμοποιηθούν πολιτικά, και όχι οικονομικά επιχειρήματα. Οι κυβερνήσεις, τα κόμματα και οι πολίτες πρέπει να παρουσιάσουν τις θέσεις τους για μια άλλη Ευρώπη. Η σημερινή Ένωση μοιάζει με μια διεφθαρμένη Εκκλησία, που χρειάζεται ένα προτεσταντικό Σχίσμα, μια Μεταρρύθμιση, ένα σχέδιο με σαφή σημεία (οι θέσεις του Λούθηρου ήταν 95). Μόνο έτσι θα αναγκαστεί το Βερολίνο να διαλέξει ανάμεσα στη γερμανική Ευρώπη και την ευρωπαϊκή Γερμανία, ανάμεσα στην ηγεμονία και των ισότητα των κρατών. Πάντα έτσι έκανε τις επιλογές της: η Ευρώπη, είπε ο Αντενάουερ το 1958, «δε θα παραδοθεί στους οικονομολόγους».
Η γερμανική ορθοδοξία διατυπώθηκε μετά τον πόλεμο και ορίζει ότι οι αγορές ξέρουν να αποκαθιστούν τις ισορροπίες χωρίς παρέμβαση του κράτους. Πρόκειται για την ιδεολογία του «τακτοποιημένου σπιτιού»: κάθε χώρα θα κάνει μόνη της τους λογαριασμούς της. Η αλληλεγγύη και η διεθνής συνεργασία έρχονται μετά.
Όμως στο εργοστάσιο που λέγεται Ευρώπη, δεν είναι όλες οι δημοκρατίες ίσες: υπάρχουν οι ιερές και οι καταραμένες. Στις 5 Απριλίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πορτογαλίας απέρριψε τέσσερα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η τρόικα (περικοπές στις κρατικές δαπάνες και τις συντάξεις) επειδή παραβιάζουν την αρχή της ισότητας. Στην ανακοίνωση όμως που εξέδωσε δύο ημέρες αργότερα, η Κομισιόν αγνοεί εντελώς αυτή την απόφαση, συγχαίρει τη Λισαβόνα επειδή συνεχίζει τη θεραπεία που της έχει επιβληθεί και αρνείται κάθε διαπραγμάτευση. Η διαφορετική μεταχείριση που επιφυλάσσεται στα δικαστήρια της Γερμανίας και της Πορτογαλίας είναι ανέντιμη και απομακρύνει τους πολίτες από την Ευρώπη.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει μόνο αν υποχωρήσει η γερμανική ηγεμονία. Το ζήτησε πέρυσι ο Τζορτζ Σόρος με άρθρο του στο New York Review of Books. Το ζητά η πολωνική κυβέρνηση. Το ζητούν ακόμη και οι Γερμανοί που δεν φοβούνται τόσο την ηγεμονία, όσο μια εσωστρεφή αυτοειδωλολατρία. Η ηγεμονία και η αυτοειδωλολατρία, όμως, είναι τα συμπτώματα, όχι οι αιτίες της ασθένειας που μαστίζει τη Γερμανία. Οι κυβερνήσεις της ήταν πάντα υποταγμένες στο δόγμα του τακτοποιημένου σπιτιού. Θυμούνται όπως κανείς άλλος το ναζιστικό παρελθόν της χώρας, ξεχνούν όμως τον οικονομικό κυκλώνα που σάρωσε τα πάντα τη δεκαετία του '30 με τις αποζημιώσεις που επέβαλαν οι νικητές. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι ο Κέινς, που είχε καταγγείλει το 1919 την τιμωρία των ηττημένων, είναι σήμερα ο πιο μισητός οικονομολόγος στη Γερμανία.
Αν η Γερμανία επέλεξε την υπερεθνική Ευρώπη, περιλαμβάνοντάς την και στο Σύνταγμα, ο λόγος είναι ότι οι υπέρμαχοι της κακώς εννοούμενης «τάξης» απομονώθηκαν. Ο Αντενάουερ επέβαλε την ΕΟΚ και το γερμανογαλλικό σύμφωνο σε έναν υπουργό Οικονομικών - τον Λούντβιχ Έρχαρτ - που έκανε μαζί με το Λονδίνο τα πάντα για να σαμποτάρει την ενωμένη Ευρώπη. Το ίδιο συνέβη και με το ευρώ: συμμαχώντας με το Παρίσι, ο Χέλμουτ Κολ επέβαλε την πολιτική του, παρακάμπτοντας τους οικονομολόγους του κατεστημένου. Το ίδιο πρέπει να συμβεί και τώρα.
Δε μένει έτσι παρά το Σχίσμα: η οικοδόμηση μιας άλλης Ευρώπης, που μπορεί να ξεκινήσει με μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών. Το προβλέπει άλλωστε, κι αυτό, το άρθρο 11 της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Πηγή: La Repubblica
