Η διαφήμιση είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας. Αν κάποιος μελετήσει τις διαφημίσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου μπορεί να ανιχνεύσει και να καταλάβει τα όνειρα που έθρεψαν τους Έλληνες στη διαδικασία της (μικρο-)αστικοποίησής τους. Η ντελικάτη νεαρή μοντέλα που πλαισίωνε τις διαφημίσεις της τελευταίας δεκαετίας για να πουλήσει (αυτοκίνητα, τρόφιμα, ρούχα, κ.λπ.) τροφοδοτούσε τις φαντασιώσεις του νεόπλουτου Νεοέλληνα. Τα τελευταία χρόνια το σκηνικό άλλαξε. Βρήκαν θέση στη διαφήμιση φιγούρες του παραδοσιακού μας πολιτισμού. Καλοσυνάτες μαμάδες και γιαγιάδες, σύμβολα της «αυθεντικότητας», της αγνότητας, με την αφέλειά τους, ενδεχομένως να κερδίζουν την προσοχή των πελατών, γιατί τους θυμίζουν... «τη μάνα τους».
Του Στέλιου Ζερβού
Από το 2010 κι ύστερα, η διαφήμιση προσπαθεί να μετατρέψει την κρίση σε καταλυτικό μηχανισμό για την προβολή των προϊόντων της. Σταδιακά διαμορφώνεται η διαφήμιση της κρίσης. Πιο αντιπροσωπευτική όλων είναι η διαφήμιση γνωστής αλυσίδας ηλεκτρικών ειδών. Σε καιρούς κρίσης διαφημίζει τη μείωση των τιμών. Η διαφημιστική εταιρεία συνδέει την οικονομική κρίση και την αναζήτηση χαμηλών τιμών με τον τύπο του «τζάμπα». Η διαφήμιση αυτή προκάλεσε επικριτικές αντιδράσεις. Ο Νεοέλληνας «τζάμπας» της διαφήμισης σκαρφίζεται τα πάντα με μοναδικό στόχο να μην πληρώσει. Είναι όμως ο «τύπος του τζάμπα» ο κανόνας της νεοελληνικής μας ζωής; Φαίνεται ότι οι διαφημιστές θεωρούν ότι είναι το πρότυπο που επικράτησε τα τελευταία χρόνια. Με τον τρόπο της, αυτή η διαφήμιση παίρνει μέρος στη δημόσια συζήτηση για την πολιτιστική κρίση που εκδηλώθηκε στην Ελλάδα στην περίοδο της μεταπολίτευσης.
Οι "τζαμπατζήδες"
Πράγματι, διαμορφώθηκε μια ομάδα τζαμπατζήδων τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας. Είναι οι κολαούζοι κάθε μορφής εξουσίας. Οι κομματάρχες και οι κουμπάροι, αυτοί που άρμεγαν τα κρατικά ταμεία. Αυτοί που έπαιρναν τα δημόσια έργα και το τελικό κόστος έφτανε δυο και τρεις φορές πάνω. Αυτοί που βύθισαν τη χώρα με την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτοί που σιτίζονταν στις δεξιώσεις. Είναι όσοι μετέτρεψαν την κομματική ένταξή τους σε προνόμιο για διορισμό. Είναι όσοι δημιούργησαν συνθήκες ασυλίας για τους φοροφυγάδες και τους «ευεργέτες» πολιτικούς που φρόντιζαν για την αύξηση των καταθέσεών τους και μόνο.
Δεν είναι όμως οι πολλοί. Δεν είναι αυτοί που αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους από ανεργία και οικονομική εξαθλίωση. Δεν είναι τζαμπατζήδες τα θύματα της κρίσης που η ανελέητη επίθεση τούς μετέτρεψε από αξιοπρεπείς πολίτες σε κυρτούς σκελετούς.
Δεν είναι αυτό το ήθος του ελληνικού λαού. Όσο κι αν καταβλήθηκε λυσσαλέα προσπάθεια, δεν είναι οι Έλληνες τζαμπατζήδες. Τέτοιοι είναι οι «επιβήτορες» της εξουσίας. Έγιναν βέβαια πολλές αλλαγές στο μεταξύ. Το σαράκι της ματαιοδοξίας και του ατομικισμού έχει αρχίσει να διαβρώνει πολλούς. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία δεν είναι αυτή που παρουσιάζει η διαφήμιση.
Η μάνα του τζαμπατζή στη διαφήμιση είναι μια καρικατούρα που στοχεύει στην πρόκληση. Σήμερα, την εποχή της κρίσης, η Ελληνίδα μάνα είναι αυτή που ακόμη κρατάει όρθια και ενωμένη την οικογένεια. Είναι η μάνα μπορεί να κάνει τα πάντα για να συμπαρασταθεί στα παιδιά της. Είναι σύμβολο αυτοθυσίας. Έμβλημα ενός πολιτισμού που στηρίχτηκε στην αίσθηση του καθήκοντος και της προσφοράς προς τα παιδιά της. Είναι η άνεργη μάνα που χωρίς καμιά βοήθεια, καταδικασμένη στη φτώχια, κοιτά τα παιδιά της και λυγίζει...
ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η μάνα της κρίσης
Μάνα, απλήρωτη 19 μήνες από την εργοδοσία της για πρώτη φορά στη ζωή της λυγίζει...
...λυγίζει όταν τα παιδιά της τής δείχνουν τα τρύπια παπούτσια τους
...λυγίζει όταν τα παιδιά της τής λένε ότι θέλουν κι αυτά να ψωνίσουν μια φορά από το κυλικείο του σχολείου...
...λυγίζει όταν τη ρωτάνε «γιατί δεν πάμε πια στο σούπερ-μάρκετ;»
...λυγίζει όταν τα βλέπει να ψάχνουν τα ντουλάπια «για καμιά ξεχασμένη λιχουδιά»
...λυγίζει όταν βλέπει τον έφηβο γιο της να επιστρέφει σχεδόν αμέσως από τη βόλτα του γιατί η παρέα του θα πάει για σουβλάκι
...λυγίζει... λυγίζει... λυγίζει... και θυμώνει... θυμώνει, όταν ο λογαριασμός της ΔΕΗ γράφει «ειδοποίηση διακοπής»
...θυμώνει όταν πρέπει να πάρει φάρμακα για τα παιδιά της και δεν μπορεί να τα πληρώσει
...θυμώνει που έχει χρέος στο μπακάλικο της γειτονιάς
...θυμώνει που αναγκάζεται να ζει με δανεικά
...μια μάνα, μια γυναίκα... με ιδανικά!
