Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου, ώρα 08:40 π.μ., Αγία Πελαγία, ΕΚΑΒ Κρήτης ώρα μηδέν... Το αναπάντητο γιατί στον τραγικό χαμό δύο πρωτοπόρων του ΕΚΑΒ στην Κρήτη, 41 μέρες μετά, συντίθεται ψηφίδα-ψηφίδα σε δύο πορίσματα 5 εμπειρογνωμόνων, των πλέον ειδικών στο νησί, αναζητώντας την όσο γίνεται εγγύτερη προσέγγιση των γεγονότων που συγκλόνισαν την Κρήτη και την Ελλάδα, ο απόηχος των οποίων ακόμη προκαλεί πόνο και ερωτηματικά.
Κι όμως, παρότι οι αρμόδιοι έχουν ζητήσει και λάβει παράταση χρόνου για την ολοκλήρωση των πορισμάτων από την Εισαγγελία Ηρακλείου, παρότι όλοι εμείς οι μη ειδήμονες πιστεύουμε ότι η διαδικασία μπαίνει σε χρονοβόρες ατραπούς, τα πράγματα εξελίσσονται εντελώς διαφορετικά. Οι εμπειρογνώμονες φέρονται να έχουν καταλήξει στο βασικό καμβά των γεγονότων. Απλά περιμένουν τις βασικές εργαστηριακές αναλύσεις και κάποιες ουσιώδεις καταθέσεις, με τις οποίες θα κλείσουν όλο τον κύκλο της υπόθεσης, πριν ο φάκελος παραδοθεί στις δικαστικές Αρχές, που θα αναλάβουν και το κρίσιμο κομμάτι της απόδοσης ευθυνών. Η σύγκρουση δύο οχημάτων πλαγιομετωπικά με ταχύτητες που δεν ξεπερνούσαν τα 80 χιλιόμετρα το ανώτερο, εκείνο το "μαύρο" πρωινό, ούτε σπάνιο φαινόμενο είναι, ούτε από τα χειρότερα τροχαία που έχουν συμβεί στον πολύπαθο ΒΟΑΚ.
Τα όσα όμως προϋπήρχαν της σύγκρουσης, σε συνδυασμό με μια σειρά γεγονότων που ακολούθησαν αυτή, συνθέτουν μια "μακριά αλυσίδα" με κρίκους γεγονότων που στιγματίζουν τη φονική κατάληξη ανεξίτηλα, θέτοντας όμως μείζονα ερωτήματα ασφαλείας και για τους επόμενους επιβάτες ανάλογων οχημάτων, όπως το μετασκευασμένο σε ασθενοφόρο που παρέσυρε στο θάνατο, χωρίς περιθώριο διαφυγής, τους Δ. Βουρβαχάκη και Β. Κελαράκη. Αυτό γιατί όμοια οχήματα όχι μόνο για τις ανάγκες του ΕΚΑΒ, αλλά και της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας και του Στρατού, εξακολουθούν να υφίστανται σε Κρήτη και υπόλοιπη Ελλάδα.
Τα πορίσματα για το ατύχημα και τα μηχανολογικά, αλλά και το πόρισμα για την πυρκαγιά και την έκρηξη στο ασθενοφόρο, που έχει ήδη ολοκληρωθεί, απαντούν καίρια στο γιατί είχαμε νεκρούς σε ένα τέτοιο τροχαίο και μάλιστα αναπόφευκτα. Παράλληλα με καίρια ερωτήματα, απαντήσεις και διαπιστώσεις θέτουν συνολικότερα θέμα για ανάλογα οχήματα που διακινούν δεκάδες ανθρώπους σε αντίστοιχες ή όμοιες ευαίσθητες υπηρεσίες.
Υπάρχουν χειρότερα τροχαία,
η κατάληξη όμως αποκαλύπτει τα αίτια θανάτου
Βασικό συμπέρασμα όλων των εμπειρογνωμόνων, ότι από τη σύγκρουση θα μπορούσε να έχουν γλιτώσει οι δύο «άγγελοι-διασώστες», όχι όμως με ένα τέτοιο ασθενοφόρο και με τις προϋποθέσεις που για χρόνια αυτό λειτουργούσε. Επίσης, ακόμη και η ελάχιστη ελπίδα να βγουν ζωντανοί εκμηδενίστηκε με μία σειρά αλληλουχίας γεγονότων, κόντρα στην κοινή λογική και την... τύχη. Η τελευταία ήταν η μόνη που δεν είχαν μαζί τους οι δύο αδικοχαμένοι και δικοί μας άνθρωποι ούτε κατ' ελάχιστο, όπως αυτοί την πρόσφεραν μαζί με τις υπηρεσίες τους απλόχερα για χρόνια σώζοντας ζωές. Η τύχη για τις ζωές των άλλων ήταν με το μέρος τους, όχι όμως και για τη δική τους ζωή.
Τα πορίσματα του τροχαίου και του μηχανολογικού, όπου είναι ενιαία η έρευνα και ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί, μαζί με αυτό της πυρκαγιάς και έκρηξης, που είναι χωριστό και έχει ήδη παραδοθεί, τελικά, απάντηση δίνουν στο βασικό ερώτημα πώς γίνεται από μία πρόσκρουση «καρυδιού και καρυδιάς να διαλυθεί η καρυδιά».
Και αυτή είναι ανατριχιαστική.... Θα προκαλέσει πόνο και δάκρυα, αλλά ταυτόχρονα θα εγείρει μείζονος σημασίας ερωτήματα για την ασφάλεια στη διακίνηση ανθρώπων με ανάλογα οχήματα και υλικά όπως το «φονικό» ασθενοφόρο.
Τα ερωτήματα και οι διαπιστώσεις που προκύπτουν από τους 5 εμπειρογνώμονες καθιστούν αναγκαίες άμεσες παρεμβάσεις. Το οφείλουμε πρώτιστα στη μνήμη και την προσφορά στην κοινωνία της Κρήτης των Δ. Βουρβαχάκη και Β. Κελαράκη και στις χαροκαμένες οικογένειές τους, με αιχμή τα λατρεμένα παιδιά τους.
Το μοιραίο παιχνίδι των συμπτώσεων
Προ της φονικής στην κατάληξή της σύγκρουση, όπως ήδη έχει αναδειχθεί μέσα από μαρτυρίες, καταθέσεις και στοιχεία, μία σειρά γεγονότων περίπου έστησαν το σκηνικό που θα επακολουθούσε. Φυσικά, αναλογιζόμενοι σήμερα τις συνέπειες, λέμε πως αν κάτι από αυτά εξέλιπε, τότε μπορεί να μην είχαμε καν τροχαίο. Όμως στη θεωρία των συμπτώσεων τόσο προ όσο και κατά, αλλά και μετά τη σύγκρουση, τα γεγονότα και εκ του αποτελέσματος εμφανίζονται περίπου σαν να «συνωμότησαν» όλα για αυτό το τραγικό τέλος. Είναι όμως έτσι; Στην αφήγησή του ο μοναδικός επιζών από το ασθενοφόρο και οδηγός Νίκος Μυρωδιάς, μέρες μετά το συμβάν, περιέγραψε στους δημοσιογράφους μερικές από τις καταστάσεις που σήμερα και εκ του αποτελέσματος εμφανίζονται ως μοιραίες συμπτώσεις: «Ήμουν υπεύθυνος για την εκπαίδευση των διασωστών στα σχολεία και συνήθως έρχονταν εκείνα σε μας.
Ο Δημήτρης ήθελε να πάμε στο συγκεκριμένο σχολείο επειδή ήταν εκείνο απ' όπου είχε αποφοιτήσει και μου το ζήτησε σαν χάρη. 20 μέρες πριν μού είχε ζητήσει να το προγραμματίσω. Όλη την εβδομάδα ήμουν φουλ και το μοναδικό κενό ήταν στις 12 του μήνα». Ήταν η πρώτη μοιραία σύμπτωση για εκείνη τη μέρα, αλλά όχι και η μοναδική. «"Βάλε Ρέθυμνο", μου είπε, όπως και έγινε. Το πρωί πήγα πρώτος στο ΕΚΑΒ. Έβαλα μπροστά τη μηχανή κι άρχισα να ζεσταίνω το "Ρενό". Σε λίγο ήλθε και ο Δημήτρης. Ο Βαγγέλης καθυστερούσε και ο Βουρβαχάκης μου ζήτησε να τον αφήσουμε και να φύγουμε. Εγώ του είπα να τον περιμένουμε γιατί με είχε πάρει δύο φορές από το δρόμο να μην ξεκινήσουμε αν δεν έρθει». Ήταν η δεύτερη σύμπτωση της ημέρας, μοιραία κι αυτή για το διασώστη από το Θραψανό. «Τελικά, αφού ήρθε και ο Κελάρης φύγαμε με μικροκαθυστέρηση αλλά μες την καλή χαρά με πειράγματα και κέφι, όπως κάναμε κάθε φορά!».
Λίγο μετά την Παντάνασσα το αμάξι χάλασε - η τρίτη και πιο μοιραία σύμπτωση της ημέρας - και ειδοποίησαν το τεχνικό συνεργείο να στείλουν το εφεδρικό αυτοκίνητο. Όπως μάλιστα λέει ο Μυρωδιάς, ζήτησε από τον Κελαράκη, σαν πιο παλιός, να οδηγήσει εκείνος το ασθενοφόρο, «αλλά δεν ήθελε αφού προτιμούσε να κάτσει στην άκρα, όπως έλεγε, για να πειράζει το Βουρβαχάκη».
Λίγο πριν τη σύγκρουση
Το εφεδρικό αυτοκίνητο που αναφέρει ο Νίκος Μυρωδιάς δεν ήταν άλλο παρά ένα "Citroen Jumper" και μάλιστα βενζινοκίνητο, με το ρεζερβουάρ του μπροστά, κάτω από το κάθισμα του οδηγού και στόμιο εισαγωγής της βενζίνης μπροστά και αριστερά πάνω από το φτερό και πριν την πόρτα του οδηγού. Αυτός ο συγκεκριμένος τύπος οχήματος έμελλε να αποδειχτεί και ο καταδικαστικός για τις όποιες ελπίδες ζωής θα είχαν τυχόν οι δύο διασώστες στο εφιαλτικό χρονικό που εξελίσσεται αμέσως μετά τη σύγκρουση. Τα ασθενοφόρα αυτά είναι παλιάς (έχει εγκαταλειφθεί ήδη από δεκαετία) τεχνολογίας και τεχνοτροπίας στο χώρο της κατασκευής, διασκευής ειδικών οχημάτων. Η ίδια εταιρεία που τα διασκεύασε είναι βασικός προμηθευτής στο σύνολο δημόσιων φορέων, υγείας, στρατού, πυροσβεστικής, αστυνομίας ή ιδιωτικών φορέων ανάλογης υφής. Η εταιρεία μάλιστα κατασκεύασε τα ασθενοφόρα που χρησιμοποιήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων 2004.
Κίνδυνος-θάνατος
Ως εδώ καλά, όμως ήδη από το 2000 στην Ιταλία, με ανάλογες εταιρείες μετατροπής οχημάτων σε ασθενοφόρα, στο συγκεκριμένο τύπο είχε ξεσπάσει σάλος γιατί ήταν βενζινοκίνητα με το ρεζερβουάρ μπροστά στη θέση του οδηγού, από κάτω του, και το στόμιο εισόδου πάνω από το αριστερό φτερό, με στατιστικές που έδειχναν ότι τα περισσότερα ατυχήματα ήταν πλαγιομετωπικά και φυσικά από την αριστερή πλευρά των οχημάτων.
Ακόμη χειρότερα, το ρεζερβουάρ του ασθενοφόρου ήταν «μεταλλικό» (!), όταν όλοι γνωρίζουν ότι όλα τα ντεπόζιτα όλων των αυτοκινήτων με οδηγία της Ε.Ε. και για λόγους ασφαλείας, τουλάχιστον από το 2002, απαγορεύεται να είναι μεταλλικά και θα έπρεπε όλα μέχρι το 2005 να έχουν αντικατασταθεί.
Το τεχνικό-μηχανολογικό πόρισμα
Η "Ν.Κ." παρουσιάζει, για πρώτη φορά, τη μέχρι τώρα κοινή συνισταμένη των 4 εμπειρογνωμόνων που αφορά στις συνθήκες της πρόσκρουσης, τα μηχανολογικά ευρήματα και τα τεχνικά στοιχεία που έχουν μέχρι στιγμής προκύψει και ενώ εκκρεμούν εργαστηριακές απαντήσεις και καταθέσεις που θα ολοκληρώσουν πλήρως τις εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων.
Οι πραγματογνώμονες, αρχικά, εντόπισαν ότι περίπου 80 με 100 μέτρα προ του 118ου χιλιομέτρου του εθνικού δρόμου Χανίων-Σητείας (ύψος Αγίας Πελαγίας), στη λωρίδα με κατεύθυνση από Ηράκλειο προς Ρέθυμνο - ρεύμα στο οποίο κινούνταν το ασθενοφόρο - υπάρχει διαφορετικής ποιότητας ασφαλτικό στο οδόστρωμα που σχηματίζει "λακκούβα" στο δρόμο. Με βάση τα ευρήματά τους από τον επιτόπιο έλεγχο στο οδόστρωμα - τα ίχνη των οχημάτων επ' αυτού, φρεναρίσματα, ίχνη ελαστικών κ.λπ. - εκτιμούν ότι είναι πιθανόν στο σημείο αυτό το ασθενοφόρο και πριν τη σύγκρουση να έκοψε ταχύτητα ή να έκανε μικρό ελιγμό για την αποφυγή της ανομοιομορφίας του οδοστρώματος.
Σε καμία όμως περίπτωση δεν υπάρχει παραβίαση της μέσης διαχωριστικής προς το αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, ενώ ακόμη και με την πιο διασταλτική ερμηνεία, να βρέθηκε "ιππαστή" στη διαχωριστική στο σημείο της λακκούβας, η πορεία του μετά και μέχρι τη σύγκρουση είναι περίπου 2,25 μέτρα μέσα από τη διαχωριστική στο ρεύμα κυκλοφορίας του. Αν το ασθενοφόρο, όπως υπογραμμίζουν οι εμπειρογνώμονες, διαψεύδοντας έτσι και κάποιες απαράδεκτες φήμες των τελευταίων ημερών, είχε περάσει στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, τότε από τη σύγκρουση το μικρότερο όχημα θα είχε συνθλιβεί μπροστά, με πιθανότερο να είχε είτε συμπαρασυρθεί στην πορεία του ασθενοφόρου ή να είχε πεταχτεί στην άλλη λωρίδα από αυτήν που κινούνταν. Τα μόνα ίχνη που υπάρχουν είναι αυτά που διαγράφουν μία ελαφρά κλίση προς τα δεξιά στην πορεία του οχήματος μετά τη λακκούβα, με καμπύλη τροχιά, με πορεία προς Ρέθυμνο, πάντα εντός της λωρίδας, ενδεχομένως ως απόπειρα αποφυγής του μικρού "Ρενό" που ερχόταν από την άλλη λωρίδα στο ρεύμα του ασθενοφόρου.
Η μοιραία στιγμή της σύγκρουσης
Το μικρό επιβατηγό, όπως συγκλίνουν μέχρι στιγμής οι πραγματογνώμονες, για άγνωστο λόγο για την ώρα και παρότι επίσης δεν είχε μεγάλη ταχύτητα (μάξιμουμ τα 80 χλμ.), ενώ κινούνταν προς το Ηράκλειο, διά της πλαγιολισθήσεως, σχεδόν συρόμενο, πέρασε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, προσέκρουσε αρχικά με το εμπρός και δεξιό του τμήμα στο αριστερό και εμπρός τμήμα του ασθενοφόρου, ενώ στα κλάσματα της πρόσκρουσης το ασθενοφόρο φαίνεται ότι σχεδόν καβαλάει με το εμπρός αριστερό του τμήμα το εμπρός δεξιό του μικρού Ρενό, αρχίζει να παίρνει κλίση ημι-ανατροπής, την ώρα που το μικρό Ρενό συνεχίζει την περιστροφή του, γι' αυτό και οι κυρίως φθορές του είναι από τη δεξιά πλευρά, μέχρι να καταλήξει κάθετα στην άλλη λωρίδα και στο απέναντι από το ασθενοφόρο πρανές το εμπρός του τμήμα. Ενδεχομένως μία λάθος αντανακλαστική κίνηση σε ένα τρόπον τινά τε-τα-κε με απότομο φρενάρισμα από την οδηγό που έβλεπε να χάνει τον έλεγχο στην προσπάθειά της να το επαναφέρει από την περιστροφή να περιέπλεξε περισσότερο την κατάσταση.
Για κάποια κλάσματα του δευτερολέπτου μικρό όχημα και ασθενοφόρο θα πρέπει ακουμπώντας στο πλάι από δεξιά το μικρό να είχαν παράλληλη πορεία προς Ρέθυμνο. Ενώ το ασθενοφόρο, έχοντας ανατραπεί με την αριστερή πλευρά στον αέρα, καταλήγει σε ρείθρο που «σφραγίζει» το εμπρός παρμπρίζ και με τη δεξιά πλευρά να είναι πλέον στο οδόστρωμα, έχοντας μπλοκάρει ομοίως την έξοδο από την πλευρά του συνοδηγού. Άρα, μόνη οδός διαφυγής ήταν πλέον από την πόρτα του οδηγού. Δηλαδή για αυτόν που ήταν εγκλωβισμένος στον «πάτο», που ήταν πλέον η πλευρά του συνοδηγού, χρειάζονταν 1,8 μέτρα εσωτερικό ύψος και 2,5 εξωτερικό, συνολικά να υπερβεί 4,3 μέτρα σε συνθήκες φωτιάς, ανάφλεξης και εκρήξεων, ενδεχομένως τραυματισμένος και φορώντας ζώνη ασφαλείας.
Το «ψαλίδι»
Οι 4 εμπειρογνώμονες διαπιστώνουν ακόμη ότι το αριστερό ψαλίδι του ασθενοφόρου έσπασε σε δύο σημεία, καταρρέοντας έτσι η εμπρόσθια γέφυρα και ό,τι συγκρατούσε μαζί με το σύστημα εξάτμισης-καταλύτη. Ωστόσο, δεν τους επαρκεί για την ώρα ότι το ψαλίδι έσπασε, συνεπεία της πρόσκρουσης. Για το λόγο αυτό έχουν στείλει δείγματα για ανάλυση στο Μετσόβιο Πολυτεχνείου, αναμένοντας απαντήσεις, θεωρώντας ότι ο τρόπος πρόσκρουσης, οι ταχύτητες και η ταυτόχρονη κίνηση των δύο οχημάτων δε δικαιολογούν επαρκώς από μόνο του το σπάσιμο του αριστερού ψαλιδιού. Αναζητούν δηλαδή αν προϋπήρχε θέμα συντήρησης-ελέγχου με το συγκεκριμένο σύστημα και προ του δυστυχήματος.
Ωστόσο και οι 4 συγκλίνουν στην άποψη ότι, μετά την πρόσκρουση, το σπάσιμο του ψαλιδιού και τη μετατόπιση όλου του συστήματος, με δεδομένο ότι το ντεπόζιτο του βενζινοκίνητου ήταν μπροστά κάτω από τον οδηγό και προς τα δεξιά του, από την πίεση που ασκήθηκε και δεδομένου ότι ήταν και μεταλλικό, είτε άνοιξε όπως ένα παλιό πορτοφολάκι για κέρματα αν είναι τιγκαρισμένο και απλά πιεστεί, είτε από το ψαλίδι ή τα άλλα μηχανικά μέρη του εμπρόσθιου συστήματος που το πίεσαν ή και το έκοψαν.
Το ρεζερβουάρ
Οι εμπειρογνώμονες εντόπισαν ότι το ρεζερβουάρ είχε ανοίξει σε τρία σημεία και μάλιστα ότι ο λαιμός του, που είναι η είσοδος του καυσίμου που βρίσκεται μπρος και πάνω από το αριστερό φτερό, είχε στην κυριολεξία κοπεί! Συνεπεία αυτού η άμεση διαρροή βενζίνης και είτε με τις θερμοκρασίες των μηχανικών μερών είτε από τη θερμοκρασία του συστήματος εξάτμισης είτε με τους σπινθήρες από την τριβή στο οδόστρωμα, ο σπινθηρισμός και η φωτιά με τη διαρροή βενζίνης ήταν θέμα χρόνου. Πάντως οι ειδικοί φαίνεται να έχουν καταλήξει και στο ότι το αρχικό σημείο που πλαγιολισθώντας βρήκε το μικρό Ρενό το ασθενοφόρο ήταν καθοριστικό τόσο για την ανατροπή όσο και για τα όσα επακολούθησαν. Λίγο πιο πίσω ή και μπροστά να το είχε βρει, τα πράγματα μπορεί να εξελίσσονταν πολύ διαφορετικά!
Τα ελαστικά
Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι και στα δύο οχήματα διαπιστώθηκε παλαιότητα ελαστικών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αντιδράσεις τους σε ελιγμούς, τε-τα-κε για τις προσφύσεις και αντιδράσεις των οχημάτων. Το Ρενό έφερε λάστιχα του 2004 και το ασθενοφόρο του 2006, οκτώ και έξι χρόνων αντίστοιχα! Στο μέχρι τώρα υλικό τους σημειώνουν επίσης πως οι μηχανικές παραμορφώσεις στο χώρο της καμπίνας οδήγησης, κυρίως στο σημείο του οδηγού, εξηγούν τον τραυματισμό του Νίκου Μυρωδιά, ιδίως στα κάτω άκρα κατά τη σύγκρουση.
Αντίθετα για τους συνοδηγούς δε διαπιστώνεται ιδίως στα κάτω άκρα τέτοιος εγκλωβισμός μετά τη σύγκρουση, χωρίς να αποκλείεται ως ένα βαθμό από τα πλαστικά μέρη του οχήματος στο ταμπλό. Τα μεταλλικά όμως μέρη στην πλευρά τους δεν έχουν ίχνη παραμόρφωσης. Οι εμπειρογνώμονες, ωστόσο, με βάση τις ταχύτητες, το είδος της πρόσκρουσης και την κατάληξή τους, είναι πεισμένοι ότι αυτά από μόνα τους ήταν αιτία για ένα σοβαρό συμβάν αλλά όχι για θανατηφόρο τροχαίο. Το κλειδί ήταν το είδος του καυσίμου, το είδος και η θέση του ρεζερβουάρ, το σπασμένο αριστερό ψαλίδι και η θέση που κατέληξε το ασθενοφόρο.
Η πραγματογνωμοσύνη για τη φωτιά
και την έκρηξη στο ασθενοφόρο
Το δεύτερο πόρισμα που έχει ήδη ολοκληρωθεί, σύμφωνα με πληροφορίες μας, αφορά τη φωτιά, τις αναφλέξεις αλλά και την έκρηξη που αποτελείωσε το ασθενοφόρο. Προφανώς και σχετίζεται άμεσα με τη σύγκρουση, της οποίας συνέπεια ήταν η μετέπειτα εξέλιξη, όμως, όπως αποκαλύπτεται σε αυτό το πόρισμα που υπογράφει ένας από τους εμπειρότερους σε τέτοια ζητήματα, η έρευνά του ανέδειξε νέο κύκλο ερωτημάτων γενικότερης σημασίας για το σύνολο του διαθέσιμου στόλου στην Κρήτη και την Ελλάδα, με ανάλογου τύπου οχήματα και πρακτικές.
Το πόρισμα αυτό επίσης επιβεβαιώνει ότι για το μικρό όχημα η επαφή έγινε στο μπρος τμήμα και τη δεξιά του πλευρά. Επιβεβαιώνει ομοίως, χωρίς να το αφορούν όμως οι λόγοι, πως το μεταλλικό ψαλίδι του εμπρός τροχού είχε σπάσει στο ασθενοφόρο.
Αναφέρει επίσης ότι το ρεζερβουάρ ήταν μεταλλικό στο εμπρός τμήμα του ασθενοφόρου και σχεδόν εφαπτόμενο στην απαγωγή καυσαερίων (εξάτμιση), έχοντας ανοίξει σε δύο τουλάχιστον σημεία. Για το ασθενοφόρο, όμως, σημειώνει ότι είχε ολοσχερώς καταστραφεί από φωτιά και είχε εμφανείς αλλοιώσεις από τη σύγκρουση στην αρχή, τη φωτιά, τις θερμοκρασίες που αναπτύχθηκαν αλλά και την έκρηξη. Επίσης διαπιστώνει παραμόρφωση μηχανικού τύπου από τη σύγκρουση μόνο στη θέση του οδηγού, κατά βάση στα πεντάλ. Αντίθετα ο χώρος των συνεπιβατών δεν είχε παραμορφώσεις, ιδίως στα σημεία που εφάπτονται του πατώματος. Η δεξιά πλευρά του ασθενοφόρου (που ακουμπούσε στο έδαφος) ήταν σε καλύτερη κατάσταση από τα άλλα μέρη του οχήματος και τα σημεία καύσης σε αυτή έχουν φορά από μπρος προς τα πίσω, με το πίσω ελαστικό του ασθενοφόρου να βρεθεί ανέπαφο από τη φωτιά. Δυστυχώς όμως σε αυτή την πλευρά βρέθηκαν ανθρώπινα υπολείμματα καύσης, υπολείμματα ρούχων και αξεσουάρ, τα οποία όταν ερευνήθηκαν διαπιστώθηκε πάνω τους η έντονη οσμή βενζίνης. Βρέθηκαν επίσης μία μεταλλική πόρπη ζώνης ασφαλείας, υπολείμματα ρούχων με ίχνη αίματος.
Τι έδειξαν οι φιάλες οξυγόνου
Βρέθηκαν ακόμη δύο φιάλες κενές οξυγόνου. Όμως στη μία από αυτές η βαλβίδα ήταν ανοικτή και στην άλλη το σπείρωμα της βαλβίδας είχε χαλαρώσει φυσιολογικά από την αύξηση της θερμοκρασίας ώστε να υπάρχει ασφάλεια και να μην εκραγεί. Αντίθετα, από την τρίτη και εφεδρική φιάλη βρέθηκαν μόνο υπολείμματα αφού είχε εκραγεί.
Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ
Η διαρροή βενζίνης από το ρεζερβουάρ
Το πόρισμα για τη φωτιά και την έκρηξη σημειώνει με απόλυτο τρόπο πως η φθορά στο ρεζερβουάρ και το άνοιγμα σε δύο σημεία τουλάχιστον σε αυτό προκάλεσαν ανεξέλεγκτη διαρροή βενζίνης στις θερμές επιφάνειες του κινητήρα, όπως η εξαγωγή, η εξάτμιση και ο καταλύτης, που ήταν περίπου εφαπτόμενες με το ρεζερβουάρ!
Η βενζίνη που διέρρεε έτσι σε μεγάλες ποσότητες κατέκλυσε το χώρο του κινητήρα, της εξάτμισης και του καταλύτη, αλλά και, λόγω της κλίσης που είχε πλέον το όχημα προς τα δεξιά, κατέκλυσε τις χαμηλότερες επιφάνειες του ασθενοφόρου σε σχέση με το οδόστρωμα εσωτερικά και εξωτερικά. Άρα και το σημείο που ακουμπούσε στο έδαφος και που είχαν εγκλωβιστεί από τα δεξιά πλέον οι Κελαράκης και Βουρβαχάκης. Δυστυχώς, τα ανθρώπινα υπολείμματα που βρέθηκαν πάνω στην εσωτερική πλευρά της πόρτας του συνοδηγού επιβεβαιώνουν και το σημείο στο οποίο εγκλωβίστηκαν οι δύο άτυχοι διασώστες και σε θερμοκρασίες που οδήγησαν σε τήξη του... ανθρώπινου σώματος, στην κυριολεξία, όσο φρικώδες κι αν διαβάζεται... έλειωναν.
Μάλιστα, το πόρισμα αυτό οδηγεί σε συνδυασμό των καταστάσεων ότι ο Δημήτρης και ο Βαγγέλης στην ουσία από έξω καίγονταν και από το εσωτερικό της καμπίνας του οχήματος έλειωναν...
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ 800 ΒΑΘΜΩΝ ΚΕΛΣΙΟΥ
Οι φιάλες, η διαρροή, οι αναφλέξεις και η έκρηξη
Με δύο κενές οξυγόνου φιάλες, από τις οποίες η μία είχε ανοικτή τη στρόφιγγα ασφαλείας και οι δύο είχαν χαλαρωμένες τις σπείρες, πιστοποιείται ότι μία τουλάχιστον φιάλη οξυγόνου την ώρα της σύγκρουσης ήταν με ανοιχτή τη στρόφιγγα. Πρακτική, δυστυχώς, που συνηθίζεται στα περισσότερα ασθενοφόρα, ώστε αν χρειαστεί άμεση επέμβαση με παροχή οξυγόνου, αυτό να γίνει αυτόματα και χωρίς περιττές κινήσεις για κάποιον ασθενή.
Έτσι όμως οι δύο αυτές φιάλες αντέδρασαν φυσιολογικά και αντίθετα η καθεμία από την κατάσταση που ήταν, με την μία κλειστή και την άλλη ανοιχτή, όταν ήρθαν σε επαφή με τη φωτιά, που λόγω της βενζίνης είχε στο μεταξύ ξεσπάσει στο όχημα. Οι φιάλες αυτές υπενθυμίζεται πως όταν βρεθούν σε υψηλές θερμοκρασίες διαρρέουν μέσω της στρόφιγγας με τη χαλάρωσή της το περιεχόμενό τους για να αποφεύγεται η έκρηξη.
Ταχύτατη ανάφλεξη
Στο τραγικό συμβάν, με την ανατροπή του οχήματος, προφανώς οι φιάλες άλλαξαν θέση από το σημείο που ήταν συνδεδεμένες και τουλάχιστον αυτή που ήταν ανοιχτή άρχισε άμεσα να διαρρέει υγρό αέριο οξυγόνο στο εσωτερικό του ασθενοφόρου, ενισχύοντας όμως έτσι την ήδη εκδηλωθείσα φωτιά με ταχύτατη ανάφλεξη. Υπολογίζεται ότι από αυτή τη διαρροή οξυγόνου σε συνθήκες φωτιάς οι θερμοκρασίες που αναπτύχθηκαν ξεπέρασαν του 800 βαθμούς Κελσίου (!!!).
Η σχέση οξυγόνου με βενζίνη δημιουργεί εκρηκτικές ενώσεις και αυτό, που είναι στην ουσία ανάφλεξη με μεγάλη ταχύτητα, από τους πολίτες που έσπευσαν να βοηθήσουν έγινε αντιληπτό ως μικρές εκρήξεις.
Στην πραγματικότητα όμως η φιάλη που έκανε την έκρηξη ήταν η τρίτη, η εφεδρική, επειδή αν και κλειστή η στρόφιγγά της δεν αντέδρασε φυσιολογικά και, αντί μέσω της στρόφιγγας με τη χαλάρωση της σπείρας, που δεν έγινε, να διαρρεύσει το αέριο στο περιβάλλον, αυξάνοντας πάνω από 850 φορές τον όγκο του υγρού οξυγόνου, έσκασε η φιάλη με την τρομακτική έκρηξη. Αυτό ήταν που προκάλεσε και το ξήλωμα της οροφής του ασθενοφόρου, μετακινώντας ακόμη και το φλεγόμενο όχημα από την αρχική του θέση προς τα πάνω. Το όλο φαινόμενο περιγράφεται ως «Backdraft».
Τα δραματικά συμπεράσματα
Τα όσα διαπιστώνονται στο πόρισμα αυτό προκαλούν πόνο, ερωτηματικά και ανείπωτη συγκίνηση για το φρικτό τέλος των δύο διασωστών, που πρέπει να βιώσαν το τέλος τους κάθε απειροελάχιστο του κάθε δευτερολέπτου που περνούσε: Αμέσως μετά τη σύγκρουση το ασθενοφόρο παίρνει φωτιά, λόγω της διαρροής μεγάλης ποσότητας βενζίνης από το ανοιγμένο μεταλλικό ρεζερβουάρ στις θερμές επιφάνειες του οχήματος, που ακουμπάνε στα σημεία διαρροής του ρεζερβουάρ. Με τη θέση που είχε πλέον το ασθενοφόρο, έχοντας ανατραπεί, με τη δεξιά του πλευρά στο οδόστρωμα, η βενζίνη φτάνει φλεγόμενη στον κινητήρα αλλά και στη δεξιά καταπλακωμένη πλευρά, όπου βρίσκονται και οι δύο άτυχοι διασώστες. Οι φλόγες από αυτήν τη διαρροή γρήγορα φτάνουν και στην καμπίνα οδήγησης και στα εγκλωβισμένα από την ανατροπή σώματα των Κελαράκη και Βουρβαχάκη. Από τη θέση των δύο, με ζώνες ασφαλείας δεμένοι και ο ένας πάνω στον άλλο, χωρίς να μπορούν να χρησιμοποιήσουν εύκολα τα χέρια τους, με τις φλόγες να τους πολιορκούν άμεσα, ελάχιστη ευχέρεια κινήσεων είχαν και ακόμη χειρότερα ελάχιστο χρόνο.
Η θέση του οχήματος, η φωτιά στο χώρο του κινητήρα, με φλόγες, και η γρήγορη επέκτασή της ήδη λειτουργούσε αποτρεπτικά για όσους θα ήθελαν να τους βοηθήσουν. Ακόμη πιο δύσκολο, ότι η μόνη διέξοδος ήταν το παράθυρο του οδηγού, αλλά η προσέγγιση σε ελάχιστο χρόνο ήταν αδύνατη αφού από τη φωτιά κανείς δεν μπορούσε να σκαρφαλώσει πάνω στο όχημα.
Ολοκληρωτικός εφιάλτης
Η κατάσταση έγινε απαγορευτική και εφιαλτική για τους δύο από τη δεξιά πλευρά. Ο οδηγός Νίκος Μυρωδιάς για τη δική του διάσωση να πώς είχε περιγράψει τα γεγονότα: «Δεν κράτησε ούτε 1,5 λεπτό. Ίσα- ίσα που είχα προλάβει να αλλάξω ταχύτητα από τη δευτέρα στην τρίτη. Ξαφνικά βλέπω μπροστά μου ένα αυτοκίνητο να χάνει τον έλεγχο και να έρχεται φέτα με το πλάι πάνω μου. Κόβω δεξιά και νιώθω το χτύπημα από τη σύγκρουση κι αμέσως μετά νιώθω και το δεύτερο χτύπημα από το κράσπεδο. Εκείνη τη στιγμή ένιωσα να συνθλίβομαι και έβλεπα την κάπνα και τη θολούρα μέσα στην καμπίνα του αυτοκινήτου. Βλέπω το αυτοκίνητο να λαμπαδιάζει απέξω και μηχανικά ακουμπάω τα χέρια μου στο θρυμματισμένο παρμπρίζ αλλά τα τράβηξα αμέσως καθώς κάηκα. Κοιτάζω προς το παραθυράκι του οδηγού, το μόνο σημείο που δεν έδειχνε να έχει αρπάξει φωτιά και τότε ακούω τον Βουρβαχάκη να μου φωνάζει.
Ήταν τα τελευταία λόγια που άκουσα από το στόμα του: «Νίκο, τραβήξου, βγες»! Και με σπρώχνει προς τα πάνω με τα πόδια του, αφού εγώ δεν ένιωθα καθόλου τα δικά μου πόδια. Βγαίνω από το παραθυράκι μέχρι τους ώμους και εκείνη τη στιγμή νιώθω να καίγομαι στην πλάτη και στο σβέρκο. Και τότε, μια στιγμή που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου, βλέπω απέναντι στο δρόμο τρεις ανθρώπους και τους λέω "βγάλτε μας έξω, καιγόμαστε". Εκείνοι δίστασαν κι απογοητεύτηκα, κι είπα από μέσα μου "πάει, Νίκο, τελειώσαμε"!
Ξαφνικά κι ενώ έχω ήδη παραδοθεί, νιώθω δύο χέρια, τα χέρια του Θεού, όπως λέω, να προσπαθούν να με ξεσφηνώσουν. Με τραβήξανε και με πετάξανε στο πρανές του δρόμου. Βλέπω κόσμο να πλησιάζει και να με ρωτάει αν είχε κι άλλους μέσα το ασθενοφόρο. "Είναι άλλοι δύο μέσα", τους λέω. Τότε άλλα δύο χέρια με ξαναπιάνουνε και με μετακινούν μακριά από το ασθενοφόρο και με σώζουν οριστικά, γιατί αν δε με έπαιρναν θα λαμπάδιαζα κι εγώ όταν έγιναν, λίγα δευτερόλεπτα μετά, οι απανωτές εκρήξεις. Την πρώτη λάμψη δεν την είδα, αλλά την ένιωσα. Τη δεύτερη την είδα και κατάλαβα πως το αμάξι καταστράφηκε ολοσχερώς, αλλά πίστευα πως οι δύο φίλοι μου είχαν προλάβει να βγούνε έξω και πως τους είχαν τραβήξει όπως και μένα».
Η φρίκη των δύο
Το πόρισμα για τη φωτιά αναφέρει πως η κατάσταση έγινε εφιάλτης και ουσιαστικά χάθηκε κάθε πιθανότητα διάσωσης, όταν στις φλόγες που περνούσαν στο εσωτερικό της καμπίνας πλέον ήρθε να προστεθεί και το οξυγόνο που διέρρεε από τη φιάλη που είχε ανοιχτή τη στρόφιγγα. Αυτό ήταν που τροφοδοτούσε πλέον τη φωτιά με ταχύτητα και μέγεθος. Ο Δημήτρης Βουρβαχάκης θα πρέπει την ώρα της φωτιάς στο εσωτερικό της καμπίνας να άκουσε και το χαρακτηριστικό ήχο της διαρροής από τη φιάλη πίσω του, του οξυγόνου, και ίσως για αυτό φέρεται να φώναξε κάποια στιγμή «Προσέξτε, προφυλαχτείτε...».
Η φωτιά αλλά και η θερμοκρασία μέσα στο ασθενοφόρο που φλέγονταν πρέπει να άσκησαν τόσο μεγάλη πίεση στην εφεδρική φιάλη οξυγόνου, η οποία, αντί να χαλαρώσουν οι σπείρες της και να διαρρεύσει το αέριο, τελικά προκάλεσε έκρηξη με ένα μεγάλο ωστικό κύμα.
Τρία καυτά ερωτήματα
Στο πόρισμα αυτό διατυπώνεται η άποψη ότι η θέση και το υλικό κατασκευής του ρεζερβουάρ του ασθενοφόρου οδήγησε με βεβαιότητα στο θάνατο από φωτιά τους Βουρβαχάκη και Κελαράκη. Όπως σημειώνεται, η αποθήκη καυσίμων στο συγκεκριμένο τύπο ασθενοφόρου είναι τοποθετημένη ακριβώς και σχεδόν εφαπτόμενη στην πολλαπλή εξαγωγή εξάτμισης και καταλύτη, τμήματα στα οποία οι θερμοκρασίες αγγίζουν και τους 800 βαθμός Κελσίου. Η ύπαρξη μικρής ειδικής προστατευτικής επένδυσης μεταξύ των θερμών επιφανειών και του ρεζερβουάρ σε αυτή την περίπτωση δεν παρείχε καμία προστασία. Το γεγονός ότι το ρεζερβουάρ ήταν μεταλλικό επέτρεψε το άμεσο άνοιγμά του μόλις πιέστηκε απλά, το πιθανότερο από το σπασμένο αριστερό ψαλίδι αλλά και τη μηχανική μετατόπιση από την πρόσκρουση.
Το καύσιμο
Σημειώνεται με έμφαση ότι η βενζίνη ως καύσιμο για την κίνηση του ασθενοφόρου, με το χαμηλό βαθμό αναφλεξιμότητας που έχει αυτή, επέτρεψε τη γρήγορη έναρξη φωτιάς είτε με την επαφή της με τις θερμές επιφάνειες, είτε από τους σπινθήρες λόγω τριβής στο οδόστρωμα. Αυτό σε συνδυασμό με την ύπαρξη φιαλών οξυγόνου, που ήταν φυσιολογική λόγω της φύσεως του ασθενοφόρου, αλλά και τη θέση του οχήματος μετά την εκτροπή του, αφού λόγω του βάρους η βενζίνη κατευθύνθηκε κατευθείαν στις θερμές επιφάνειες και στην καμπίνα, είχε ως αποτέλεσμα τη φωτιά και τη δημιουργία έκρηξης.
Παροτρύνσεις
Το πόρισμα συστήνει να γίνει εξέταση της μηχανικής αντοχής στο ψαλίδι του αριστερού μπρος τροχού, του συστήματος κίνησης του ασθενοφόρου που βρέθηκε σπασμένο, ποιος ο λόγος της θραύσης του και ποια η συμμετοχή του στην εξέλιξη των γεγονότων.
Επίσης προτείνει να διερευνηθεί η τοποθέτηση μεταλλικών ρεζερβουάρ και μάλιστα με καύσιμο τη βενζίνη σε οχήματα άμεσης επέμβασης όπως τα ασθενοφόρα και ειδικότερα στο μπροστινό τους τμήμα, πολύ κοντά στις θερμές επιφάνειες.
Συνιστά την ανάγκη οι στρόφιγγες ασφαλείας των φιαλών οξυγόνου να παραμένουν κλειστές όταν ένα ασθενοφόρο κινείται, εφόσον δεν υπάρχει ανάγκη παροχής οξυγόνου σε ασθενή, αλλά και η λήψη πρόσθετων μέτρων διακοπής της ροής σε περίπτωση ανάγκης.
Συστήνει, τέλος, να εξεταστεί η αιτία που η εφεδρική φιάλη οξυγόνου, αντί να χαλαρώσει τις σπείρες και να διαρρεύσει το υγρό οξυγόνο όπως έπρεπε, δε λειτούργησε με αυτόν τον τρόπο και εξερράγη.
Αντί επιλόγου
Είναι προφανές ότι οι διατυπώσεις, οι εκτιμήσεις τα συμπεράσματα, αλλά και τα ερωτήματα που θέτουν οι εμπειρογνώμονες στα πορίσματά τους, τα οποία ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί, με βασικά τμήματα ιδίως για τις συνθήκες σύγκρουσης να λείπουν, απαντούν τουλάχιστον σε μία βασική διατύπωση: Σε αυτή δηλαδή που αναφέρει πως τροχαίες συγκρούσεις έχουν γίνει με χειρότερα χαρακτηριστικά τέτοιου τύπου. Όμως, τα όσα προϋπήρχαν και λειτούργησαν κατά και μετά τη σύγκρουση στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ουσιαστικά αυτά που οδήγησαν μαθηματικά σε μη αναστρέψιμη κατάσταση για τον Δημήτρη και τον Βαγγέλη.
Το ερώτημα όμως για το συγκεκριμένο τύπο οχήματος, με τη συγκεκριμένη θέση και υλικό του ρεζερβουάρ και ως καύσιμο τη βενζίνη, προεκτείνεται με επείγουσα μορφή για όλη την Κρήτη και την Ελλάδα. Πόσα όμοια οχήματα και σε ποιες υπηρεσίες του νησιού έχουν διατεθεί; Πόσα επίσης τέτοια διατρέχουν καθημερινά την Ελλάδα και σε ποιους νευραλγικούς τομείς;
H ολοκλήρωση των πορισμάτων θα πρέπει να γίνει άμεσα, χωρίς άλλη χρονοτριβή, και κυρίως να υπάρξουν με δικαιοσύνη μεν αλλά ταχύτητες ενέργειες σε επίπεδο δικαστικό αλλά και θεσμικό από τους αρμόδιους και εμπλεκόμενους φορείς. Αυτό θα ήταν το ελάχιστο στη μνήμη και την προσφορά του Δημήτρη Βουρβαχάκη και του Βαγγέλη Κελαράκη, για να μην έχουν φύγει άδικα αλλά ανούσια από το πλάι μας.
Του Γιώργου Σαχίνη
