Του Φώτη Κοκοτού
Επιχειρηματίας του Τουρισμού και των Κατασκευών, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (MSc) Μηχανικού Περιβάλλοντος, και υποψήφιος βουλευτής Λασιθίου με τη ΔΡΑΣΗ
Με ρωτούν σχετικά με τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις που σχεδιάζονται για το νομό Λασιθίου, όπου και δραστηριοποιούμαι επαγγελματικά, και μου λένε: «μα γιατί υποστηρίζεις τον ανταγωνισμό;». Απαντώ, αφενός, πως ο ανταγωνισμός είναι κάτι καλό για όλους μας, γιατί μας αναγκάζει να γινόμαστε καλύτεροι, αλλά και αφετέρου πως είναι καλός για τους πελάτες, διότι τους δίνει περισσότερες επιλογές ποιότητας και καλύτερες τιμές. Ένα ζήτημα, βέβαια, είναι το πώς θα προστατευθεί το φυσικό περιβάλλον. Αυτά που προτείνω εδώ για το Λασίθι είναι απλώς ένα παράδειγμα: μπορούν να εφαρμοστούν οπουδήποτε.
Αν κοιτάξετε από δορυφόρο το Λασίθι και τις προστατευόμενες περιοχές του (π.χ. στο www.oikoskopio.gr της WWF) θα δείτε πως μόνο ένα σχετικά μικρό μέρος του νομού προστατεύεται με ειδικό καθεστώς. Εδώ και πολλά χρόνια θα έπρεπε να είχαμε αποφασίσει σαν κοινωνία τι θα προστατέψουμε για τις επόμενες γενιές, και σίγουρα θα έπρεπε να είναι περισσότερες οι περιοχές: οι ορεινοί όγκοι της Θρυπτής, τα ανατολικά δάση της Ίδης, ο Άνω Μεραμβέλλος βόρεια από τη Νεάπολη: μιλάμε για διπλασιασμό των προστατευόμενων περιοχών. Και δεν εννοώ μόνο τον χαρακτηρισμό τους, αλλά και τη θέσπιση φορέων διαχείρισης, οι οποίοι θα καθίσουν τις τοπικές αρχές και κοινωνίες γύρω από το ίδιο τραπέζι και θα μας αναγκάσουν να συζητήσουμε σοβαρά το πώς θα προστατέψουμε τον τόπο μας. Κι αφού θα διπλασιάσουμε τις προστατευόμενες περιοχές, τότε μπορούμε υπεύθυνα να αναθεωρήσουμε το καθεστώς σε εκείνες τις παραθαλάσσιες περιοχές που πιστεύουμε, σαν κοινωνία, πως πρέπει ν’ αναπτυχθεί ο τουρισμός.
Γύρω από τη Σητεία, για παράδειγμα, υπάρχουν τέσσερις τέτοιες περιοχές, με συνολικά επενδυτικά σχέδια που ξεπερνούν τα 2δις Ευρώ. Οι δύο από αυτές, το Κάβο Σίδερο και η χερσόνησος Πλάκα, είναι σε περιοχές Natura. Η τρίτη, η Φανερωμένη, δεν έχει ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας, παρά μόνο έξω και γύρω από την περιοχή της επένδυσης. Και η τέταρτη, ο Ανάλουκας, αποτελεί κακό παράδειγμα ανάπτυξης σαν περιοχή ιδιωτικής πολεοδόμησης, διότι οι Έλληνες επενδυτές αποκόμισαν μόνον το πρόσκαιρο όφελος και άφησαν την περιοχή να ρημάξει (χαρακτηριστικό παράδειγμα διαπλοκής με τον κρατικό μηχανισμό). Όσον αφορά στις πρώτες τρεις επενδύσεις, θα πρέπει σα κοινωνία να εξετάσουμε το περιβαλλοντικό ισοζύγιο: αξίζει τον κόπο να επιτραπεί η λελογισμένη τουριστική ανάπτυξη αν αντισταθμίσουμε την περιβαλλοντική απώλεια με κέρδος σε άλλες περιοχές; Κατά την άποψή μου, η απάντηση είναι θετική. Γιατί οι επενδύσεις θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες δουλειές γύρω από τη Σητεία και σε όλο το Λασίθι. Όμως, το περιβαλλοντικό κίνημα εξακολουθεί να τις πολεμά.
Η τακτική στην οποία έχει εξαναγκαστεί το περιβαλλοντικό κίνημα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι λίγο σαν «αντάρτικο». Δηλαδή, να επιλέγει εύκολους στόχους προβολής, όπως είναι οι μεγάλες επενδύσεις, και να θέτει σε δεύτερη μοίρα το βασικό πρόβλημα: την έλλειψη έννομης προστασίας του περιβάλλοντος. Επειδή η Πολιτεία αμελεί να φτιάξει δασικούς χάρτες, κτηματολόγιο, χρήσεις γης, και χωροταξικό σχεδιασμό, τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του το περιβαλλοντικό κίνημα είναι μόνον οι αποσπασματικές καταγγελίες και προσφυγές. Κι επειδή δεν μπορεί να προσφύγει εναντίον του κάθε μικρού τοπικού συμφέροντος, του καθενός που χτίζει ό,τι θέλει, όπου θέλει, κι όπως θέλει, προτιμά να στρέφεται εναντίον των «ξένων», αυτών που δεν έχουν έρεισμα στις τοπικές κοινωνίες. Τελικά, το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο: κερδίζονται μεν εντυπώσεις, αλλά ουσιαστικά γίνονται οι επενδύσεις όσων έχουν μέσον στη γραφειοκρατία, ενώ και το περιβάλλον καταστρέφεται από τις τοπικές δυνάμεις μέσα στις γκρίζες ζώνες της ανομίας.
Το περιβαλλοντικό κίνημα οφείλει να μην είναι οπισθοδρομικό αλλά προοδευτικό, να εμφυσήσει σε όλους μας την έννοια της πράσινης ανάπτυξης κι όχι της πράσινης συντήρησης. Έχοντας σπουδές μηχανικού περιβάλλοντος και έχοντας δει πώς προστατεύεται το περιβάλλον σε δυτικές χώρες, δε φοβάμαι καθόλου τους μεγάλους επενδυτές, κι ας είναι –υποτίθεται– «ανταγωνιστές» μας. Τους βλέπω περισσότερο σαν «συν-αγωνιστές» μας, με την έννοια ότι κι αυτοί προσπαθούν να κάνουν επενδύσεις με τον πιο σωστό τρόπο: με βιολογικούς καθαρισμούς, με υπόγεια δίκτυα, με αρχιτεκτονική ομοιομορφία, με καλαίσθητη φύτευση παντού, με προγράμματα ανακύκλωσης και βέλτιστης χρήσης φυσικών πόρων, κ.ο.κ. Υπό αυτό το πρίσμα, η απόφαση της τοπικής κοινωνίας να συνεχίσει να πορεύεται με γκρίζες ζώνες και τοπικά συμφέροντα είναι αυτοκαταστροφική: ο κόσμος δε θα βρίσκει δουλειά, ενώ και το φυσικό περιβάλλον δε θα προστατεύεται. Απ’ το να είμαστε διπλά χαμένοι, καλύτερα να βρούμε έναν τρόπο να ξεπεράσουμε τα συντηρητικά μας ένστικτα («έλα μωρέ, τόσα χρόνια καλά δεν ήμασταν;») και να σχεδιάσουμε το μέλλον του τόπου μας.
