Στο τέταρτο μέρος της μεγάλης έρευνας για τη διαφθορά, ως συστημικό θέμα στα μεγάλα και μικρά ζητήματα που αφορούν την Κρήτη, ανοίγουμε για πολλοστή φορά το φάκελο του πανωγραψίματος (ακόμη και νεολογισμό παρήγαγε η διαφθορά στις αγροτικές επιδοτήσεις), κάνοντας παράλληλα και μία επισκόπηση του φαινομένου, που χωρίς υπερβολή αποτέλεσε μία από τις «γάγγραινες» στον πρωτογενή τομέα του νησιού, τροχοπέδη στην όποια πρόθεση ανάπτυξης και στρατηγικής προώθησης της αγροτικής μας παραγωγής.
Το «πανωγράψιμο» έγινε καθεστώς, με παράγοντες του αγροτικού χώρου να πλουτίζουν εντυπωσιακά με... κοπανιστό αέρα, αλλά γρήγορα μετατράπηκε σε πράξη συνενοχής, με εκμαυλισμό συνειδήσεων για το μεγαλύτερο κομμάτι των αγροτών μας.
Οι ευθύνες δεν είναι ίδιες για όλους, αλλά οι πρωταγωνιστές του φαινομένου που ωφελήθηκαν δεκάδες εκατομμύρια δραχμές και ευρώ στην πράξη «άνοιξαν» το σύστημα για όλους, με μικρό βέβαια μερτικό, μόνο και μόνο για να καλυφθούν τα μεγάλα «φαγοπότια» στη λογική της συνενοχής. Είναι χαρακτηριστικό πως όποιοι αρνήθηκαν αυτή τη λογική βγήκαν έτσι κι αλλιώς χαμένοι, αφού ακόμη και πάνω στη δική τους αγροτική περιουσία καλύφθηκαν οι λοβιτούρες των μυημένων. Έγινε τόσο συστηματική η έξη, που το πανωγράψιμο αποτέλεσε στο τέλος «θεσμό» και εκμαυλισμό σε σημείο που και η Ε.Ε. να κάνει για χρόνια τα στραβά μάτια, με επιλογή να βάλει στο χέρι όλο τον αγροτικό πληθυσμό, ώστε εύκολα στη συνέχεια να μπορεί να απαιτήσει την περαιτέρω δραστική μείωσή του.
Το φαινόμενο αγκάλιασε όλη τη σφαίρα της παραγωγής, δεν περιορίστηκε σε ιδιωτική πρακτική, αλλά διαπέρασε και τους συνεταιρισμούς φαλκιδεύοντας το ρόλο τους και οδηγώντας του επί της ουσίας σε αυτοαναίρεση, παρασιτισμό και φαινόμενα διαφθοράς. Η αγροτική παραγωγή, αντί να βελτιώνεται και να τυποποιείται για να παίξει ρόλο ανταγωνιστικό στη διεθνή αγορά, ιδίως όταν το λάδι της Κρήτης αποκαλείται χρυσάφι, γρήγορα μετατράπηκε απλά στην πιο διαδεδομένη μορφή επιδοτούμενης παρακμής, χάρη στο πανωγράψιμο. Χωρίς υπερβολή, το φαινόμενο αποτέλεσε τη βασική μορφή καθήλωσης του πρωτογενούς τομέα στην Κρήτη, ιδίως στην ελαιοπαραγωγή.
Υπήρξε ίσως η πιο χαρακτηριστική αποτύπωση της διαφθοράς, του νεποτισμού στους αγρότες και κυρίως της ολικής αναίρεσης μιας στρατηγικής ανάπτυξης του πιο υγιούς παραγωγικού ιστού της Κρήτης. Φτάσαμε οι αγρότες μας να ζουν με τις επιδοτήσεις και όχι με το προϊόν τους. Επιπλέον, το φαινόμενο μετατράπηκε σε διαπλοκή για αγροτο-συνεταιριστές, αιρετούς, που δε δίστασαν να καλύψουν το πανωγράψιμο, πολιτικούς και δη βουλευτές που διά της κάλυψης εξασφάλιζαν «εκλογική πελατεία», σε βαθμό εξαπάτησης ή πολιτικής ανατροπής υπηρεσιακών αποφάσεων, ακόμη κι αν αυτές αφορούσαν κοινοτικούς ελέγχους.
Διόλου ευκαταφρόνητα διαχρονικά τα πρόστιμα και οι «καμπάνες», ακόμη και το πλαφόν στην παραγωγή ελαιολάδου σε εθνικό επίπεδο! Σήμερα επίσης παρουσιάζουμε τη διαφθορά, μέσω και φοροδιαφυγής σε εμπόριο και λαϊκές αγορές, την ανασφάλιστη εργασία αλλά και το ρόλο Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Παρουσιάζονται, τέλος, φαινόμενα διαφθοράς στη λειτουργία γηροκομείων και μονάδων φροντίδας, που λειτουργούν χωρίς άδεια.
Ο σπόρος του… κακού
«Πανωγραψίματα» στο λάδι... Δηλαδή; Ο ελαιοπαραγωγός δήλωνε μεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου από αυτές που είχε βγάλει και συνεπώς έπαιρνε μεγαλύτερες επιδοτήσεις από αυτές που είχε το δικαίωμα να πάρει με βάση τους τότε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά» του θεσσαλικού κάμπου είχε αφήσει εποχή στο αγροτικό κίνημα της χώρας. Ανάλογες διεκδικήσεις, όσο η επιδότηση ήταν συνδεδεμένη με την παραγωγή, υπήρχαν και στην Κρήτη, αλλά όλα ξεκινούσαν από τις Βρυξέλλες και τους εκάστοτε κυβερνώντες, που προφανώς γνώριζαν την αλήθεια, αλλά συνεργάζονταν μεταξύ τους για την έγκριση όσο γίνεται μεγαλύτερων ποσοτήτων στη χώρα μας, δίνοντας έτσι και το περιθώριο των "πανωγραψιμάτων" στο επίπεδο του αγροτικού κόσμου, με ανάλογες καταστάσεις να υπάρχουν και στην κτηνοτροφία, όπως και σε άλλα προϊόντα, σε μικρότερο βέβαια βαθμό σε σχέση με τις "λαδιές" στο λάδι!
Κάποτε, για παράδειγμα, που ένα κριτήριο για να μπορέσει ο ελαιουργός να "γράψει" λάδι, ήταν το... ρεύμα το οποίο είχε καταναλώσει, τα φώτα, τα μηχανήματα, οι προβολείς και ό,τι φως υπήρχε σε πολλά ελαιουργεία έπαιρναν κυριολεκτικά φωτιά για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που έπρεπε να γίνει αυτή η... κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας. Ουδέποτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ή οι Βρυξέλλες κατάφεραν να ελέγξουν όλες αυτές τις εξυπνάδες - ή έκαναν πως... δεν μπορούσαν - ενώ υπήρχαν χωριά στην Κρήτη όπου τον παραγωγό που αρνούνταν να "πανωγράψει" τον έδειχναν με το δάκτυλο και τον έλεγαν ευθέως... μπουνταλά...
Ωστόσο, το κάθε νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις. Όσο η επιδότηση ήταν συνδεδεμένη με την παραγωγή, οι έντιμοι αγρότες δούλευαν σκληρά για να παράγουν όσο γίνεται μεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου, όπως και σταφίδας, όπου μία εποχή η Κρήτη παρήγε τεράστιες ποσότητες πολλών δεκάδων χιλιάδων τόνων, με μεγάλη οικονομική άνθηση στα χωριά και με πολλά χωριά να φτιάχνονται, κυριολεκτικά, από το προϊόν αυτό.
Με τις ευλογίες της Κομισιόν
Από το 2005 και μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στη σημερινή Κοινή Αγροτική Πολιτική, μέσα από την Ενιαία Ενίσχυση, η οποία θεωρητικά ήρθε να πατάξει όλα αυτά τα φαινόμενα, που στην πραγματικότητα όμως τα... νομιμοποίησε, αποδυναμώνοντας και τα ίδια τα προϊόντα, αφού πλέον ένας ελαιοπαραγωγός μπορεί να επιδοτείται με βάση τις παλιές του επιδοτήσεις ακόμα και αν εγκαταλείψει εντελώς την ελαιοκαλλιέργειά του, όπως συμβαίνει και στο αμπέλι αλλά και στην κτηνοτροφία.
Συγκεκριμένα, καθιερώθηκαν τα λεγόμενα «έτη αναφοράς», στα οποία ο μέσος όρος είναι το ποσό εκείνο της συνολικής επιδότησης για όλα τα προϊόντα του αγροτοκτηνοτρόφου και πλέον υπάρχουν τα λεγόμενα "δικαιώματα". Γίνεται μια "σούμα" δηλαδή, των επιδοτήσεων που έπαιρναν οι αγρότες κατά προϊόν για κάποια χρόνια και υπολογίζονται τα "δικαιώματα".
Στο ελαιόλαδο τα έτη αναφοράς ήταν από το 1997 έως και το 1999, που σημαίνει ότι όποιοι επιτήδειοι μπόρεσαν και "έγραψαν" ψεύτικο λάδι στα λεγόμενα "δικαιώματά" τους λαμβάνουν από το 2005 και μετά το μέσο όρο των ψεύτικων επιδοτήσεων και συνεπώς "επιβραβεύτηκαν" από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στάση τους αυτή!
Άνωθεν ευθύνες για τις κομπίνες
Η "Ν. Κρήτη" απευθύνθηκε σε ανθρώπους που γνωρίζουν καλά όλα αυτά τα συστήματα, είτε πρόκειται για "πανωγραψίματα" στο ελαιόλαδο, στη σταφίδα, στα αμνοερίφια και αλλού, είτε πρόκειται για παρεμφερείς διαδικασίες που έχουν σχέση με την επιστροφή του ΦΠΑ, αφού οι ίδιοι, μέσα από τη συνδικαλιστική τους δράση ή τη δουλειά τους, είχαν αναδείξει την περίοδο εκείνη αυτά τα κακώς κείμενα. Ένας από αυτούς, ο αγροτοσυνδικαλιστής Πρίαμος Ιερωνυμάκης, μας είπε:
«Τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι μέσα από τα συστήματα τα οποία είχε και εξακολουθεί να έχει, δεν επιβράβευσε ποτέ όλους αυτούς οι οποίοι παράγουν. Όταν λοιπόν δεν επιδοτεί την ίδια την παραγωγή ως Ευρωπαϊκή Ένωση, έρχεται στη συνέχεια, υποτίθεται, να πατάξει τις παρανομίες; Και σήμερα που λένε ότι πάνε να αλλάξουνε το καθεστώς των επιδοτήσεων, μήπως θα αλλάξει κάτι; Τίποτα δε θα καταφέρουν. Εδώ βλέπουμε τη Γερμανία, πριν από μερικές μέρες, ότι κατέθεσε πρόταση που αναφέρει ότι θα μπορούν πλέον τα προϊόντα των τρίτων χωρών να κατοχυρώνονται νομικά ότι είναι ευρωπαϊκά. Επομένως, δε θα πρέπει να αναλωνόμαστε στο να ρίχνουμε ευθύνες στον αγρότη, διότι ό,τι έγινε ήταν εξαιτίας των πολιτικών της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Να υπενθυμίσουμε ότι υπήρχαν πολλές ανάλογες φωνές και μέσα στις προηγούμενες δεκαετίες. Αλλά, όποιος έλεγε ότι «η επιδότηση στο τέλος θα καταστρέψει την πραγματική παραγωγή των προϊόντων», ήταν κάτι σαν... «εθνικός προδότης» ή αντιμετωπιζόταν σαν "γραφικός" από την ίδια την κοινωνία της υπαίθρου.
Εθνικό πλαφόν στην ΚΑΠ
Τα τελευταία χρόνια, πριν αλλάξει το καθεστώς της ΚΑΠ, δηλαδή στις αρχές του 2000, όταν είχε καθιερωθεί το εθνικό πλαφόν ελαιολάδου, η Ελλάδα είχε μεγάλες υπερβάσεις από το όριο του πλαφόν και βάσει κοινοτικής νομοθεσίας έπρεπε να προχωρήσει σε ανάλογες περικοπές από τους αγρότες της, προβαίνοντας σε οριζόντιες περικοπές και αδικώντας το μεγαλύτερο ποσοστό του κόσμου που δε μετείχε σε όλο αυτό το φαγοπότι.
Είχαμε μάλιστα μία-δύο χρονιές πριν το 2005 μεγάλες υπερβάσεις σε πολλούς νομούς της χώρας, όπως ήταν και το Ηράκλειο. Αυτό έδειχνε πως κάποιοι μέσα από το ίδιο το αγροτικό κίνημα γνώριζαν ότι θα άλλαζε ο κανονισμός, πού θα πήγαινε η Ευρωπαϊκή Ένωση από την επόμενη ελαιοκομική περίοδο και έδωσαν "γραμμή" στη λεγόμενη "κλίκα" των παραγωγών. Ως τέτοια είχε χαρακτηριστεί ένας κόσμος που ήταν γαντζωμένος γύρω από συνεταιριστικά και συνδικαλιστικά στελέχη. Ιδιαίτερα πρόεδροι και γραμματείς συνεταιρισμών στα χωριά θεωρήθηκαν από τους πιο ευνοημένους, τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους.
Και μεταξύ των άλλων "λύσεων" είχαμε στη συνέχεια από τις τότε κυβερνήσεις την κατηγοριοποίηση των συγκεκριμένων νομών σε "κόκκινους νομούς", όπου και εφαρμοζόταν η μέθοδος των οριζόντιων περικοπών κατά δικαίων και αδίκων.
Γνώριζαν οι πάντες το τι συνέβαινε
Ο γεωπόνος Κωστής Παπαδάκης, συνταξιούχος τα τελευταία χρόνια, πέρασε από σημαντικά πόστα της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδος με τη θέση του διευθυντή του Β' καταστήματος στην Αρχιεπισκόπου Μακαρίου μέχρι να συνταξιοδοτηθεί. Ο ίδιος λοιπόν λέει στη "Ν. Κρήτη":
«Σε ανύποπτο χρόνο, πριν από αρκετά χρόνια, όταν τίποτα το επιλήψιμο δεν υπήρχε στην οικονομία της χώρας μας, είχαμε τολμήσει να επισημάνουμε δημοσίως και συγκεκριμένα μέσω δική σας εκπομπής της "ΚΡΗΤΗ ΤV" το σαθρό σύστημα της ελληνικής οικονομίας, που εξέθρεψε τη διαφθορά σε όλες τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών, από την τελευταία επιδότηση μέχρι την πιο μικρή συναλλαγή στην αγορά.
Στους πάντες ήταν γνωστό το λάθος σύστημα χορήγησης των επιδοτήσεων. Επιδοτήσεις που εγκρίνοντο κατά κανόνα με πλαστά τιμολόγια και που παράλληλα εχορηγούντο για λάθος σκοπό, που οδηγούσε όχι στη βελτίωση των καλλιεργειών αλλά στην εγκατάλειψή τους».
Το λεξιλόγιο
«Η λέξη "πανωγράψιμο" ήταν μια πολύ γνωστή λέξη της καθημερινότητας και ανεφέρετο στην έκδοση πλαστών τιμολογίων για τη χορήγηση αδιανόητα υψηλών επιδοτήσεων ή την επίτευξη μεγάλου ποσού ΦΠΑ.
Γνωστές επίσης στο ευρύ κοινό ήταν και οι λέξεις "μίζα, φακελάκι, λάδωμα", που εδίδοντο στην πλειονότητα των κρατικών οργάνων, για να επιτύχει ο πολίτης ευνοϊκή μεταχείριση ή για να επιτύχει έγκριση υψηλών αλλά παράνομων επιδοτήσεων ή δανείων ή να καταλάβει κάποια θέση ή να επιτύχει φοροελαφρύνσεις, και κάθε άλλη παροχή, φθείροντας έτσι αργά αλλά σταθερά την ελληνική οικονομία.
Κλειστά στόματα
Για όλες αυτές τις πασίγνωστες παρανομίες και απάτες ουδείς μιλούσε, άλλος γιατί δεν τολμούσε, άλλος γιατί τον ευνοούσε αυτή η κατάσταση και άλλοι, ιδίως οι επικεφαλής των αγροτοσυνεταιριστικών οργανώσεων, για ψηφοθηρικούς λόγους.
Όταν λοιπόν τολμήσαμε να θίξουμε την υπάρχουσα νοσηρή αυτή κατάσταση κατηγορηθήκαμε ακόμη και από αγροτοσυνεταιριστές που είχαν εκθρέψει αυτό το καθεστώς της διαφθοράς και από ορισμένους βουλευτές, κάτι που με βάση τα σημερινά δεδομένα χαρακτηρίζεται επιεικώς ειρωνεία.
Όλη αυτή η διαχρονική διαφθορά δημιούργησε μια νοοτροπία στους πολίτες, που στηρίζεται στο ψεύδος και στην απάτη, που μόνο σκοπό έχει το ατομικό και μόνον όφελος, ανεξάρτητα αν το κράτος φθαρεί ή πτωχεύσει.
Έτσι φτάσαμε δυστυχώς στη σημερινή κατάσταση. Κατάσταση που προσωπικά πιστεύουμε ότι είναι κρίση όχι τόσο οικονομική, όσο, κατά βάση, κρίση ηθική».
"Κλεφτούλι" με το παραεμπόριο
Πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση του ιστού της διαφθοράς στη χώρα μας και στην Κρήτη αποτέλεσε ο χώρος του εμπορίου, με την εισφοροδιαφυγή σε κάθε τομέα του κλάδου να καλπάζει, χωρίς κανείς να είναι σε θέση να την εμποδίσει. Παρακλάδια της, το παραεμπόριο και το μεγάλο "φαγοπότι" στις λαϊκές αγορές, με τις πωλήσεις χωρίς τιμολόγια και χωρίς ΦΠΑ να δίνουν και να παίρνουν. Όμως το κακό δε σταματάει εδώ, καθώς τελευταία λόγω της κρίσης εκτοξεύτηκε στα ύψη και η μαύρη εργασία.
Άλλος ένας τρόπος να ανθήσει η φοροδιαφυγή, ενώ της μόδας, μετά την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, έγιναν οι εταιρείες ΜΚΟ και η ανασφάλιστη εργασία. Όλα αυτά σε συνδυασμό λειτούργησαν σε βάρος της τοπικής αγοράς και κατ' επόμενο σε βάρος της εθνικής οικονομίας, αναγκάζοντάς τη να βιώνει μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της.
Πλανόδιοι
Μεγάλο "αγκάθι" στην τοπική αγορά εξακολουθούν να αποτελούν οι εκατοντάδες πλανόδιοι πωλητές, κυρίως αλλοδαποί - Πακιστανοί, μαύροι και Κινέζοι - που θρασύτατα συνεχίζουν να στρώνουν την πραμάτεια τους στους δρόμους και στις γειτονιές χωρίς να φέρουν την απαιτούμενη άδεια και χωρίς φυσικά να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν, αφού ούτε δικαιολογούν τα κέρδη τους, ούτε πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν.
Δύο φορτηγά του Δήμου Ηρακλείου επιστρατεύτηκαν για να μεταφέρουν τα εμπορεύματα που κατασχέθηκαν στη διάρκεια μιας εκ των επιχειρήσεων-"σκούπα" της Δημοτικής Αστυνομίας και κλιμακίου του ΣΔΟΕ τη χρονιά που πέρασε. Παρουσία του εισαγγελέα έγινε έφοδος σε δύο υπόγεια διαμερίσματα στο Ηράκλειο. Τα άτομα που εντοπίστηκαν εκεί οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα, ενώ την ίδια στιγμή οι απεγνωσμένες προσπάθειας του Εμπορικού Συλλόγου και της Δημοτικής Αστυνομίας για την πάταξη του φαινομένου συνεχίζονται με απτόητο ρυθμό.
Πληγή όμως αποτελούν και οι πλανόδιοι που περιφέρονται με τα εμπορεύματά τους από φανάρι σε φανάρι και από καφετέρια σε καφετέρια, με το γνωστό παιχνίδι "κλέφτες κι αστυνόμοι" να παίζεται καθημερινά στους δρόμους του νησιού.
Το εμπόρευμα
Ανάμεσα στα "παράνομα" που διαθέτουν προς πώληση οι πλανόδιοι αλλοδαποί μικροπωλητές, βρίσκονται CD, DVD, γυαλιά ηλίου, ρολόγια, πίνακες ζωγραφικής, καλλυντικά, κολόνιες, παιχνίδια, ομπρέλες, φωτιστικά, οικιακά είδη, ψεκαστικά μηχανήματα, ποτά, γεωργικά ψαλίδια, παπούτσια, ξυριστικές μηχανές, βελόνες, μπαταρίες, τηλεκοντρόλ, πτυσσόμενα καλάθια, ξύστρες λαχανικών, παιδικά καρότσια, τσάντες, πορτοφόλια, είδη δώρων, φορτιστές κινητών, αξεσουάρ αυτοκινήτων, θήκες κινητών, μπρελόκ με λέιζερ, ζυγαριές, ψησταριές, ξυλοκοπτικά, ξυπνητήρια, ραδιόφωνα, καπέλα, καθώς και πολλά άλλα αντικείμενα.
Με... μαγικά
Κατασχέσεις εμπορευμάτων που είχαν στρωθεί στους δρόμους έγιναν το τελευταίο διάστημα άλλες πέντε φορές. Όμως οι γνωστοί-άγνωστοι δράστες κατά ένα μαγικό τρόπο καταφέρνουν να τα αντικαθιστούν άμεσα, καθότι διαθέτουν αποθήκες παράνομες σε διάφορα σημεία τόσο στο κέντρο της πόλης, όσο και στην ενδοχώρα, και όπως μας ανακοινώθηκε, αυτές τις μέρες τα τοπικά ελεγκτικά κλιμάκια ετοιμάζουν ανάλογη επιχείρηση "εξολόθρευσής" τους.
Η Δημοτική Αστυνομία, με την προτροπή και τις υποδείξεις των εμπόρων, τους κυνηγά καθημερινά, όμως ως άλλη Λερναία Ύδρα ξεφυτρώνουν συνεχώς καινούργια... φυντάνια.
Επιχειρήσεις-"σκούπα"
Το τελευταίο διάστημα, πάντως, στο σύνολό τους έχουν γίνει τρεις συλλήψεις πλανόδιων πολιτών πακιστανικής καταγωγής, από τους οποίους οι δύο απελάθηκαν, καθώς συν τοις άλλοις διαπιστώθηκε πως είχαν έρθει παράνομα στη χώρα. Ωστόσο, αν και έχουν... λερωμένη τη φωλιά τους, δε διστάζουν να προβάλουν αντίσταση στους άνδρες της Αστυνομίας, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να χτυπήσουν αστυνομικό, πράγμα που συνέβη σε μια επιχείρηση εντοπισμού τους, όπως μας είπε ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Ηρακλείου κ. Μανόλης Κουμαντάκης.
Τον περασμένο Δεκέμβριο άλλες δύο επιδρομές της Δημοτικής Αστυνομίας στην περιοχή του Γιόφυρου, ημέρα Σάββατο, οδήγησαν στην κατάσχεση μεγάλης ποσότητας παπουτσιών, που αυτή τη φορά αθίγγανοι επιχείρησαν να εισάγουν στην αγορά χωρίς να φέρουν νόμιμα παραστατικά. Βέβαια, το παραεμπόριο δεν προκαλείται μόνο από τη δράση των μεταναστών, παράνομων ή μη. Υπάρχουν και επιτήδειοι που είναι Έλληνες πολίτες.
Στα ύψη η μαύρη εργασία
με 500.000 ανασφάλιστους
Σε υψηλά επίπεδα εξακολουθεί να κινείται και η ανασφάλιστη εργασία στην Κρήτη και γενικότερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ). Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό ανασφάλιστης εργασίας αυξήθηκε κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε μια τριετία και εκτινάχτηκε στο 35%, έναντι 29% το 2011 και 25% το 2010, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου 500.000 εργαζόμενοι απασχολούνται ανασφάλιστοι. Και αυτό παρά το ότι τα πρόστιμα που επιβάλλονται στους παραβάτες ξεκινούν από 500 ευρώ και μπορούν να υπερβούν και τα 50.000 ευρώ, ανάλογα με την περίπτωση, με τις απώλειες των ασφαλιστικών ταμείων από τη μαύρη εργασία να φτάνουν τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο.
Πρωταθλητές στην ανασφάλιστη εργασία ανακηρύσσονται κυρίως επιχειρήσεις στον κλάδο της εστίασης, του τουρισμού και του λιανικού εμπορίου. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2012, οπότε πραγματοποιήθηκαν συνολικά 29.790 έλεγχοι του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, ελέγχθηκαν 29.560 εργαζόμενοι, από τους οποίους οι 10.603 βρέθηκαν να εργάζονται ανασφάλιστοι. Αναλυτικότερα από αυτούς οι 6.102 ήταν Έλληνες και οι 4.501 αλλοδαποί. Η μαύρη ή αδήλωτη εργασία εκτινάσσεται κυρίως στις τουριστικές περιοχές την περίοδο του καλοκαιριού. Ειδικότερα, προέκυψε ότι στην Κρήτη το 43% των εργαζομένων είναι ανασφάλιστοι, ενώ σε σχέση με άλλες περιοχές, για παράδειγμα στην Κέρκυρα, το ποσοστό φτάνει το 46% και στη Ρόδο το 29%. Ωστόσο, όσοι έχουν ήδη συλληφθεί να απασχολούν ανασφάλιστους, αποδείχθηκε ότι επιδίδονται ταυτόχρονα και σε συστηματική φοροδιαφυγή.
ΜΚΟ
Εδώ και καιρό όμως, με αφορμή την κρίση και με πρόσχημα την καταπολέμηση της ανεργίας, άρχισαν να ξετρυπώνουν ένα σωρό θέσεις απασχόλησης με τη μορφή προγραμμάτων εργασίας κοινωφελούς χαρακτήρα. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται απλά και μόνο για μια κακώς αμειβόμενη εργασία, αλλά για ενοικιαζόμενη εργασία, με εταιρείες ενοικίασης, τις διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ).
Εισφοροδιαφυγή στις λαϊκές
"Όργιο" παραεμπορίου όμως διαπιστώνεται και στις λαϊκές αγορές, κάτι που κατήγγειλαν τόσο οι παραγωγοί και έμποροι των τοπικών λαϊκών αγορών που εκδίδουν κανονικά αποδείξεις, όσο και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Οπωρολαχανεμπόρων (ΠΟΟ) με επιστολή της προς το υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Και δυστυχώς σε αυτή την περίπτωση οι λαϊκές στην Κρήτη δεν αποτελούν εξαίρεση. Αντίθετα, έχουν μετατραπεί σε ξέφραγο αμπέλι, όπου παρατηρείται το φαινόμενο καταστηματάρχες να ψωνίζουν χονδρικώς από μερίδα παραγωγών αλλά και εμπόρων, που σε βάρος των υπόλοιπων νόμιμων επαγγελματιών πωλούν χωρίς παραστατικά.
Άναρχα
Παρά την ψήφιση σχετικού νόμου που επιβάλλει την παρουσία ταμειακών μηχανών στους πάγκους των λαϊκών, ο νόμος δεν εφαρμόζεται και αυτό συμβαίνει στις περισσότερες επαρχιακές πόλεις, όπως και στο Ηράκλειο. Τα εμπορεύματα διακινούνται χωρίς παραστατικά, χωρίς απόδοση ΦΠΑ στο κράτος, επικρατεί αναρχία και οι αρμόδιες υπηρεσίες αδυνατούν, παρά το ότι πραγματοποιούν συχνά ελέγχους, να σταματήσουν τη διαφθορά. Και σαν να μην έφτανε αυτό, παρατηρείται επιπλέον σε πολλές περιπτώσεις παραγωγοί να πωλούν σε τιμές μεγαλύτερες από τους επαγγελματίες πωλητές των λαϊκών αγορών. Τα παραπάνω, σύμφωνα με την Ομοσπονδία, έχουν ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των κεντρικών λαχαναγορών. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι στη Λαχαναγορά Ηρακλείου Κρήτης, από 50 καταστήματα έχουν παραμείνει 25, και έπεται συνέχεια. Όπως υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά, «το τραγικό της κατάστασης είναι ότι μέσα σε 1,5 χρόνο είχαν στο Σύλλογο Ηρακλείου Κρήτης τρεις αυτοκτονίες».
Χωρίς έλεγχο
Στην ανομία και τη διαφθορά που παρατηρείται σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής δε θα μπορούσε να μη βρεθούν και οι Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, τα λεγόμενα Γηροκομεία.
Περισσότερες από τις μισές μονάδες που λειτουργούν και προσφέρουν υπηρεσίες σε δεκάδες ανήμπορους ηλικιωμένους δεν έχουν σήμερα τη νόμιμα προβλεπόμενη άδεια λειτουργίας.
Πέρα από τον αθέμιτο ανταγωνισμό που υπάρχει με τις νόμιμα λειτουργούσες επιχειρήσεις, ερωτηματικά προκαλεί η έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου τους από τις αρμόδιες Αρχές. Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας μας, πρόκειται για μονάδες χωρίς άδεια, εκ των οποίων οι τέσσερις είναι ιδιωτικές και οι δύο ανήκουν στην Εκκλησία Κρήτης. Η αδειοδότησή τους αποκλείεται λόγω αυθαίρετων εγκαταστάσεων ή ακόμη και για το ότι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις από κτηριακής απόψεως για λειτουργία ως μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Είναι όμως εντυπωσιακό ότι, διαχρονικά πλέον, οι αρμόδιες υπηρεσίες που υπάγονται στην αιρετή Περιφέρεια δεν έχουν προχωρήσει σε κανένα ουσιαστικό έλεγχο και στην επιβολή προστίμων.
Γιατί άραγε για πολλά χρόνια καμιά αρμόδια υπηρεσία δε βρίσκεται να σφραγίσει τις παράνομες εγκαταστάσεις, που πιθανά μπορεί να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τη ζωή των δεκάδων ηλικιωμένων που φιλοξενούν στις εγκαταστάσεις τους;
Ερωτηματικά μάλιστα πολλά δημιουργούνται στο γιατί δεν μπορούν να αδειοδοτηθούν, αν και ορισμένες μονάδες στα διαφημιστικά έντυπά τους εμφανίζονται με σοβαρές ξενοδοχειακές υποδομές.
Ερωτηματικά διατυπώνονται επίσης για πολλούς από τους εργαζομένους των μονάδων αυτών που, ενώ πρέπει να δηλώνονται επώνυμα ως εργαζόμενοι στις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου, δεν ασφαλίζονται στο ΙΚΑ, δεν εκδίδουν ΤΠΥ και λαμβάνουν τη μισθοδοσία τους χωρίς καμιά απόδειξη.
Τα ερωτηματικά πολλαπλασιάζονται όταν αυτή η κατάσταση δεν είναι ευκαιριακό φαινόμενο των σημερινών δύσκολων καιρών αλλά αποτελεί παγιωμένη κατάσταση πολλών ετών.
Υπάρχει αδυναμία ελέγχου; Υπάρχει συναλλαγή; Αν συμβαίνει, αυτό ανάμεσα σε ποιους;
Εμπλέκονται μόνο υπάλληλοι ή συμμετέχουν και αιρετά πρόσωπα;
Ρεπορτάζ:
Γιώργος Σαχίνης, Χριστόφορος Παπαδάκης, Μαρία Αντωνογιαννάκη
