Έχετε δει κουρούνες, κάργιες ή κοινά κοράκια να γεμίζουν τον ουρανό πάνω από το Ηράκλειο; Έχετε συναντήσει ζουρίδες να κάνουν τη βόλτα τους στο κέντρο; Σας έχει τύχει να ξυπνήσετε από τη θανάσιμη αναμέτρηση αρπακτικών με περιστέρια έξω από το παράθυρό σας ή στην ταράτσα του σπιτιού; Φυσικά και ναι...
Αφού πολλά ζώα και πτηνά όχι απλά έχουν συμφιλιωθεί με τον άνθρωπο, αλλά έχουν αλλάξει τις συνήθειές τους επιλέγοντας το... “φαστ φουντ”, το γρήγορο και εύκολο φαγητό που βρίσκουν παντού στις πόλεις, κυρίως στα σκουπίδια, από το να μπαίνουν στον κόπο να κυνηγούν, και για το λόγο αυτό από... χωρικοί έχουν μετατραπεί πλέον σε... αστούς!
Ορισμένες κατηγορίες γλάρων αποτελούν το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ειδών που έχουν μετατραπεί εδώ και χρόνια σε σκουπιδοφάγοι. Οι ασημόγλαροι είναι οι πιο γνωστοί, καθώς τα σκληροτράχηλα αυτά πουλιά με την αυξημένη προσαρμοστικότητά τους έχουν ενταχθεί στην αστική κοινωνία και... γευματίζουν σε χωματερές ή μέσα στην πόλη με τα σκουπίδια που βρίσκουν εν αφθονία, ενώ λόγω της... καλοζωίας αναπαράγονται ευκολότερα σε σχέση με τους νησιώτες... συγγενείς τους, οι οποίοι δε βρίσκουν τόσο εύκολα φαγητό. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί σε βάρος άλλων ειδών γλάρων που τρέφονται αποκλειστικά με ψάρια. «Γιατί να παιδεύονται κυνηγώντας ψάρια», μας εξήγησε παραστατικά ο επιστήμονας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Πέτρος Λυμπεράκης, «αφού μπορούν να βρουν το... “φαστ φουντ” στις πόλεις;».
Αυτό που αποτελεί σύμπτωμα των τελευταίων δεκαετιών δεν αφορά μονάχα στους γλάρους, αλλά και άλλα είδη, όπως για παράδειγμα τις ζουρίδες. Και αυτές ακολουθούν τον κανόνα που ισχύει για πολλά ζώα, όπως σημειώνει ο κ. Λυμπεράκης. Αυξάνεται ο πληθυσμός τους επειδή αυξάνεται το εύκολο φαγητό. Δεν είναι σπάνια τα περιστατικά που ζουρίδες εντοπίζονται τις νυχτερινές κυρίως ώρες να κάνουν ανενόχλητες τις... βόλτες τους στην πλατεία Ελευθερίας ή στα Λιοντάρια, όπως επίσης οι ασβοί και οι νυφίτσες, με τις τελευταίες να επιλέγουν προς το παρόν τις παρυφές της πόλης. Είναι γνωστό, άλλωστε, το περιστατικό τον Ιούλιο του 2016, όταν μια ζουρίδα που κυκλοφορούσε στην Καλοκαιρινού τρύπωσε σε κατάστημα, με αποτέλεσμα να κληθεί η Πυροσβεστική. Ανάλογο περιστατικό είχε καταγραφεί το Μάιο του 2013, επίσης σε κατάστημα, αυτή τη φορά στη λεωφόρο Κνωσού, αλλά και αρκετά παρόμοια τα τελευταία χρόνια που... παρήλασαν από τις σελίδες της ειδησεογραφίας.
Τα πουλιά είναι εκείνα που έχουν, πάντως, την... τιμητική τους στις πόλεις, επωφελούμενα από το άφθονο φαγητό. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι γνωστές κάργιες, που φωλιάζουν στην περιοχή της Αγίας Ειρήνης στα Σπήλια, κοντά στην Κνωσό. Όπως μας εξήγησε ο επιστήμονας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μιχάλης Δρετάκης, τα τελευταία χρόνια οι κάργιες διευρύνουν την ακτίνα που κινούνται προσεγγίζοντας σταδιακά το Ηράκλειο. Δηλαδή, από τις αγροτικές περιοχές, έφτασαν στα Σπήλια και από εκεί σιγά-σιγά επεκτάθηκαν στο Ηράκλειο. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, το Ηράκλειο είναι η μοναδική πόλη της Κρήτης που έχει κάργιες, αυτό που αποτελεί για την Ευρώπη χαρακτηριστικό αστικό πουλί, το οποίο όμως ζούσε έως πρότινος απομονωμένο στο νησί μας. Πλέον έχει συνηθίσει το αστικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να ζει και να βασιλεύει στην πόλη, μη έχοντας ανταγωνιστές.
«Η άγρια ζωή βρίσκει τρόπους να επωφελείται από το αστικό περιβάλλον και κυρίως τα σκουπίδια», μας εξηγεί ο κ. Δρετάκης, φέρνοντας το παράδειγμα των κορακιών, που, όπως οι γάτες, γίνονται όλο και περισσότερα όσο βρίσκουν πιο πολλά σκουπίδια για να τρώνε. Αξιοσημείωτες είναι οι περιπτώσεις που ακόμα και αρπακτικά είδη γερακιών κάνουν την εμφάνισή τους στις παρυφές της πόλης ή πετούν πάνω από τα ενετικά τείχη. Ας μην ξεχάσουμε και τις κουρούνες, οι οποίες είναι συνήθεις παρουσίες μέσα στην πόλη κλέβοντας αποφάγια από τους κάδους, έχοντας επίσης προσαρμοστεί άψογα στο αστικό περιβάλλον.
Μάλλον αυτονόητο είναι να σημειώσουμε ότι όπου υπάρχουν σκουπίδια υπάρχουν και αρουραίοι, όπως και το γεγονός ότι τα αποφάγια αποτελούν τη βασική τροφή των αδέσποτων ζώων. Η λίστα με τα ζώα που έχουν γίνει... αστοί λόγω του άφθονου φαγητού που αφήνει ο άνθρωπος, αλλά και του πιο ασφαλούς περιβάλλοντος που προσφέρουν οι πόλεις, ελλείψει φυσικών θηρευτών, είναι μεγάλη και περιλαμβάνει αρκετά ακόμα είδη που έχουν ξαφνιάσει, αιφνιδιάσει ή ακόμα και τρομάξει κατά καιρούς ανυποψίαστους περαστικούς ή καταστηματάρχες.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι τα περισσότερα από αυτά τα ζώα έχουν προσαρμόσει τη συμπεριφορά τους μαθαίνοντας πώς να επιβιώνουν μακριά από τη φύση και κοντά στον άνθρωπο. Κάποια μάλιστα έχουν αλλάξει και το βιολογικό τους ρολόι, καθώς τα φώτα της πόλης τούς προσφέρουν τη δυνατότητα να γίνουν... ξενύχτηδες και να αναζητούν φαγητό και τη νύχτα.
